Zürafaların Boynu Neden Uzundur
Zürafanın boynu neden uzun?
Çoğumuz ağaçların yüksek dallarındaki yaprakları yiyebilsin diye zürafaların uzun boynu olduğunu düşünürüz. Ama bunun asıl nedeni çiftleşme olabilir.
Uzun boyunlu zürafaların zor dönemlerde ağaçların üst kısmındaki yaprakları yiyerek hayatta kalma şansı daha fazla olduğu için zamanla bu özellik evrim yoluyla onların baskın bir özelliği haline mi gelmiştir?
Birçok bilim insanı zürafaların aşırı uzun boyunlu olmasını erkekler arasında dişiler için yoğun rekabet sonucu meydana geldiğini düşünüyor.
Zürafa en uzun boylu kara hayvanıdır. Erkek zürafalar 5,5 metreye kadar uzarken dişiler biraz daha kısa olabiliyor.
Doğada zürafalar ağaçlarda diğer hayvanların ulaşamadığı bölgelerdeki yaprakları yiyerek besleniyor.
Lamarck ve Darwin
Bu da onlarla ilgili yanlış bir algının oluşmasına neden oldu: Zürafada uzun boynun diğer otoburların ulaşamadığı yerlerdeki besinlere ulaşmasını sağlamak için geliştiği algısı.
Fransız zoolog Jean Baptiste Lamarck bu iddiayı ortaya atan ilk kişi olarak biliniyor.
Zooloji Felsefesi adlı kitabına ’da şunları yazıyordu Lamarck: “Zürafa toprağın hemen her zaman kurak olduğu bölgelerde yaşadığı için ağaçların üst dallarındaki yapraklara ulaşmak için sürekli çaba göstermesi gerekiyordu. Bu alışkanlığı kuşaklar boyunca sürdüren zürafanın ön bacakları arkadakilerden daha da uzadığı gibi boynu da uzadı.”
Kısacası zürafanın uzun boynu kuşaklar boyunca sürekli boynunu uzatma ve kalıtım etkisiyle ortaya çıkmıştı.
İngiliz doğa bilimci Charles Darwin de zürafanın aşırı uzun bacakları ve boynunun beslenme biçimiyle ilgili olduğunu düşünüyordu. ’da Türlerin Kökeni’nde şöyle diyordu:
“Azametli yapısı, uzun boynu, ön bacakları, kafası ve diliyle zürafa, ağaçların üst dallarındaki yapraklara ulaşacak şekilde bütün vücudunda iyi bir adaptasyona uğramıştır.”
Evrime zürafa örneği
Ama Darwin, evrimsel değişimin ortaya çıkışına dair Lamarck’ın fikirlerini inandırıcı bulmuyordu. Darwin, zürafanın boyun uzunluğunu tekrarlanan bir “doğal seleksiyona” bağlıyordu. Yani uzun boyunlu zürafaların zor zamanlarda hayatta kalma şansı kısa boyunlu rakiplerine kıyasla daha fazla olduğu için giderek o genler baskın hale gelmişti.
Evrimin işleyişi konusunda Darwin’in haklı olduğu, Lamarck’ın yanlış düşündüğü görüldü. Ancak bu tartışmanın zürafa üzerinden yürütülmüş olması bir talihsizliktir.
Öncelikle Lamarck birçok yazısı içinde sadece bir kez zürafadan yüzeysel olarak söz etmiştir. Ama biz onu bilime olan katkıları ve Darwin üzerinde büyük etkisi olan evrime dair öngörülerinden çok bununla hatırlarız.
Doğal seleksiyonu açıklarken zürafa örneğinin kullanılmış olması halkın bilincine bir yanlış fikrin yerleşmesine de neden olmuştur: Zürafanın uzun boynunun beslenme amaçlı olduğu fikri.
Fakat bu düşünceyi destekleyen fazla veri yoktur. ’da zoolog Robert Simmons ve Lue Scheepers bu konuya ilişkin birçok soru sormaya başladı.
“Besin için rekabetin en fazla olması gereken kurak mevsimde, zürafalar genellikle yüksek dallarda değil, fazla büyümeyen çalılarda otlanır” diye yazmışlardı American Naturalist dergisinde. Üstelik boyunlarını bükerek daha hızlı beslenebiliyorlardı.
Ayrıca 1 milyon yıldan beri zürafaların diğer hayvanlardan 2 metre daha uzun bir boyla dolaşıyor olmasının nedeni de cevap bekliyordu.
Çiftleşme amaçlı kavgalar
Simmons ve Scheepers, uzun boynun seleksiyonunda seks etkisine dikkat çeken alternatif bir teori ortaya koydu. Dişi ve erkek zürafaların boyun ve kafa ölçüleri arasında büyük fark olması buna neden olarak gösteriliyordu.
Erkek zürafalar dişilerle çiftleşmek için birbiriyle kavga eder. Rakipler yan yana durup boyunlarını birbirine sürterek kafalarını çarpıştırırlar.
Bu darbeler öyle güçlüdür ki göğüs, kaburga ve bacakları da kapsar etkisi ve rakibin dengesini sarsıp bayılmasına bile neden olabilir.
’larda yaşanan aşırı bir vakada, bir erkek zürafa rakibinin boynunu kulağın altından delerek omurunu parçalamış ve omuriliğe batan kemik zürafanın ölümüne neden olmuştu.
Kanada’daki Waterloo Üniversitesi’nden zoolog Anne Innis Dagg, bu kavgaları en büyük zürafaların kazandığını ve dişilerle çiftleşme hakkını onların elde ettiğini söylüyor.
Ayrıca dişiler de daha büyük erkeklerle çiftleşmeyi tercih ediyor. Dagg bu nedenle zürafanın uzun boynunun beslenmeden ziyade çiftleşmeyle ilgili olduğunu söylüyor.
Dagg zürafaların bazı türlerinin doğada neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.
Dokuz türden ikisinin tehlike listesinde olduğunu kaydeden zoolog, bu sayının artabileceğini söylüyor.
Zürafanın dokuz alt türü tanınmaktadır.
| Alt tür | Tanım | Resim |
|---|---|---|
| G. c. camelopardalis[14] | Güney Sudan'ın doğusu ile Etiyopya'nın güneybatısında bulunur.[15] Çoğunlukla keskin hatlı beyaz çizgilerle çevrili kestane rengi beneklere sahiptir ama alt kısımlarında benek yoktur. Orta hörgüç özellikle erkeklerde belirgindir.[16] Doğal yaşam alanlarında 'den az sayıda kaldığı tahnin edilse de bu rakam kesin değildir.[15] Nadiren esaret altında bulunur; Birleşik Arap Emirlikleri'nde El Ayn Hayvanat Bahçesi'nde bir grup bulunmaktadır.[17] In , this group numbered [18] | |
| G. c. reticulata,[14] | Kenya'nın kuzeydoğusu, Etiyopya'nın güneyi ve Somali'de yaşar.[15] Keskin kenarlı kızıl kahverengi poligonal benekleri ince beyaz çizgilerle ayrılmıştır. Benekler ayağın orta ekleminin altında bulunur da bulunmayabilir de. Erkeklerde orta hörgüç bulunur.[16] Doğal yaşam ortamında civarında kaldığı tahmin edilmektedir.[15] Hayvanat bahçelerinde de 'den fazla sayıda bulunduğu bilinmektedir.[19] | |
| G. c. angolensis | Namibya'nın kuzeyi, Zambiya'nın güneybatısı, Botsvana ve Zimbabve'nin batısında yaşarlar. yılında yapılan bir genetik araştırma Namib Çölü'nün kuzeyinde yaşayan popülasyon ile Etosha Ulusal Parkı'nda yaşayan popülasyonun ayrı alt türler olduğunu önermektedir.[20] Bu alt türün benekleri, kenarları kertikli ve açılı olarak uzanan büyük kahverengi beneklerdir. Benekler bacaklar boyunca mevcuttur ancak yüzde benek bulunmaz. Boyun ve kıç benekleri daha küçük olur. Ayrıca kulak civarında beyaz leke vardır.[16] Doğal yaşam ortamında civarında olduğu tahmin edilmektedir.[15] Hayvanat bahçelerinde 20 civarında zürafa bulunur.[19] | |
| G. c. antiquorum | Çad'ın güneyi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kamerun'un kuzeyi ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin kuzeydoğusunda yaşarlar. Kamerun popülasyonu daha önceleri yanlış olarak G. c. peralta alt türüne dahil sayılmaktaydı.[21]G. c. camelopardalis ile kıyaslandığında daha küçük ve düzensiz beneklere sahiptir. Ayakların orta ekleminin altında ve bacakların iç kısmında da beneklere rastlanır. Erkeklerde orta hörgüç bulunur.[16]–52 Doğal yaşam ortamlarında civarında oldukları sanılmaktadır.[15] Hayvanat bahçelerinde bu alt tür ile G. c. peralta alt türü karıştırılmaktadır. yılında Avrupa'daki hayvanat bahçelerinde G. c. peralta alt türüne ait olduğu sanılan zürafaların aslında G. c. antiquorum alt türünden olduğu ortaya çıkarılmıştır.[21] Hayvanat bahçelerinde 65 kadar oldukları bilinmektedir.[19] Daha önceden tanınan G. c. congoesis alt türü artık bu alt türün içinde yer almaktadır. | |
| G. c. tippelskirchi | Kenya'nın ortası ile güneyi ve Tanzanya'da yaşarlar.[15] Toynaklara kadar uzanan, düzensiz, zikzaklı yıldız şeklinde benekleri vardır. Erkeklerde genellikle orta hörgüç bulunur.[16][22] Doğal yaşam ortamında civarında olduğu düşünülmektedir.[15] Yaklaşık kadarı hayvanat bahçelerinde bulunur.[19] | |
| G. c. rothschildi,[14] | Uganda ile Kenya'nın bazı bölgelerinde yaşarlar.[23] Güney Sudan'da yaşayıp yaşamadığı kesin değildir.[24] Benekleri büyük, keskin kenarlı belirgin koyu renklidir. Koyu renkli beneklerin içinde daha soluk çizgiler bulunabilir. Ayakların orta ekleminin altında benekler nadiren görülür ve toynaklara kadar inmez. Beş adet boynuza sahip oldukları görülebilir.[16] Doğal yaşam ortamlarında 'den az olduğuna inanılmaktadır.[15] Hayvanat bahçelerinde 'den fazlası tutulmaktadır.[19] | |
| G. c. giraffa | Güney Afrika'nın kuzeyinde, Botsvana'nın güneyinde, Zimbabwe'nin güneyinde ve Mozambik'in güneybatısında yaşarlar.[15] Koyu renkli ve görece yuvarlak benekleri vardır. Benekler bacaklara kadar küçülerek uzanır. Erkeklerin orta hörgücü çok belirgin değildir.[16] Doğal yaşam ortamlarında en fazla civarında olduğu tahmin edilmektedir.[15] Hayvanat bahçelerinde 45 kadarı bulunmaktadır.[19] | |
| G. c. thornicrofti,[14] | Zambiya'nın doğusunda Luanga Vadisi'nde yaşarlar.[15] Benekler çentikli ve bazen de yıldız şeklindedir. Ayaklar boyunca bazne görülür bazen de görülmez. Erkeklerin hörgücü çok gelişmemiştir.[16] Doğal yaşam ortamında 'den fazla sayıda değildir[15] Hayvanat bahçelerinde bulunmamaktadır.[19] | |
| G. c. peralta,[14] | Nijer'in güneybatısına endemiktir.[23] Tüyleri diğer alt türlerden daha açık renklidir.[25] Ayakların orta ekleminin altına kadar inen yuvarlak şekilli kırmızı benekleri vardır. Boynuzları diğer alt türlere göre daha belirgindir ve erkeklerin hörgüçleri daha gelişmiştir.[16]–53 Doğal yaşam alanlarında 'den daha az bulunur ve en tehlike altındaki zürafa alt türüdür.[15] Kamerun'da bulunan zürafaların bu alt türden olduğu sanılsa da aslında G. c. antiquorum alt türünden olduğu ortaya çıkarılmıştır.[21] Bu hata nedeniyle hayvanat bahçelerinde de yanlış olarak adlandırılmışlardır ve yılında Avrupa'daki hayvanat bahçelerinde bulunan G. c. peralta alt türü zürafaların tamamının aslındaG. c. antiquorum alt türünden olduğu anlaşılmıştır.[21] |
Özellikleri[değiştir Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
seafoodplus.info kaynağı değiştir]
Erkeklerinin boyu ve metre olup ton ağırlığındadır. Bugüne kadar kayıt edilmiş en uzun zürafa m. olup 2 ton ağırlığındadır. Dilleri boynuzumsu yapıya sahiptir. Dişileri ise ve metre civarı yüksekliğe sahiptir ve erkeklere göre daha hafiftir. Dişiler genellikle erkeklerine göre hafif ve daha kısa olurlar. Her iki cinsin de boynuzları vardır, dişilerin boynuzu daha kısadır. Boynuzları kemikleşmiş kıkırdaktan oluşmuştur. Erkekler yaşlandıkça kafasındaki boynuzları da kalsiyumun etkisiyle gelişir.
Zürafaların ses telleri olmadığı bilinmesinin aksine zayıf bir ses teli yapısına sahiptirler. 35–40&#;cm uzunluğunda siyah bir dile sahiptirler. Boyunlarının uzun olması bakımından kafa kısmınada kan gitmesi için çok büyük kalplere sahiplerdir. Bu büyük hayvanlar günlerinin ortalama 1 saatini (en az 10 dakika, en fazla 2 saat) uyuyarak geçirirler.