Amenda Hgs Turcia

PRATİK TÜRKÇE KURSU

Emel Emin
 ALFABETUL LİMBİİ TURCE
TÜRK DİLİNİN ALFABESİ

Alfabetul limbii turce contemporane se bazează pe cel latin şi conţine ur-

mătoarele litere: Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Iı, İi, Jj, KK,
Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Şş, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz

Toate literele se citesc în orice poziţie şi numai într-un fel. Excepţie face
litera Ğğ care nu se pronunţă.
Literele care deosebesc alfabetul turc de cel român sunt următoarele: Cc,
Çç, Gg, Ğğ, Iı, Kk, Öö, Üü, Yy

Cc – se citeşte ca litera g din alfabetul român urmat de e şi i ca de exem-

plu în cuvintele: geantă, gingaş.
cam (djam) - geam
ceviz (djevìz)- nucă
cuma (djumà)- vineri
cilt (djilt) – 1. piele ten. 3. volum

Çç – se citeşte ca litera c, din alfabetul român urmat de e şi i, ca de exem-

plu în cuvintele: centru, cinema.
çekiç (cechìci)- ciocan
çiçek (cicèc) - floare
çekmece (cecmedjè) – sertar
çocuk (ciodjùc) – copil

Gg – în orice poziţie se citeşte g .

gazete (gazète) – ziar
gemi – (ghemì) – nava
 sevgi (sevghì) – dragoste
vergi (verghì) – impozit

Ğğ – acestei litere i se spune în limba turcă yumuşak g (iumuşàc g). În lim-

ba română apare sub denumirea de g mut. Se scrie numai după vocale. În pronun-
ţarea de astăzi a dispărut, dar cu toate că alfabetul turc contemporan este fone-
tic, ea continuă să apară ca semn pentru a arăta că vocala care stă înaintea ei se
pronunţă mai prelungit.
dağ (da:) – munte
iğne (i:nè) – ac
eğlence (e:lendjè) – distracţie
oğlan (o:làn) – băiat)

Iı – se citeşte precum litera î românesc

ılık (îlîc) – călduţ
balık (balîc) – peşte
kaşık (caşîc) – lingură
ışık (îşîc) – 1. rază. 2. lumină

Kk –este singura literă care corespunde sunetului şi literelor c sau k.

kalem (calèm) – creion
kırk (cîrc) – patruzeci
bakış (bacîş) – privire
kapı (capî) – uşă

Öö – corespunde cu ö din germană sau cu eu din franceză. Se pronun-

ţă prin rotunjirea mai pronunţată a buzelor decât la o, iar poziţia limbii este
mai apropiată de palatul dur decât la rostirea lui o.
ödev (ödèv) – 1. datorie; 2. sarcină; 3. temă
göl (göl) – lac
dört (dört) – patru
göz (ghöz) – ochi

Üü – corespunde cu ü din germană şi cu u din franceză. Se rosteşte prin

rotunjirea ponunţată a buzelor. Limba este mai apropiată spre cerul gurii de-
cât la u.
üzüm (üzüm) – strugure
ütü (ütü) – fier de călcat
gül (gül) – trandafir
sözlük (sözlüc) – dicţionar

Yy – se rosteşte ca sunetul i din cuvintele româneşti: ied, iepure. Cores-

punde sunetului j din germană şi y din engleză.
yardım (iardîm) – ajutor
yedi ( iedì) – şapte
ayı (aiî) – urs
yay (iai) – arc

Lecţia 2 ACCENTUL CİRCUMFLEX

İNCELTME VE UZATM A İŞARETİ

Acest semn se pune deasupra literelor a , i , ü, respectiv avem literele

â , î , û şi arată că aceste vocale se rostesc mai prelungit în poziţia anteri-
oară, influenţând şi consoanele din jurul lor. Trebuie să facem deosebire în-
tre literele â , î , û şi grupele de litere ağ , iğ , ûğ . Grupele de litere ağ , iğ ,
üğ se rostesc prelungit şi în poziţia normală, iar literele, â , î , û , repetăm,
se rostesc prelungit şi în poziţia mai anterioară.

Ââ kar (car) – zăpadă

kâr (chia:r) – câştig, profit

hala (hàla) – mătuşa din partea tatălui

hâlâ (ha:la:) - încă

rüzgâr (rüzghia:r) – vânt

selâm (sela:m) – 1. salut; 2. compliment
lâle (la:le) – lalea
lâstik (la:stìc) – 1. elastic; 2. cauciuc

Îî ilmî (ilmi:) – ştiinţific

insanî (insani:) – omenesc
manevî (manevi:) – spiritual
adlî (adli:) – juridic

Üû sükût (süchiü:t) – linişte

mahkûm (mahcü:m) – condamnat
üslûp (üslü:p) – stil
 hükûmet – guvern

ACCENTUL
VURGU

Accentul în limba turcă cade, în general, pe ultima silabă a cuvântului.

güzel (ghüzèl) - frumos
dolap (dolàp) – dulap
yavaş (iavàş) – încet
yedi ( iedì) – şapte

Excepţii: 1. În cuvintele împrumutate din alte limbi şi care sunt alcătuite

din două silabe, accentul cade pe prima silabă:
balo (bàlo) – bal
posta (pòsta) – poştă
kablo (càblo) – cablu
banka (bànka) – bancă
Şi în denumiri geografice alcătuite din două silabe, accentul cade tot
pe prima silabă:
Bükreş (Bùkreş) – Bucureşti
Paris (Pàris) – Paris
İsveç (Ìsveci) – Suedia
Norveç (Nòrveci) – Norvegia
2. În cuvintele constituite din trei sau patru silabe, accentul cade, în gene-
ral, pe penultima silabă:
komposto (compòsto) – compot
termometre (termomètre) – termometru
Romanya (Romània) – România
Almanya (Almània) – Germania
İngiltere (İnghiltère) – Anglia
Köstence (Cöstèndje) – Constanţa
3. La unele denumiri geografice alcătuite din patru silabe, accentul cade pe
a doua silabă.
Anadolu (Anàdolu) – Anatolia
Kastamonu (Castàmonu) – Castamonu

seafoodplus.infoţii, unde accentul cade pe ultima silaba:

Bulgaristan-Bulgaria
Hırvatistan (Hârvatistan) -Croaţia

FORMULE DE SALUT
 SELÂMLAMALAR

Günaydın! (Günaidîn!) – Bună dimineaţa!

İyi sabahlar! (İi sabahlàr) – Bună dimineaţa!
İyi günler! (İi ghünlèr!) – Bună ziua!
İyi akşamlar! ( İi acşamlàr) – Bună seara!
Merhaba! (Mèrhaba!) – Salut!
İyi geceler! ( İi ghedjelèr!) – Noapte bună!
Forma de salutare Hayırlı geceler! (Haiîrlî ghedjelèr!) – Noapte bună! are
ca răspuns tot: Hayırlı geceler! sau Hayıra karşı! -Noapte bună!
La despărţire, în general, se salută în felul următor:
Primul care salută:
- Hoşça kalın! (Hoşcià calîn) – La revedere!
Cel care răspunde:

- Güle güle! (Gülè gülè!) – La revedere!

Sau : - Allah’a ısmarladık (Allah’à îsmarladîc!) - La revedere!
Ad litteram: V-am lăsat în paza Domnului!
Răspunsul este tot: - Güle güle!
În prezent la plecare sau despărţire se mai folosesc: -İyi günler!
- İyi geceler!

ADIN NE?

Adın ne? (Adîn nè?) – Cum te cheamă?

Adınız ne? (Adînîz nè?) – Cum vă cheamă?(dvs)
İsminiz ne? (İsminiz nè?) – Cum vă numiţi?(dvs)
İsminizi söyler misiniz, lütfen? (İsminizì söylèr misiniz, lütfen?) -Vă rog,
îmi spuneţi numele dumneavoastră?
Metin: - Adım Metin Güven.(Adîm Metin Güvèn) -Numele meu este…
Eda : -Adım Eda Güven. (Adîm Edà Güvèn)
Metin: - Annem Ayşe Güven (Annèm Aişè Güvèn).-Mama mea…,Ba-
bam Mehmet Güven. (Babàm Mehmèt Ghiuvèn) -Tatăl meu …
Eda: - Siz kimsiniz? (Siz chìmsiniz?) -Dvs. cine sunteţi?
Öğretmen: - Ben öğretmenim. (Ben ö:retmènim.) -Eu sunt cadru didactic.
O öğrenci (O ö:rendjì) -El este elev (student).

ARMONİA SUNETELOR
SES UYUMU

Specificul foneticii limbilor altaice constă în exisenţa armoniei sunetelor.

 Având în vedere că limba turcă este o limbă aglutinantă, însuşirea acestei legi
este foarte importantă. Sufixele au câte două, patru sau opt variante. Alipirea
lor la rădăcină /temă se face conform legilor fonetice de bază, şi anume:
I. Legea armoniei vocalice;
II. Legea armoniei consonantice.

LEGEA ARMONİEİ VOCALİCE

SESLİLERİN (ÜNLÜLERİN) UYUMU

Conform acestei legi vocalele dintr-un cuvânt şi sufixele pe care le primesc

sunt identice sau asemănătoare. La rândul său această lege cuprinde:
1. Armonia vocalică palatală;
2. Armonia vocalică labială.

ARMONİA VOCALİCĂ PALATALĂ

BÜYÜK SESLİ (ÜNLÜ) UYUMU

După locul de articulare cele opt vocale în limba turcă : a , e , ı . i , o ,

ö , u , ü se împart în:
a) posterioare: a , ı , o , u:
b) anterioare: e , i . ö , ü
Exemple de armonie vocalică palatală:
ağaç (a:àci) - copac
çocuk (ciodjùc) - copil
akıl (acîl) - minte
okul (ocùl - şcoală

ekmek (ecmèc) - pâine

öğrenci (ö:rendjì) - elev, cursant, student
güzel (ghüzèl) - frumos
deniz (denìz) - mare, s.
Sufixele care se adaugă la derivare, declinare, conjugare sunt cu vocale
identice sau asemănătoare. Deci, rădăcina determină aspectul fonetic al cuvân-
tului.
okul (ocùl) - şcoală okullar (ocullàr) - şcoli
duygu (duigù) - sentiment duygular (duigulàr) - sentimente
kapı (capî) - uşă kapıcı (capîdjî) - portar
oğlan (o:làn) – băiat oğlana (o:lanà) - băiatului

seyirci (seirdjì) - spectator seyirciler (seirdjilèr) - spectatori

vergi (verghì) - impozit verginin (verghinìn) - al impozitului
 deniz (deniz) – mare, s. denize (denizè) - la mare
güneş (ghünèş) - soare güneşe (ghüneşè) - la soare

Fac excepţie de la această lege:

a) cuvintele compuse:
ağabey (a:abèi) - frate mai mare
ayçiçeği (àicice:i) - floarea-soarelui
hanımböceği (hanîmböge:ì) - gărgăriţă
hanımeli (hanîmelì) - caprifoi
b) cuvintele împrumutate:
mektup (mectùp) - scrisoare
kitap (chitàp) - carte
bahçe (bahcè ) - grădină

10

istasyon (istasiòn) – haltă, (gară)

c) câteva cuvinte de origine turcă:
anne (annè) - mamă
elma (elmà) - măr
kiraz (chiràz) - cireaşă
inanmak (inanmàc) - a crede
c) şi sufixele fără variante: -yor , -ken,-daş -mtrak , -leyin.
În cazul absenţei armoniei vocalice, ultima silabă a cuvântului determină
natura vocalelor din sufixe. De exemplu:
kitap - kitaplàr
istasyon - istasyonlàr
otobüs - otobüslèr

ARMONİA VOCALİCĂ LABİALĂ

KÜÇÜK SESLİ (ÜNLÜ) UYUMU

După forma de rotunjire a buzelor cele opt vocale ale limbii turce se împart
în:
a) nelabiale (nerotunjite): a , e , ı , i ;
b) labiale (rotunjite): o , ö , u , ü
Conform legii armoniei vocalice labiale, vocalele într-un cuvânt sunt labiale
ori numai nelabiale.
De exemplu:
kayık (caiîc) - barcă
ekin (echìn) - semănătură
gezi (ghezì) - plimbare
 odun (odùn) - lemn
köprü (chöprü) - pod
yolcu (ioldjù) - călător
Sufixele la derivare, declinare, conjugare, ca şi particulele interogative mı,
mi, mu ,mü se supun la fel acestei lege a foneticii limbii turce.
De exemplu:
satış (satîş) - vânzare
giriş (ghirìş) - intrare
oturuş (oturùş) - modul de a se aşeza
gülüş (ghülüş) - râs

kayıkçı mı? (caiîkcî mî?) - este barcadjiu?

gençlik mi? (ghencilìc mi?) - tinereţea?
tuzluk mu? (tuzlùc mu?) - este solnită?
gözlük mü? (ghözlük mü?) - sunt ochelari?
11

Legea această nu este aşa răspândită. Are multe excepţii. De asemenea,

numeroase sufixe, fără cel puţin patru variante, nu-i se supun.

Lecţia 3
CE ESTE? CİNE ESTE?
BU NE? BU KİM?

BU NE?
Bu bir kitap. (Bu bir chitàp.) “Aceasta este o carte.”
Bu bir defter. (Bu bir deftèr.) “Acesta este un caiet.”
Bu bir kalem. (Bu bir calèm.) “Acesta este un creion.”
Bu bir ev. (Bu bir ev.) “Aceasta este o casă.”
Bu bir masa. ( Bu bir màsa.) “Aceasta este o masă”
Bu bir sandalye. (Bu bir sandàlie) “Acesta este un scaun.”
Bu bir pencere. (Bu bir pèndjere.) “Aceasta este o fereastră.”
Bu bir tebeşir. (Bu bir tebeşìr.) “Aceasta este o cretă”
Bu bir sıra. (Bu bir sîrà.) “Aceasta este o bancă, un rând.”
Bu bir dolap. (Bu bir dolàp.) “Acesta este un dulap.”
Bu bir çanta. (Bu bir ciànta.) “Aceasta este o geantă.”
Bu bir kapı. (Bu bir kapî.) “Aceasta este o uşă.”
Bu bir duvar. (Bu bir duvàr.) “Acesta este un perete.”
Bu bir perde. (Bu bir perdè.) “Aceasta este o perdea.”

BU KİM?
Bu bir kız. (Bu bir kîz.) “Aceasta este o fată.”
Bu bir oğlan. (Bu bir o:làn.) “Acesta este un băiat.”
Bu bir kadın. (Bu bir cadîn.) “Aceasta este o femeie.”
 Bu bir erkek. (Bu bir erchèc.) “Acesta este un bărbat.”
Bu bir anne. (Bu bir annè.) “Aceasta este o mamă.”
Bu bir baba. (Bu bir babà) “Acesta este un tată.”
Bu bir öğretmen. (Bu bir ö:retmèn.) “Acesta este un învăţător.”

LEGEA ARMONİEİ CONSONANTİCE

SESSİZLERİN (ÜNSÜZLERİN) UYUMU

Consoanele în limba turcă se împart în:

a) surde: ç , h , f , k , p , s , ş , t
b) sonore: b , c , d , g , j , l , m , n , r , v , y , z

Majoritatea cuvintelor în limba turcă au consoane surde sau sonore. Su-

fixele, la fel, ca la armonia vocalică se supun acestei legi.
12

Un sufix dacă se supune la cele trei legi fonetice de armonie: vocalică

palatală, labială şi la cea consonantică are opt variante.
cam-cı, örme-ci, kuyum-cu, göz-cü; balık-çı, tarih-çi, kuş-çu, süt-çü

PREDİCATUL NOMİNAL LA TİMPUL PREZENT PERSOANA A III-a

EK EYLEMİN ŞİMDİKİ ZAMAN III. ŞAHIS TEKİLİ

Pronumele interogativ ne “ce” şi kim “cine” se pot folosi şi urmate de su-

fixul predicativ –dir. Atunci şi răspunsul este folosit prin adăugarea a unuia din
sufixele: -dır, -dir, -dur, -dür; -tır, -tir,-tur, -tür conform legilor armoniei voca-
lice şi consonantice.
Precum aproape toate timpurile şi modurile în limba turcă, şi predicatul
nominal are patru forme la conjugare.

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil.

BU NEDİR?
Bu aynadır. (Bu ainàdîr.) “Aceasta este o oglindă.”
Bu evdir. (Bu èvdir.) “Aceasta este o casă.”
Bu okuldur. (Bu ocùldur.) “Aceasta este o şcoală.”
Bu güldür. (Bu güldür.) “Acesta este un trandafir.”
Bu ağaçtır. (Bu a:àçtîr.) “Acesta este un copac.”
Bu çiçektir. (Bu cicèctir). “Aceasta este o floare.”
Bu tuzluktur. (Bu tuzlùctur.) “Aceasta este o solniţă.”
Bu otobüstür. (Bu otobüstür.) “Acesta este un autobuz.”

BU KİMDİR?
 Bu avcıdır. (Bu avdjîdîr.) “Acesta este un vânător.”
Bu sekreterdir. (Bu secretèrdir.) “Acesta este un secretar.”
Bu memurdur. (Bu memùrdur. “Acesta este un funcţionar.”
Bu yüzücüdür. (Bu iüzüdjüdür.) “Acesta este un înotător.”
Bu diplomattır. (Bu diplomàttîr.) “Acesta este un diplomat.”
Bu artisttir. (Bu artisttir.) “Acesta este un artist.”
Bu Türk’tür. (Bu Türktür.) “Acesta este un turc.”

2. Forma interogativă. Soru şekli.

Forma interogativă a predicatului nominal la timpul prezent, persoana a
III-a singular, se redă prin adăugarea conform legilor armoniei vocalice a uneia
din particulele interogative mı , mi , mu , mü. Ele se citesc ca enclitice, îm-
preună cu cuvântul pe care îl urmează, însă se scriu separat

13

Particula interogativă în limba vorbită, în general, nu este însoţită de su-

fixul predicativ. În limba scrisă însă uneori se folosesc împreună şi atunci avem
formele interogative: mıdır , midir , mudur , müdür.
Răspunsul afirmativ se dă cu ajutorul adverbului evet “da”.
- Bu bir kitap mı? (Bu bir chitàp mî?) “Aceasta e o carte?”
- Evet, bu (bir) kitap. (Evet, bu (bir) kitàp.) “Da, aceasta e o carte.”
sau:
- Bu kitap mıdır? (Bu chitàp mîdîr?) “Aceasta este o carte?”
- Evet, bu kitaptır. (Evet, bu chitàptîr.) “Da, aceasta este o carte.”

- Bu apartman mı? (Bu aprtmàn mî?) “Acesta e un bloc?”

- Evet, bu bir apartman.(Evet, bu bir apartmàn.) “Da, acesta e un bloc.”
sau:
- Bu apartman mıdır? (Bu apartmàn mîdîr?) “Acesta este un bloc?”
- Evet, bu apartmandır. (Evet, bu apartmàndîr.) “Da, acesta este un bloc.”

- Bu çiçek mi? (Bu cicèc mi?) “Aceasta e o floare?”

- Evet, bu (bir) çiçek. (Evet, bu (bir) cicèc.) “Da, aceasta e o floare.”
sau:
- Bu bir çiçek midir? (Bu bir cicèc midir?) “Aceasta este o floare?”
- Evet, bu bir çiçektir. (Evet, bu bir cicèctir.) “Da, aceasta este o floare.”

- Bu defter mi? (Bu deftèr mi?) “Acesta e un caiet?”

- Evet, bu bir defter. (Evet, bu bir deftèr.) “Da, acesta e un caiet.”
sau:
- Bu defter midir? (Bu deftèr midir?) “Acesta este un caiet?’
- Evet, bu bir defterdir. (Evet, bu bir deftèrdir.) “Da, acesta este un caiet.”
 - Bu kutu mu? (Bu kutù m?) “Aceasta e o cutie?”
- Evet, bu bir kutu. (Evet, bu bir kutù.) “Da, aceasta e o cutie.”
sau:
- Bu kutu mudur? (Bu kutù mudur?) “Da, aceasta este o cutie?”
- Evet, bu bir kutudur.(Evet, bu bir kutùdur.) “Da, aceasta este o cutie.”

- Bu vapur mu? (Bu vapùr mu?) “Acesta e un vapor?”

- Evet, bu bir vapur. (Evet, bu bir vapùr.) “Da, acesta e un vapor.”
sau:
- Bu vapur mudur? (Bu vapùr mudur?) “Acesta este un vapor?”
- Evet, bu vapurdur. (Evet, bu vapùrdur.) “Da, acesta este un vapor.”

- Bu gözlük mü? (Bu gözlük mü?) “Aceştia sunt ochelari?”

14

- Evet, bu gözlük. (Evet, bu gözlük.) “Da, aceştia sunt ochelari.”

sau:
- Bu gözlük müdür? (Bu gözlük müdür?)
- Evet, bu gözlüktür. (Evet, bu gözlüktür.)

- Bu sözlük mü? (Bu sözlük mü?) “Acesta e un dicţionar?”

- Evet, bu sözlük.(Evet, bu sözlük.) “Da, acesta e un dicţionar.”
sau:
- Bu sözlük müdür? (Bu sözlük müdür?) “Acesta este un dicţionar?”
- Evet, bu sözlüktür.(Evet, bu sözlüktür.) “Da, acesta este un dicţionar.”

3. Forma negativă. Olumsuz şekil.

Se obţine cu ajutorul cuvântului de negaţie değil ( cu e scurt) “nu este.”
La fel ca particulele interogative, în limba vorbită nu se foloseşte însoţit de su-
fixul predicativ. În limba scrisă apare uneori sub forma değil, uneori sub forma
değildir.
Propoziţiile negative care cuprind acest cuvânt pot începe cu adverbul
hayır “nu”.
- Bu kitap mı?
- Hayır, bu kitap değil, bu defter. ( Hàiîr, bu kitàp değìl, bu deftèr.)
“Nu, aceasta nu e o carte, acesta e un caiet.”
sau:
- Bu kitap mıdır? (Bu kitàp mîdîr?) “Aceasta este o carte?”
- Hayır, bu kitap değildir, bu defterdir. (Hàiîr, bu kitàp deìldir, bu
defterdir.) “Nu, aceasta nu este o carte, acesta este un caiet.”

- Bu apartman mı? (Bu apartmàn mî?) “Acesta este un bloc?”

 - Hayır, bu apartman değil, bu enstitü. (Hàir, bu apartmàn deil, bu ensti-
tü.) “Nu, acesta nu e un bloc, aceasta e o ınstituţie.”
sau:
- Bu apartman mıdır? (Bu apartmàn mîdîr?) “Acesta este un bloc?”
- Hayır, bu apartman değildir, bu enstitüdür.(Hàir, bu apartmàn deildir,
bu enstitüdür.) “Nu, acesta nu este un bloc, aceasta este o instituţie.”

4. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli.

Această formă se redă cu ajutorul cuvântului de negaţie değil şi particulei
interogative mi, deci se adaugă değil mi în forma scurtă sau değil midir în for-
ma lungă. Se traduce “nu e, nu este?”
Răspunsul poate să fie afirmativ sau negativ.
- Bu gazete değil mi? (Bu gazète deìl mi?) “Acesta nu e un ziar?”
- Evet, bu gazete. (Evet, bu gazète.) ”Ba da, acesta e un ziar.”

15

sau:
- Hayır, bu gazete değil. (Hàiîr, bu gazète deìl.) “Nu, acesta nu e un ziar.”

Se poate întreba şi răspunde şi în felul următor:

- Bu gazete değil midir?(Bu gazète değìl midir?)“Acesta nu este un ziar?”
- Evet, bu gazetedir. ( Evet, bu gazètedir.) “Da, acesta este un ziar.”
sau:
- Hayır, bu gazete değildir. (Hàiîr, bu gazete değildir.)”Nu, acesta nu
este un ziar.”

- Bu otel değil mi? (Bu otèl deìl mi?) “Acesta nu e un hotel?”

- Evet, bu otel, (Evet, bu otèl.) “Ba da, acesta este un hotel.”
sau:
- Hayır, bu otel değil. (Hàiîr, bu otèl deil.) “Nu, acesta nu e un hotel.”

- Bu otel değil midir? (Bu otèl deìl midir?) “Acesta nu este un hotel?”
- Evet, bu oteldir. (Evet, bu otèldir.) “Da, acesta este un hotel.”
sau:
- Hayır, bu otel değildir. (Hàiîr, bu otèl deìldir.) “Nu, acesta nu este un
hotel.”
ExerciţiiAdăugaţi particulele interogative la următoarele cuvinte:
Bu öğrenci …?
Bu sıra …?
Bu çanta …?
Bu perde …?
Bu avcı …?
Bu ev …?
 Bu göl …?
Bu mektup …?
Bu hastane …
Bu okul …?
Bu köylü …?
Bu istasyon …?
Bu ütü ..?
Bu kablo …?
Bu kapı …?
2. Răspundeţi întâi afirmativ, pe urmă negativ la următoarele propoziţii:
Bu çocuk mu?
Bu kalem mi?
Bu göl mü?
Bu iyi mi?

16

Bu oğlan mı?
Bu güzel midir?
Bu gül müdür?
3. Traduceţi următoarele propoziţii şi răspundeţi negativ:
Bu çocuk öğrenci değil mi?
Bu kitap sözlük değil mi?
Bu sandalye güzel değil mi?
Bu tuzluk değil midir?
Bu köy değil midir?
4 4. Traduceţi în limba turcă:
- Acesta cine este?
- Acesta este un copil.
- El este elev?
- Da, el este elev.

- Aceasta nu este o carte?

- Nu, aceasta nu este o carte. Acesta este un caiet.

Lecţia 4 NE VAR? NE YOK?

KİM VAR? KİM YOK?

- Bu ne? (Bù ne?)

- Bu bir oda. (Bu bir odà.)
- Bu odada ne var? (Bu odadà ne var?) “Ce este în camera aceasta?”
- Bu odada masa, sandalye, dolap, kanepe var. (Bu odadà màsa, sandàl-
ye, dolàp, canepè var.) În camera aceasta este o masă, un scaun, un dulap, (şi) o canapea.

- Bu ne?
- Bu bir sokak. (Bu bir socàc.)
- Bu sokakta ne var? (Bu socactà ne var?) “Ce este pe strada aceasta?”
- Bu sokakta apartman, park, durak, mağaza var. (Bu socactà apartmàn,
parc, duràc, ma:azà var.) “Pe strada aceasta este un bloc, un parc, o staţie
(de transport comun), (şi) un magazin”

- Bu ne?
- Bu bir sınıf. (Bu bir sînîf.)
- Bu sınıfta ne var? (Bu sînîftà ne var?) “Ce este în clasa aceasta?”

17

- Bu sınıfta sıra, kürsü, yazı tahtası var. (Bu sînîftà sîrà, cürsü, iazî
tahtasî var.) “În clasa aceasta este o bancă, o catedră (şi) o tablă”

- Bu odada kim var?(Bu odadà kim var?) “Cine este în camera aceasta?”
- Bu odada bir oğlan var. (Bu odadà bir o:làn var.) “În camera aceasta
se află un băiat.)

- Bu sokakta kim var? (Bu socactà kim var?) “Cine se află pe strada
aceasta?”
- Bu sokakta işçi, turist ve satıcı var. (Bu socactà işci, turist ve satıdjî
var.) “Pe strada aceasta se află un muncitor, un turist şi un vânzător.”

- Bu sınıfta kim var? (Bu sînîftà kim var?) “Cine se află în clasa aceas
ta?”
- Bu sınıfta bir öğrenci ve bir öğretmen var.(Bu sînîftà bir ö:rengì ve bir
ö:retmèn var.) “În clasa aceasta sunt un elev şi un cadru didactic.”
Substantivele odada, sokakta, sınıfta sunt în cazul locativ, despre care
vom învăţa mai amănunţit la lecţia despre cazuri.

CUVİNTELE VAR Şİ YOK

Cuvântul var, vardır arată existenţa a ceva, a cuiva. Se poate traduce prin
verbele “este, există”. Cuvântul yok, yoktur arată lipsa, inexistenţa a ceva, sau
a cuiva. Se poate traduce prin “nu este, nu există.”
Propoziţiile formate cu aceste cuvinte pot fi în diferite forme:
1. În forma interogativă. Soru Şekli.
 Forma interogativă cu verbele var şi yok se obţine cu ajutorul particulelor
interogative mı după verbul var şi mu după verbul yok. Bineînţeles, răspunsul
poate să fie afirmativ sau negativ.
a) Răspuns în forma afirmativă:
- Bu odada televizyon var mı? (Bu odadà televiziòn var mı?) “În camera
aceasta este un televizor?”
- Evet, bu odada televizyon var. (Evet, bu odadà televiziòn var.) “Da, în
camera aceasta este un televizor.”

- Bu evde misafir var mı? (Bu evdè misafìr var mı?) “În casa aceasta este
un musafir?”
- Evet, bu evde misafir var. (Evet, bu evdè misafìr var.) “Da, în casa aceas-
ta este un musafir.”

- Bu sokakta tiyatro var mı? (Bu sokaktà tiyàtro var mı?) “Pe strada aceas-
ta este un teatru?”
18

- Evet, bu sokakta tiyatro var. (Evet, bu sokaktà tiyàtro var.) “Da, pe stra-
da aceasta este un teatru.”
b) Răspuns în forma negativă:
- Bu gölde balık var mı?(Bu ghöldè balîc vàr mî?)”În acest lac sunt peşti?”
- Hayır, bu gölde balık yok. (Hàiîr, bu göldè balîc ioc.) “Nu, în acest lac
nu sunt peşti.”

- Bu lisede şarkıcı var mı? (Bu lisedè şarkîdjî var mı?) “În acest liceu sunt
cântăreţi?”
- Hayır, bu lisede şarkıcı yok. (Hàiîr, bu lisedè şarcîdjî ioc.) Nu, în acest
liceu nu sunt cântăreţi.”

- Bu köyde sinema var mı? (Bu chöidè sinèma var mî?.) “În acest sat
există un cinematograf?”
- Hayır, bu köyde sinema yok. (Hàiîr, bu köydè sinèma ioc.) “Nu, în acest
sat nu este un cinematograf.”

- Bu sınıfta bir şey var mı? (Bu sînîftà bir şèi var mî?) “În clasa aceasta
este ceva?”
- Hayır, bu sınıfta bir şey yok. (Hàiîr, bu sınıftà bìr şei ioc.) “Nu, în cla-
sa aceasta nu este nimic.”
Atenţie: La întrebarea bir şey var mı? “este ceva? ”, accentul cade pe e , iar la
răspunsul negativ bìr şey yok “nu este nimic”, pe i.
La întrebarea kimsè var mı? “este cineva?” accentul cade pe e. Răspun-
sul negativ este kìmse yok, “nu este nimeni” accentul cade pe i .
 - Bu evde kimse var mı? (Bu evdè kimsè var mî?) “În casa aceasta ese
cineva?”
- Hayır, bu evde kimse yok. (Haiîr, bu evdè kìmse ioc.) “Nu, în casa
aceasta nu este nimeni .”
Răspunsul poate să fie şi afirmativ:
- Evet, bu evde kimse var. (Evet, bu evdè kimsè var.) “Da, în casa aceasta
este cineva.”
2. Forma negativ-interogarivă. Olumsuz-soru şekli
Această formă se obţine prin adăugarea particulei interogative mu la
verbul yok, deci avem formula yok mu? “nu este?, nu există?” Răspunsul poa-
te să fie var “ba da, este, există” sau hayır, yok “nu, nu este, nu există,” sau
simplu yok.
a) Răspuns afirmativ cu var.
- Bu sokakta tiyatro yok mu? (Bu sokaktà tiyàtro yòk mu?) “Pe strada
aceasta nu este un teatru?”
- Bu sokakta tiyatro var. (Bu sokaktà tiyàtro var.) “Pe strada aceasta
este un teatru.”
19

- Bu sınıfta şarkıcı yok mu? (Bu sînîftà şarcîdjî iòc mu?) “În clasa aceasta
nu este un cântăreţ?”
- Bu sınıfta şarkıcı var. (Bu sînîftà şarkîdjî var.) “Ba da, în clasa aceas-
ta este un cântăreţ.”
a) Răspuns negativ cu hayır, yok
- Bu sokakta lokanta yok mu? (Bu socactà locànta iòc mu?) “Pe strada
aceasta nu este un restaurant?”
- Hayır, bu sokakta lokanta yok. (Hàiîr, bu sokaktà locànta ioc.)

- Bu sınıfta öğretmen yok mu? (Bu sînîftà ö:retmèn iòc mu?) “În clasa
aceasta nu este un cadru didactic?”
- Hayır, bu sınıfta öğretmen yok. (Bu sînîftà ö:retmèn ioc.) “Nu, în clasa
aceasta nu este un cadro didactic.”

Forma lunga la ne var, ne yok este ne vardır, ne yoktur . Se foloseşte rar.

Expresia ne var, ne yok? se poate traduce “ce e nou?” Dacă nu este nimic
nou, răspunsul este bir şey yok (Bìr şei ioc.) Se poate răspunde şi : İyilik-gü-
zellik. (İilik, ghüzellik) “Bunătate şi frumuseţe.”
Exerciţii:
seafoodplus.infoţi la forma interogativă următoarele propoziţii şi răspundeţi negativ:
Bu sokakta lokanta var.
Bu odada perde var.
Bu gölde kayık var.
Bu evde çiçek var.
 Bu okulda öğretmen var.
2. Puneţi la forma interogativă următoarele propoziţii şi răspundeţi afir-
mativ:
Bu sokakta ağaç yok.
Bu evde çocuk yok.
Bu köyde lokanta yok.
Bu dolapta defter yok.
Bu gölde balık yok.
Bu odada ütü yok.
5. Traduceţi în limba turcă:
- În camera aceasta este un televizor?
- Nu, în camera aceasta nu este un televizor, este un radio.

- În clasa aceasta este un tablou?

- Nu, în clasa aceasta nu este un tablou, este o hartă.

- În casa aceasta este cineva?

- Da, în casa aceasta sunt: o femeie, un bărbat, o fată şi un băiat.
20

Lecţia 5 PLURALUL
ÇOĞUL

çiçek – çiçekler ağaç – ağaçlar

öğrenci – öğrenciler okul – okullar
işçi – işçiler avcı – avcılar
pencere – pencereler masa – masalar
ev – evler kız – kızlar
defter – defterler oğlan – oğlanlar
gül – güller balık – balıklar
deniz – denizler kayık – kayıklar
gemi- gemiler dağ – dağlar
seyirci – seyirciler oda – odalar

Sperăm, aţi înţeles că pluralul este format cu ajutorul sufixului –ler după
cuvinte cu vocale anterioare şi cu -lar după cele cu vocale posterioare.
În cazul lipsei armoniei vocalice într-un cuvânt, ştim că, ultima vocală de-
termină vocala sufixului.

anne – anneler kitap – kitaplar

kardeş – kardeşler mektup – mektuplar
şair – şairler “poet” televizyon – televizyonlar
 NUMERALUL CARDİNAL
ASIL SAYILAR

Birlikler Onluklar
1 – bir 10 – on
2 – iki 20 - yirmi
3 – üç 30 – otuz
4 – dört 40 – kırk
5 – beş 50 – elli
6 – altı 60 – altmış
7 – yedi 70 – yetmiş
8 – sekiz 80 – seksen
9 – dokuz 90 – doksan

Numerele cu zeci şi unităţi se formează adăugând la zeci unităţile. Între ele

nu se intercalează nici un cuvânt. Să vedem, de exemplu, numeralele de la 10 la

21

11 – on bir 16 – on altı
12 – on iki 17 – on yedi
13 – on üç 18 – on sekiz
14 – on dört 19 – on dokuz
15 – on beş

Reţineţi şi cuvintele yüz “o sută” şi bin “o mie”,şi puteţi folosi numeralul

în limba turcă până la milyon “un milion”, chiar şi mai departe.
Acuma să scriem cifre mai mari. Să fim atenţi şi la ortografie.
– bin dokuz yüz seksen altı
28 – yirmi sekiz bin beş yüz altmış yedi
– beş yüz kırk dokuz bin yedi yüz kırk üç
24 – yirmi dört milyon sekiz yüz altmış dört bin yedi yüz doksan
sekiz
– üç yüz altmış beş milyon sekiz yüz altmış dört bin dokuz
yüz elli iki
Notă: Numeralele yüz “o sută”, bin “o mie”, milyon “ un milion” se fo-
losesc fără cuvântul bir în faţă.

Sınıfta yirmi bir sıra var.

Sokakta üç sinema var.
Otelde yüz kırk sekiz turist var.
Evde üç çocuk var.
 Numeralele se scriu împreună la operaţini financiare.
Substantivul după numeral rămâne în singular, deoarece cantitatea deja
exprimă numeralul. Numai dacă este vorba de personaje celebre din literatură,
substantivul uneori primeşte sufixul pluralului: Ali Baba ve Kırk Haramiler
“Ali Baba şi cei patruzeci de hoţi”, Üç Silâhşörler “Cei trei muşchetari”
În caz de substantivizare numeralul cardinal se poate folosi şi în plural:
Üçler Konferansı “Conferinţa celor trei.”

NUMERALE NEHOTĂRĂTE
BELGİSİZ SAYILAR

Sınıfta çok öğrenci var.

Evde birkaç kapı var.
Kitaplıkta birçok kitap var.
Denizde pekçok kayık yok.
Hastanede az hasta yok.
Numeralele nehotărăte în limba turcă sunt următoarele:

22

1. az “puţin”, çok “mult”, biraz “puţin”, birçok “ mai mulţi”, birkaç “câţi-
va”, pekçok “foarte mulţi”.
2. Două sau mai multe numerale folosite una după alta în sens aproxima-
tiv sunt considerate la fel numerale nehotărâte:
beş-on kişi “cinci-zece persoane”
üç-dört kilo elma “trei-patru kilograme de mere”
3. Numerale nehotărâte sunt de asemenea numeralele cardinale folosite
cu sufixul pluralului şi sufixele -ca, -ce: onlarca öğrenci “zeci de elevi”, yüzler-
ce memur “sute de funcţionari”, milyonlarca insan “milioane de oameni”.
Să citim următorul text şi să aflăm la ce întrebare răspund numeralele car-
dinale şi numeralele nehotărâte.

KAÇ KİTAP VAR?

Eda: - Anne, kitaplıkta kaç kitap var?

Anne: - kitap var.
Eda: - Kaç sözlük var?
Anne: - Çok sözlük var.
Eda: - Türkçe-Romence Sözlük var mı?
Anne: - Evet, var. Türkçe-Romence Sözlük sağ tarafta. Romence-Türkçe
Sözlük sol tarafta.
Eda: -Teşekkür ederim, anne.
 Sözler ve deyimler. Cuvinte şi expresii
kaç – cât, câţi, câte
kitaplık – bibliotecă (mobilă)
Türkçe-Romence - turc-român
sağ tarafta – pe partea dreaptă
sol tarafta – pe patea stângă
teşekkür ederim – mulţumesc

Exerciţii: seafoodplus.infoăugaţi sufixul pluralului următoarelor substantive: öğret-

men, memur, kitaplık, elma, sözlüke, insan.
2. Scrieţi cu litere următoarele cifre: 7, 29, , , , 28
3. Traduceţi următoarele propoziţii în limba turcă:
a) În parc sunt mulţi copii.
b) În cameră sunt cinci tablouri.
c) În casă sunt patru camere.
d) Pe strada aceasta sunt două şcoli.
e) În hotelul acesta sunt mulţi turişti
f) În casă sunt câţiva musafiri.

23

g) În dulap sunt cinci –şase caiete.

4. Formaţi cinci propoziţii cu numerale nehotărâte.

RECAPİTULARE I
TEKRARLAMA I

1. Citiţi următoarele cuvinte:

cam çam gemi sağlık balık
bilmece cocuk gazete oğlan ılık
gece çekmece gezi ağaç sıcak
kapıcı çekiç gitmek doğru altı
gazeteci çanta güzel soğuk kırk
öğrenci kutu ütü yedi
öğle arkadaş köylü yetmiş
söz kiraz üzüm seyir
dört okul küçük kayık
2. Adăugaţi sufixul pluralului următoarelor cuvinte: mağaza, arkadaş,
deniz, satıcı, defter, göl, seyirci, doktor.
3. Scrieţi în limba turcă următoarele cifre cu cuvinte : 84 , 17 ,
35 , 38
4. Puneţi în forma negativă următoarele propoziţii:
a) Bu çocuk öğrencidir.
 b) Bu film güzeldir.
c) Bu evde çok insan var.
d) Bu sokakta az araba var.
e) Bu fabrikada iki yüz işçi var.
f) Sağ tarafta bir enstitü var.
5. Puneţi în forma interogativă următoarele propoziţii:
a) Bu evde televizyon var.
b) Bu kitaplıkta iki bin beş yüz kitap var.
c) Bu evde üç çocuk var.
d) Bu odada altı sandalye yok.
e) Bu köyde iki sinema yok.
f) Bu sokakta üç mağaza var.
g) Bu fabrikada bin işçi var.
h) Bu otelde çok oda var.
i) Bu sınıfta kırk öğrenci yok.
j) Bu mağazada altı satıcı yok.
6. Puneţi în forma interogatıvă, negativă şi negativ-interogativă următo-
arele propoziţii:

24

a) Bu bir öğrencidir.
b) Bu bir sınıftır.
c) Bu bir fabrikadır.
d) Bu bir işçidir,
e) Bu bir doktordur.
7. Răspundeţi afirmativ la următoarele propoziţii:
a) Bu tablo mu?
b) Bu tebeşir değil mi?
c) Bu okul değil mi?
d) Bu ev güzel mi?
e) Bu ütü değil mi?
f) Bu hastane büyük mü?
8. Răspundeţi negativ la următoarele propoziţii:
a) Bu gölde balık var mı?
b) Bu film güzel mi?
c) Bu sokakta otel yok mu?
d) Sağ tarafta mağaza var mı?
e) Parkta çok insan var mı”
f) Kitaplıkta sözlük var mı?
9. Traduceţi în limba turcă:
a) - Ce este pe strada aceasta?
- Pe strada aceasta este o casă, un bloc,un spital, un magazin.
 b) - Ce este în clasa aceasta?
- În clasa aceasta sunt o catedră, o tablă, o cretă şi un tablou.

c) - Cine este în clasa aceasta?

- În clasa aceasta sunt un profesor şi 26 de elevi.

d d) - El cine este?
- El este un pescar.

e) - Vă rog, îmi spuneţi numele dvs.?

- Numele meu este …

f) În parc sunt puţini oameni.

g) Câte bănci sunt în clasa aceasta?
f h) Sunt multe bărci pe mare?
i) Sunt mulţi spectatori în cinematograf?

25

Lecţia 6 NE YAPIYOR?

Öğretmen okuyor.
Öğrenci yazıyor.
Sever radyo dinliyor.
Çocuk oynuyor.
Bebek gülüyor.
Ressam resim yapıyor.
Doktor muayene ediyor.

SEVER TÜRK DİLİNİ ÖĞRENİYOR

- Günaydın, Sever!
- Günaydın, arkadaş!
- Ne yapıyorsun?
- Türk dilini öğreniyorum.
- Sen Türkçe bilmiyor musun?
- Biraz anlıyorum. İyi bilmiyorum. Şimdi Üniversite’de öğreniyorum.
- Başarılar, Sever! Hoşça kal!
- Teşekkür ederim. Güle güle!

Sözler ve deyimler:
 Ne yapıyor? – Ce face?
okuyor – citeşte
yazıyor – scrie
dinliyor – ascultă
oynuyor – se joacă
bebek – bebeluş
gülüyor - râde
ressam – seafoodplus.info; 2. desenator
resim yapıyor – 1. pictează; 2. desenează
muayene ediyor – consultă
dil – limbă
öğreniyor – învaţă
arkadaş – prieten
ne yapıyorsun? - ce faci?
sen – tu
Türkçe – turceşte
bilmiyor musun? – nu ştii?
iyi – bine, bun
bilmiyorum – nu ştiu

26

şimdi – acum
başarılar - succese

TİMPUL PREZENT
ŞİMDİKİ ZAMAN

Timpul prezent exprimă, la fel ca în limba română, o acţiune ce se des-

făşoară în momentul vorbirii.
Se formează prin adăugarea la rădăcina sau tema verbului a sufixului
–yor urmat de sufixele personale.
Deci timpul prezent are următoarea formă:
rădăcină (temă) + -yor+ sufixele personale
La rădăcinile terminate în vocală se adaugă direct sufixul –yor, la cele ter-
minate în consoană se intercalează una din vocalele ı, i, u, ü conform legilor ar-
moniei vocalice.
Accentul cade pe silaba care stă înaintea sufixului timpului.
İnfinitivul în limba turcă se formează prin adăugarea la rădăcina sau tema
verbului a unuia din sufixele -mak sau –mek conform legii armoniei vocalice
palatale.

CONJUGAREA TİMPULUİ PREZENT

ŞİMDİKİ ZAMANIN ÇEKİMİ
seafoodplus.info afirmativă. Olumlu şekil.
okumak a citi
ben okuyorum eu citesc
sen okuyorsun tu citeşti
o okuyor el citeşte
biz okuyoruz noi citim
siz okuyorsunuz voi citiţi
onlar okuyorlar ei citesc

yazmak a scrie
ben yazıyorum eu scriu
sen yazıyorsun tu scrii
o yazıyor el scrie
biz yazıyoruz noi scriem
siz yazıyorsunuz voi scrieţi
onlar yazıyorlar ei scriu

bilmek a şti
ben biliyorum eu ştiu
27

sen biliyorsun tu ştii

o biliyor el ştie
biz biliyoruz noi ştim
siz biliyorsunuz voi ştiţi
onlar biliyorlar ei ştiu

sormak a întreba
ben soruyorum eu întreb
sen soruyorsun tu întrebi
o soruyor el întreabă
biz soruyoruz noi întrebăm
siz soruyorsunuz voi întrebaţi
onlar soruyorlar ei întreabă

gülmek a râde
ben gülüyorum eu râd
sen gülüyorsun tu râzi
o gülüyor el râde
biz gülüyoruz noi râdem
siz gülüyorsunuz voi râdeţi
onlar gülüyorlar ei râd
Notă: a) Dacă rădăcina verbului se termină în a sau e, aceste vocale sub
influenţa lui y din sufixul prezentului se transformă a<ı , e<i
başlamak a începe
ben başlıyorum eu încep
sen başlıyorsun tu începi
o başlıyor el începe
biz başlıyoruz noi începem
siz başlıyorsunuz voi începeţi
onlar başlıyorlar ei încep

beklemek a aştepta
ben bekliyorum eu aştept
sen bekliyorsun tu aştepţi
o bekliyor el aşteaptă
biz bekliyoruz noi aşteptăm
siz bekliyorsunuz voi aşteptaţi
onlar bekliyorlar ei aşteaptă

b) Dacă prima silabă din rădăcina verbului conţine o vocală labială, a din
ultima silabă nu se transformă în ı, ci se rotunjeşte între prima vocală din ră-
dăcina şi vocala labială din sufixul timpului, şi devine u, iar e <ü.
28

yoklamak a controla
ben yokluyorum eu controlez

ütülemek a călca
ben ütülüyorum eu calc

Uneori timpul prezent exprimă o acţiune în trecut. De exemplu: O dağa

gidiyor, kar yağıyor. “El se duce la munte şi ninge (începe să ningă).
Uneori exprimă o acţiune ce se va desfăşura în viitor: Babam yarın gidi-
yor. “Tata pleacă mâine.”
La verbele compuse se conjugă doar verbul auxiliar.
muayene etmek a consulta
ben muayene ediyorum eu consult

spor yapmak a face sport

ben spor yapıyorum eu fac sport

yardım etmek a ajuta

ben yardım ediyorum eu ajut

seafoodplus.info negativă. Olumsuz şekil

Pentru a reda forma negativă a timpului prezent se intercalează între rădă-
cină şi sufixul timpului unul din sufixele de negaţie –mı, -mi, -mu, -mü. Accen-
tul cade pe silaba care stă înaintea lor.
yazmak a scrie
ben yazmıyorum eu nu scriu
sen yazmıyorsun tu nu scrii
o yazmıyor el nu scrie
biz yazmıyoruz noi nu scriem
siz yazmıyorsunuz voi nu scrieţi
onlar yazmıyorlar ei nu scriu

bilmek a şti
ben bilmiyorum eu nu ştiu
sen bilmiyorsun tu nu ştii
o bilmiyor el nu ştie
biz bilmiyoruz noi nu ştim
siz bilmiyorsunuz voi nu ştiţi
onlar bilmiyorlar ei nu ştiu

29

yorulmak a se obosi
ben yorulmuyorum eu nu mă obosesc
sen yorulmuyorsun tu nu te oboseşti
o yorulmuyor el nu se oboseşte
biz yorulmuyoruz noi nu ne obosim
siz yorulmuyorsunuz voi nu vă obosiţi
onlar yorulmuyorlar ei nu se obosesc

yüzmek a înota
ben yüzmüyorum eu nu înot
sen yüzmüyorsun tu nu înoţi
o yüzmüyor el nu înoată
biz yüzmüyoruz noi nu înotăm
siz yüzmüyorsunuz voi nu înotaţi
onlar yüzmüyorlar ei nu înoată

3. Forma interogativă. Soru şekli.

Pentru a exprima această formă se foloseşte particula mu. Ea se adaugă
după sufixul prezentului şi înaintea sufixelor personale. Se scrie separat de te-
ma timpului prezent. Nu are variante.
Notă: pentru persoana a III-a plural se foloseşte particula interogativă mı
yorulmak a se obosi
 ben yoruluyor muyum? eu mă obosesc?
sen yoruluyor musun? tu te oboseşti?
o yoruluyor mu? el se oboseşte?
biz yoruluyor muyuz? noi ne obosim?
siz yoruluyor musunuz? voi vă obosiţi?
onlar yoruluyorlar mı? ei se obosesc?

4. Forma negativ- interogativă. Olumsuz-soru şekli.

Aceasta formă este o combinaţie între formele negativă şi introgativă.
La tema negativă a timpului prezent se adaugă particula interogativă mu (mı
la persoana a III-a plural) împreună cu sufixele personale. Accentul cade pe
silaba care stă înaintea sufixului de negaţie.

çalışmak a munci
ben çalışmıyor muyum? eu nu muncesc?
sen çalışmıyor musun? tu nu munceşti?
o çalışmıyor mu? el nu munceşte?
biz çalışmıyor muyuz? noi nu muncim?
siz çalışmıyor musunuz? voi nu munciţi?
onlar çalışmıyorlar mı? ei nu muncesc?
30

Notă: a) Verbul gitmek “ a se duce” a cărui rădăcină se termină în con-

soana t, la adăugarea un i înaintea sufixului timpului, acest t se sonorizează şi
se transformă în d. La formele negativă şi negativ-interogativă t revine.

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil

ben gidiyorum biz gidiyoruz
sen gidiyorsun siz gidiyorsunuz
o gidiyor onlar gidiyorlar

2. Forma negativă.Olumsuz şekil.

ben gitmiyorum biz gitmiyoruz
sen gitmiyorsun siz gitmiyorsunuz
o gitmiyor onlar gitmiyorlar

3. Forma interogativă. Soru şekli.

ben gidiyor muyum? biz gidiyor muyuz?
sen gidiyor musun? siz gidiyor musunuz?
o gidiyor mu? onlar gidiyorlar mı?

4. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli

ben gitmiyor muyum? biz gitmiyor muyuz?
sen gitmiyor musun? siz gitmiyor musunuz?
 o gitmiyor mu? onlar gitmiyorlar mı?

b) Dacă într-o frază sunt două sau mai multe predicate exprimate la timpul
prezent, atunci sufixul personal poate fi omis, cu excepţia ultimului predicat. De
exemplu: Siz okuyor, yazıyor ve soruyorsunuz. “Voi citiţi, scrieţi şi întrebaţi.”

Exerciţii: 1. Conjugaţi verbul almak “ a lua” în cele patru forme al tim-

pului prezent.
2. Traduceţi în limba română:
- Ne yapıyorsun, Ayşe?
- Çalışıyorum.
- Mehmet bey ne yapıyor?
- Mehmet bey de çalışıyor.
- Metin çalışmıyor mu?
- Metin çocuk. Çalışmıyor, okuyor, oynuyor.
- Eda ne yapıyor?
- Eda okuyor.
- Öğretmen ne yapıyor?
- Öğretmen yazıyor.
3. Traduceţi în limba turcă:
31

El învaţă limba turcă.

Înţelegeţi turceşte?
Ce face vânzătorul?
Şoferul conduce.
Sever nu înoată.
Eda nu pictează.
Vânzătorul nu vinde?
Doctorul nu consultă?.
Pictorul nu pictează?
Metin face sport?
Copilul se oboseşte.
Copiii se joacă.

Lecţia 7 PROJE ENSTİTÜSÜ’NDE

- Günaydın!
- Günaydın!
- Özür dilerim, siz kapıcı mısınız?
- Evet, kapıcıyım. Kimi arıyorsunuz?
- Müdür beyi arıyorum.
- Siz kimsiniz?
- Ben teknisyenim. Mobilya Fabrikası’nda çalışıyorum.
- İyi. Müdür bey şu büroda bulunuyor. Buyurun.

- Günaydın! Rahatsız ettiğim için özür dilerim.

- Rahatsız etmiyorsunuz. Buyurun, ne istiyorsunuz? A-a-a, siz Mobilya
Fabrikası’nda çalışmıyor musunuz?
- Evet, orada çalışıyorum.
- İşler iyi gidiyor mu?
- Evet, iyi gidiyor. Mobilya çok aranıyor. Atölye dar geliyor. Yeni atöl-
ye için proje rica ediyorum.
- Memnuniyetle.

Sözler ve deyimler:
proje – proiect
enstitü – institut
özür dilerim – scuzaţi vă rog
kapıcı - portar
kimi – pe cine
arıyorsunuz (aramak) – căutaţi (a căuta)
müdür – director
32

bey – domn
mobilya – mobilă
iyi – 1. bine; 2. bun
şu – acest
büro – birou
bulunuyor (bulunmak) – se află ( a se afla)
buyurun (buyurmak) - poftiţi ( a pofti)
rahatsız ettiğim için özür dilerim – cer scuze pentru deranj
rahatsız etmiyorsunuz (rahatsız etmek) – nu deranjaţi (a deranja)
istiyorsunuz (istemek) – doriţi (a dori)
orada – acolo
iş – treabă
işler iyi gidiyor mu? - treburile merg bine?
aranıyor ( aramak) – se caută ( a căuta)
 atölye – atelier
dar – 1. îngust; 2. Neîncăpător
geliyor (gelmek) – vine ( a veni)
için – pentru
rica ediyorum ( rica etmek)– vă rog ( a ruga)
memnuniyetle – cu plăcere

PREDİCATUL NOMİNAL
EK FİİL

Predicatul nominal în limba turcă se formează prin alipirea sufixelor pre-

dicative la părţile de vorbire cu sens lexical. Formarea timpului prezent pentru
persoana a III-a singular deja aţi cunoscut-o la lecţia BU NEDİR?

TİMPUL PREZENT AL PREDİCATULUİ NOMİNAL

EK FİİLİNİN ŞİMDİKİ ZAMANI

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil.

Se redă cu ajutorul următoarelor sufixe:
Sing. p. I -ım, -im, -um, üm pl. p..I -ız, -iz, -uz, -üz
seafoodplus.info -sın, -sin, -sun, -sün seafoodplus.info –sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz
seafoodplus.info –dır, -dir, -dur, -dür; seafoodplus.info –dırlar, -dirler, -durlar,-dürler
-tır, -tir, -tur, -tür seafoodplus.info –tırlar, -tirler, -turlar, -türler
Exemple:
ressam pictor
ben ressamım eu sunt pictor
sen ressamsın tu eşti pictor
o ressam(dır) el este pictor
33

biz ressamız noi suntem pictori

siz ressamsınız voi sunteţi pictori
onlar ressamdırlar ei sunt pictori
(ressamlar)

teknisyen tehnician
ben teknisyenim eu sunt tehnician
sen teknisyensin tu eşti tehnician
o teknisyen(dir) el este tehnician
biz teknisyeniz noi suntem tehnicieni
siz teknisyensiniz voi sunteţi tehnicieni
onlar teknisyendirler ei sunt tehnicieni
(teknisyenler)
doktor doctor
 ben doktorum eu sunt doctor

şoför şofer
ben şoförüm eu sunt şofer

Dacă cuvântul se termină în vocală, la persoana I-a singular şi plural se

adaugă un y pentru a evita formarea diftongului.
Exemple:
ben satıcıyım biz satıcıyız

ben öğrenciyim biz öğrenciyiz

ben yolcuyum biz yolcuyuz yolcu – drumeţ

ben köylüyüm biz köylüyüz

2. Forma negativă . Olumsuz şekil.

Aşa cum aţi văzut la persoana a III-a singular forma negativă se redă cu
ajutorul cuvântului de negaţie değil, la care se adaugă sufixele personale fără
variante.
ressam pictor
ben ressam değilim eu nu sunt pictor
sen ressam değilsin tu nu eşti pictor
o ressam değil(dir) el nu este pictor
biz ressam değiliz noi nu suntem pictori
siz ressam değilsiniz voi nu sunteţi pictori
onlar ressam değildirler ei nu sunt pictori
(değiller)
34

3. Forma interogativă. Soru şekli.

Pentru această formă se folosesc particulele interogative mı , mi , mu, mü.
Vă amintim că aceste particule se scriu separat, însă sufixele personale care se
adaugă, se scriu împreună cu ele. Pentru că la persoana I-a singular şi plural par-
ticulele interogative se termină în vocală şi sufixele personale încep cu o vocală,
între ele se intercalează un y.
şarkıcı cântăreţ
ben şarkıcı mıyım? eu sunt cântăreţ?
sen şarkıcı mısın? tu eşti cântăreţ?
o şarkıcı mı(dır)? el este cântăreţ?
biz şarkıcı mıyız? noi suntem cântăreţi?
siz şarkıcı mısınız? voi sunteţi cântăreţi?
onlar şarkıcı mı(dırlar)? ei sunt cântăreţi?
 teknisyen
ben teknisyen miyim? biz teknisyen miyiz?
sen teknisyen misin? siz teknisyen misiniz?
o teknisyen mi(dir)? onlar teknisyen mi(dirler)?

memur
ben memur muyum? biz memur muyuz?

ben müdür müyüm? Biz müdür müyüz?

seafoodplus.info negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli.

Această formă se redă cu ajutorul cuvântului de negaţie değil urmat de
particula mi împreună cu sufixele personale.
Formulă: cuvântul + değil mi+sufixele personale
ressam
ben ressam değil miyim? eu nu sunt pictor?
sen ressam değil misin? tu nu eşti pictor?
o ressam değil mi(dir)? el nu este pictor?
biz ressam değil miyiz? noi nu suntem pictori?
siz ressam değil misiniz? voi nu sunteţi pictori?
onlar ressam değil(ler) mi? ei nu sunt pictori?
değil mi(dirler)?

Exerciţii:
1. Conjugaţi cuvintele satıcı şi memur în cele patru forme ale predica-
tului nominal.

35

2. Redaţi următoarele predicate nominale din propoziţii la forma

negativă:
Sever avcıdır.
Ben turistim.
O kapıcıdır.
Siz memursunuz.
Biz köylüyüz.
Onlar teknisyendirler.
O sekreterdir.
Sen doktorsun.
3. Redaţi următoarele predicate nominale la formele interogativă şi ne-
gativ-interogativă:
Biz öğrenciyiz.
Siz müdürsünüz
 Onlar öğretmendirler.
O turisttir.
Ben kapıcıyım.
Sen memursun.
O sekreterdir.
4. Traduceţi următorul text în limba turcă:
- Scuzaţi vă rog, sunteţi secretara?
- Da, sunt secretara. Ce doriţi?
- Domnul director este în institut?
- Domnul director este în birou.

Lecţia 8

Acıktım.
Susadım.
BUGÜN NE YAPTINIZ?

Metin: - Anne, acıktım.

Eda: - Ben de acıktım.
Anne: - Babayı bekliyoruz, çocuklar. Zil çalıyor. Baba geldi.
Baba: - İyi akşamlar, Ayşe! İyi akşamlar, çocuklar!
Çocuklar: - İyi akşamlar, baba! Hoş geldin!
Baba: - Hoş bulduk! Nasılsınız? Bugün ne yaptınız?
Eda: - Sabahleyin kütüphanede kitap, dergi okudum. Öğleden sonra
Neş’e geldi, anlattık.
Baba: - Ne yapıyor Neş’e? İyi mi?
Eda: - İyi, selâm söyledi.
36

Baba: - Sen ne yaptın, Metin?

Metin: - Futbol oynadım.
Baba: - Problem çözdün mü?
Metin: - …
Anne: - Masa hazır, buyurun.

Sözler ve deyimler:
acıktım – mi-e foame
susadım – mi-e sete
Ne yaptınız? – Ce aţi făcut?
bekliyoruz (beklemek) – aşteptăm (a aştepta)
zil – sonerie
çalıyor (çalmak) – seafoodplus.infoă (a suna); 2. a cânta; 3. a fura
geldi (gelmek) – a venit ( a veni)
Hoş geldin! – Bine ai venit!
Hoş bulduk! – Bine v-am găsit!
 Nasılsınız?- Cum vă simţiţi?
kütüphane – bibliotecă
dergi – revistă
okudum (okumak) – am citit (a citi)
öğleden sonra – după- amiază
anlattık (anlatmak) – am stat de vorbă ( a sta de vorbă, a povesti)
selâm söyledi (söylemek)– trimite salutări (a trimite)
futbol – fotbal
Problem çözdün mü? (çözmek) – Ai rezolvat probleme?(a rezolva, a
deznoda)
hazır – gata

TİMPUL TRECUT DETERMİNAT

BELİRLİ GEÇMİŞ ZAMAN

Arată o acţiune desfăşurată înaintea momentului vorbirii, la care vorbito-

rul a fost martor.
Se formează cu ajutorul sufixelor –dı , -di , -du , -dü după temele verba-
le terminate în vocală sau consoană sonoră şi a variantelor sale –tı, -ti, -tu, -tü
după temele terminate în consoană surdă, la care se adaugă sufixele personale.
Dacă scriem sufixele timpului şi sufixele personale împreună avem urmă-
torul tabel:
sing. p. I –dım , -dim , -dum , -düm; –tım , -tim , -tum , -tüm
seafoodplus.info-dın , -din , -dun , -dün; -tın , -tin , -tun , -tün
p. III –dı , -di , -du , -dü; -tı , -ti , -tu , -tü

37

pl. p. I –dık , -dik , -duk , -dük; -tık , -tik , -tuk , -tük

seafoodplus.info–dınız , -diniz , -dunuz , dünüz; -tınız , -tiniz ,- tunuz , -tünüz
seafoodplus.info-dılar , -diler, -dular, -düler; -tılar , -tiler , -tular , -tüler
Exemple de conjugare a timpului:

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil

almak a lua
ben aldım eu am luat
sen aldın tu ai luat
o aldı el a luat
biz aldık noi am luat
siz aldınız voi aţi luat
onlar aldılar ei au luat

vermek “a da”
ben verdim biz verdik
sen verdin siz verdiniz
o verdi onlar verdiler
 sormak “a întreba”
ben sordum biz sorduk
sen sordun siz sordunuz
o sordu onlar sordular

yürümek “a merge”
ben yürüdüm biz yürüdük
sen yürüdün siz yürüdünüz
o yürüdü onlar yürüdüler

atmak “a arunca”
ben attım biz attık
sen attın siz attınız
o attı onlar attılar

gitmek “a se duce”
ben gittim biz gittik
sen gittin siz gittiniz
o gitti onlar gittiler

tutmak “ a prinde”
ben tuttum biz tuttuk

38

sen tuttun siz tuttunuz

o tuttu onlar tuttular

düşmek “a cădea”
ben düştüm biz düştük
sen düştün siz düştünüz
o düştü onlar düştüler

2. Forma negativă. Olumsuz şekil.

Se redă cu ajutorul sufixelor de negaţie –ma , -me care se intercalează în-
tre rădăcină şi sufixul timpului.
Accentul cade pe silaba precedentă sufixului de negaţie.
almak a lua
ben almadım eu nu am luat
sen almadın tu nu ai luat
o almadı el nu a luat
biz almadık noi nu am luat
siz almadınız voi nu aţi luat
 onlar almadılar ei nu au luat

düşmek
ben düşmedim biz düşmedik
sen düşmedin siz düşmediniz
o düşmedi onlar düşmediler

3. Forma interogativă. Soru şekli

La forma afirmativă se adaugă particulele interogative.
Accentul cade pe particula interogativă.
almak
ben aldım mı? eu am luat?
sen aldın mı? tu ai luat?
o aldı mı? el a luat?
biz aldık mı? noi am luat?
siz aldınız mı? voi aţi luat?
onlar aldı(lar) mı? ei au luat?

gitmek
ben gittim mi? biz gittik mi?
sen gittin mi? siz gittiniz mi?
o gitti mi? onlar gitti(ler) mi?

39

sormak
ben sordum mu? biz sorduk mu?
sen sordun mu? siz sordunuz mu?
o sordu mu? onlar sordular mı? (sordu mu?)

düşmek
ben düştüm mü? biz düştük mü?
sen düştün mü? siz düştünüz mü?
o düştü mü? onlar düştüler mi? (düştü mü?)

4. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli

La forma negativă se adaugă particulele interogative.
almak
ben almadım mı? eu nu am luat?
sen almadın mı? tu nu ai luat?
o almadı mı? el nu a luat?
biz almadık mı? noi nu am luat?
siz almadınız mı? voi nu aţi luat?
 onlar almadı(lar) mı? ei nu au luat?

vermek
ben vermedim mi? biz vermedik mi?
sen vermedin mi? siz vermediniz mi?
o vermedi mi? onlar vermedi(ler) mi?

sormak
ben sormadım mı? biz sormadık mı?
sen sormadın mı? siz sormadınız mı?
o sormadı mı? onlar sormadı(lar) mı?

düşmek
ben düşmedim mi? biz düşmedik mi?
sen düşmedin mi? siz düşmediniz mi?
o düşmedi mi? onlar düşmedi(ler) mi?

Notă: La verbele compuse se conjugă doar verbul auxiliar.

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil.
resim yapmak
ben resim yaptım biz resim yaptık
sen resim yaptın siz resim yaptınız
o resim yaptı onlar resim yaptı(lar)

40

muayene etmek
ben muayene ettim biz muayene ettik
sen muayene ettin siz muayene ettiniz
o muayene etti onlar muayene etti(ler)

tedavi olmak “a se vindeca”

tedavi oldum tedavi olduk

2 .Forma negativă. Olumsuz şekil

resim yapmak
resim yapmadım resim yapmadık
resim yapmadın resim yapmadınız
resim yapmadı resim yapmadı(lar)

muayene etmek
ben muayene etmedim biz muayene etmedik
sen muayene etmedin siz muayene etmediniz
o muayene etmedi onlar muayene etmedi(ler)
 tedavi olmak
tedavi olmadım tedavi olmadık

3. Forma interogativă. Soru şekli

resim yapmak
resim yaptım mı? resim yaptık mı?
resim yaptın mı? resim yaptınız mı?
resim yaptı mı? resim yaptı(lar) mı?

muayene etmek
muayene ettim mi? muayene ettik mi?

tedavi olmak
tedavi oldum mu? tedavi olduk mu?

4. Forma negativ-interogativă.Olumsuz-soru şekli

resim yapmak
resim yapmadım mı? resim yapmadık mı?
resim yapmadın mı? resim yapmadınız mı?
resim yapmadı mı? resim yapmadı(lar) mı?

muayene etmek
muayene etmedim mi? muayene etmedik mi?
41

tedavi olmak
tedavi olmadım mı? tedavi olmadık mı?

Exerciţii: 1 .Conjugaţi verbul yazmak la cele patru forme ale timpului tre-
cut determinat.
2. Traduceţi şi transcrieţi verbele din următoarele propoziţii la forma
negativă:
Eda ve Metin acıktılar.
Metin problem çözdü.
Memur bekledi.
Ressam resim yaptı.
Teknisyen fabrikada çalıştı.
Öğrenci kalem aldı.
Turist gitti.
Misafir geldi.
3. Traduceţi în limba turcă:
 - Mamă, Metin a plecat?
- Nu, Metin este acasă.

- Elif a luat caiete?

- Da, Elif a luat 8 caiete.

- Tu nu ai scris?
- Nu, nu am scris, acum scriu.

- Şoferul nu a aşteptat?
- Nu, nu a aşteptat, acum a plecat.

Lecţia 9 KIYIDA

- Merhaba!
- Merhaba! Kısmetiniz bol olsun!
- Sağ olun! Sizin de kısmetiniz bol olsun! Nasıl, bir şeyler tuttunuz mu?
- O-o-o, sepet dolu.
- O-o-o, gerçekten dolu. Gençlikte balıkçı mıydınız?
- Yo-o-o, balıkçı değildim, terziydim. Siz avukat değil miydiniz?
- Evet, avukattım. Şimdi emekliyim. Tuttum, tuttum, büyük bir balık
tuttum.
- Şanslısınız, doğrusu. Ben de şanslıyım. Bu gün güzel bir gün.

Sözler ve deyimler:
42

kıyı – mal balıkçı – pescar

nasıl – cum, ce fel yo-o-o – nu -u –u (în limba uzuală)
bir şey, bir şeyler – ceva terzi - croitor
tutmak – a prinde emekli - pensionar
sepet – coş büyük – mare (adjectiv)
dolu – plin şans - noroc
gerçekten – întradevăr şanslı - norocos
genç – tânăr doğrusu - întradevăr
gençlikte – în tinereţe gün – zi

PREDİCATUL NOMİNAL LA TİMPUL TRECUT DETERMİNAT

EK FİİLİNİN BELİRLİ GEÇMİŞ ZAMANI

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil.

Are aceleaşi sufixe ca predicatul verbal. Când cuvântul se termină în vo-
cală, între temă şi sufixul timpului se intercalează un y.
avukat avocat
ben avukattım eu am fost avocat
sen avukattın tu ai fost avocat
o avukattı el a fost avocat
biz avukattık noi am fost avocati
siz avukattınız voi aţi fost avocati
onlar avukattı(lar) ei au fost avocati

öğretmen
ben öğretmendim biz öğretmendik
sen öğretmendin siz öğretmendiniz
o öğretmendi onlar öğretmendi(ler)

doktor
ben doktordum biz doktorduk
sen doktordun siz doktordunuz
o doktordu onlar doktordu(lar)

müdür
ben müdürdüm biz müdürdük
sen müdürdün siz müdürdünüz
o müdürdü onlar müdürdü(ler)

genç
ben gençtim biz gençtik

43

sen gençtin siz gençtiniz

o gençti onlar gençti(ler)

balıkçı
ben balıkçıydım biz balıkçıydık
sen balıkçıydın siz balıkçıydınız
o balıkçıydı onlar balıkçıydı(lar)

terzi
ben terziydim biz terziydik
sen terziydin siz terziydiniz
o terziydi onlar terziydi(ler)

2. Forma negativă. Olumsuz şekil.

La partea vorbirii cu sens lexical se adaugă cuvântul de negaţie değil
împreună cu sufixele personale.
avucat
ben avukat değildim eu nu am fost avocat
sen avukat değildin tu nu ai fost avocat
o avukat değildi el nu a fost avocat
biz avukat değildik noi nu am fost avocaţi
siz avukat değildiniz voi nu aţi fost avocaţi
onlar avukat değildi(ler) ei nu au fost avocaţi

3. Forma interogativă. Soru şekli.

Se redă cu particulele interogative mı, mi , mu , mü la care se alipesc
sufixele timpului.
avukat
ben avukat mıydım? eu am fost avocat?
sen avukat mıydın? tu ai fost avocat?
o avukat mıydı? el a fost avocat?
biz avukat mıydık? noi am fost avocaţi?
siz avukat mıydınız? voi aţi fost avocaţi?
onlar avukat mıydı(lar)? ei au fost avocaţi?

öğretmen
ben öğretmen miydim? biz öğretmen miydik?
sen öğretmen miydin? siz öğretmen miydiniz?
o öğretmen miydi? onlar öğretmen miydi(ler)?

doktor
doktor muydum? doktor muyduk?
44

müdür
müdür müydüm? müdür müydük?

3. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli.

Se redă în felul următor: cuvântul cu sens lexical+ cuvântul de negaţie+
particula interogativă mi împreună cu sufixele personale.
avukat
ben avukat değil miydim? eu nu am fost avocat?
sen avukat değil miydin? tu nu ai fost avocat?
o avukat değil miydi? el nu a fost avocat?
biz avukat değil miydik? noi nu am fost avocaţi?
siz avukat değil miydiniz? voi nu aţi fost avocaţi?
onlar avukat değil miydiler? ei nu au fost avocaţi?
Exerciţii: 1. Conjugaţi cuvântul teknisyen la cele patru forme ale predicatu-
lui nominal la timpul trecut determinat.
 2. Transcrieţi la forma negativă următoarele propoziţii:
a) Balıkçı gençlikte şofördü.
b) Babam fabrikada işçiydi.
c) Turist bu gün hastaydı.
d) Özür dilerim, siz arkadaş mıydınız?
e) Avcı bu gün şanslı mıydı?
f) Ben bu okulda öğrenciydim.
g g) Küçük çocuk güzeldi.
h) Oda büyüktü.
h i) Çocuklar üçtü.
i j) Müdür bey yeniydi.
k) Teyzem ihtiyardı.
j l) Atölye dardı.
k 3. Traduceţi în limba turcă:
a) Coşul a fost plin.
b) Pescarul a fost norocos.
c) Copilul n-a fost mare.
d) Tata a fost muncitor în tinereţe.
l e) Voi aţi fost sănătoşi?
f) Mama a fost bolnavă.
m g) Dvs.aţi fost pictor în România?
n h) Maşina a fost mare.
o i) Studentii au fost vesel.
p j) Şoferii au fost obosiţi.
q k) Copiii erau cuminţi.
r l) Bunicul a fost norocos.
s
45

Lecţia 10 EV, EVİN, EVE, EVİ, EVDE, EVDEN

Ev yenidir.
Evin pencereleri geniştir.
Elif eve gidiyor.
Annem evi temizledi.
Aile evde toplandı.
Metin evden çıktı.

Metin okuyor.
Metin’in kitapları temizdir.
Metin’e sözlük verdi.
Metin’i okulda gördü.
Metin’de çanta var.
Metin’den top aldım.
 Bükreş başkenttir,
Bükreş’in sokakları temizdir.
Bükreş’e gidiyorum.
Bükreş’i seviyorum.
Bükreş’te oturuyor.
Tren Bükreş’ten hareket etti.

Sözler ve deyimler:
geniş – larg görmek – a vedea
temiz – curat başkent - capitală
temizlemek – a curăţa sevmek – 1.a iubi a-i plăcea
aile – familie oturmak – 1. a se aşeza; 2. a locui
toplanmak – a se aduna, a se reuni hareket etmek –1. a porni; 2. a se
çıkmak – a ieşi mişca

CAZURİLE
İSMİN HALLERİ

În propoziţiile de mai sus aţi văzut trei substantive în următoarele

cazuri:
Nominativ ev Metin Bükreş
Genitiv evin Metin’in Bükreş’in
Dativ eve Metin’e Bükreş’e
Acuzativ evi Metin’i Bükreş’i.
Locativ evde Metin’de Bükreş’te
Ablativ evden Metin’den Bükreş’ten
46

Notă: Substantivele proprii primind sufixele cazuale în scris se despart prin

apostrof.

Cazurile limbii turce răspund la următoarele întrebări:

Nominativ ne? kim? neresi?
Genitiv neyin? kimin? neresinin?
Dativ neye? kime? nereye?
Acuzativ neyi? kimi? neresini?
Locativ nede? kimde? nerede?
Ablativ neden? kimden? nereden?

CAZUL NOMİNATİV
YALIN HAL
Subtantivul este în nominativ în următoarele cazuri:
1. Când îndeplineşte funcţia de subiect.
 Zil çalıyor.
Öğrenci yazıyor.
Köstence güzeldir.
2. Când îndeplineşte funcţia de complement direct, exprimat printr-un
substantiv nedeterminat cu precizie.
Ben kitap okuyorum.
Balıkçı balık tutuyor.
Annem bir vazo aldı.
Vocativul se poate reda tot prin cazul nominativ şi atunci accentul cade
pe prima silaba:
Mètin, oku.

CAZUL GENİTİV
İLGİ HALİ

Acest caz exprimă posesia sau apartenenţa. Se formează cu ajutorul sufix-

elor - ın , -in , -un , -ün adăugate după rădăcini sau teme terminate în consoană
şi –nın , -nin , -nun , -nün după cele terminate în vocală.
Sufixele acestui caz sunt accentuate.

Kızın defteri temizdir.

Evin pencereleri büyüktür.
Okulun zili çaldı.
Gölün kıyısında balıkçılar balık tutuyorlar.
Odanın kapısı açıktı. (a fost deschisă).
İşçinin arkadaşları çoktur.
Köylünün bahçesi güzeldi.
47

PREDİCATUL NOMİNAL LA CAZUL GENİTİV

İLGİ HALİNDE EK FİİL

Substantivul la cazul genitiv urmat de sufixele predicative de prezent sau

trecut exprimă cui îi aparţine sau a aparţinut obiectul sau fiinţa.
1. La timpul prezent. Şimdiki zamanda.
a) Forma afirmativă. Olumlu şekil.
Bu kitap Eda’nındır.
Yeni ev işçinindir.
Bu çanta halamındır.
b) Forma negativă. Olumsuz şekil.
Bu kitap Eda’nın değildir.
Yeni ev işçinin değildir.
Bu çanta halamın değildir.
c) Forma interogativă. Soru şekli.
 Bu kitap Eda’nın mı(dır)?
Yeni ev işçinin mi(dir)?
Bu çanta halamın mı(dır)?
d) Forma negativ-interogativă. Olumsuz – soru şekli.
Bu kitap Eda’nın değil mi(dir)?
Yeni ev işçinin değil mi(dir)?
Bu çanta halamın değil mi(dir)?
2. La timpul trecut determinat. Belirli geçmiş zamanda.
a) Forma afirmativă. Olumlu şekil.
Araba mühendisindi. “Maşina a aparţinut inginerului.”
Şu bina belediyenindi. “Clădirea a aparţinut primăriei.”
Şampiyon Romanya’nındı. “Campionul a aparţinut României.”
b) Forma negativă. Olumsuz şekil.
Araba mühendisin değildi.
Şu bina belediyenin değildi.
Şampiyon Romanya’nın değildi.
c) Forma interogativă. Soru şekli
Araba mühendisin miydi?
Şu bina belediyenin miydi?
Şampiyon Romanya’nın mıydı?
d) Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli
Araba mühendisin değil miydi?
Şu bina belediyenin değil miydi?
Şampiyon Romanya’nın değil miydi?
Notă: Predicatul nominal la cazul genitiv primeşte sufixele şi altor timpuri,
dar deocamdată noi putem adăuga doar sufixele timpurilor studiate.

48

Exerciţii: 1. Declinaţi substantivele defter, Özel , Braşov.

2. Conjugaţi un predicat nominal la cazul genitiv.
3. Traduceţi în limba română:
a) Sözlük Eda’nındı.
b) Bu top Metin’indi.
c) Atölye fabrikanındı.
d) İyi proje genç mühendisindi.
e) Güzel ev işçinin değil mi?
f) Yeni otobüsler belediyenindiler.
g) Büyük tablo köylü ressamındı.
4. Traduceţi în limba turcă următoarele propoziţii:
a) Băiatul a rezolvat probleme.
t b) Tehnicianul a întrebat.
u c) Pescarul a prins un peşte.
v d) Domnul director a rugat realizarea unui proiect.
 w e) În cameră este o floare.
x f) Doctorul a consultat un bolnav.
y g) În şcoală este o secretară.
z h) Aceasta este geanta lui Metin?
aa i) Acesta este caietul elevului?
bb j) Casa această a aparţinut avocatului?
cc k) Casa această nu a aparţinut pescarului?
dd m) Maşina este a lui Özel.
ee n) Maşina această nu este a ţăranului?
5. Completaţi spaţiile libere cu sufixul predicatului nominal la genitiv:
ff A) la timpul prezent:
a) Güzel kitap ögrenci…
b) Geniş kayık balıkçı…
c) Yeni proje bu mühendis… değildir.
d) Bu araba patron… değil mi…?
B) la timpul trecut determinat:
a) Kamyon şoför…
b) Kukla kız… değil…
c) Defter öğretmen… mi…?
d) Vila mühendis… değil mi…?

49

RECAPİTULARE II
TEKRAR II

1. Conjugaţi verbele öğrenmek, oynamak, beklemek în cele patru for-

me ale timpului prezent.
2. Completaţi verbele din următoarele propoziţii cu sufixele timpului
prezent şi cele personale:
A) în forma afirmativă:
- Ne yapı… , Eda?
- Ders çalışı…
- Metin ne yap…?

a) Ressam bu odada resim yap…

gg b) Balıkçı denizde balık tut…
c) Ben üniversitede oku…
hh d) Satıcı mağazada sat…
e) Yolcu durakta bekli…
B) în forma negativă:
a) Eda yüz…
ii b) Annem mektup bekle…
c) Sen futbol oyna…
d) Biz trende gazete oku…
e) Onlar çocuk, çalış…
g) Ben Mobilya Fabrikası’nda çalış…
h) Siz mektup yaz…
jj C) în forma interogativă:
a) Babam oku…
kk b) Hasan yorul…
c) Sever Türkçe bil…
ll d) Sen denizde yüz…
e) Biz dergi al…
mm f) Siz tenis oyna…
D) în forma negativ-interogativă
a) İşçi bu fabrikada çalış…
b) Satıcı elma sat…
c) Sen üniversiteye git…
d) Siz parkta dinlen…
e) Metin problem çöz…
f) Çocuk yorul…
nn 3. Conjugaţi cuvintele işçi, teknisyen, müdür, satıcı ca predicat nominal
în cele patru forme ale prezentului.

50

4. Completaţi predicatul nominal din următoarele propoziţii cu sufixele

timpului prezent şi cele personale:
A) la forma afirmativă:
a) Ben teknisyen …
b) Ablam doktor …
c) Sen şanslı …
d) Siz balıkçı …
e) Bu çocuklar öğrenci …
f) Bu tablo güzel…
oo g) Annem öğretmen…
B) la forma negativă:
a) Elif memur …
b) Siz ressam …
pp c) Babam şoför …
d) Biz misafir …
 e) Onlar turist …
qq f) Annem genç…
g) Hasta bu gün iyi…
C) la forma interogativă:
rr a) Ben artist …
b) Misafir kapıcı …
c) Bu kız sekreter …
d) Köylü memur …
e) Siz memur…
g) Bu ailede çocuklar öğrenci …
D) Forma negativ-interogativă:
a) Bu kadın doktor …
ss b) Bu tablo güzel …
tt c) Balıkçı bu gün şanslı…
uu d) Onlar hasta …
e) Ben şoför …
f) Hastane temiz …
vv g) Sibiu güzel …
5. Conjugaţi verbele öğrenmek, sürmek, satmak în cele patru forme ale
timpului trecut determinat.
6. Completaţi verbele din următoarele propoziţii cu sufixele timpului
trecut determinat şi cele personale:
A) în forma afirmativă:
a) Metin düş…
ww b) Eda bil…
c) Turist acık…

51

d) Terzi gel…
e) Biz teşekkür et…
f) İşçiler dolap yap…
g) Öğretmen sor…
h) Çocuk susa…
xx B) în forma negativă:
a) Teknisyen büroda bekle…
c) Metin problem çöz…
c) Ablam mektup yaz…
yy d) Bu sabah gazete gel…
e) Artist bu filmde oyna…
zz f) Sabahleyin kütüphanede oku…
g) Öğleden sonra dergi al…
aaa h) Sabahleyin çay iç…
C) în forma interogativă:
 a) Metin düş…
bbb b) Müdür bey gel…
c) Sen çiçek al…
d) Turistler çok yürü…
ccc e) İşçiler mobilya yap…
f) Sen balık tut…
ddd g) Siz bilet al…
h) Neş’e çok anlat…
D) în forma negativ-interogativă:
a) Bugün hasta acık…
b) Biz sabahleyin süt al…
c) Ressam parkta resim yap…
d) Sen gazete ver…
e) Öğrenci okula git…
g) Teknisyen proje yap…
h) Siz öğleden sonra büroda çalış…
7. Completaţi predicatul nominal din următoarele propoziţii cu sufixele
timpului trecut determinat şi sufixele personale:
A) în forma afirmativă
a) Ben teknisyen…
eee b) Biz bu okulda öğrenci…
c) Ablam doktor…
d) Sen şanslı
e) O fabrikada müdür…
f) Biz bu okulda öğrenci…
fff g) Sen enstitüde memur…

52

h) Onlar şehirde mühendis…

B) în forma negativă:
a) Yol geniş …
b) Ev yeni …
ggg c) Onlar bu enstitüde mühendis …
d) Park sağ tarafta …
hhh e) Sözlük kitaplıkta …
iii f) Ben büroda …
jjj g) O okulda müdür …
h) Parkta ağaçlar büyük…
C) în forma interogativă:
a) Müdür bey gençlikte teknisyen …
b) Onlar iyi arkadaş …
c) Belediye gerçekten büyük …
d) Siz enstitüde mühendis …
 e) Traktör köylünün …
f) Sen bu okulda öğretmen …
g) O belediyede mühendis …
D) în forma negativ-interogativă:
a) Sen bu enstitüde mühendis …
kkk b) O belediyede memur …
c) Sen atölyede teknisyen …
d) Biz köyde öğretmen …
e) Onlar hastanede doktor …
lll f) Sen okulda iyi öğrenci …
g) Baban Bükreş’te mühendis …

53

Lecţia 11
İşe gidiyorum.
Eve dönüyorum
Akşama kadar çalışıyorum.

NEREYE GİDİYORSUN?

Orhan bey: - İyi günler, Mehmet bey!

Mehmet bey: - İyi günler, Orhan bey! Ne yapıyorsun? Nereye gidiyorsun?
Orhan bey: - Teşekkür ederim, iyiyim. İşe gidiyorum. Sen ne yapıyorsun?
Mehmet bey: - Eve dönüyorum. Babam hasta, doktora götürdüm.
Orhan bey: - Geçmiş olsun!
Mehmet bey: - Sağ ol! Kitabı okudun mu?
Orhan bey: - Çok beğendim. Fikriye’ye verdim, şimdi o okuyor.
Mehmet bey: - Reşat Nuri’yi kim beğenmiyor?!
Orhan bey: - Ben Sabahattin Ali’yi de çok beğeniyorum. Büyük bir psikolog
ve gerçekçi.
Mehmet bey: - Evet, insanları iyi tanıyor. Düşünce ve duyguları çok iyi an-
latıyor. Ben pazarları akşama kadar okuyorum.
İşe acele ediyorsun, görüyorum.
Orhan bey: - Hoşça kal!
Mehmet bey: - Güle güle!

Sözler ve deyimler:
nereye – unde, încotro insan – om
iş - 1. muncă. 2. servici tanımak – a cunoaşte
dönmek – a se întoarce düşünce - gând
götürmek – a duce duygu – sentiment
geçmiş olsun! – însănătoşire grabnică! pazar – seafoodplus.infocăpiaţă
sağ ol – teşekkür ederim pazarları – în zilele de dumi-
beğenmek – a-i plăcea nică
psikolog – psiholog akşama kadar – până seară
gerçekçi – realist acele etmek – a se grăbi

CAZUL DATİV
YÖNELME HALİ

Substantivele care îndeplinesc funcţia de complement indirect şi

răspund la întrebările kime? “cui?, pe cine?”, neye? “în ce?, la ce?”, sunt
în dativ şi primesc sufixele –a , -e după rădăcina sau tema terminate în
consoană şi –ya, -ye după cele terminate în vocală.

54

Bir arkadaşa rastladım. kime? “L-am întâlnit pe un prieten.”

Doktora sordum. kime? “L-am întrebat pe doctor.”
Altına gümüş karıştırdılar. neye? “În aur au adăugat (amestecat)
argint.”
Süte şeker koydum. neye? “Am pus zahăr în lapte.”
Satıcıya rica ettim. kime? “L-am rugat pe vânzător.”
Öğrenciye verdim. kime? “ İ-am dat studentului.”
Salataya tuz koydum. neye? “Am pus sare în salată.”
Top fileye rastladı. neye? “Mingea a nimerit în plasă.”
Dativul îndeplineşte şi funçţia de complement circumstanţial de loc, de
timp. Atunci răspunde la întrebările nereye? “încotro?, unde?”, ne vakite
kadar?, ne zamana kadar? “până când?”.

Okula gidiyorum. nereye? “Mă duc la şcoală.”

Eve dönüyorum. nereye? “Mă întorc acasă.
 Fabrikaya gitti. nereye? “S-a dus la fabrică.”
Fakülteye girdi. nereye? “A intrat la facultate,”

Akşama kadar çalıştı. ne vakite kadar?, ne zamana kadar?

“A muncit până seara.”
Bu zamana kadar uçak yoktu. ne zamana kadar?, ne vakite kadar?
“Până acum n-a existat avion.”

CAZUL ACUZATİV
YÜKLEME HALİ

Sufixele cazului acuzativ sunt: -ı ,-i,-u, -ü după rădăcini sau teme ter-
minate în consoană şi -yı, -yi, -yu, -yü după cele terminate în vocală. Răs-
punde la întrebările kimi? “pe cine?”, neyi? “ce?”, neresini? “unde?”.
Complementul direct este exprimat prin cazul acuzativ în următoarele
situaţii:
1.Când obiectul este deja cunoscut vorbitorilor, este individualizat, sepa-
rat din masa generală a obiectelor de acelaşi fel.

Kitabı okudun mu? neyi? “Ai citit cartea?”

Defteri aldım. neyi? “Am luat caietul.”
Mektubu yazdı. neyi? “A scris scrisoarea.”
Gölü gördük. neyi? “Am văzut lacul.”
Babayı bekliyoruz. kimi? “Îl aşteptăm pe tata.”
Öğenciyi dinledi. kimi? “L-a ascultat pe elev.”

55

Sorumluyu karşıladı. kimi? “L-a întâmpinat pe responsabil.”

Müdürü selâmladı. kimi? “L-a salutat pe director.”

2. Când este exprimat printr-un substantiv propriu:

Orhan’ı gördüm. kimi? “L-am văzut pe Orhan.”
Köstence’yi beğendim. neresini? “Mi-a placut Constanţa.”
Eminescu’yu okudum. kimi? “L-am citit pe Eminescu.”

3. Când este exprimat printr-un nume cu sufix posesiv:

Babamı doktora götürdüm. kimi? “L-am dus pe tata la doctor.”
Çantamı aldım. neyi? “Mi-am luat geanta.”
Kitabını okuduk. neyi? “İ-am citit cartea.”
Exerciţii: 1. Adăugaţi sufixele cazului dativ următoarelor cuvinte:
okul kütüphane fabrika
deniz dağ sinema
 ressam arkadaş kıyı
2. Adăugaţi sufixele cazului acuzativ următoarelor cuvinte:
insan işçi deniz
düşünce cam oda
tebeşir tablo memur
3. Completaţi spaţiile libere cu sufixele potrivite:
a) Şoför Bükreş’… gitti.
b) Öğrenci okul… gitti mi?
c) Mehmet, Orhan Kemal’… okudu.
d) Ressam göl… gördü.
e) Eda kütüphanede Elif’… rastladı.
f) İş… acele ediyor musun?
g) Mühendis sabah… kadar çalıştı.
h) Hasta… doktor… götürdük.
i) Teknisyen kapıcı… sordu.
î) Müdür teknisyen… aramadı mı?
j) Top deniz… düştü mü?
k) Çanta… arkadaş… hediye etti mi?
l) Şair şiir… yazmadı mı?
m) Artist rol… biliyor mu?
mmm 4. Traduceţi în limba turcă:
a) Sever s-a dus la universitate.
b) İ-am dat caietul lui Sever.
c) İ-am dat scrisoarea lui Ayşe.
d) Mingea a nimerit geamul.

56

e) Am rugat-o pe mama mea.

f) El a pus cutia în dulap.
g) Pe stradă l-am întâlnit pe pescar.
h) Metin nu s-a dus la bibliotecă.

Lecţia 12 NEREDE?

- Eda nerede? - Ayşe hanım nerede?

- Eda okulda. - Ayşe hanım evde.

- Metin nerede? - Mehmet bey nerede?

- Metin parkta. - Mehmet bey işte
 - Tren saat kaçta geldi? - Mağazalar ne vakit açık?
- - Tren saat beşte geldi. - Mağazalar sabahtan akşama kadar açık.

CAZUL LOCATİV
BULUNMA HALİ

Cazul locativ exprimă unori raporturi spaţiale şi temporale. Se formează cu

sufixele –da , -de după cuvinte terminate în vocală sau consoană sonoră şi –ta, -te
după cele terminate în consoană surdă.
În raporturi spaţiale răspunde la întrebările: nede “în ce”, kimde “la cine,”
nerede “unde”.

Havada oksijen var. nede? “În aer există oxigen.”

Üzümde vitamin var. nede? “ Strugurii conţin vitamine.”
Bu kumaşta yün var. nede? “Stofa aceasta conţine lână.”
Bu bilezikte gümüş var. nede? “Brăţara aceasta conţine argint.”

Arkadaşımda yeni kaset var. kimde? “Prietenul meu are o dischetă nouă.”
Teyzemde güzel albümler var. kimde?” Mătuşa mea are albume frumoase.”
Avukatta deliller var. kimde? “Avocatul are dovezi.”
Mehmet’te yeni kasetçalar var. kimde? “Mehmet are un casetofon nou.”

İşçi fabrikada çalışıyor. nerede? “Muncitorul lucrează la fabrică.”

Mühendis enstitüde proje yapıyor. nerede? “İnginerul face proiecte la
institut.”
Ressam parkta resim yapıyor. nerede? “Pictorul pictează în parc.”
Bu sepette elma yok. nerede? “În acest coş nu sunt mere.”
57

Bu yüzyılda büyük icatlar yapıldı. ne vakit?, ne zaman?

“În secolul acesta s-au făcut invenţii mari.”
Saat 8’de dersler başlıyor. ne zaman?, saat kaçta?
“La ora opt încep lecţiile.”

PREDİCATUL NOMİNAL LA CAZUL LOCATİV

YERLİK HALİNDE EK EYLEM

Substantivul la cazul locativ primind sufixele predicative devine predicatul

nominal al propoziţiei şi arată unde se află fiinţa sau obiectul. Il conjugăm, deo-
camdată, la timpurile studiate.

seafoodplus.info prezent. Şimdiki zaman.

1. Forma afirmativă. Olumlu şekil
 evde
ben evdeyim eu sunt în casă
sen evdesin tu eşti în casă
o evde(dir) el este în casă
biz evdeyiz noi suntem în casă
siz evdesiniz voi sunteţi în casă
onlar evde(dirler) ei sunt în casă

2. Forma negativă. Olumsuz şekil

ben evde değilim eu nu sunt în casă
sen evde değilsin tu nu eşti în casă
o evde değil(dir) el nu este în casă
biz evde değiliz noi nu suntem în casă
siz evde değilsiniz voi nu sunteţi în casă
onlar evde değil(dirler) ei nu sunt în casă
(onlar evde değiller)

3. Forma interogativă. Soru şekli

ben evde miyim? sunt eu în casă?
sen evde misin? eşti tu în casă?
o evde mi(dir)? este el în casă?
biz evde miyiz? suntem noi în casă?
siz evde misiniz? sunteţi voi în casă?
onlar evde mi(dirler)? sunt ei în casă?

nnn 4. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli.

ben evde değil miyim? nu sunt eu în casă
58

sen evde değil misin? nu eşti tu în casă?

o evde değil mi(dir)? nu este el în casă?
biz evde değil miyiz? nu suntem noi în casă?
siz evde değil misiniz? nu sunteţi voi în casă?
onlar evde değıl mi(dirler)? nu sunt ei în casă?
(onlar evde değiller mi?)

II. Timpul trecut determinat. Belirli geçmiş zaman.

1. Foma afirmativă. Olumlu şekil.
ben parktaydım eu am fost în parc
sen parktaydın tu ai fost în parc
o parktaydı el a fost în parc
biz parktaydık noi am fost în parc
siz parktaydınız voi aţi fost în parc
onlar parktaydı(lar) ei au fost în parc
 2. Forma negativă. Olumsuz şekil.
ben parkta değildim eu n-am fost în parc
sen parkta değildin tu n-ai fost în parc
o parkta değildi el n-a fost în parc
biz parkta değildik noi n-am fost în parc
siz parkta değildiniz voi n-aţi fost în parc
onlar parkta değildi(ler) ei n-au fost în parc

3. Forma interogativă. Soru şekli.

ben parkta mıydım? am fost eu în parc?
sen parkta mıydın? ai fost tu în parc?
o parkta mıydı? a fost el în parc?
biz parkta mıydık? am fost noi în parc?
siz parkta mıydınız? aţi fost voi în parc?
onlar parkta mıydı(lar)? au fost ei în parc?

4. Forma negativ-interogativă. Olumsuz-soru şekli.

ben parkta değil miydim? n-am fost eu în parc?
sen parkta değil miydin? n-ai fost tu în parc?
o parkta değil miydi? n-a fost el în parc?
biz parkta değil miydik? n-am fost noi în parc?
siz parkta değil miydiniz? n-aţi fost voi în parc?
onlar parkta değil miydi(ler? n-au fost ei în parc?

- Eda nereden geliyor? - Anne nereden geliyor?

- Eda okuldan geliyor. – Anne evden geliyor.
59

- Metin nereden geliyor? - Baba nereden geliyor?

- Metin parktan geliyor. - Baba işten geliyor.

BABADAN İZİN ALDINIZ MI?

Eda: - Anneciğim, Metin, Neş’e ve ben sinemaya gitmek istiyoruz.

Anne: -Saat kaçtan kaça kadar?
Eda: - Saat üçten beşe kadar.
Anne: - Babadan izin aldınız mı?
Eda: -Dün istedik, verdi.
Anne:- Pek iyi, ama sinemadan doğru eve.
Eda: - Evet, anneciğim.

Sözler ve deyimler:
gitmek istiyoruz – vrem să mergem.
 saat - 1. oră. 2. ceas.
saat kaçtan kaça kadar ?– de la ce, până la ce oră?
izin –1. voie, permis. 2. concediu.
izin almak – a avea permisiunea cuiva.
ama – dar.
doğru - 1. direct. 2. drept. seafoodplus.info

CAZUL ABLATİV
ÇIKMA HALİ

Substantivele şi pronumele în acest caz îndeplinesc funcţie de complement

indirect, complement circumstanţial de loc, de timp, de mod, de cauză, de mă-
sură.
Se formează cu ajutorul sufixelor -dan , -den după rădăcini sau teme termi-
nate în vocală sau consoană sonoră şi –tan , -ten după cele terminate în consoană
surdă.
Răspunde la întrebările: neden? “ din ce?, de ce?, kimden? “de cine?, de la
cine?”, nereden?“de unde?”, ne vakitten?, ne zamandan?“de când?,de cât timp?”

Tahtadan dolap yaptım. neden? “Am făcut un dulap din lemn.”

Gülden tatlı yaptık. neden? “Am făcut dulceaţă de trandafir.”
Erol’dan iyi intibalarla kaldım. kimden? “Am rămas cu impresii bune des-
pre Erol.”
Ayten’den dergi aldım. kimden? “Am luat o revistă de la Ayten.”
Annem şekerlemeleri Hayat’tan sakladı. kimden? Mama a ascuns bombo-
anele de Hayat.

60

Mağazadan sandal aldım. nereden? “Am cumpărat sandale din magazin.”

O Köstence’den geldi. nereden? El a venit din Constanţa.”
Dolaptan ekmek çıkardı. nereden? “El a scos pâine din dulap.”
Bükreş’ten bluz getirdi. nereden? “A adus bluza din Bucureşti.”
İki haftadan beri haber yok. ne vakitten?“De două săptămâni nu sunt veşti.”
Birkaç aydan sonra döndü. ne vakit? “S-a întors după câteva săptămâni.”
Şarkıcı kalpten çaldı. nasıl? “Cântăreţul a intrepretat din inimă.”
Kardeşimi candan seviyorum. nasıl? “Il iubesc din suflet pe fratele meu.”

Exerciţii: 1. Adăugaţi sufixele cazului locativ următoarelor cuvinte:

deniz perde ağaç tablo
çocuk radyo televizyon sınıf
sözlük arkadaş öğrenci defter
2. Adăugaţi sufixele cazului ablativ următoarelor cuvinte:
vapur çiçek Bükreş Bursa
 sokak işçi terzi avukat
deniz kitap akşam televizyon
3. Conjugaţi verbul predicativ fabrikada la timpul prezent, iar köyde
la timpul trecut determinat.
4. Completaţi spaţiile libere folosind sufixele cazurilor dativ, locativ
sau ablativ.
a) Öğrenci okul… gidiyor.
b) Enstitü… çalışıyorum.
c) Kütüphane… okuyorum.
d) Annem… izin istedim.
e) Bu sepet…balık yok.
f) Doktor hastane… gitti.
g) Satıcı… üzüm aldım.
h) Tren Bükreş… geldi.
i) Teyzem… gittim.
j) Bu oda… temiz hava yok.
k) Deniz… vapur var.
l) Şoför köy… gitti.
m) Mühendis köy… geldi.
ooo n) Köy… temiz hava var.
seafoodplus.infoeţi în limba turcă:
a) Mărul conţine vitamine.
ppp b) Portocalele conţin vitamina C.
qqq c) Prietenul meu are trei vaze.
d) Profesorul are cărti
rrr e) In Constanţa sunt câteva muzee.
sss
ttt 61

f) În casă este un televizor.

g) Mama a făcut dulcaţă de struguri.
h) El a muncit de dimineaţă până seară.
i) N-am luat nimic de la magazin.

Lecţia 13 NEREDE YAŞIYORSUN?

Aydın ile Nurcihan sokakta karşılaştılar.

Aydın: - Merhaba, Nurcihan!
Nurcihan: - Merhaba, arkadaş! Nasılsın? İyi misin?
Aydın: -Teşekkür ederim, iyiyim. Sen nasılsın?
Nurcihan: - Ben de iyiyim. Seni çoktan görmedim. Şimdi nerede ya-
şıyorsun?
Aydın: -Köstence’de yaşıyorum. Ya sen?
 Nurcihan: - Ben Mecdiye’de yaşıyorum.
Aydın: - Hangi sokakta?
Nurcihan: -Tineretului sokağında, bir evde. Ya sen evde mi, apart-
manda mı yaşıyorsun?
Aydın: - Apartmanda, Ferdinand caddesinde, 35 numarada. Seni biz-
de bekliyoruz.

Sözler ve deyimler:
yaşamak (N., Loc.)- 1.a trăi. 2. a locui. 3. a se întreţine. 4. a se menţine
karşılaşmak (N.,Loc.) – a se întâlni
çoktan – de mult
seni görmedim – nu te-am văzut
ya sen – dar tu
hangi – care
cadde, bulvar – bulevard

SONORİZAREA UNOR CONSOANE LA DECLİNARE

İSİM SONUNDAKİ BAZI SERT SESSİZLERİN ÇEKİM
ESNASINDA TONLULAŞMASI

Consoana k la sfârşitul cuvintelor urmate de un sufix care începe cu o

vocală se sonorizează. În scris în locul lui k apare ğ, iar la pronunţare vocala
dinaintea lui se prelungeşte.

kayık şekerlik çocuk gözlük

N. kayık şekerlik çocuk gözlük
62

G. kayığın şekerliğin çocuğun gözlüğün

D. kayığa şekerliğe çocuğa gözlüğe
A. kayığı şekerliği çocuğu gözlüğü
Loc. kayıkta şekerlikte çocukta gözlükte
Abl. kayıktan şekerlikten çocuktan gözlükten
Aceeaşi transformare o suferă şi consoanele p , t , ç care se sonorizează
în b, d , c.
kitap kiremit “ţiglă” ağaç
N. kitap kiremit ağaç
G. kitabın kiremidin ağacın
D. kitaba kiremide ağaca
A. kitabı kiremidi ağacı
L. kitapta kiremitte ağaçta
Abl. kitaptan kiremitten ağaçtan
Notă: Multe cuvinte terminate în t de origine străină, ca de exemplu:
saat, memleket, sanat “artă”, sau de origine turcă: anıt “monument”, örgüt,
“organizaţie”, yakıt “combustibil”nu se supun regulei mai sus anunţate.
De asemenea, unele cuvinte monosilabice fac excepţie de la această
regulă: at “cal”, top “minge”, saç “păr”.
Ata binmek istedim.
Metin topa vurdu.
Saçın rengini beğenmedik.

DECLİNAREA PRONUMELOR PERSONALE

ŞAHIS ZAMİRLERİNİN ÇEKİMİ

N. ben sen o biz siz onlar

G. benim senin onun bizim sizin onların
D. bana sana ona bize size onlara
A. beni seni onu bizi sizi onları
Loc. bende sende onda bizde sizde onlarda
Abl. benden senden ondan bizden sizden onlardan

Exemple în propoziţii:
Babam kitabı bana verdi.
Sende sözlük var mı?
Onda pekçok tablo var.
Neş’e bize geldi.
Dün size gittik.
Onların müziği çok güzel.
Exerciţii: 1. Declinaţi următoarele cuvinte: mektup, dolap, sözlük, çekiç,
kanat “aripa.”
63

2. Traduceţi în limba română următoarea conversaţie:

- Günaydın, arkadaş!
- Günaydın!
- Nasılsın?
- Teşekkür ederim, iyiyim. Sen nasılsın?
- Ben de iyiyim.
- Ne var, ne yok?
- Tiyatroda bir yeni sahne oyunu var.
- Sen gördün mü?
- Hayır, henüz görmedim.
- Şimdi nereye gidiyorsun?
- Şimdi sinemaya gidiyorum.
- Güzel film var mı?
- Bir Türk filmi oynuyor.
- Saat kaçta başlıyor?
- Saat beşte.
- İyi seyirler!
- Teşekkür ederim!!
3. Traduceţi în limba română:
a) O bana sözlük verdi.
b) Onlara misafir geldi.
c) Size kim geldi?
d) Sizde anten yok mu?
e) Ondan iki kitap aldım.
f) Bende kalem var.
g) Babam bize sandal aldı.
h) Gemici ona vazo getirdi.
uuu 4. Traduceţi în limba turcă:
a) Te-am văzut la teatru.
vvv b) El este un prieten bun.
www c) Am cumpărat un bilet pentru tine.
xxx d) Ei de unde au venit?
yyy e) De la ei am văzut mult bine.
zzz f) L-au întrebat pe el?
aaaa g) Au cerut voie de la el?
bbbb h) Cântăreţul a cântat din suflet?
cccc i) Turiştii unde au plecat?
dddd j) De la ce ora aşteptaţi?
eeee k) Muncesc de la ora 9.

64
 Lecţia 14 NEYLE?

- Öğrenci neyle yazıyor?

- Öğrenci kalemle yazıyor.

- Satıcı neyle satıyor.

- Satıcı kantarla, teraziyle satıyor.

- Çocuk neyle oynuyor?

- Çocuk topla, bebekle oynuyor.

- Ressam neyle resim yapıyor?

- Ressam fırçayla ve boyayla resim yapıyor.

NEYLE GELDİN?

- Hepimiz toplaştık mı?

- Hemen hemen hepimiz toplaştık. Düğünde hepimiz toplaşmıyor
muyuz?
- Siz ne vesaitle geldiniz, Mehmet bey?
- Ben uçakla geldim.
- A, evet, siz uzakta yaşıyorsunuz. Ben trenle geldim. İki saat yolcu-
luk yaptım. Siz ne vesaitle geldiniz?
- Otobüsle geldim. Ağabeyim arabayla geldi. Ablam da saat beşte va-
purla geliyor.
- Sen neyle geldin, küçük?
- Ben de ayakla geldim.
- Ha-ha-ha…
- Babacığım niçin herkes bana güldü? Onlar “uçakla, trenle, otobüsle,
vapurla, arabayla geldik, “ dediler, kimse gülmedi. Ben “ayakla geldim,”
dedim, herkes güldü.
- Çünkü “ayakla geldim,” denmiyor, “yaya geldim,” deniyor.
- Şimdi anladım. Peki, ben de annemle, babamla yaya geldim. Şimdi
oldu mu?
- Şimdi oldu.

Sözler ve deyimler:
neyle? – cu ce? Ne vesaitle geldiniz? – Cu ce mijloc de
hepimiz – noi toţi transport aţi venit?
toplaşmak (N.,l.) – a se aduna uçak – avion

65
 düğün- nuntă yolculuk – călătorie
vesait- mijloace yolculuk yapmak – a călători
ağabeyim – fratele meu mai mare niçin? – de ce?,pentru ce?
ablam – sora mea mai mare çünkü – pentru că
ayak – picior yaya – 1. pieton. 2. pe jos
herkes – toţi, toată lumea şimdi - acuma
gülmek(N.,D., Loc.) – a râde oldu mu? – s-a făcut?, e bine?

POSTPOZİŢİA İLE
İLE EKİ

Postpoziţia ile după vechea ortografie se scria separat. Acum se scrie

mai mult împreună cu cuvântul pe care îl urmează şi atunci după părerea unor
turcologi se transformă în sufix şi formează vasıta hali, cazul instrumental.
Vocala i se pierde şi în locul ei după cuvinte cu terminaţie în vocală apare y şi
sufixul primeşte formele-yla , -yle. După terminaţia în consoană i dispare total
şi sufixul rămăne sub forma de –la , -le. In româneşte se poate traduce prin con-
juncţia cu. În afara de aceasta, poate să exprime şi:
1. un raport temporal
Gelişiyle-gidişi bir oldu. “Venirea şi plecarea lui a avut loc în acelaşi
timp. (Cum a venit, a şi plecat.)”
Görünüşüyle-kayboluşu bir oldu. “Apariţia şi dispariţia lui au avut loc în
acelaşi timp. (Cum a apărut, a şi dispărut.)”
2. un înţeles spaţial
Bükreş’e Hırşova yoluyla gitti. “A plecat la Bucureşti prin Hîrşova.”
Hava yoluyla İstanbul’a vardık. “Am ajuns la İstanbul pe calea aeru-
lui.”

Cuvântul ile uneori se poate traduce prin conjuncţia şi. În acest caz el
leagă două părţi de vorbire de acelaşi fel, nu însă şi două propoziţii de acelaşi
fel.
Eda ile Metin okula gittiler.
Annemle babam düğüne geldiler.

Substantivul care precedă postpoziţia ile sau sufixul –yla , -yle, -la, -le
stă la cazul nominativ, iar pronumele la cazul genitiv. Excepţie face pronume-
le la persoana a III-a plural, care stă la cazul nominativ.
Benimle okudu.
Seninle mi geldi?
Onunla konuştuk.
Bizimle yolculuk yaptı.
Sizinle gitmediler mi?
Onlarla toplaştık. 66
 Notă: Când urmează un cuvânt cu terminaţia în l sufixele –la, -le îşi
păstrează forma şi în scris apare dublu l.

Çocuğu masalla uyuttum. “Am adormit copilul cu o poveste.”

Gönül’le konuştum. “Am vorbit cu Gönül.”

Niçin …? … için.
Niçin …? … için …

- Niçin geldi? - De ce a venit?

- Plâj yapmak için. - Ca să facă plajă.

- Niçin toplaştılar? - De ce s-au adunat?

- Düğün yapmak için. - Ca să facă nuntă.

- Niçin işe gelmedi? -De ce n-a venit la serviciu?

- Hasta olduğu için işe gelmedi. –N-a venit la serviciu, deoarece este
bolnav.

Niçin …? Çünkü …

- Niçin seviniyor? - De ce se bucură?

- Çünkü sınavı kazandı. - Pentru că a luat examenul.

- Niçin güldüler? - De ce au râs?

- Çünkü yanıldı. - Pentru că a greşit.

- Niçin almadın? - De ce n-ai luat?

- Çünkü pahalıydı. - Pentru că a fost scump.

- Niçin geciktin? - De ce ai întârziat?

- Çünkü otobüs gecikti. - Deoarece a întârziat autobuzul.

Cu adverbul niçin întrebăm despre cauza acţiunii. Cu için explicăm sco-

pul, cauza acţiunii sau fenomenului. Cu çünkü explicăm rezultatul unei acţiuni
sau fenomen.
Exerciţii: 1 Adăugaţi sufixele –yla , -yle , -la , -le următoarelor cuvinte:
traktör tebeşir kayık sözlük
otobüs kantar müdür kapıcı
2. Completaţi spaţiile libere:

67
a) Çocuk kamyon… oynadı.
b) O çiçek… geldi.
ffff c) Ben annem… yolculuk yaptım.
3. Traduceti în limba română:
a) Onlarla işe gittik.
b) Onunla tiyatrodaydık.
c) Benimle yolculuk yapmadı.
d) Sizinle gelmedi mi?
e) Seninle düğüne gitmedi mi?
f) Çocukla parka mı gidiyor?
G) Eda ile Metin mesaj yazdılar mı?
h) Trenle mi geliyor?
i) Babamla Metin sokaktalar.
j) Braşov yoluyla mı gittiler?
4. Traduceţi în limba română următoarele dialoguri:
- Eda kütüphaneye niçin gitti?
- Dergi okumak çin.

- Çetin niçin problem çözmedi?

- Çünkü oynadı.
5. Traduceţi în limba turcă:
a) Sever şi İon au plecat cu avionul.
b) Ei au venit prin Medgidia.
c) Doctorul a consultat cu stetoscopul
d) El a luat struguri cu coşul
e) Cu tine a vorbit?
f) N-a călătorit cu noi.
g) Eda cu prietena ei au plecat la bibliotecă.
h) İnginerul şi muncitorul muncesc.
i) Profesorul a scris cu creta.

68
Lectia 15 EDA İLE METİN OKULA GİDİYORLAR

Eda ile Metin okula yollandılar. Sokaktan caddeye çıktılar. Yolkav-

şağında durdular.
- Dikkat! dedi Eda. Lâmba kırmızı yanıyor, taşıt vasıtaları geçiyorlar.
Lâmba yeşil yandı. İki kardeş yayageçidinden karşı tarafa doğru ilerle-
diler. Kaldırımdan yürüdüler. Durakta otobüsü beklediler. Otobüs geldi ve
çocuklar bindiler. Okula yakın bir sokakta otobüsten indiler ve okul avluna
girdiler.

Sözler ve deyimler:
yollanmak (N.,D.)– a porni kardeş – frate, fraţi
çıkmak (Abl., D.) – a ieşi karşı – vizavi, opus
yolkavşağı – intersecţie doğru - spre
durmak (N.,Loc.) – 1.a se opri. 2. a sta ilerlemek (D.) – a înainta
dikkat – atenţie kaldırım - trotuar
demek – 1. a zice, a spune. 2. a numi durak - staţie
taşıt vasıtaları – mijloace de transport binmek (D) – a se urca, a sui
önce – întâi yakın - aproape
yayageçidi – trecere de pietoni inmek (Abl.) – a coborî
sonra – pe urmă, apoi okul avlusu – curtea şcolii
geçmek (N.,Ab., a.) – a trece girmek (N.,D.) – a intra

SUFİXELE APARTENENŢEİ
İYELİK EKLERİ

In limba turcă substantivul şi pronumele personale primesc sufixele

apartenenţei, care indică posesorul. Aceste sufixe sunt accentuate.
Substantivele cu terminaţia în vocală primesc următoarele sufixe:

Sing. p. I –m pl. p. I –mız, -miz, -muz,-müz

p. II –n seafoodplus.info –nız, -niz, -nuz, -nüz
seafoodplus.info –sı, -si, -su, -sü seafoodplus.info -sı, -si, -su, -sü
Exemple:
babam annem komşum enstitüm
baban annen komşun enstitün
babası annesi komşusu enstitüsü
babamız annemiz komşumuz enstitümüz
babanız anneniz komşunuz enstitünüz
babası annesi komşusu enstitüsü

69
 “tatăl meu mama mea vecinul meu institutul meu”
Substantivele cu terminaţie în consoană primesc următoarele sufixe posesive:
sing. p. I –ım, -im, -um, -üm pl. p.I –ımız, -imiz, -umuz, ümüz
seafoodplus.info –ın, -in, -un, -ün seafoodplus.info –ınız, -iniz, -unuz, -ünüz
seafoodplus.info –ı, -i, -u, -ü seafoodplus.info –ı, -i, -u, -ü
Exemple:
kızım evim okulum köyüm
kızın evin okulun köyün
kızı evi okulu köyü
kızımız evimiz okulumuz köyümüz
kızınız eviniz okulunuz köyünüz
kızı evi okulu köyü

“fata mea casa mea şcoala mea satul meu”

Notă: Substantivul urmat de sufixul apartenenţei la persoana a III-a plural

poate să indice: a) un posesor şi mai multe obiecte, ca de exemplu: onun evleri
“casele lui”; b) mai mulţi posesori şi un singur obiect: onların evi “casa lor;
c) mai mulţi posesori şi mai multe obiecte: onların evleri “casele lor”.
Substantivele la plural au două variante.
kızlarım evlerim
kızların evlerin
kızları evleri
kızlarımız evlerimiz
kızlarınız evleriniz
kızları evleri
Sperăm că aţi observat: sufixele posesive pentru persoana a III-a, singular
şi plural sunt identice.
Şi aici nu trebuie să uităm sonorizarea cuvintelor cu terminaţie în ç , k, p , t
ilâç “medicament” çocuk kitap dert “necaz”
ilâcım çocuğum kitabım derdim
ilâcın çocuğun kitabın derdin
ilâcı çocuğu kitabı derdi
ilâcımız çocuğumuz kitabımız derdimiz
ilâcınız çocuğunuz kitabınız derdiniz
ilâcı çocuğu kitabı derdi

Notă: Numeroase substantive de origine străină nu se sonorizează. Aceste

cazuri sunt indicate în dicţionare.
De exemplu: memleketim “ţara mea”, vaziyetim “situaţia mea” etc.
Sufixele cazuale urmează sufixele posesive.

70
 annem babam kardeşlerim arkadaşlarım
N. annem babam kardeşlerim arkadaşlarım
G. annemin babamın kardeşlerimin arkadaşlarımın
D. anneme babama kardeşlerime arkadaşlarıma
A. annemi babamı kardeşlerimi arkadaşlarımı
L. annemde babamda kardeşlerimde arkadaşlarımda
Abl. annemden babamdan kardeşlerimden arkadaşlarımdan

Anneme hediye aldık. “Am cumpărat un cadou mamei.”

Babamdan atasözleri öğrendim. “Am învăţat proverbe de la tata.”
Kardeşlerimi candan seviyorum. “İi iubesc din suflet pe fraţii mei.”
Arkadaşlarımı kıramam. “Nu pot dojeni prietenii mei.”

Notă: 1. Între sufixul posesiv şi sufixele locativului şi ablativului se adaugă

un n.
Hasta dün evinden çıkmadı. “İeri bolnavul n-a ieşit din casa lui.”
Nasreddin Hoca sözünden çıkmaz. “Nasreddin Hoca îşi respectă cuvântul.”
O sözünde durdu. “El s-a ţinut de cuvânt.”
2. La primirea sufixelor posesive unele substantive suferă modificarea
fonetică metateză:
akıl “minte” oğul “fiu” gönül “suflet”
aklım oğlum gönlüm
aklın oğlun gönlün
aklı oğlu gönlü
aklımız oğlumuz gönlümüz
aklınız oğlunuz gönlünüz
aklı oğlu gönlü

Evlâdım üniversitede okuyor.

“Aklım başımda ebediyete kavuşmak istiyorum.” (seafoodplus.info, Hanımeli)
“Doresc să trec în eternitate cu conştiinţa trează.”
“Sen de onun gibi inanarak yürü, oğlum.”(N. Hikmet, Oğluma Masal)
“Păşeşte şi tu cu încredere, fiule.”
“Gönlüm seni seçti güzellik bahçesinde. (seafoodplus.info, Hanımeli) “Sufletul
meu pe tine te-a ales din grădina frumuseţii.”

Exerciţii : 1. Adăugaţi sufixele posesive următoarelor cuvinte:teyze, sağlık,

köy, sözlük.
seafoodplus.infoeţi următoarele propoziţii în limba română:
a) Kızı lisede okuyor.
b) Affedersiniz, babanız nerede çalışıyor?

71
 c) Sokağımız temizdir.
d) Kitaplığınızda M. Eminescu var mı?
e) Şehrimiz güzel ve temizdir.
f) İşiniz nasıl gidiyor?
g) Bu çocuk oğlunuz mu?
h) Bunlar mı kitaplarınız?
5. Traduceţi în limba turcă:
a) Prietenul meu lucrează în acest institut.
b) Casa lor este mare.
gggg c) Te duci la mătuşa ta?
d) İnstitutul nostru este pe bulevardul acesta.
e) Vecinii mei sunt oameni buni.
f) Tatăl meu lucrează în spital.
hhhh g) Copilul lor unde învaţă?
h) Treburile tale merg bine?
iiii i) Am citit cartea lui.
j) În grădina noastră sunt flori.

72
 RECAPİTULARE III
TEKRAR III
1. Declinaţi următoarele cuvinte: hasta, iş, oda, sınıf, Önder, Belgin,
jjjj Bursa.
kkkk 2. Alcătuiţi şase propoziţii cu cazurile spaţiale: dativ, locativ, ablativ.
llll 3. Traduceţi în limba turcă:
a) İnginerul a plecat la Braşov via Bucureşti.
b) Străzile Constanţei sunt curate.
c) Şcoala satului este nouă.
d) Ferestrele casei sunt mari.
e) Elevul a scris pe caiet.
f) Turiştii au plecat la Sibiu.
g) Tata a venit din İstanbul.
h) Portocalele conţin vitamine.
i) Am luat două dicţionare din dulap.
mmmm 4. Traduceţi în limba română:
a) Nermin’in arkadaşları üniversitede toplaştılar.
b) Metin’in topu suya düştü..
c) Belediye bu sokakta değildir.
d) Sözlük kitaplıkta mı?
e) Araba avukatın değil mi?
f) Hepimiz bizde toplaştık.
g) Bu söz sözlükte yok.
h) Turist Almanya’dan geldi.
i) Salataya tuz koymadın mı?
j) Terzi bu gün şanslı mı?
5. Traduceţi în limba română:
nnnn a) Yeni ev terzinindir.
b)Yeni ev terzinin değildir.
c) Yeni ev terzinin midir?
oooo d) Yeni ev terzinin değil midir?
6. Alcătuiţi patru propoziţii cu predicatul nominal la cazul genitiv.
7. Traduceţi următoarele propoziţii în limba română:
pppp a) Avukat yeni evde oturuyor.
b) Dün bu evde düğün vardı.
qqqq c) Akşamları hepimiz evdeyiz.
d) Sabahleyin evde değilim.
rrrr e) Öğleden sonra işte misiniz?
f) Dün hepimiz tiyatrodaydık.

73
8. Traduceţi următoarele dialoguri în limba turcă:
- Dimineaţa inginerul este la serviciu.
- Avocatul dimineaţa nu este la serviciu.
- İnginerul dimineaţa este la serviciu?
- Avocatul dimineaţa nu este la serviciu?

- Unde aveţi serviciul?

- La İnstitutul de Proiectări.
- Câte ore munciţi?
- Muncesc de dimineaţa până seara.
- Unde se află İnstitutul de Proiectări?
- Pe bulevardul acesta, pe partea dreaptă.
- Aveţi proiecte noi?
- Da, avem mai multe proiecte.
9. Traduceţi următoarele dialoguri în limba română:
- Merhaba, Aydın!
- Merhaba, Nurcihan! Nasılsın?
- Teşekkür ederim, iyiyim. Hastaneye gidiyorum. Dün çok hasta
geldi. Sabahleyin onları muayene ediyoruz. Sen nasılsın?
- Teşekkür ederim, ben de iyiyim. Belediyede çalışıyorum. Çok
insan geliyor. Onlarla konuşuyoruz, dertlerini anlatıyorlar.İş arı-
yorlar.
- Özür dilerim, hastalar beni bekliyorlar. İyi günler!
- İyi günler!

- Ne yapıyorsun, arkadaş?
- Ben bu gün mağazadan mağazaya giriyorum. Bir güzel bluz arı-
yorum. Bluz çok, ama ben beğenmiyorum.
- Kimin için bluz arıyorsun?
- Ablam için.
- Bu sokakta, sol tarafta, büyük bir mağazada, bir yün bluz gördüm.
Çok beğendim.
- Ne vakit gördün ?
- Bu sabah. Biz de annemle mağazadan mağazaya girdik.

- Çocukların okula neyle gidiyorlar?

- Minibüsle gidiyorlar. Yayageçidinden geçmiyorlar. Okula yakın
bir yerde minibüsten iniyorlar.
- Ne vakit okuyorlar?
- Sabahleyin.
- Onlara başarılar!
- Teşekkür ederim.
74
 Traduceţi în limba turcă:
- De ce te grăbeşti?
- Pentru că mă duc la serviciu.

- De ce te bucuri?
- Pentru că am cumpărat o bluză pentru mama.

- De ce înveţi?
- Pentru a lua examenul.
Răspundeţi la întrebările:
a) Bükreş’e neyle gidiyorsun?
ssss b) Köylü tarlayı neyle sürüyor?
c) İşe neyle gidiyorsunuz?
d)Yeni eviniz var.
tttt e) Sepet balıkçının mı?
uuuu f) Öğrenci deftere neyle yazıyor?
vvvv g) Araba neyle çalışıyor?
wwww h) Memur neyle çalışıyor?
Adăugaţi sufixele posesive şi cele cazuale la cinci cuvinte. For-
maţi propoziţii cu ele.

75
 Lecţia 16 DANIŞMA BÜROSUNDA

Yolcu: - Özür dilerim, bir şey sorabilir miyim?

Memur: - Buyurun.
Yolcu: - Bir otel arıyorum. Yakında bir yerde otel var mı?
Memur: - Bu sokakta, sağ tarafta turistik bir otel var.
Yocu: – Kaç yıldızlı?
Memur: - Üç yıldızlı.
Yolcu: - Otelin lokantası var mı?
Memur: - Hayır, otelin lokantası yok. Lokanta sol tarafta, otelin karşı-
sında.
Yolcu: - Teşekkür ederim

Sözler ve deyimler:
danışma bürosu - biroul de informaţii
memur – funcţionar
yakında bir yerde- în apropiere undeva
sağ – 1. dreapta. 2. teafăr
Kaç yıldızlı? – Cu câte stele?
lokanta - restaurant
karşı – vizavi

OTELDE

Yolcu – Günaydın!
Resepsiyon memuru: - Hoş geldiniz! Buyurun.
Yolcu: - Teşekkür ederim. Tek yataklı oda arıyorum.
Respsiyon memuru: - Üzgünüm. Tek yataklı odamız kalmadı. İki
yataklı var.
Yolcu: - Banyolu mu?
Resepsiyon memuru: - Tabiî, banyolu, televizyonlu, klimalı.Ancak
beşinci katta.
Yolcu: - Asansör çalışıyor mu?
Resepsiyon memuru: - Tabiî.
Yolcu: - Odanın fiyatı ne kadar?
Resepsiyon memuru: - 80 RON.
Yolcu: - Bu fiyata kahvaltı da dahil mi?
Resepsiyon memuru: - Hayır, efendim. Kahvaltı dahil değil.
Yolcu: - Ne gibi formaliteler gerek?
Resepsiyon memuru: - Bu kayıt kâğıdına adınızı ve soyadınızı, doğum
yeri ve tarihi, daimî ikametgâhınızı, milliyet ve uyrukluğunu-
zu geçirin, lütfen.
Yolcu: - Hazır. Odamın numarası kaç?

76
 Resepsiyon memuru: - Buyurun anahtarı.
Yolcu: - Teşekkür ederim. İyi günler!
Resepsiyon memuru: - İyi günler!

Sözler ve deyimler:
tek – unul, singur fiyatı ne kadar? – cât costă?
yatak - pat kahvaltı – micul dejun
tek yataklı – cu un singur pat dahil – include
üzgünüm – îmi pare rău soyadı – numele de familie
banyolu ve televizyonlu – cu baie, cu televizor
klimalı – cu aer condiţionat doğum yeri ve tarihi - locul şi
ancak – numai că data naşterii
beşinci kat - etajul cinci daimî ikametgâh - domiciliu
asansör – ascensor stabil
tabiî – bineînţeles milliyet - naţionalitate
uyrukluk – cetăţenie
anahtar -cheie hazır – gata

NUMERALE ORDİNALE
SIRA SAYILARI

Numeralele ordinale se formează prin adăugarea următoarelor sufixe:

-ncı, -nci, -ıncı, -inci, -uncu, -üncü. Se poate scrie cu litere, cu cifre arabe
sau romane după care se scrie un punct.

1. – birinci 6. – altıncı
2. – ikinci 7. - yedinci
3. – üçüncü 8. - sekizinci
4. – dördüncü 9. - dokuzuncu
5. – beşinci
În rest toate numeralele cardinale se transformă în numerale ordinale
prin adăugarea sufixelor sus numite numai la unităţi sau zeci întregi, sute, mii.
– onuncu –altmışıncı -yüzüncü
– yirminci – yetmişinci bininci
– otuzuncu - sekseninci
– kırkıncı – doksanıncı – kırk birinci
– ellinci – altmış ikinci

SUFİXUL –LI
-LI EKİ

Sufixul –lı împreună cu variantele sale –li , -lu , -lü formază substantive
77
 şi adjective.
1. Formarea substantivelor.
a) Adăugat la denumiri geografice, formează substantive care exprimă
locul de baştină, cetăţenia, naţionalitatea.
Romanya – Romanyalı “România – din România”
Portekiz – Portekizli “Portugalia – din Portugalia”
İngiltere – İngiltereli “Anglia – din Anglia”
Braşov – Braşovlu “Braşov – din Braşov”
dağ – dağlı “munte – muntean”
şehir – şehirli “oraş – orăşean”
köy - köylü “sat – sătean”
b) Substantive care denumesc ocupaţia, starea socială, îndeletnicirea.
diploma – diplomalı “diplomă – cu diplomă”
ev – evli “casă – căsătorit”
maharet –maharetli “îndemânare – îndemânatic”
2. Formarea adjectivelor:
a) De la unele substantive.
akıl – akıllı “minte- deştept”
bahçe – bahçeli “grădină – cu grădină”
tuz – tuzlu “sare – sărat”
gürültü – gürültülü “zgomot – zgomotos”
dikkat- dikkatli “atenţie- atent”
terbiye – terbiyeli “educaţie – educat”
a) Se pot forma adjective sau adverbe compuse de la substantive an-
tonime:
büyük-küçük /büyüklü-küçüklü “mic-mare / cu mic, cu mare”
gece-gündüz / geceli-gündüzlü “zi-noapte /ziua şi noaptea”
iri-ufak / irili-ufaklı “mare- mărunt /cu mic, cu mare”
b) De la unele rădăcini verbale
gizlemek –gizli “a ascunde- ascuns”
süpürmek-süpürülü “ a mătura- măturat”

SUFİXUL -SIZ
-SIZ EKİ

Antonimele sufixelor -lı , -li , -lu ,-lü sunt sufixele –sız , -siz , -suz ,
-süz. Se poate traduce cu ajutorul prepoziţiei fără.
akıl – akılsız minte – fără minte
şeker – şekersiz zahăr- fără zahăr
tuz – tuzsuz sare- fără sare
gürültü – gürültüsüz zgomot – fără zgomot
Exerciţi: 1. Transformaţi următoarele numerale cardinale în ordinale:
78
 46, 56, 73,
2. Adăugaţi sufixele –lı , -li ,-lu ,-lü următoarelor cuvinte:
çiçek resim balkon
araba ütü Köstence
Asya Bükreş boya
3. Traduceţi următorul dialog în limba română:
xxxx - Küçük otel kaç yıldızlı?
- Üç yıldızlı ve temiz, çok temiz.
- Uzakta mı?
- Parkın karşısında.
4. Traduceţi următorul dialog în limba turcă:
yyyy - Aveţi o camera liberă?
- Da, pentru o persoană. Doriţi?
- Este cu televizor?
- Da, bineînţeles. Cu televizor, cu baie.
- Ce formalităţi sunt necesare?
- Poftiţi formularul.
- Gata, poftiţi.
- Paşaportul, vă rog. A, sunteţi din România?
- Da, am sosit astăzi cu autobuzul

Lecţia 17

AYŞE HANIMLA MEHMET BEY OPERAYA GİDECEKLER

Fikriye hanım: - O, ne şıksın! Nereye böyle?

Ayşe hanım: - Operaya gideceğiz.
Fikriye hanım: - Mehmet beyle beraber, değil mi?
Ayşe hanım: - Tabiî. Dün iki bilet aldık, bu akşam gideceğiz.
Fikriye hanım: - Çocuklar gitmeyecekler mi?
Ayşe hanım: - Dersleri çok. Evde yalnız kalacaklar.
Fikriye hanım: - Hangi opera var bu akşam?
Ayşe hanım: - Puccini’nin Madam Butterfly operası. Butterfly rolünde bir
Japon şarkıcı çalacak. Zil çalıyor.
Mehmet bey: - İyi akşamlar! Nasılsınız, Fikriye hanım?
Fikriye hanım: - Teşekkür ederim, iyiyim. Ayşe’yi görmeğe geldim.
Ayşe hanım: - Geç kalacağız. Henüz giyinmedin.
Mehmet bey: - Ben ne giyeceğim?
Ayşe hanım: - Siyah kostümünü, beyaz entarini giyeceksin, Çin kravatını
takacaksın.
Mehmet bey: - Siyah kostümden hoşlanmıyorum. Gri kostümümü giyece-
ğim.
79
 Ayşe hanım: - Peki. Yalnız acele et.
Mehmet bey: - Sen hazır mısın?
Ayşe hanım: - Hazırım, tabiî.
Mehmet bey: - Ya bileziğini takmayacak mısın?
Ayşe hanım: - A, evet. Bileziğimi takmadım.
Mehmet bey: - Hiç bileziksiz operaya gidilir mi?…
Ayşe hanım: - Hiç kravatsız opera dinlenilir mi?…
Fikriye hanım: - Ben gidiyorum. Size iyi seyirler! Hoşça kalın!
Ayşe hanım: - Güle güle! Kusura bakma, lütfen. Gene buyur.
Sözler ve deyimler:
şık – elegant
böyle – aşa
gideceğiz (gitmek , N.,D.) – vom merge (a merge)
beraber – împreună
gitmeycekler mi? – nu vor merge?
ders – lecţie
yalnız – singur
kalacaklar (kalmak, N. L. Abl.) – vor rămâne ( a rămâne)
henüz – încă
giyinmek (D., A. Abl.) – a se îmbrăca
Ne giyeceğim? – Cu ce mă îmbrac?
siyah, kara - negru
beyaz, ak – alb
Çin – China, chinezesc
takacaksın (takmak, N. D.A. Abl.) –vei pune (1.a-şi pune. 2.a agăţa)
hoşlanmak (Abl.)- a-i plăcea
yàlnız – numai
acele et ( acele etmek, N. D.L.) – grăbeşte-te ( a se grăbi)
bilezik – brăţară
hiç – nici, deloc
dinlenilir mi? ( dinlemek, D. A.) – se poate asculta? (a asculta)
gidilir mi? (gitmek, N. D.) – se poate merge?
Kusura bakma, lütfen – Scuză-ne, te rog.

TİMPUL VİİTOR CATEGORİC

GELECEK ZAMAN

Acest timp exprimă, în mod categoric, o acţiune care se va desfăşura

după momentul vorbirii. Spre deosebire de timpul prezent-viitor nu ara-
tă o acţiune care se va desfăşura permanent.
Se formează astfel: la rădăcinile verbale se adaugă unul din sufixele

80
-acak, -ecek (după rădăcinile terminate în consoană ) sau -yacak, -yecek (după
rădăcinile terminate în vocală) la care se adaugă sufixele personale.
La persoana I-a singular şi plural k de la sufixul timpului, în poziţia in-
tervocalică, se transformă în ğ.
Conjugarea:
1. Forma afirmativă.Olumlu şekil.
almak a lua gitmek a pleca
ben alacağım eu voi lua ben gideceğim eu voi pleca
sen alacaksın tu vei lua sen gideceksin tu vei pleca
o alacak el va lua o gidecek el va pleca
biz alacağız noi vom lua biz gideceğiz noi vom pleca
siz alacaksınız voi veţi lua siz gideceksiniz voi veţi pleca
onlar alacaklar ei vor lua onlar gidecekler ei vor pleca

okumak a citi
ben okuyacağım eu voi citi
sen okuyacaksın tu vei citi
o okuyacak el va citi
biz okuyacağız noi vom citi
siz okuyacaksınız voi veţi citi
onlar okuyacaklar ei vor citi

beklemek a aştepta
ben bekleyeceğim eu voi aştepta
sen bekleyeceksin tu vei aştepta
o bekleyecek el va aştepta
biz bekleyeceğiz noi vom aştepta
siz bekleyeceksiniz voi veţi aştepta
onlar bekleyecek(ler) ei vor aştepta

2. Forma negativă. Olumsuz şekil

Pentru redarea formei negative se intercalează sufixele de negaţie
-ma, -me între rădăcina verbului şi sufixul viitorului. Silaba care stă înaintea
sufixului de negaţie primeşte accentul cuvântului.
almak a lua
ben almayacağım eu nu voi lua
sen almayacaksın tu nu vei lua
o almayacak el nu va lua
biz almayacağız noi nu vom lua
siz almayacaksınız voi nu veţi lua
onlar almayacak(lar) ei nu vor lua

81
 gitmek okumak beklemek
ben gitmeyeceğim okumayacağım beklemeyeceğim
sen gitmeyeceksin okumayacaksın beklemeyeceksin
o gitmeyecek okumayacak beklemeyecek
biz gitmeyeceğiz okumayacağız beklemeyeceğiz
siz gitmeyeceksiniz okumayacaksınız beklemeyeceksiniz
onlar gitmeyecek(ler) okumayacak(lar) beklemeyecek(ler)

3. Forma interogativă. Soru şekli

Pentru redarea formei interogative se adaugă una din particulele mı , mi
după sufixul timpului. Aceste particule, vă amintim, se scriu separat şi primesc
sufixele personale.
almak a lua
ben alacak mıyım? eu voi lua?
sen alacak mısın? tu vei lua?
o alacak mı? el va lua
biz alacak mıyız? noi vom lua?
siz alacak mısınız? voi veţi lua?
onlar alacak(lar) mı? ei vor lua?

gitmek a pleca
ben gidecek miyim? ei voi pleca?
sen gidecek misin? tu vei pleca?
o gidecek mi? el va pleca?
biz gidecek miyiz? noi vom pleca?
siz gidecek misiniz? voi veţi pleca?
onlar gidecek(ler) mi? ei vor pleca?

4. Forma negativ- interogativă. Olumsuz-soru şekli.

Această formă se redă astfel: la forma negativă, singular, persoana a
III-a se adaugă particulele interogative împreună cu sufixele personale.
almak
ben almayacak mıyım? eu nu voi lua?
sen almayacak mısın? tu nu vei lua?
o almayacak mı? el nu va lua?
biz almayacak mıyız? noi nu vom lua?
siz almayacak mısınız? voi nu veţi lua?
onlar almayacak(lar) mı? ei nu vor lua?

gitmek
ben gitmeyecek miyim? eu nu voi pleca?
sen gitmeyecek misin? tu nu vei pleca?
82
 o gitmeyecek mi? el nu va pleca?
biz gitmeyecek miyiz? noi nu vom pleca?
siz gitmeyecek misiniz? voi nu veţi pleca?
onlar gitmeyecek(ler) mi? ei nu vor pleca?
Exemple în propoziţii:
Öğrenciler problem çözecekler. “Elevii vor rezolva probleme.”
Yarın Braşov’a gidecekler. “Mâine ei vor merge la Braşov.”
Buraya tiyatro kuracağız. “Aici vom construi un teatru.”
Bluzu bu hafta bitireceğim. “Voi termina bluza săptămâna aceasta.”
Tatilde denize gitmeyeceğiz. “În timpul vacanţei nu vom merge la mare.”
Konsere gitmeyecek miyiz? “Nu vom merge la concert?”
İhtiyara yardım etmeyecek miyiz? “Nu-l vom ajuta pe bătrân?”
Kütüphaneye gidecek misin? “Te vei duce la bibliotecă?”
Sinemaya bilet alacak mısınız? “Veţi lua bilete pentru cinema?”

Exerciţii: 1. Răspundeţi la următoarele întrebări:

a) Ayşe hanımla Mehmet bey nereye gidecekler?
zzzz
b) Çocuklar niçin gitmeyecekler?
c) Mehmet bey ne giyecek?
aaaaa
d) Mehmet bey neden hoşlanmıyor?
e) Ayşe hanım neyi unuttu?
2. Conjugai verbele: çalışmak, dinlemek, bulmak, gülmek la cele patru
forme ale timpului viitor.
3. Completaţi spaţiile libere:
A) în forma afirmativă:
a) Metin problem çöz…
b) Elif kütüphane… gid…
c) Babam mağaza… armut al…
d) Çocuklar deniz… yüz…
bbbbb
B) în forma negativă:
a) Bu gün Metin oyna…
b) Biz yarın konser… git…
ccccc
c) Ben çay iç…
ddddd
d) Onlar sözlük al…
eeeee
C) în forma interogativă:
a) Siz opera… gid… ?
b) Onlar ev al… ?
c) Arkadaşlar biz… gel… ?
d) Sen bu gazete… oku… ?
fffff
D) în forma negativ-introgativă:
a) Sen tiyatro… git… ?
ggggg
b) Siz dinlen… ?

83

hhhhh
c) Çocuklar film… bak… ?
iiiii d) Siz çay iç… ?

Lecţia 18 KAHVALTI

Baba: - Günaydın, çocuklar! Anneniz hasta. Kalkın, bu sabah kahval-

tıyı siz hazırlayacaksınız.
Eda: - Annemin nesi var, baba?
Baba: - Başı ağrıyor. Gürültü kaldırmayın. Yıkanın, giyinin ve mutfağa
gelin.
Metin: - Şimdi, baba.
Eda: - Ben bizim için süt, annem için çay kaynatacağım.
Metin: - Ben de masanın üstünü hazırlayacağım. Çay bardaklarını, şe-
kerliği masanın üstüne koyacağıseafoodplus.infoği dilimlere keseceğim
ve ekmek sepetine dizeceğim. Tereyağı, peynir, kaşar, kaymak,
zeytin neredeler, abla?
Eda: - Buzdolabında.
Metin: - Hazır. Her şeyi koydum mu, abla?
Eda: - Bıçak, çatal, kahve kaşıklarını, peçeteleri unuttun.
Metin: - Evet. Bir de reçeli, balı, meyveleri unuttum.
Eda: - Baba, masa hazır.
Baba: - Annenizin de kahvaltısını götürün, çocuklar.
Eda: - Derhal, baba.

Sözler ve deyimler:
kahvaltı – micul dejun
kalkın, kalkmak ( seafoodplus.info) - sculaţi-vă ( a se scula)
hazırlamak (N. A. Abl.) – a pregăti
nesi var? – ce are?
başı ağrıyor – o doare capul
gürültü kaldırmayın - nu faceţi gălăgie
yıkanın, yıkanmak (N.) – spălaţi-vă , a se spăla
süt – lapte
kaynatmak (N. A.L.) – a fierbe
çay bardakları – căni de ceai
şekerlik – zaharniţă
masanın üstüne – pe masă
 koymak (N,D.A.) - a pune tereyağı- unt
ekmek - pâine ekmek sepeti – coş de pâine
dilim – felie dizmek (N., A.) - a înşirui
peynir – brânză
84

kaşar – caşcaval
kesmek (N.,seafoodplus.info)– a tăia
kaymak – smântână
zeytin – măslină
buzdolabı - frigider
her şey – totul
bıçak – cuţit
çatal – furculiţă
kaşık – lingură
kahve (çay) kaşığı – linguriţă
peçete - şerveţel
unutmak (N.A.L.) – a uita
reçel – gem
bal – miere
hazır – gata
götürün, götürmek (seafoodplus.info) – duceţi, a duce
derhal – imediat

İMPERATİVUL
EMİR KİPİ

La fel ca în limba română exprimă o poruncă, un îndemn, sfat, o inter-

dicţie. Bineînţeles, are doar două forme.
1. Forma pozitivă. Olumlu şekil
Are următoarea structură:
sing. p. I - plural p. I –
p. II coincide cu rădăcina seafoodplus.info –ın, -in, -un, -ün
verbală -ınız, -iniz, -unuz, -ünüz.
p. III -sın, -sin, -sun, -sün seafoodplus.info –sınlar, -sinler, -sunlar,
-sünler
Exemple:
bakmak “a se uita”
bak - uită-te bakın (bakınız) - uitaţi-vă
baksın - să se uite baksınlar - să se uite

gitmek “a se duce”
git - du-te gidin (gidiniz) - duceţi-vă
gitsin - să se ducă gitsinler - să se ducă
 tutmak “a ţine”
tut - ţine tutun (tutunuz) - ţineţi
tutsun - să ţină tutsunlar - să ţină
85

yüzmek “a înota”
yüz - înoată yüzün (yüzünüz) - înotaţi
yüzsün - să înoate yüzsünler - să înoate

La verbele cu terminaţie în vocală la persoana a II-a plural, la forma

scurtă sau lungă se intercalează un y între rădăcina verbului şi sufıxele
imperativului.
oku - citeşte okuyun (okuyunuz) - citiţi
anla - înţelege anlayın (anlayınız) - înţelegeţi

După cum aţi observat, persoana a II-a singular şi plural se traduc tot
prin imperativ, iar persoana a III-a singular şi plural prin modul conjunctiv.
La persoana a II-a plural forma lungă se foloseşte pentru exprimarea
unei adresări mai politicoase.
Siz okuyunuz, lütfen. “Citiţi dvs., vă rog.”

2. Forma negativă. Olumsuz şekil.

Pentru redarea acestei forme se intercalează unul din sufixele de negaţie
–ma sau -me între rădăcina verbului şi sufixele imperativului.
Accentul cade pe silaba care stă înaintea sfixului de negaţie.
tutmak - a ţine
tutma - nu ţine tutmayın (tutmayın) - nu ţineţi
tutmasın - să nu ţină tutmasınlar - să nu ţină

gitmek
gitme - nu te duce gitmeyin (gitmeyiniz) - nu vă duceţi
gitmesin - să nu se ducă gitmesinler - să nu se ducă

Exerciţii: 1. Conjugaţi la modul imperativ, forma afirmativă şi nega-

tivă, următoarele verbe: beklemek, çalışmak, dinlemek, muayene etmek.
jjjjj 2. Completaţi spaţiile libere cu sufixele modului imperativ.
A) la forma pozitivă:
a) Metin problem çöz…
b) Eda annesini bekle…
c) Siz bu kitabı oku…
d) Bu odaya buyur…
e) Bu kitabı öğrenciler oku…
B) la forma negativă:
 a) Çocuklar her filme bak…
b) Onlar duvara yaz…
c) Babayı rahatsız et…

86

d) Gürültü kaldır…
f) Sınavda kopye çek…
kkkkk
3. Formaţi propoziţii folosind verbul la modul imperativ:
a) öğrenciler, gelmek
b) kitaplar, kitaplık, dizmek
c) tiyatro, bilet, almak
d) iş, acele etmek
e) yol, taşıt vasıtaları, dikkat etmek
f) lütfen, yavaş, konuşmak,
g) cadde, yayageçidi, geçmek
h) anne, mektup, yazmak
i) asansör, binmek
j) kaşar, buzdolabı, koymak
k) ekmek, dilim, kesmek
l) sınıf, buyurmak
m) süt, pişirmek
4. Traduceţi următorul dialog în limba română:
Ayşe hanım: - Günaydın!
Fikriye hanım: - Günaydın, Ayşe! Ne yapıyorsun?
Ayşe hanım: - Pazara gittim. Kahvaltı için alışveriş yaptım. Pey-
nir, kaşar aldım. Zeytin yoktu, zeytin almadım.
Fikriye hanım: - Şeker var mı? Ben şeker, reçel almak istiyorum.
Ayşe hanım: - Şeker, reçel sol taraftaki mağazada var. Oradan al.
Hoşça kal!
Fikriye hanım: - Güle güle!
5. Traduceţi următorul text în limba turcă:
- Ai fiert ceaiul?
- Am fiert ceaiul, am pus pe masă brânza, gemul.
- Eu am tăiat pâinea în felii. Am pus pe masă linguriţele, furculi-
ţele şi cuţitele. Cănile de ceai unde sunt?
- În dulap. İa şi zaharniţa, te rog.
- Totul este gata?
- Da, totul este gata. Te rog, spune-i lui Metin să vină.
6. Cu ajutorul
dicţionarului traduceţi următoarele proverbe:
a) İki dinle, bir söyle.
lllll b) Bin ölç, bir biç.
 mmmmm c)
Büyüklerle büyük ol, küçüklere göster yol.
nnnnn d) Dinle
babayı, giy abayı.
ooooo e) Evvelâ
düşün, sonra söyle.
ppppp f) Sert olma,
mert ol.
qqqqq g)Uyuyan
aslanı uyandırma.

87

i) Az olsun, uz olsun.
j) Kaşıkla aş verip, sapıyla göz çıııkarma.
k) Gülme komşuna, gelir başına.

Lecţia 19 BAVUL HAZIRLAMAK ZOR İŞ DEĞİL

Anne: - Baba tatil aldı, çocuklar. Yarın dağa gideceğiz.

Eda ve Metin: - Yaşasın!
Eda: - Ne hazırlıklar yapacağız, anne?
Anne: - Artık büyüksünüz. Bu defa bavullarınızı kendiniz hazırlayacak-
sınız.
Eda: - Biz şimdiye kadar hiç bavul hazırlamadık. Canım anneciğim, bu
defa da bu işi sen yap.
Anne: - Hayır, çocuklar. Kendi işinizi kendiniz görün. Aslında bavul
hazırlamak zor iş değil.
Metin: - Zor değil mi?
Anne: - Sabahtan akşama kadar ne yaptığınızı, ne elbiseler giydiğini-
zi düşünün ve gereken şeyleri unutmayacaksınız.
Metin: - Sabahleyin kalkıyorum, yıkanıyorum. Demek sabun, havlu,
diş fırçası, diş macunu gerek. Sonra gömleğimi, pantolonumu,
çoraplarımı, sandallarımı giyiyorum. Akşama yatarken pijama.
Eda: - Soğuk havalar için pardesü, atkı, başlık.
Metin: - Onlar bayan Eda gibi bütün gün okuyanlar için. Ben bir şut
attım mı, ne pardesü gerek, ne atkı.
Eda: - Şutları atmak için de birkaç çift ayakkabı al.
Metin: - Evet, burada haklısın. Bir çift de kundura gerek.
Anne: - Öyle ise iş başına. Eda, entari, eteklik ve bluzunu bavulun üst
tarafına koy, buruşmasınlar.

Sözler ve deyimler:
 bavul – valiză
havlu - prosop sabun - săpun
zor – greu diş fırçası – periuţă de dinţi
tatil – seafoodplus.infoiu vacanţă diş macunu – pastă de dinţi
yaşasın – ura, să trăiască sonra – pe urmă
hazırlık – pregătire gömlek - cămaşă
bu defa – de data aceasta atkı – fular
kendiniz- înşivă başlık – 1. tot ce se pune
hiç – deloc pe cap titlu.
canım anneciğim – dragă mamă şut atmak – a da şut

88

kendi işinizi kendiniz görün – descurcaţi-vă singuri /yeter – suficient

elbise – îmbrăcăminte ne …, ne … - nici …nici …
giymek (N. A. seafoodplus.info) – a îmbrăca çift - pereche
gereken şeyler – lucruri necesare ayakkabı - încălţăminte
düşünmek (N. A. L.) – a gândi haklısın – ai dretate
diş – dinte yatarken – la culcare
yıkamak (N.A. L.) – a spăla üst – pe, deasupra
kundura - pantof buruşmak (N.)-a se şifona

CONJUNCŢİİLE NE …, NE …; HEM …, HEM …; YA …YA …

NE …, NE …; HEM …, HEM; YA …,YA … BAĞLAÇLARI

seafoodplus.infocţiile ne …, ne … se folosesc pentru negarea a două obiecte,

fiinţe, însuşiri sau acţiuni.
Önünde ne kitap var, ne defter. “În faţa lui nu este nici carte, nici caiet.”
Sokakta ne ses var, ne kıpırtı “Pe stradă nu este nici un zgomot, nici o
mişcare.”
Yarışmaya ne kızlar, ne oğlanlar katıldı. “La concurs n-au participat
nici fetele, nici băieţii.”
Ne Yahya Kemal, ne Orhan Seyfî Tanzimat Edebiyatı’na ait değildirler.
“Nici Yahya Kemal, nici Orhan Seyfî nu fac parte din literatura Renaşterii.”
Ne kırmızı, ne beyaz gül al. “Nu ia trandafir nici roşu, nici alb.”
Ne büyük, ne yeni ev almadı. “N-a cumpărat o casa nici mare, nici nouă.”
Ne yedi, ne içti. “Nici n-a mâncat, nici n-a băut.”
Ne telefon açtı, ne mektup yazdı. “N-a dat nici telefon, nici n-a scris o
scrisoare.”

1. Conjuncţiile hem …,hem …arată că ambele fiinţe sau obiecte, însu-

şiri sunt de aceeaşi valoare, sau că participă împreună la o acţiune; ambele ac-
ţiuni s-au desfăsurat, se desfăşoară sau se vor desfăşura.
Hem ev aldı, hem araba. “A cumpărat şi casă şi maşină.”
 Hem dağa gittiler, hem denize. “S-au dus şi la munte şi la mare.”
Hem kızlar, hem oğlanlar geldiler. “Au venit şi fete şi băieţi.”
Hem mühendisler, hem işçiler çalıştılar. “Au muncit şi inginerii şi
muncitorii.”

Bu kız hem akıllı, hem becerikli.“Fata această este şi deşteaptă şi înde-

mânatică.”
Hem Türkçe, hem Romence biliyor. “Ştie şi turceşte şi româneşte.”
Hem çalıştı, hem okudu. “A şi muncit, a şi învăţat.”
Hem ziyaret, hem ticaret. “Şi vizită, şi comerţ.”
Hem güzel, hem faydalı. “Este şi frumos şi util.”
89

2. Conjuncţiile ya …, ya … arată că dintre două obiecte, fiinţe, însuşiri

unul este de ales, dintre două acţiuni una s-a desfăşurat, se desfăşoară sau se va
desfăşura.
Ya denize gideceğim, ya dağa. “Mă duc la mare sau la munte,”
Ya kitap, ya tablo hediye edeceğim. “Voi dărui o carte sau un tablou.”
Olimpiyada ya Önder, ya Deniz katılacak. “La olimpiadă va participa ori
Önder, ori Deniz.”
Ya doktor, ya hemşire gelecek.“Va veni doctorul sau o soră medicală.”
Ya sarı, ya pembe gül al. “İa trandafir galben sau roz.”
Ya yeni araba al, ya hiç alma.“İa o maşină nouă sau nu cumpăra deloc.”
Ya oku, ya çalış. “Învaţă sau munceşte.”
Ya gir, ya çık! “İntră sau ieşi!”

Notă: Dacă obiectele, fiinţele, însuşirile sau acţiunile sunt mai multe
decât două, atunci se adaugă una din conjunţiile da sau de.
Dün ne okudum, ne yazdım, ne de temizlik yaptım. “İeri n-am citit,
n-am scris, nici n-am făcut curăţenie,”
Neş’e hem matematikte, hem fizikte, hem de resimde iyi. “Neş’e este
bună şi la matematică, şi la fizică, şi la desen.”
Ya kaşar, ya peynir, ya da kaymak al. “İa ori caşcaval, ori brânză ,ori
smântână.”

TEMEL RENK ADLARI PRİNCİPALELE CULORİ

beyaz, ak – alb kırmızı - roşu
kara, siyah – negru mavi – albastru
sarı - galben kahverengi – maro
mor – mov lâcivert – bleumarin
güvez – grena yeşil- verde
bej – bej gri, boz – gri
pembe - roz turuncu – portocaliu
alaca – pestriţ
 OPERAŢİUNİ ARİTMETİCE DE BAZA
ESAS ARİTMETİK İŞLEMLER

1. Toplama “Adunare”
2+2=4 iki artı iki eşit dört
7+ 8= yapar ne kadar?
2. Çıkarma (eksiltme) “Scădere”
=2 dört çıktı (eksi) iki eşit iki (dörtten iki çıktı kaldı iki)

90

3. Çarpma “Înmultire”
2x2=4 iki çarpı iki eşit dört (iki kere iki eder dört)
4. Bölme “Împărţire”
=2 dört bölü iki eşit iki

Exerciţii: 1. Răspundeţi în scris la următoarele întrebări:

a) Güven ailesi nereye gidecek?
b) Eda ve Metin’in ne yapmaları gerek?
c) Metin bavuluna ne koyacak?
rrrrr
d) Eda bavuluna ne koyacak?
seafoodplus.infoăugaţi culorile la veşmintele următoare:
ceket bluz pantolon kravat
atkı pardesü etek entari
3. Vă rog traduceţi următorul dialog:
sssss - Ne istiyorsunuz?
ttttt - Bir bluz.
uuuuu - Ne renk?
vvvvv - Kahverengi bir etek için ya bej, ya sarı, ya yeşil, ya da kırmızı.
wwwww - Hem bej, hem yeşil istemiyor musunuz?
- Üzgünüm, bir bluz için param var.
xxxxx - Hayır, “iki bluz alınız,” demek istemedim. Bej ve yeşil alaca bluzu-
muz var. İşte, güzel değil mi?
yyyyy - Gerçekten güzel. Alıyorum.
4. Traduceţi următoarele propoziţii:
a) În vaza aceasta sunt flori albe, roz şi roşii.
b) Cravatele fratelui meu sunt gri, maro şi verde.
c) Am cumpărat şi caşcaval şi brânză.
d) S-au odihnit şi la munte şi la mare.
e) În valiza aceasta am pus şi bluze şi fuste..
f) Îmi place şi Eminescu şi Coşbuc.
 g) Săptămâna aceasta am fost şi la operă şi la teatru.
h) İa geanta maro sau bej.
i) Ori rezolvă probleme, ori citeşte.
j) Nu-mi place rochia nici cea verde, nici cea galbenă.
k) Pe strada noastră nu trec nici tramvaie, nici autobuze.
l) În camera mea nu este nici televizor, nici radio.
m) Vom cumpăra ori casa, ori apartamentul.
n) Du-te ori cu avionul, ori cu trenul.
o) I-am dat lui Metin şi caietul şi creionul.
5. Formaţi propoziţii cu conjuncţiile studiate la lecţie.

91

Lecţia 20 YOLDA

Anne: - Ne kadar düz batı Anadolu yaylası!

Baba: - Her vakit boz- bulanık akar şu Sakarya.
Eda: - Bayat yaylasından doğar, Karadeniz’e dökülür.
Metin: - Bulutlar kabarıyor, bakın.
Baba: - Nerede görüyorsun sen bulut?