Dünyayı, Kuzey Yarım Küre ve Güney Yarım Küre olmak üzere iki eşit yarım küreye bölen çizgiye Ekvator denir. Ekvatora paralel olarak, Dünyayı enine saran hayali çizgilere ise paralel denir.
Aralarındaki uzaklığı bulmak istediğimiz noktalar aynı yarım kürede ise, derecesi büyük olandan küçük olanı çıkarıp km ile çarparız. Aralarındaki uzaklığı bulmak istediğimiz noktalar farklı yarım kürelerde ise, paralel derecelerini toplayıp km ile çarparız.
Bir paralel üzerindeki noktanın Ekvatora göre yeri bilinebilir. Ancak paralellerin arasında kalan bölgelerde bulunan bir noktanın yeri paralellerle ifade edilemez. Bu tür noktaların yerlerini ifade edebilmek için derecelerin (°) yanı sıra dakika (), saniye () vs. gibi daha ayrıntılı ölçülere ihtiyaç vardır. İşte bundan hareketle, Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden değerine enlem denir. Enlem ekvatora olan uzaklığı ifade eder. Bu uzaklık açı cinsinden değer olduğundan paralelleri de kapsar. Paralel ise hayali bir çizgiyi ifade eder. Her paralel aynı zamanda bir enlemdir. Ancak her enlem bir paralel değildir.
Yeryüzünde birçok özellik enlemlere göre değişir. Güneş ışınlarının düşme açısı, gece gündüz süreleri, Dünyanın ekseni çevresindeki dönüş hızı, iklim özellikleri, sıcaklık dağılışı, bitki örtüsü gibi.
Kutup noktaları arasında uzanarak, paralelleri dik açıyla ke-
sen hayalî yaylara (yarım çemberlere) meridyen denir.
Meridyenlerin, Greenwich (Başlangıç meridyeni)e olan uzaklığının açı cinsinden değerine boylam denir. Boylamlar da enlemlerde olduğu gibi meridyen derecelerinin (°) dakikaya (), dakikaların saniyeye () bölünmesiyle elde edilir. Güneşin aynı andaki konumu boylamlara göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle boylamlar, matematik konumu belirlemenin yanında yerel saat hesaplamalarında da kullanılır.
Yerel saat farklarının meydana gelmesi aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?
A) Dünya’nın eksen hareketinin
B) Dünya’nın yörünge hareketinin
C) Eksenin, ekliptike eğik olmasının
D) Dünya’nın geoid şeklinin
E) Atmosferin farklı kalınlıkta olmasının
2. Aşağıdakilerden hangisi bir ülkenin kuzey - güney doğrultusunda çok geniş olduğunu göstermez?
A) İkliminin çeşitli olması
B) Üzerinden çok paralel geçmesi
C) Yetiştirilen tarım ürünü çeşidinin fazla olması
D) Üzerinden çok meridyen geçmesi
E) Bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi
3. Farklı yarımkürelerdeki A ve B noktaları yılın bazı günlerinde Güneş’i aynı anda görüp, aynı anda kaybetmektedir.
A) Ekvatora uzaklıkları
B) Yaşadıkları mevsimler
C) Gündüz uzunlukları
D) Enlem dereceleri
E) Boylam dereceleri
4. Paralel sayısı ile çarpıldığında aşağıdakilerden hangisi bulunur?
A) Ekvatorun uzunluğu
B) Bir meridyenin uzunluğu
C) Ekvator yarıçapı
D) Kutuplar yarıçapı
E) paralelin uzunluğu
5. Antalya = 37° kuzey 31°doğu
Eskişehir = 40° kuzey 31°doğu
Erzurum = 40° kuzey 42° doğu
Yukarıda üç kentimizin coğrafi koordinatları verilmiştir. Sıcaklık değerlerinin Eskişehir’den Antalya’ya doğru artıp, Eskişehir’den Erzurum’a doğru azalmasının nedenleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?
A) Boylam-Yükselti
B) Yükselti-Nemlilik
C) Nemlilik-Boylam
D) Enlem-Yükselti
E) Enlem - Boylam
6. A kenti B kenti
23°27’ kuzey 46°33’ güney
28°58’ doğu 28°58’ doğu
Yukarıda coğrafi koordinatları verilen A ve B kenti için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Açısal dönüş hızları aynıdır.
B) 21 Martta Güneş’i aynı anda görürler.
C) Yerel saatleri aynıdır.
D) Greenwich’le aralarındaki zaman farkı aynıdır.
E) Çizgisel dönüş hızları aynıdır.
7. Dünya üzerindeki meridyenin bir birine eşit uzunlukta olmalarının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutup noktalarında birleşmeleri
B) Bir tarih değiştirme çizgisi bulunması
C) Başlangıç meridyeninin Londra’dan geçmesi
D) Denizlerin karalardan çok yer tutması
E) Yer yörüngesinin elips biçiminde olması
8. Meridyenlerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi Dünya’nın ekseni çevresindeki dönüş hızıyla ilgilidir?
A) Boylarının eşit olması
B) Aralarındaki mesafenin kutuplara doğru azalması
C) Paralelleri dik kesmeleri
D) İki meridyen arasındaki zaman farkının 4 dakika olması
E) Kutuplarda kesişmeleri
9. Aralarında 3 saat 24 dakika zaman farkı olan iki nokta arasında kaç boylam fark vardır?
A) 32 B)44 C)48 D) 51 E) 63
76° batı boylamı üzerinde bulunan bir yerde yerel saat iken, yerel saatin olduğu başka bir yer hangi boylam üzerindedir?
A) ° batı B) 57° batı C) 43° batı
D) 36° batı E) 5° doğu
Aşağıdakilerden hangisi enleme bağlı olarak değişmez?
A) Tan ve gurup vakitleri
B) Çizgisel dönüş hızı
C) Gölge boyları
D) Sıcaklık değerleri
E) Meridyen uzunlukları
Bir noktanın;
Enlem derecesi
Boylam derecesi
Bulunduğu yarımküre
Yerel saati
aşağıdakilerden hangisine bakılarak bulunabilir?
A) Yükseltisine
B) Düz zemine dikilen bir cismin gölge boyuna
C) Yer aldığı saat dilimine
D) Bitki örtüsüne
E) Ekvatora uzaklığına
20° kuzey paraleli ve ° batı meridyeni üzerinde bulunan bir nokta kaçıncı saat diliminde yer alır?
A) 3. B)6. C) D) E)
Aşağıdakilerden hangisi özel konumla ilgili değildir?
A) İzmir’de sıcaklık ortalamalarının Van’dan yüksek olması
B) Çukurova’daki ürün çeşidinin Harran ovasından fazla olması
C) Rize’de kivi ve narenciye yetiştirilmesi
D) Kars’ta Güneş’in Edirne’den önce doğması
E) Artvin’in gerçek ve izdüşüm alanları arasındaki farkın fazla olması
° doğu meridyeninin antimeridyeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) 35° doğu B) 45° batı C) 55° doğu
D) 75° batı E)° batı
Aşağıdakilerin hangisinde meridyen - antimeridyen ilişkisi vardır?
A) Ekvator - Kutup noktası
B) Greenwich - Tarih değiştirme çizgisi
C) Yengeç Dönencesi - Oğlak Dönencesi
D) Kutup dairesi - Kutup noktası
E) Ekvator - Greenwich
Aşağıdaki boylamlardan hangisi Asya kıtasından geçmez?
A) 15° doğu B) 30° doğu C) 45° doğu
D) 60° doğu E) 75° doğu
Yaz aylarında Türkiye’de yapılan ileri saat uygulamasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Avrupa’nın saatini kullanmak
B) Enerji tasarrufu yapmak
C) Batı ile daha çok ticaret yapmak
D) Ülke içinde haberleşme kolaylığı sağlamak
E) Dini ibadetlerin zamanında yapılmasına yardımcı olmak
Dünya üzerinde tarım ürünü çeşidi en fazla olan ülkelerden biride Şili’dir.
A) Kuzey - güney yönünde geniş bir alan kaplamasıyla
B) Farklı yükseltilerde arazisinin olmasıyla
C) Doğu - batı yönünde geniş bir alan kaplamasıyla
D) Alize rüzgarlarının etkisinde olmasıyla
E) Okyanusa kıyısının olmasıyla
Yerel saati başlangıç meridyenindeki yerel saatten 7 saat ileri ve geri olan boylam çifti aşağıdakilerden hangileridir?
A) 45° doğu - 45° batı
B) 60° doğu - 60° batı
C) 75° doğu ° batı
D) 90° doğu° batı
E) ° doğu° batı
Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler>Soru Bankası Test Soruları >Coğrafya Dersi İle İlgili Test Soruları Soru Bankası
COĞRAFİ KONUM, MATEMATİK KONUM, ÖZEL KONUM, PARALEL, MERİDYEN, ENLEM, BOYLAM İLE İLGİLİ TEST SORULARI (7) (COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI)
1. Ekvator'dan kutuplara gidildikçe paralellerin boyu kısalır.
Bu durumun ana nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yer ekseninin eğikliği
B) Dünya'nın şekli
C) Yörünge'nin şekli
D) Kara ve denizlerin dağılışı
E) İki paralel arası mesafenin km olması
2. İki paralel dairesi arasındaki mesafe her yerde seafoodplus.info Buna göre, 10° Doğu meridyeni üzerinde, 20° Kuzey paraleline eşit uzaklıkta bulunan A ve B noktaları arasındaki kuş uçuşu mesafe km ise, A ve B noktalarının üzerinde yer aldığı paralel daireleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) 60° Kuzey° Güney
B) 50° Kuzey° Güney
C) 30° Kuzey° Güney
D) 40° Kuzey° Güney
E) 70° Kuzey° Güney
3. Kutup noktalarına eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle Ekvator, Ekvator'a paralel uzanan ve eşit aralıklarla çizilmiş olan hayali çizgilere ise paralel daire denir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi paralellere ait doğru bir bilgi değildir?
A) En büyük paraleller dönencelerdir.
B) Paralel derecelerinin büyüme yönlerine bakılarak yarımküreler bulunabilir.
C) Paralel derecesi ile paralel boyu arasında ters orantı vardır.
D) Paralel derecesi büyük olan yerler güneş ışınlarını küçük açılarla alırlar.
E) Aynı paralel üzerinde yer alan bütün noktaların çizgisel hızları aynıdır.
4. Aynı meridyen üzerinde bulunan Ankara ile Anamur arasındaki kuş uçuşu uzaklık kilometredir.
Ankara 40° kuzey paraleli üzerinde bulunduğuna göre, Anamur hangi paralel dairesi üzerinde yer alır?
A) 26°G
B) 30°K
C) 36°K
D) 42°K
E) 44°G
5. Yaz mevsiminde Diyarbakır, daha güneyde yer alan Antalya'dan sıcak olur.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle çelişir?
A) Boylam
B) Karasallık
C) Yükselti
D) Denizellik
E) Enlem
6.
I. Doğu-Batı yönlü ve birbirlerine paralel uzanmaları
II. Her yerde iki paralel arasının km olması
III. En geniş paralelin Ekvator olması
IV. Paralellerin uzunluklarının Ekvator'dan kutuplara gidildikçe kısalması
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri paralellerin birbirini kesmediklerinin kesin kanıtıdır?
A) II ve IV
B) I ve II
C) III ve IV
D) II ve III
E) I ve IV
7. Enlem; Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Ekvator'a olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.
Buna göre aşağıdaki durumlardan hangisi enlem ile çelişir?
A) Karadeniz'in tuzluluk oranının Akdeniz'den az olması
B) Sivas'tan Samsun'a doğru sıcaklığın artması
C) Adana'da gece gündüz değişiminin Konya'dan az olması
D) Ege Denizi'nin güney kıyılarının kuzey kıyılarından daha sıcak olması
E) Akdeniz'deki kar yağışlarının Marmara'dan az olması
8. Aşağıdaki verilen taralı bölgelerden hangisinde izdüşüm alan diğerlerine göre daha büyüktür?
9. Aşağıdakilerden hangisi enlem-sıcaklık ilişkisi ile açıklanamaz?
A) Ekvator çevresinin, kutuplar çevresinden sıcak olması
B) Akdeniz'in Karadeniz'den daha tuzlu olması
C) Ekvator'da kalıcı karlara rastlanması
D) Kutuplara gidildikçe iğne yapraklı ağaçların görülmesi
E) Kutuplara gidildikçe orman üst sınırının alçalması
Ekvator'un km kuzeyinde bulunan bir yerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Güneş ışınlarını yılda iki kez dik alır.
B) 20° Kuzey enlemi üzerindedir.
C) Gölge yönü, yıl içinde değişir.
D) 21 Mart'ta gündüz süresi geceden fazladır.
E) Tropikal kuşakta yer alır.
Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki şekilden çıkarılabilecek bir sonuç değildir?
A) Muson iklimi yıl içerisinde kara ve denizlerin farklı ısınmasına bağlı oluşur.
B) Özelliklerin değişmesinde dünyanın şekli ve enlem etkilidir.
C) Sıcaklığın fazla olduğu yerlerde geniş yapraklı orman toplulukları görülür.
D) Ekvator'dan kutuplara doğru iklim, bitki örtüsü, tarım ürünleri ve hayvan türleri farklılık gösterir.
E) 30°° enlemleri arasında ılıman iklimler görülür.
Dünya'nın şekline bağlı olarak Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, sıcaklık azalır. Bu durum enlem etkisiyle izah edilir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi enlemin etkisine örnek gösterilemez?
A) Yerleşme sınırının kutuplara gidildikçe deniz seviyesine yaklaşması
B) Bitkilerin geniş, iğne, karışık yapraklı ve (bilgi seafoodplus.info) cılız otlar şeklinde Ekvator'dan kutuplara doğru kuşaklar oluşturması
C) Akdeniz'in Kuzey Buz Denizinden daha tuzlu olması
D) Ege Bölgesi'nden Doğu Anadolu Bölgesi'ne gidildikçe ürünlerin daha geç olgunlaşması
E) Akarsuların donmuş halde kalma sürelerinin kutuplara gidildikçe uzaması
Türkiye'nin coğrafi koordinatları I. durumdaki gibi değil de, II. durumdaki gibi olsaydı, aşağıdaki özelliklerinden hangisi değişmezdi?
A) Sıcaklık ortalamaları
B) Ekvator'a olan uzaklık
C) Çizgisel hızı
D) Başlangıç Meridyeni'ne uzaklığı
E) Bulunduğu yarımküre
İklimin yalnızca enleme göre değiştiği kabul edilirse, yukarıda verilen taralı alanların hangisinde iklim çeşitliliği en azdır?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
Aşağıdaki şekilde enlem değerleri verilen merkezler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Çizgisel hızları eşittir.
B) II ve IV ün Ekvator'a uzaklıkları aynıdır.
C) Tan ve grup süreleri eşittir.
D) Güneş'in doğuş ve batış saatleri her zaman aynıdır.
E) III ve I deki sıcaklık değerleri aynıdır.
Aynı enlem üzerinde yer alan merkezlerin benzer özellikleri vardır.
Aşağıdakilerden hangisi bunlar arasında yer almaz?
A) Yıl içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı
B) Yıl içinde gece-gündüz süre uzunlukları
C) Gün içinde aynı andaki gölge boyu ve yönleri
D) Çizgisel hızları, Gurup ve Tan süreleri
E) Sıcaklık ortalamaları
Yukarıdaki denizlerin tuzluluk oranlarının farklı olmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akıntılar
B) Kapladıkları alan
C) Bulundukları enlemler
D) Dökülen akarsular
E) Gelgit'in etkileri
CEVAP ANAHTARI
1. B 2. A 3. A 4. C 5. E
6. B 7. B 8. A 9. C D A D
E D B E C
|
Paralel adından da anlaşılacağı üzere dünya üzerinde yatay paralel olarak uzandığı var sayılan çizgilerdir. Buna enlem de denir. Enlem dünyanın şeklinden dolayı ve güneş ışınlarının her enleme farklı açılarla geliyor olması sebebiyle sıcaklığın dağılımında çok önemli bir faktördür. Meridyenler ise dünyayı yukarıdan aşağı doğru dik kestiği var sayılan çizgilerdir. Her iki paralel arası km, her iki meridyen arası 4 dakikadır. Bu konu sadece 9. sınıf coğrafya müfredatı arasında değil YGS, LYS ve KPSS konusudur.
Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir.
Sınavı tamamlamak için butona tıklayınız, yanlışlarınız gösterilecektir. Sonuçları al.
12 tamamladınız.