Zehirli Guatr Atom Tedavisi

RADYOAKTİF İYOT TEDAVİSİ

Radyoaktif İyot Tedavisi hakkında bilgi verecek olursak halk arasında tiroid hastalıkları guatr olarak anlaşılır, ifade edilirse de guatr tiroid bezinin normalden büyük olması demektir. Tiroid hastalıklarında ülkemizde guatr ya da basit guatr dediğimiz hastalık istatistiksel olarak halkımızın da algıladığı gibi; endemik (bölgesel iyot eksikliği) nedenlerle de 1.sıradadır. Yine tiroid hastalıkları içinde istatistiksel olarak büyük bir paya sahip olan diğer grup tiroiditler dolayısı ile bunun içindeki en büyük paya sahip haşimato hastalığıdır. En küçük yüzdeye sahip olan tiroid kanserleri ise nükleer tıp pratiğinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Nükleer tıbbın yaptığı radyoaktif iyot tedavilerinin (İYOT) gövdesini tiroid kanserleri oluşturur.

Guatr tanımının içinde belirtildiği gibi basit guatr; ülkemiz endemik bölge yani iyottan fakir bir coğrafya olduğu için, çok yaygındır. Yine guatr çeşitleri içinde bizler için daha önem arzeden  nodüler guatrlardır. Nükleer tıbbın nodüler guatr takibindeki yeri; sıcak nodül ile soğuk nodülün ayrılmasıdır. Nodüler guatrlar tek nodül (soliter nodül) veya çok sayıda nodül yani multinodüler guatr (MNG) olarak karşımıza çıkarlar. Tiroid sintigrafisi sonuçlarına göre tek nodül tiroid sintigrafisinde karşımıza ya sıcak nodül ya soğuk nodül olarak çıkar. Multinodüler guatrda ise yine tiroid sintigrafisinde çok sayıda nodülün tamamı soğuk nodül olabilir, tamamı sıcak nodül olabilir veya mix yani hem soğuk hem sıcak nodül içeriyor olabilir. Bu tasnifler tetkiki yaptıran hekimin tedavi konusunda gireceği yolu belirler. Bu yollardan bir tanesi de Radyoaktif iyot tedavisi diğer adıyla Atom tedavisidir.

Sıcak nodül dediğimiz yapı zehirli guatra yol açar. Ancak zehirli guatrın tek sebebi sıcak nodül değildir. Sıcak nodüllerde en uygun tedavi radyoaktif iyot tedavisidir. Halk arasında atom tedavisi olarak tabir edilmektedir. Oysa zehirli guatra sebep olan diğer iki hastalıkta (Graves ve tiroiditlerin toksik dönemi) tedavi atom tedavisi olabileceği gibi cerrahi tedavi ya da ilaç tedavisi olabilir. Bu tasniflerde tiroid sintigrafisi zehirli guatrın çeşidini saptamaya yarar ve klinisyenin tedavinin şeklini belirlemesinde rol oynar.

Yeri gelmişken konuyla ilgili hastalarımızı ilgilendiren diğer bir konu ise iyot yasaklarıdır. İyot yasakları zehirli guatrda İYOT tedavisi alacak zehirli guatr hastalarında, yine atom tedavisi alacak tiroid kanserli hastalara verilir. İyotsuz diyet diyebileceğimiz diyetin iyotlu gıdaların yasaklanmasıdır.

Radyoaktif İyot Tedavisi (Atom Tedavisi)

Radyoaktif iyot tedavisi toksik guatrda ve tiroid kanserinde kullanılır. Toksik guatrlı olgularda atom tedavisi genellikle hasta yatırılmadan, ayakta düşük dozlarla yapılır. Radyoaktif iyot içirilen toksik guatrlı olguya iyot içirildikten sonra gerekli talimat verilip, hasta evine yollanır. Yataklı yapılan tedavilerde ise hasta radyasyon geçirmeyen kurşun levhalar ile çevrili, adına radyoaktif iyot tedavi odası denilen odalarda yatırılarak ve tecrit edilerek yapılır. Bu grup genellikle tiroid kanserli hastalardan oluşur. Nadiren toksik guatrlı olgularda bu odalarda yatırılır. Bunlar Türkiye Atom Enerji Kurumunun ayaktan tedavi limitini aşan dozlarda radyoaktif iyot alan hastalardır. Atom tedavisindeki ana grup tiroid kanserli hastalardır.

İyot tedavisi nedir?

Radyoaktif iyot tedavisi atom tedavisi olarak da bilinir. Radyoaktif iyot tedavisi; tiroid kanserinin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Radyoaktif iyot tedavisi, zehirli guatr ve hipertiroidiye neden olan durumlarda en etkili tedavilerden birisidir. Ayrıca, tiroid kanserinde ameliyatı takiben de uygulanır. Burada amaç, geri kalan tiroid dokusunu, lenf nodunda veya vücudun diğer kısımlarında kalan tiroid kanser hücreleri yok etmektir.

Nasıl uygulanır?

Uygulaması kolaydır, sıvı şekilde veya bir adet kapsül şeklinde ağızdan verilir. 3 saat açlık gerekir. Hastanın 3 hafta düşük iyot diyeti yapmış olması istenir.

Radyoaktif iyot tedavisinin zararı var mıdır?

Tükürük bezlerinde normal olarak radyoaktif iyot tutulumu olması nedeniyle hasar oluşabilir veya geçici olarak iltihaplanabilir. Bazen kalıcı ağız veya göz kuruluğu oluşabilir.

Radyoaktif iyot tedavisinin avantajları nelerdir?

Ağızdan kapsül yoluyla alınan ve yan etkisi az olan bir tedavidir. Hem hipertiroidi (toksik guatr, zehirli guatr) tedavisinde, hem de tiroid kanserlerinde (papiller ve foliküler tip) ameliyattan sonra kalan hücrelerin tahrip edilmesinde oldukça yüksek başarı oranlarına sahiptir. Nüks etmiş metastaz yapmış hastalık söz konusu ise radyoaktif iyot tedavisi daha yüksek tekrarlayan dozlarda uygulanabilir.

Tiroit kanserinde iyot tedavisi

Radyoaktif iyot tedavisinin diğer uygulama alanı tiroit kanseridir. Tiroid kanseri tanısı almış hastaların tiroit bezlerinin tamamı ameliyat ile alınır. Fakat hemen tüm hastalarda geride ameliyat esnasında göz ile görülemeyen fakat radyoaktif iyot sintigrafisi ile saptanabilen odaklar kalır. Geride kalan dokuda küçük kanserli odakların olma olasılığına karşın 1 cm üzerinde kanseri saptanan tüm hastalara radyoaktif iyot uygulanır. Bu işleme ablasyon veya yok etme adı verilir. Ancak kanser 1 cm altında ise radyoaktif iyot uygulanması tartışmalıdır, nüks riskine göre değerlendirme yapılabilir. Kanserli hastalarda ablasyon dışında diğer bir uygulama ameliyatla tam olarak çıkarılamamış veya kemik ve akciğer gibi uzak organlara veya lenf bezlerine yayılmış ya da nüks etmiş hastalarda tedavi amaçlı kullanımdır.