11 Aylık Bebek Uyku Bozukluğu

Uyku bozukluğunun nedenleri çevresel veya bebeğe ait faktörler olabilir. Odanın ısısı ( derece olmalı), nemi (yüzde aralığında olmalı), ışık (karanlık veya loş ışık olmalı), çarşafın katlanması, uykudan önce çocuğun aşırı beslenmesi, bazı ilaçlar (antihistaminikler, soğuk algınlığı ilaçları gibi), bebeğe bakan kişilerin uyku uygulamalarındaki tutarsızlığı, annedeki stres düzeyi ve gebelik dönemi depresyonu gibi nedenler çevresel faktörlerdir. Bebeğe ait faktörler ise; kuru cilt (gerilir ve kaşınır), reflü, alerjik rinit, kolik, diş çıkarma, geniz eti büyümesi, uyku apnesi, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, astım, otizm, obezite ve demir eksikliği anemisi olabilir. 

Bebeklerde günlük uyku düzeni ay ve yaşa göre değişir

Bir bebeğin günlük uyuma süresi ay ve yaş aralığına göre değişir. Yenidoğan döneminde, eğer bebeğin fiziksel bir sorunu yoksa uykularının da düzenli olması beklenir. ay aralığında bebekler genellikle 3 gündüz uykusu yapar ve toplamda saat uyurlar. Gece uykuları saattir. ay aralığında bebeklerin çoğu gündüz 2 kez, toplamda saat uyur. Geceleri saat kesintisiz uyuyabilirler. ay aralığı, bebekler için tek gündüz uykusuna geçiş dönemidir. Ortalama saat uyuyabilirler. Eğer gece uykuları da saat olursa ideal bir uyku düzeni oluşmuş demektir. 24 aydan sonra gündüz uykuları ortalama 2 saat olur. yaştaki uyku süresi gündüz saat, gece kesintisiz saattir. 

Uyku eğitimine akşam başlanmalı

İlk 4 ay boyunca bebekle bol temas halinde olmak çok değerli. Ancak 4. aydan sonra bebeği destekli uyutmak doğru değil. Bu durum, bebeğin kendi kendine uykuya geçmesini ve kesintisiz uyumasını güçleştirir. Bebekler dakikada bir uyanabiliyor. Destekle yani sallayarak, emzirerek, beraber yatarak, pışpışlayarak ve benzeri yöntemlerle uyutulmaya alışmış bir bebek her uyku döngüsünde aynı desteğe ihtiyaç duyacaktır. Tabii bir odada tek başına ağlamaya bırakılan ya da kendi kendine uyumaya zorlanan bebeklerde oluşan stres de uykuya geçmeyi güçleştirir. Şu çok önemli ki; bebek bir an bile annesinin onu terk ettiğini hissetmemeli. Uyku eğitimini en erken aydan sonra anne vermelidir. İlk gün atlatıldıktan sonra ise baba ya da bebeğin bakımına yardım edecek diğer kişiler devam edebilir. Eğitime mutlaka akşam başlanmalı ve uygun bir yatış- kalkış saati belirlenmelidir. 

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, sağlıklı bir uyku düzeni kurmak için önerilerde bulundu:

• Saat ’den sonra heyecanlı, hareketli oyunlar, parlak ışıklar yerine; banyo, masaj, kremleme, pijama giydirme ve kitap okuma gibi uyku ritüeli oluşturmaya çalışın. Ancak gece erken yatmasını kolaylaştırmak için sabah en geç ’de perdeleri açıp uyanmasını sağlayın. Bebeğin yatağında yastık dahil hiçbir şey olmamalıdır. Yastığı yaştan sonra kullanabilir, yorgan veya battaniye örtmek yerine uyku tulumu tercih edebilirsiniz. Gün içinde odasını 1 saat havalandırmak önemli. Yenidoğan için sert yaylı yatak bulamazsanız lateks yatak kullanabilirsiniz. Çarşafını gererek örtün ya da hareketle toplanmasını engellemek için lastikli çarşaflar kullanın. 
• Bebeğinizi uyuttuğunuz ortamın, gece zifiri karanlığa yakın, gündüz loş olmasına dikkat edin. 
• Gündüz uykularından dakika, gece uykularındansa dakika önce bebeğinizi odasına geçirin. Bebeğiniz gündüz ve gece uykusunu her zaman aynı ortamda uyumalıdır. Odasını 5. aydan sonra ayırabilirsiniz. Tam bu dönemde bir uyku arkadaşı edinmesini de unutmayın. Uyku arkadaşı, bebekler uykuya geçerken ellerine vermeye çalıştığımız, uykuyla özdeşleştirmesini istediğimiz yumuşak, üzerinde burun, göz, düğme gibi küçük parçaları olmayan, yıkanabilir, tüysüz, çok büyük olmayan bir oyuncaktır. 
• 1 yaş sonrasında katı gıda beslenmesini, bebeğinizi yatırmadan 1 saat önce bitirmelisiniz. 
• Çocuğunuzu uykuya, konuşarak hazırlayın. Onlar bizi anlıyor. 
• Ortalama dakika bekleyin. Kararlılıkla gün tutarlı bir tavır sonuç verecektir. 
• Bebeğinizin çıkardığı en küçük seste yanına koşmayın, çünkü bebeğinizin kendi kendine uykuya dalabilme yeteneğini öğrenme şansını elinden almış olursunuz. 
• Uyku döngülerini atlatırken bebeklerde minik sesler, küçük ağlamalar, sağa sola hızlı dönmeler olağandır. Eğer bebeğiniz gündüz uykularından ağlayarak uyanıyorsa, halen uykusu var demektir, hemen yataktan almayın. Gündüz uykuları yerleştikten sonra, gece uykusu için son gündüz uykusunun ardından 3 saat beklemelisiniz. 
• Uykuya dalmadan önce yatağın içinde sürekli dönüp duran, birisine temas etme ihtiyacı olan bebeklere uykudan önce masaj yapılması, yatağına temas edebileceği yastıklar konması, uyku arkadaşı edinmesine teşvik edilmesi ve ağır battaniye kullanılması faydalı olabilir. Ancak dokunsal hassasiyeti olan bebekler yorgan ve battaniyeden rahatsız olurlar. Onlar için de bacaklarını rahat hareket ettirebilecekleri uyku tulumu kullanabilirsiniz. 
• Prematürelerde uyku eğitimi verilirken tek dikkat edilmesi gereken nokta, düzeltilmiş yaşına göre planlama yapmak olmalıdır. 
• Uyku eğitiminden verimli sonuç alamadığınızda doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.

Yapılmaması gerekenler

• Bebeklerin kendi kendilerine uykuya dalmasına fırsat vermeyen tensel dokunmalar 
• Sallayarak uyutmak 
• Uykuya geçerken emzirmek veya biberonla besleyerek uyutmak 
• Kucakta, bebek arabasında uyutmak 
• Sıcak bir ortamda uyutmak 
• Bebeği aşırı giydirip uyutmak 
• Bebeği uyku öncesi yorarak uykuya kolay geçeceğini düşünmek 
• Bebeği gündüz çok yormak 
• TV karşısında uyutmak (Televizyon karşısında uyuyan çocuklar sese alışırlar ve uykuya farkına varmadan geçerler).

Uykusuz gecelerle nasıl başa çıkacağınız tamamen, bebeğiniz mi sizin düzeninize ayak uydurmayı öğrenmeli; yoksa anne baba olarak siz mi bebeğinizin ihtiyaçlarını gözetmelisiniz sorusuna ne cevap verdiğinizle ilgilidir. Her iki tutumu da destekleyenler vardır; fakat ne yaparsanız yapın uykusuz geceler kaçınılmazdır.

Uykusuz geceleri azaltmak için uygulayabileceğiniz bazı basit yöntemler

Bebeğiniz acıkıyor olabilir. Yemek zamanlarına öncelik tanıyarak ve yatma vaktinde tam olarak emzirerek ya da bir biberon süt vererek gün içerisinde yeterli beslenmesini sağlamaya çalışın. Bebeğiniz süt içerken uyuyorsa, sütü biraz daha erken verin.

Bebeğinizin odasının uykuya  müsait olup olmadığını kontrol edin. Bazı bebekler diğerlerinden daha hassastır ve geceyi geçirmesi için kaldığı ortamın dikkatlice kontrol edilmesi gerekir. Yeterince karanlık ve sıcak mı?  Bebeğiniz üzerindeki örtüyü açıp sonra da soğuk olduğu için uyanıyorsa, battaniye yerine bebek uyku tulumu kullanmayı deneyin.

Hafif sabah uykuları

Sabah erken kalkma, özellikle de yazın oldukça yaygın olan, başa çıkması zor bir durumdur. Genellikle bebeğinizi daha geç yatırmaya başlamak işe yaramaz ki büyük ihtimalle aynı saatte uyanacaktır.

Yapabileceğiniz en iyi şey bebeğinizin odasının karanlık olmasını sağlamaktır. Karnını sabah saat altıdan önce, gecenin sessizliğinde doyurmanız da faydalı olur. Bebeğin beşiğine, uyandığında bulması için birkaç oyuncak koymayı deneyebilirsiniz.  Aşağı yukarı 20 dakika boyunca mutlu bir şekilde beşiğinde oyun oynamasını izleyebilir ya da bu süre içerisinde, uykunun o çok değerli birkaç dakikasının daha tadını çıkarabilirsiniz.

Uyku ortamı

Bebeğiniz uyumak için sessiz bir ortam arıyor olabilir; fakat bazıları biraz ses olunca daha kolay uykuya dalar. Ev içindeki sesleri duyabilmesi için kapıyı açık bırakmayı deneyin ya da odasına tik tak yapan bir saat, sakinleştirici müzikli bir mobil ya da sesini kısarak bir radyo bırakın. Ayrıca bazı bebekler gece lambasıyla daha rahat uyur.

Uyku programı

Bebeğinizin tam olarak dinlenip sakinleşmesini sağlayacak düzenli bir yatma vakti programınız olsun. Örneğin, ılık bir banyo, kucağınızda bir hikaye ya da şarkı ve sonra da karnının doyurulması. Yapabilirseniz, uykuya kendi başına dalmayı öğrenmesi için bebeğinizin uykusu geldiğinde ama henüz uyanıkken yatağa koyun (emziriyorsanız ve bebeğiniz emerken uykuya dalıyorsa bunu yapmak zordur). Henüz kullanmaya başlamadıysa bebeğinize emzik verin. Özellikle de bebeğinizi kendi yatağınızdan beşiğe taşımaya çalışıyorsanız çok faydalı olabilir. Ayrıca bebeğinizi emziriyorsanız  ve gece emzirmelerini bırakmak istiyorsanız, eşinizden ya da size destek olan bir kişiden bir süreliğine geceleri bebeğinizle ilgilenmesini isteyin.

Bebeğinize sakinleşmesi için fırsat tanımayı ihmal etmeyin. Özellikle de aynı odayı paylaşıyorsanız, ses çıkarır çıkarmaz bebeğinizi almayı kolaylıkla alışkanlık haline getirebilirsiniz. Fakat bebekler genellikle tam olarak uyanmadan uykularında mırıldar, bağırır ya da öksürürler. Bir süre bekleyin ve dinleyin. Gereksiz yere onu rahatsız etmezseniz uyumaya devam edebilir.

Bebeğim neden uyanıyor?

Açlık: Bebeğiniz uyanıyor ve sakinleşmiyorsa, karnını doyurmanız gerekebilir. Karnını doyururken oda karanlık kalsın ve bitirir bitirmez bebeği geri yerine koyun.

Rahatlamak için emmek: Anne sütüyle beslenen pek çok bebek geceleri emmek için sık sık uyanır. Bazen bunun sebebi açlık olsa da, bazen de günün gerginliğini atmış olan annesiyle kalmaktan hoşlanmasıdır.

Kaygı: Büyük bir değişiklik nedeniyle huzursuz olan bebekler daha az uyurlar – yuvaya başlamak gibi. Bebeğiniz terk edilme korkusu yaşıyorsa, yatağa girmemek için direnebilir.

Gelişimsel sıçramalar: Yeni bir beceri kazanırken bebeğiniz geceleri daha sık uyanabilir.

Fiziksel ihtiyaçlar: Diş çıkarma sancısı ve beraberinde gelen ateş gecelerinizin huzursuz geçmesine neden olabilir. Ayrıca bebeğiniz çok terlediğinde ya da üşüdüğünde; bezini kirlettiğinde ya da ıslattığında uyanabilir. Bebeğinizin sık sık uyanmasının nedeninin bir hastalık olduğunu düşünüyorsanız, doktora gidin.

Alışkanlık: Mesela emerek uyumaya alışkın bebekler için geceleri uyandıklarında tek başlarına uykuya dalmak çok zor olabilir.

Bu aylarda artık bebeklerin gündüz uykuları düzene girmiştir. Gün içinde 2 defa gündüz uykusuna yatarlar. Bunların biri sabah diğeri öğleden sonradır. ay civarı bebeklerin gelişimi açısından bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde uykuyu reddetme, uykuya geçişte zorlanma gibi davranışlar görülebilir ve bunlar tek gündüz uykusuna geçiş için doğru zamanmış gibi algılanabilir. Halbuki tek gündüz uykusuna ay civarı geçilmelidir. O zamana kadar 2 gündüz uykusunu korumak için gece uykusuna erken yatırmak ( civarında) faydalı olabilir.

Bu dönemde uyku düzenini etkileyebilecek bir diğer konu da ayrılık kaygısıdır. Bazı bebekler bunu çok hafif atlatırken, bazıları ise çok yoğun yaşayabilir ve bu durum uyku düzenini etkileyebilir. Bu zamana kadar çok iyi uyuyan bebekler bile, eğer ayrılık kaygıları yoğunsa uykuya geçişte sorun yaşayabilirler.

ay arasındaki bebeklerin genellikle gece beslenme ihtiyacı ortadan kalkmıştır ve geceleri saat kesintisiz uyuyabilirler. Eğer bebeğiniz hala geceleri sık sık uyanıyorsa ve gündüzleri yeterli besin aldığından eminseniz, bu uyanmaların nedeni büyük ihtimalle alışkanlıktır. Biraz çaba ve sabırla bu sorunu ortadan kaldırabilirsiniz.

Bebeğinizin daha iyi uyuması için ipuçları

Ayrılık kaygısını yenmesine yardımcı olun

Bebeğinizin ayrılık kaygısı yaşadığını fark ederseniz, örneğin yatağına koyduğunuzda ağlamaya başlıyorsa, gündüzleri ce-e gibi oyunlarla bir yere gitseniz bile her zaman geri döneceğinize dair ona güven verebilirsiniz.

Gün içinde bol bol egzersiz yaptırın

Bu dönemde yürüme becerileri gelişmeye başlar. Bu becerileri yatağına taşımaması için gün içinde bol bol hareket etmesini, yeni öğrendiklerini pekiştirmesini sağlayın. Aksi taktirde gece uyanıp antrenmanlara başlayabilir.

İki gündüz uykusu uyumasını sağlayın

Gündüzleri iki defa uyuyan bebeğiniz ay civarı iki uykusundan birine geçişte zorlanıyor, direniyor, ağlıyor veya bu uykusunu çok kısa uyuyorsa, bu uykuya artık ihtiyaç duymuyor gibi gözükebilir. Ancak iki uykudan tek uykuya geçiş dönemi genellikle aylar arasında tamamlanır. Bu aylara kadar iki uykuyu tutabilmek için gündüz uykularının süresinde ve zamanlamasında ayarlama yapmak gerekebilir.

Erken gece uykusuyla destekleyin

Bebeğiniz son uykusundan saat ’ten önce uyandıysa, gece uykusuna en geç saat gibi yatmasını sağlayın. Aksi taktirde gece uykusu öncesinde aşırı yorulabilir ve bu durum gece uyanmalarına neden olabilir.

Diş çıkartma dönemine dikkat edin

Diş çıkartırken yaşadıkları sıkıntılar bebeklerin uykularını olumsuz etkileyebilir. Uykuları düzenli olan bebeklerde bile diş sıkıntıları nedeniyle gün süren uyku bozulmaları yaşanabilir. Bu dönemlerde bebeğinizin yanında olup onu rahatlatarak mümkün olduğunca uyku düzenini korumanız önemlidir. Diş çıkartma dönemi uyku eğitimine başlamak için doğru bir zaman değildir.

Teknolojik cihazları kapatın

Teknolojik cihazlar bebeklerde uyarıcı etkiye sahiptir. Aşırı uyarılan bebekler de uykuya geçmekte zorlanır ve geceleri uyanırlar. Bu nedenle uykudan en az 1 saat önce teknolojik cihazları kapatıp bebeğinizi rahatlatacak ve uykuya hazırlayacak sakin aktiviteler tercih etmeniz bebeğinizin daha iyi uyumasını sağlayacaktır.