Tiroit hastalıklarını birçok kişiden duymuşuzdur. Peki, tiroid hastalığına sahip olanların beslenmeye dikkat etmesi gerektiğini biliyor muydunuz?
Tiroit hastalıkları, ülkemizde ve dünyada çok sık rastlanan bir hastalıktır. Zayıflama süresinde de sorun oluşturan en önemli hastalıklardan biri olan tiroit hastalıkları beslenmeyle birebir ilişkilidir. Bu nedenle tiroit hastaları ilaç tedavisinin yanında hayatları boyunca beslenmelerine dikkat etmek zorundadırlar.
Tiroit Bezi ve Tiroid Hormonları
Tiroit bezi, aslında vücudun en önemli işlevlerini sağlayan bir bezdir. Boynun tam ortasında adem elmasının atında, 25 gram ağırlığında bir bezdir. Bütün vücut fonksiyonlarının düzenleyicisidir.
Tiroit bezi besinlerle alınan iyodu emer ve içinde depolar. İyot, tiroit hormonlarının yapısında yer alan önemli bir maddedir.
Tiroit hormonları, vücudun hemen her bölgesinde hücrelerin işlevi için gereklidir. Bu hormonlar diğer hormonların yapımı, hücrelerin büyüyüp çoğalması ve metabolizmanın normal şekilde çalışması için olmazsa olmazlardandır.
T3 ve T4 olmak üzere iki tane tiroit hormonu vardır. T3 ve T4 hormonları vücut metabolizmasını düzenler ve metabolizma hızını kontrol eder. Bu hormonlar fazla salgılanırsa hipertroidi oluşur ve metabolizma hızlanır. Az salgılandıkların da ise hipotrioidi olur ve tam tersi metabolizma yavaşlar.
Tiroit Hastalıkları Kimlerde Görülür?
- Topraklarında iyot eksikliği olan bölgelerde yaşayanlarda,
- Diyabet, anemi gibi başka hastalıklara sahip olanlarda,
- Ailesinde tiroit hastalığı öyküsü olanlarda,
- Kadınlarda 60 yaş üzeri, erkeklerde 70 yaş üzeri olanlarda,
- Boyun bölgesine radyoterapi tedavisi görenlerde,
- Gebelerde ve yeni anne olanlarda,
- Lityum, interferon, amiodaron gibi ilaçları kullananlarda tiroit hastalığı görülme riski daha yüksektir.
Hipotiroidi
Tiroit bezinden, T3 ve T4 hormonlarının az salgılanması yüzünden oluşan hastalıktır. Hastalığın gelişme hızı hormonların eksilme düzeyine göre ve semptomlarda hastadan hastaya değişebilir.
Hormon düzeyi yavaşça düşen hastalar, akut hastalananlara göre hastalıklarını daha kolay tolare edebilirler.
Hipotroidi geliştiğinde metabolizma yavaşlar, kalp atımı yavaşlar ve kabızlık sorunları ortaya çıkar. Bu problemler en çok görülen problemlerdendir.
Hipotiroidi hastalarında bazal metabolizma hızı düşmektedir ve buna bağlı olarak kilo artışı olur. Hipotroidi de kilo alımı çok karmaşık mekanizmalar ile ortaya çıkar, normal kilo alma gibi yağ deposunun artmasıyla olmaz. Kilo alımının çoğu tuz ve su tutulumu sonucu oluşmaktadır.
Hipertroidi
T3 ve T4 hormonlarının tiroit bezinden fazla salgılanmasıyla gelişen hastalıktır. Metabolizma hızlanır, ishal, kalp atışlarında hızlanma, nefes darlığı ve anksiyete sıklıkla görülür.
Hashimoto Tiroiditi
Sıklıkla otoimmun nedenlere (otoimmun hastalık), vücudun kendi dokularından birine bilinmeyen nedenlerle yabancılaşması ve bu “yabancı” dokuyu bağışıklık sistemiyle vücuttan uzaklaştırmaya yönelik girişimler yapması neticesinde oluşan hastalıktır.
Guatr
Tiroid bezinin büyüdüğü durumlara genel olarak guatr denir. Guatrın en sık görülen nedeni iyottan fakir beslenmedir. Karadeniz bölgesinde iyot azlığından dolayı nispeten daha fazla görülür. Ek iyot alımı ki bu sıklıkla iyotlu sofra tuzu kullanımıyla olur hastalık kendiliğinden düzelir.
Graves hastalığı
Tiroid bezinin nedeni bilinmeyen otoimmün hastalığıdır. Tiroit bezi devamlı olarak uyarılır ve aşırı hormon üretimi olur. En belirgin belirtisi gözlerin öne doğru fırlamasıdır.
Tiroit Nodülü
Nodüller tiroit dokusunda gelişen farklı büyüklüklere sahip olan anormal dokulardır.
İyi huylu tiroit nodüllerinin arasında en çok rastlanan hiperplastik (kolloid) nodüldür. Tiroit bezinin boyutunun büyümesiyle karakterize bir hastalıktır.
Kötü huylu tiroit nodüllerinin arasında en çok rastlanansa Papiller Karsinom’dur. Daha çok kadınlarda, sık olarak da 20 yaş altında ve 70 yaş üstünde görülmektedir. Tümör genellikle yavaş gelişir.
Beslenme Önerileri
- İyot, tiroid hormonlarının yapımında elzem bir maddedir. Birçok organın özellikle beynin büyümesinde büyük rol oynar. İyot genel olarak deniz ürünlerinde yüksek miktarda bulunur. Az miktarda et, yumurta ve sütte; eser miktarda da sebze ve meyvelerde bulunur.
- Yeterli hormon salgılayabilmemiz için gereksinimimiz kadar olan iyodu gıdalarla ve tuzlarla birlikte vücudumuza almalıyız.
- İyot yetersizliğinde oluşan guatr hastalığını önlemek için önceden tiroid hastalığı olmayan çocuklar, erişkinler ve gebe kadınlar iyotlu tuz yemelidir.
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyacı şöyledir:
- aylık olan çocuklarda: 90 mikrogram/gün,
- yaş arasında: mikrogram/gün
- Genç erişkinlerde ve erişkinlerde: mikrogram/gün
- Hamilelerde ve emzirme sırasında: mikrogram/gün
İyot içeren besinleri de şu şekilde sıralayabiliriz;
- Balıklar
- Deniz Bitkileri
- Karides
- Hindi Göğsü
- Fasulye
- Deniz Canlıları
- İyotlu Tuz
- Patates (Kabuğuyla Beraber)
- Süt
- Yumurta
- Yulaf
- Pirinç
- Makarna
- Kırmızı Et
- Yoğurt
- Muz
- Kuru Erik
- Baklagiller
- Dondurma
- Maden Suyu
- Çilek
- Ekmek
- Mısır
- Karaciğer
- Tiroit nodülü, hipertiroidisi, hipotiroidisi olan hastalar özellikle iyotsuz yemelidirler. Bu hastalar iyotlu tuz yedikleri takdirde hastalıklarının şiddeti artmaktadır.
Beslenme Takviyeleri:
- Omega-3 kaynağı balığın haftada 2 kez tüketiminin tiroit fonksiyonlarını olumlu yönde etkilediği bilinmektedir.
- A, C ve E vitamini her kanserden koruduğu gibi tiroid kanserinden de korumaktadır. Bu yüzden sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmelidir.
- Lif oranı ve B vitamini zenginliğinden dolayı tam tahıl ürünleri tüketmeye çalışılmalıdır.
- Bitkisel protein kaynağı olan ve aynı zamanda lif oranı yüksek olan kuru baklagillere beslenme düzeninde yer verilmelidir.
- Hindistan cevizi ve keten tohumunun tiroid bezinin çalışmasına yardımcı olduğu bulunmuştur.
- Çinko eksikliğinde de tiroit metabolizması bozulur. Bu nedenle çinkodan zengin olan peynir, sığır eti, kepekli ekmek, tavuk, yumurta, süt ve süt ürünleri, balık, patates, ceviz, badem gibi besinleri tüketilmesi gerekmektedir.
- Selenyum tiroit hormonu için önemli bir mineraldir. Selenyum eksikliğinde vücutta E vitamini azalır ve tiroit bezi iltihabı daha sık görülmeye başlar. Bu nedenle selenyum ve E vitaminini birlikte vermek daha faydalı olacaktır. Selenyumdan zengin ceviz, et, sakatatlar, yumurta, kabuklu deniz ürünleri ve E vitamininden zengin bitkisel yağlar, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, soya fasülyesi, keten tohumu gibi besinlerin tüketilmesi tiroit hastalıkları için faydalı olacaktır.
- Brokoli, turp, brüksel lahanası, lahana, karnabahar, hardal, kırmızı turp ve şalgam guatrojenik besinlerdir. Bu besinler tiroit hormonlarının çalışmasını yavaşlatan besinlerdir aşırı tüketilmemelidir.
- Şeker, kafein, alkol, sigara tiroit bezine zararlıdır. Tüketiminin azaltılmasında fayda vardır.
- Düzenli egzersiz tüm vücut fonksiyonlarına faydalı olduğu gibi, tiroit fonksiyonlarına da faydalıdır. Tiroit hormonlarını dengeler ve metabolizmayı hızlandırır.
Umarım yazımız sizin için faydalı olmuştur. Merak ettikleriniz ve sormak istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.