işaret dili tercümanı ne kadar maaş alır / Röportaj /Репортаж - ahıska kültür merkezi - Dergiler

Işaret Dili Tercümanı Ne Kadar Maaş Alır

işaret dili tercümanı ne kadar maaş alır

1 KARADENİZ BLACK SEA ЧЕРНОЕ МОРЕ Yaz/Лето /Summer Yıl/Год/Year 6 Sayı/Число/Issue 26 ÜÇ AYDA BİR YAYINLANAN ULUSLARARASI HAKEMLİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ ЕЖЕКВАРТАЛЬНЫЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЖУРНАЛ ОБЩЕСТВЕННЫХ НАУК AN INTERNATIONAL QUARTERLY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE ISSN: Sahibi/ Учредитель/ Owner Hayrettin İVGİN Konur Sokak 66/7 Bakanlıklar-ANKARA (+90) [email protected] Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Editör/ Главный редактор/ Editor Erhan İVGİN Prof. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK Yayın Kurulu/ Редколлегия/ Editorial Board Prof. Dr. Ramazan KORKMAZ(Ardahan Üniversitesi) Prof. Dr. Orhan SÖYLEMEZ(Ardahan Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet BURAN (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Anatoly A. BURTSEV (Ammasov Adına Yakutistan Devlet Üniversitesi) Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY (Emekli) Prof. Dr. Ali Berat ALPTEKİN (Selçuk Üniversitesi) Prof. Dr. Sivtseva-Maksimova Prasovya VASILYEVNA (Ammasov Adına Yakutistan Devlet Üniversitesi) Prof. Dr. Bekir DENİZ(Akdeniz Üniversitesi) Prof. Dr. Caval KAYA (Ardahan Üniversitesi) Prof. Dr. Sulayman KAYIPOV (Çuy Üniversitesi) Prof. Dr. Dimitri D. VASİLEV,(Moskova Bilimler Akademisi) Prof. Dr. Elfina SİBGATULLİNA (Moskova Bilimler Akademisi) Prof. Dr. Yakup ÇELİK(Yıldız Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Victoria V. KRASNYKH (Kiev Bilimler Akademisi) Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN (Emekli) Prof. Dr. Hüseyin TÜRK (Ardahan Üniversitesi) Prof. Dr. İhsan BULUT (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ÜNAL(Erciyes Üniversitesi) Prof. Dr. Layli ÜKÜBAYEVA (Manas Üniversitesi) Prof. Dr. Remzi KILIÇ (Erciyes Üniversitesi) Prof. Dr. Roin KAVRELIŞVILI (Ahıska Cevahişvili Üniversitesi) Prof. Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ (Karadeniz Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Enver TÖRE (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Vasiliy Vasilyeviç İLLARİONOV (Ammasov Adına Yakutistan Devlet Üniversitesi) Prof. Dr. Şefika Şule ERÇETİN (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Tina GELAŞVİLİ(Ahıska Cevahişvili Üniversitesi) Prof. Dr. Elena ARABADJİ (Melitopol Devlet Üniversitesi) Prof. Dr. Natalie KONONENKO (Alberta Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet Evren ERGİNAL(Ardahan Üniversitesi) Doç. Dr. Nadya TIDIKOVA ( Altayistik Enstitüsü) Doç. Dr. İbrahim TÜZER (Yıldırım Bayazıt Üniversitesi) Redaksiyon/ Редакция/ Redaction Yrd. Doç. Dr. Göksel ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Ayhan ÇELİKBAY Yrd. Doç. Dr. Mitat DURMU Teknik Sorumlu/Ответственныйпотехническойчасти / Technical Manager Öğr. Gör. Arif Cem TOPUZ : [email protected] Öğr. Gör. Eser KARADENİZ : [email protected] Uluslar ArasiIliskiler /Международныеотношения/ internationalrelationsexpert Yrd. Doç. Dr. Vedi AŞKAROĞLU : [email protected] Yabancı Dil Danışmanları/ Советникипоиностраннымязыкам/ Foreign Language Consultants Prof. Dr. Roin KAVRELİŞVİLİ / Yrd. Doç. Dr. Vedi AŞKAROĞLU Yazışma Adresi/ Адресиздательства/ CorrespondanceAddres Prof. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü-Ardahan/TÜRKİYE Tel.: (+90) (+) [email protected] Baskı/ Типография/ Press Sage Yayıncılık (ANKARA)

2 Bu dergi Tübitak/ULAKBİM TR, Index Copernicus (IC), Central and Eastern European Online Library (CEEOL), Ulrich s Web (UPD), Modern Language Association of America (MLA), Proquest ve ASOS Index tarafından indekslenmektedir. This journal is indexed by Tubitak/ULAKBIM TR, Index Copernicus (IC), Central and Eastern European Online Library (CEEOL), Ulrich s Web (UPD), Modern Language Association of America (MLA), Proquest and ASOS Index Hakem Kurulu/ Консультативный совет Редколлегия/ Editorial Board Hakem Kurulu Hakem Kurulu Prof. Dr. Adnan AKGÜN - Maramara Üniversitesi, (Türkiye) Prof. Dr. Ali AKAR - Muğla Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ali Berat ALPTEKİN - Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Walter ANDREWS - (ABD) Prof. Dr. Tayyar ARI - Uludağ Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Erman ARTUN - Çukurova Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. İbrahim Ethem ATNUR - Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Aygün ATTAR - Giresun Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Hasan BAHAR - Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Cevat BAŞARAN - Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Vladimir BELYAKOV - (Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Uwe BLAESİNG - (Hollanda) Prof. Dr. Bernt BRENDEMEON - (Norveç) Prof. Dr. Valerij BOVTUN Altay Devlet Teknik Üniversitesi (Altay Kray Rusya Federasyonu Prof. Dr. İhsan BULUT - Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ahmet BURAN - Fırat Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Nalan BÜYÜKKANTARCIOĞLU - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ömür CEYLAN - Kültür Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ahmet CİHAN - Nevşehir Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Maria CİKİA - (Gürcistan) Prof. Dr. Asiye Mevhibe COŞAR - Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Halit ÇAL - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Özkul ÇOBANOĞLU - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Necati DEMİR - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Bekir DENİZ - Akdeniz Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Remzi DEVLETOV Kırım Devlet Pedegoji ve Mühendislik Üniversitesi, (Kırım) Prof. Dr. Abide DOĞAN - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Juliboy ELTAZAROV - Muğla Üniversitsi (Türkiye) Prof. Dr. A. Bican ERCİLASUN - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Şefika Şule ERÇETİN - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Gavril GAVRILEVIÇ FILIPPOV - (NEF Üniversitesi Yakutistan - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Nevin GÜNGÖR ERGAN - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Hande BİRKALAN-GEDİK - Yeditepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Orhan GÖKÇE - Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. İsmail GÖRKEM - Erciyes Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Kadir GÜLKAYRAN (İran) Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN - Ege Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ali Osman GÜNDOĞAN - Muğla Üniversitesi (Türkiye)

3 Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU - Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Harun GÜNGÖR - Erciyes Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Figen GÜRSOY - Ankara Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Tacida HAFIZ - (Bosna-Hersek) Prof. Dr. Cengiz HAKOV - (Bulgaristan) Prof. Dr. Vasiliy Vasilyeviç İLLARİONOV (SAHA Cumhuriyeti -Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Alimcan İNAYET - Ege Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Bravina Rozalia INNOKENTYEVNA (SAHA Cumhuriyeti Bilimler Akademisi -Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Aleksander KADİRBAYEV - (Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Ruslan KADİROV, Mohaçkale Devlet Üniversitesi, (Dağıstan Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Fitnat KAPTAN - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Günay KARAAĞAÇ - İstanbul Aydın Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Kerem KARABULUT - Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Recai KARAHAN - Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ayla KAŞOĞLU - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Roin KAVRELİŞVİLİ - (Gürcistan) Prof. Dr. Ceval KAYA - Ardahan Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Sulayman KAYIPOV (CHUI Üniversitesi - Kırgızistan) Prof. Dr. İsmail KERİMOV - (Kırım) Prof. Dr. Remzi KILIÇ - Niğde Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Faruk KOCACIK - Cumhuriyet Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Aynur KOÇAK - Yıldız Teknik Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Özdemir KOÇAK - Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Abdullah KORKMAZ - İnönü Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ramazan KORKMAZ - Ardahan Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Mehmet Fatih KÖKSAL - Ahi Evran Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Victoria V. KRASNYKH - (Moskova Lomonosov Üniversitesi - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Adnan KULAKSIZOĞLU - Marmara Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Muhtar KUTLU - Ankara Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Sabahattin KÜÇÜK - Fırat Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Olga MELNITCHOUK, (NEF Üniversitesi - Yakutistan - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Alekseyev Anatoly NIKOLAYEVIC (RAN Kuzey Sibirya Halkları Bölümü - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Mehmet OKUR - Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Hikmet ÖKSÜZ - Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Mustafa ÖNER - Ege Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Ramazan ÖZEY - Marmara Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Haydar ÖZTAŞ - Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Nazım Hikmet POLAT - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Hakan POYRAZ - Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Svetlana PROKOPIEVA - (NEF Üniversitesi Yakutistan - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Abdulkerim RAHMAN - (Çin) Prof. Dr. Hülya SAVRAN - Balıkesir Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Elfina SİBGATULLİNA - (Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Orhan SÖYLEMEZ - Ardahan Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Hatice ŞAHİN - Uludağ Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. İbrahim ŞAHİN - Osman Gazi Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Musa ŞAŞMAZ - Niğde Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK - Fırat Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Rüstem ŞÜKÜROV - (Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Cemalettin TAŞKIRAN - Kırıkkale Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Abdulvahap TAŞTAN - Erciyes Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Orhan Kemal TAVUKÇU - Rize Üniversitesi (Türkiye)

4 Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN - Ege Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Kerim TÜRKMEN - Erciyes Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Berrak TARANÇ - Ege Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Halil İbrahim USTA - Ankara Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Mustafa ÜNAL - Erciyes Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. İlyas ÜSTÜNYER - (Gürcistan) Prof. Dr. Olga MELNİCUK - (NEF Üniversitesi - Yakutistan - Rusya Federasyonu ) Prof. Dr. Celalettin VATANDAŞ - Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Kamil VELİ - İstanbul Aydın Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Sivtseva-Maksimova Praskovya VASILYEVNA (NEF Üniversitesi - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Obayev Nikolay VYACESLAVOVIC (Tuva Devlet Üniversitesi - Rusya Federasyonu) Prof. Dr. Hakkı YAZICI - Kocatepe Üniversitesi (Türkiye) Prof. Dr. Dursun YILDIRIM - Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Doç. Dr. İbrahim TÜZER - Yıldırım Bayazıt Üniversitesi, Ankara (Türkiye) Doç. Dr. Nadya TIDIKOVA - (Altay) Doç. Dr. Liudmila S. ZAMORSCHIKOVA (NEF Üniversitesi - Yakutistan - Rusya Federasyonu) Doç. Dr. Alexander D. VASILYEV (Sosyal Bilimler Ens. Şarkiyat Bölümü - Moskova - Rusya Federasyonu) Doç. Dr. Mukhopleva Svetlana DMITRIEVNA (Yakut Folklor Enstitüsü RAN - Rusya Federasyonu) Doç. Dr. Ergali ESBOSUN - (Abay Üniversitesi, Kazakistan) Dr. Stale KNUDSEN - (Norveç) Dr. Sayzana TOVUU, (Tuva Üniversitesi, Tuva, Rusya Federasyonu)

5 Temsilcilikler/ Представители/ Representative YURT İÇİ / Турция / Interior: Prof. Dr. Bekir DENİZ ANTALYA Yrd. Doç. Dr. Bilşen İNCE ERDOĞAN AYDIN Doç. Dr. Salim ÇONOĞLU BALIKESİR Yrd. Doç. Dr. Ali ATALAY BOLU Halis TEKİN BURDUR Yrd. Doç. Dr. Rahman ÇAKIR GİRESUN Yrd. Doç. Dr. Fatma Sibel BAYRAKTAR EDİRNE Doç. Dr. Davut KILIÇ ELAZIĞ Yrd. Doç. Dr. Hilal OYTUN ARSLAN İSTANBUL Doç. Dr. Özkan ÖZTEKTEN İZMİR Doç. Dr. Bayram DURBİLMEZ KAYSERİ Yrd. Doç. Dr. Cengiz GÖKŞEN KARS Osman KABADAYI KIRŞEHİR Yrd. Doç. Dr. Mehmet EROL KİLİS Dr. Erkan KALIPÇI - KONYA-NEVŞEHİR Yrd. Doç. Dr. Adnan Menderes KAYA MALATYA Yrd. Doç. Dr. İbrahim Ethem ÖZKAN NEVŞEHİR Doç. Dr. Hikmet KORAŞ NİĞDE Doç. Dr. Ergin AYAN ORDU Doç. Dr. Bekir ŞİŞMAN SAMSUN Yrd. Doç. Dr. Doğan KAYA SİVAS Prof. Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ TRABZON Yrd. Doç. Dr. Rezzan KARAKAŞ DİYARBAKIR YURT DIŞI / Другие страны /Abroad: Mehmet Akif KORKMAZ ALMANYA Jale İSMAİLOV AZERBAYCAN İlya İVANOV ÇUVAŞİSTAN Serpil KUP FRANSA Maria CİKİA GÜRCİSTAN Mehmet TÜTÜNCÜ HOLLANDA Harid FEDAİ KKTC Prof. Dr. Tacide HAFIZ KOSOVA Prof. Dr. Hamdi HASAN MAKEDONYA Lübov ÇİMPOYEŞ MOLDOVA Eden MAMUT ROMANYA Doç. Dr. Miryana MARİNKOVİÇ SIRBİSTAN Prof. Dr. Elfina SİBGATULLİNA - RUSYA FEDERASYONU Hakan KARAKOÇ - RUSYA FEDERASYONU YAKUTİSTAN Doç. Dr. Nadya TIDIGOVA ALTAY Murat TOYLU - TATARİSTAN M.C. Natalya BUDNİK - KIRIM UKRAYNA Dr. İrina KAYAN - POKROVSKAYA UKRAYNA Prof. Dr. İngeborg BALDAUF ALMANYA Prof. Dr. Ramesh DEOSARAN - TRİNİDAD-TOBAGO Prof. Dr. Pavel DOLUKHANOV İNGİLTERE Prof. Dr. Charlyn DYERS - GÜNEY AFRİKA Prof. Dr. Shih-chung HSIEH TAYVAN Doç. Dr. Rainer CZICHON ALMANYA Doç. Dr. Ramile ESXADULLAKIZI - TATARİSTAN M.C. Doç. Dr. Cabbar İŞANKUL ÖZBEKİSTAN Doç. Dr. Gholam VATANDOUST KUVEYT Dr. Anarhan NADİROVA KIRGIZİSTAN Prof. Dr. İsa HABİBBEYLİ NAHÇIVAN Prof. Dr. Rukiye HACI ÇİN Prof. Dr. Cengiz HAKOV BULGARİSTAN Prof. Dr. Marika Cikia GÜRCİSTAN Prof. Dr. Dosay KENÇATAY KAZAKİSTAN Prof. Dr. Kopi KYÇYKU ROMANYA Dr. Maria MAVROPOULOU YUNANİSTAN Dr. Emna CHIKHAOUİ TUNUS Yrd. Doç. Dr. Damuta CMMİELWSKA POLONYA Prof. Dr. Tursun GABİTOV KAZAKİSTAN Doç. Dr. Kadir GÜLDİKEN İRAN Doç. Dr. Ergali ESBOSUNOV KAZAKİSTAN Prof. Dr. Ebulfez AMANOĞLU NAHÇIVAN Dr. Kızıl Maadır SİMÇİT, RUSYA FEDERASYONU TUVA. Ertuğrul KULAÇ - RUSYA FEDERASYONU BURYATİA İrina JERNOSENKO RUSYA FEDERASYONU ALTAY KRAY. Prof. Dr. Ruslan KADİROV, (Dağıstan Cumhuriyeti, RUSYA FEDERASYONU)

6 6

7 İÇİNDEKİLER/ CONTENT / СОДЕРЖАНИЕ Söz Başı Presentation Предисловиe Prof. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK 9 Kırgız Soylu Hotonlar. Moğolistan daki «Kırgız» Etnonimleri ve Toponimleri Hotans Of Kyrgyz Origin: Kyrgyz Ethnonims And Toponims In Mongolia Хотоны Потомки Кыргызов. Ареал Этнонимических И Топонимических Названий Кыргыз В Монголии Oljobay Karatayev The Case Of Using Technology By Candidate Teachers Of Mathematics In Classrooms Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Öğretimi Bağlamında Teknolojiden Yararlanma Durumları Положение По Использованию Технологии При Преподавании Математики Кандидатами В Педагоги Начальных Классов Mihriban Hacısalihoğlu Karadeniz - Sayım Aktay Судьба Человека И Социальные Проблемы В Произведениях Ч. Айтматова Social Problems And Destiny Of Man In Chingiz Aitmatov s Work Of Art Cengiz Aytmatov un Sanat Eserlerinde Sosyal Sorunlar ve İnsanın Kaderi Layli Ukubayeva Tanzimat Döneminde Osmanlı Devletinin Nehirler ve Göller İle İlgili Yaptığı Bazı Düzenlemeler Some Regulations Made By The Ottomans Concerning The Rivers And Lakes In The Reform Period Некоторые Поправки В Реестре Озёр И Рек Османской Империи В Период Танзимата Levent Küçük Balık Sözcüğü Üzerine On The Word Fısh По Поводу Слова Балык (Рыба) Yrd. Doç. Dr. Nesrin Güllüdağ К Проблеме Вождества И Раннего Государства: Историография По Эпохе Тыгына Önderlik ve İlkel Devlet Meselesi Üzerine: Tigin Dönemi Araştırma Tarihçesi Chiefdom And Earlier State: Historiography On Tygyn s Epoch В. В. Ушницкий (V. V. Ushnitsky) Çanakkale Muharebelerinde Sağlık Hizmetleri ve Mevcut Hastaneler Health Services And Existing Hospitals During The Çanakkale Battles Военные Госпитали И Медицинское Обслуживание В Период Военных Действий В Чанаккале Nurhan Aydın Dokumacılık Sanatının Trabzon/Şalpazarı Yöresindeki Yansıması ve Motif İncelemesi: Çanta ve Çorap Örneği The Reflections Of Weaving And Pattern, In The Region Of Şalpazari, Trabzon: The Examples Of Bags And Socks Ткацкое Дело В Трaбзонском/Шалпазарском Районе И Исследование Узоров На Примере Сумок И Чулков Fatma Yıldırmış

8 Gürcistân Vilâyeti Kanunnâmeleri nin Değerlendirilmesi A Study The Codex Province Of Georgia s Оценка Свода Законов Области Грузии Iasha Bekadze İskender Pala nın Romanlarında Yeni Tarihselciliğin İzleri Traces Of The New Historicism On İskender Pala s Novels Следы Новой Историографии В Романах Искендера Пала Ufuk Kırbaş - Yakup Çelik XX. Yüzyılın Başında Rus Kültüründeki «Öteki Âlem»in Kâşifleri: Y. N. Trubetskoy, S. A. Yesenin Searchers "Other Kingdom" In Russian Culture Of The Early XX Century: E. N. Troubetzkoy, S. A. Yesenin Искатели «Иного Царства» В Русской Культуре Начала XX Века: Е. Н. Трубецкой, С. А. Есенин Marianna Andreyevna Galiyeva Ferit Edgü nün Ne Adlı Küçürek Öyküsünde Modernizm Eleştirisi Critique Of Modernism In Ferit Edgü s Short Short Story Named What Критика Моденизма В Новелле Ферита Эдгу Что Yavuz Sinan Ulu Ermeni Soykırımı İddiası; Ermeni Diasporasının Rolü ve Stratejisi Alleged Armenian Genocide; Functionality In The Context Of Western And Armenian Diaspora Роль И Стратегия Армянской Диаспоры В Притязании Армянского Геноцида Recep Cengiz Выражение Субъекта Как Основного Компонента В Семантической Структуре Предложения В Тюркских Языках (На Примере Карачаево-Балкарскоко Языка) The Subject As The Main Component Of The Semantical Structure Of The Sentence In Karachai-Balkar Language Karaçay-Malkar Örnekleminde Türk Dilinin Semantik Yapısı İçerisinde Anlatım Fatima Т. Mamayeva

9 SÖZ BAŞI Saygı değer okuyucular, Bizlere, dergimizin yayın kurallarına uymayan pek çok makale gelmektedir. Bu nedenle gönderdiğiniz makalelerinizin pek çoğunu geri çevirmek veya kabul etmemekle karşı karşıya kalıyoruz. Bu hem bizim ve hem de siz değerli araştırmacılar için zaman kaybına neden olmaktadır. Lütfen, dergimizin yayın ilkelerini gözden geçirerek makalelerinizi gönderiniz. Son çalışmalarla birlikte dergimizin yayınlamış olduğu kitap sayısı da bir hayli arttı. İsteyenler bu kitapları dergimizin adresine müracaat ederek temin edebilir. İnternet adresimizde, domainimiz istenmeyen kişilerin eline geçmiş idi. Bu nedenle adımızı ve adresimizi değiştirdik. Lütfen dostlarınızı da, dergimizin başına gelen bu tatsız hadiseden dolayı haberdar ediniz. Dergimizin yeni adresi, Ardahan Üniversitesi adresinden hareketle: olarak değiştirilmiştir. Bu adreslere girdiğiniz takdirde arşivlerimiz de dahil olmak üzere istediğiniz bilgilere ulaşabilirsiniz. sayımızla birlikte Tubitak ın Dergipark projesi kapsamında dergimizde yer alan makalelere DOİ numarası da verilecektir. Dergimize gönderilen makaleler Turn It seafoodplus.info intihal sorgulama sistemi tarafından taranmaktadır. Bu şekilde dergimize gönderilen ve yayınlanan makalelerin uluslararası alanda denetlenmesi de sağlanmış olacak ve prestiji daha da artmış olacaktır. Akademik yükselme sağlayanlara başarılarının devamı, aramızdan ayrılan sosyal bilimcilere Tanrıdan rahmet diliyoruz. Çalışmalarınızda kolaylık ve başarılar dilerim. Prof. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK Editör PRESENTATION Dear Readers; So far, we have received many articles which are not compatible with the writing format of our journal. Therefore, we are forced to turn down some of them for revision or not accept some at all, which means a loss of time for us and the dear writers/contributors. I kindly ask you to first have a close look at the writing principles of the journal and then send us the articles. As a consequence of the recent studies we have carried out, the number of books published in the name of our journal has increased immensely. Those wishing to attain these books can do so by communicating with our journal. Unfortunately, our web-site was attacked and so we decided to change its name and address. Could you please kindly inform our colleagues about this unfortunate event? The new address of our journal is given in a link in Ardahan University s domain as and In the new address, you can achieve both the archival documents as well as the new articles to be published in the new issues. We are glad that our journal is increasingly receiving attention in many countries and that many more academics are sending articles to us. Thus, we limited the content of our journal with language culture and literature. 9

10 Within the scope of the TÜBİTAK project named Dergipark, every article published by the journal is given a DOİ number. The papers sent to us are scanned for plagiarism with a programme called, Turn It seafoodplus.info By this way, all the papers sent to us will be filtered and accepted worldwide with a better scientific reputation. We congratulate the academicians who have attained new titles and pay tribute to those who have passed away. We wish you a bright period of success.. Associate Professor Erdoğan ALTINKAYNAK Editor ПРЕДИСЛОВИE Уважаемый читатель, Последнее время мы получаем много статей, не соответствующих нашим требованиям. Связи с этим вынуждены выслать эти статьи обратно своим авторам. Всё это становится причиной патери дорогого времени. Просим прысилать доклады соответсвующие нашим требованиям. Наряду с публикациями выросло количество книг изданных нашим журналом. Желающие могут получить эти кники через наш адрес. Наш интернет адрес и домеин находится в руках у нежелательных лиц. В связи с этим, мы поменяли наше интернетназвание и адрес. Прошу Вас уведомить ваших коллег об этом. Войти на новый адрес нашего журнала можно через электронный адрес Ардаганского университета. Здесь расположены все архивы и нужные для вас материалы. Все статьи, подготовленные в рамках проекта Dergipark и финансируемые Тубитаком, обозначаются номером DOİ. Доступ ко всем докладам можно осуществлять по системе Turn It seafoodplus.info Этим они становятся более престижными и доступными на международном уровне. Учёным желаю высоких научных достижений, царство небесное всем деятелям общественных наук, покинувших нас. С уважением, Профессор доктор Эрдоган АЛТЫНКАЙНАК Редактор журнала 10

11 KIRGIZ SOYLU HOTONLAR. MOĞOLİSTAN DAKİ «KIRGIZ» ETNONİMLERİ VE TOPONİMLERİ HOTANS OF KYRGYZ ORIGIN: KYRGYZ ETHNONIMS AND TOPONIMS IN MONGOLIA 1 ХОТОНЫ ПОТОМКИ КЫРГЫЗОВ. АРЕАЛ ЭТНОНИМИЧЕСКИХ И ТОПОНИМИЧЕСКИХ НАЗВАНИЙ КЫРГЫЗ В МОНГОЛИИ Oljobay Karatayev 2 ÖZ Günümüzde Moğolistan daki Ulangom bölgesinde sayısı az olan Hoton adlı türkçe konuşan topluluk yaşamaktadır. Köken olarak kendilerini Kırgızlar a yakın gören Hotonlar ın sayısı günümüzde den fazladır. Hala Moğollaşmakta olan bu topluluk buna rağmen Müslümanlardırlar. Hotonlar etnik bakımından Doğu Türkistandaki Hoten bölgesinde yaşayan Uygurlara benzetilemez (ele alınamaz), çünkü onlar kendilerini Kırgızlar olarak kabul etmekteler: Biz Kırgızlarız, Kün-Ker in torunlarıyız. Kün-Ker - Tibetçede Türk demektir. Hotonlar Ulangom bölgesinde komşu yaşayan Moğol kökenli Oyratlardan farklı olarak tarımcılıkla uğraşıyorlar. Bilim adamlara göre Hotonlar bu coğrafyaya Cungar (Oyratlar) zamanında göç etmişlerdir (sürülmüşlerdir). Kırgız etnonimi Halhalarda (Moğol gruplarının en büyüğü) hirhis, herhis şeklinde geçmektedir. Batı Moğolistandaki Hyargas-Nuur gölünün de bu ismi (Hyargas) taşıması boşuna değil. İlmi literatürde hereksur şeklindeki bir arkeolojik terim mevcuttur. Bu terim herges-uur Kırgız evi veya gerges huur Kırgız mezarları anlamını taşımaktadır. Moğollar günümüzde de eski mezarları yukarıda geçen isimlerle adlandırnaktalar. Bu gibi hususlar Kırgızlar ın eski dönemlerde yaşadıkları toprakları ve ayrıca Kırgızlların yerli Oyrat-Moğolların etnik tarihine yaptığı tesiri (etkisi) hakkında bilgi verebilmektedir. Anahtar kelimeler: Hotonlar, Kırgız, Etnik grup, Moğolistan, Hirgis, Herhis, Etnik Tarih ABSTRACT A small Turkish-speaking group, called Hoton, live in Ulangom region in Mongolia, today. Originally they regard themselves close to the Kyrgyz people, and they number more than They are in a process of Mongolization, but they are still Muslims. Ethnically Hotons cannot be associated with the Uighurs of Hoten region in Eastern Turkistan, because they accept themselves as Kyrgyz: We are Kyrgyz, grandchildren of Kün-ker. Kün-Ker means Turk in Tibetian language. Different from the Oirats of Mongolian origin, Hotons are agriculturalists. According to scientists, Hotons migrated to this territory at the time of the Zhungars (Oirats). The ethnonym of Kyrgyz is used as hirkis and herhis among Halhals, which are the biggest Mongolian group. It is no coincidence that the Hyargas-Nuur Lake in Western Mongolia carries the very name, Hyargas. In the 1. DOI: /kdeniz Prof. Dr., Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. 11

12 scientific literatüre, there is an archeological term, hereksur. This term might have been originated from herges-uur meaning Kyrgyz home or gerges uur meaning Kyrgyz graveyard. Mongols call old graveyards by these names. These issues give information about the ancient ages of the Kyrgyz people and about their influence on the ethno-history of the Oirat-Mongols. Keywords: Hotons, Kyrgyz, Ethnic Group, Mongolia, Hirgis, Herhis, Ethno-History. АННОТАЦИЯ Хотоны самоназвание тюркской этнической группы, живущей в Улангомском аймаке Монголии, ведушей оседлый образ жизни. Хотоны прекрасно помнят, что имеют тюркское происхождение и принадлежат к мусульманской вере. Кстати, у них сохранились и некоторые исламские традиции. Еще в XIX в. побывавщие среди хотонцев русские учёные-путешественники заметили их этнически близким к кыргызам. На сегоднящний день численность хотонцев составляет человек. Этническая группа резко отличается от восточно-туркестанских уйгуров-хотонцев. Здесь их более трех веков назад поселили ойроты-жунгары. Переселенцы провели сюда искусственные водные каналы. Они по сей день функционируют, и хотоны продолжают заниматься земледелием, растениеводством. Хотоны называют себя «кыргызами» и потомком Кун-Кер-хана. «Кун-Кер» - по тибетски обозначает «тюрк». Этноним «кыргыз» широко распространен в Западной Монголии среди халха-монголов. Этнонимы присуствует в форме «хиргис», «хергис». Озеро Хяргас- Нор (в Западной Монголии) тоже связано с кыргызами живщими в этих краях в период средневековье. Местные монголы средневековых памятников называют «хергес уур кыргызские дома, хергес хуур кыргызские могильники. Все эти данные отражают этнокультурную территорию средневековых кыргызов и их влияние на этническую историю и культуру ойрат-монголов. Ключевые слова. Хотоны, кыргызы, этнические группы, Монголия, хергис, хяргас, этническая история. (onlar (hotanlar) boz üyü kullanırlar, kendilerini müslüman,kırgız soyundanız diye tanırlar). seafoodplus.infoirtsov Bugün Moğolistan da, Batı Çin den göç ettirilmiş Kırgız soyundan gelen Hotonlar yaşamaktadırlar. Dili Türkçe olup gün geçtikçe Moğollaşan bir gruptur yılı yapılan nüfus sayımına göre Hotonların sayısı den fazladır. Elbette, bu etnosu Doğu Türkistan daki Hoten ile ve Hotenli Uygurlarla karıştırmamak gerektir. Uygur resmi etnonimi şekillenmeden önce Doğu Türkistan daki Uygurların büyük kısmı (Sinzyan- Uygur özerk bölgesinin esas halkı) kendilerini Hotenliyiz diyerek bir etnik gruba aidiyetlerini belirlemiş olmalarıdır. İlk başta hoton etnik ismin anlamını belirtmek gerekir. Bu etnonimin benzerleri bugünkü Kırgızların Çekir Sayak ve Sayak boylarının içinde Koton şeklinde bulunmaktadır. Hoton Moğol dillerinde şu anlamlara gelmektedir: 1. Kırg. birgazan (pelikan); 2. Fener anlamına gelir (Mongol-Oros Tol ). Etnik ismin paralelinde bugünkü Türkmenlerin içinde Gotan şeklinde bulunduğu bilinmektedir. Bu terim Türkmencede de yukarıda söylenen anlama gelir (Ataniyazov 30). Bu etnik isim yer adına (toponimiye) bağlı olarak ortaya çıkmış olabilir. Hoton toponimi şehir ve bölgenin 12

13 ismi olarak Batı Çin deki Tarım su havzasının yukarı akımına yakın bir yerde bulunmaktadır. Bu bölgede Kırgızlar hala yaşıyorlar. Hoton toponimi Manas destanının tüm varyantlarında bahsedilmektedir (Маnаs Ansiklopedisi Т.I). yüzyıl Merkezi Asya da kendilerini göstermeye başlayan Moğollar Doğu Türkistan Müslümanlarına hoton demektedirler. Elbette, Moğol dilli halklarda (Oyrot-Moğollarda) hoton kandaş yani kan bağıyla oluşmuş, konar-göçer olan birim anlamına gelir. Aha (Kırgızca aga, ake, Türkçe - ağabey) idare ettiği bu birime sayısı ikiden çok olan aileler evcil hayvanlarıyla katılıyordu. Hoton daki evlerin sayısı hayvan otlaklarının hususuna göre çoğalıp, bazen de azalıyordu. Hoton isminin anlamını Cungar (Oyrot) hanlığının tarihi üzerinde uzman olan İ.Y. Zlatkin şöylece açıklamaktadır: Hoton, kan bağı olan bir münasebenin üzerine kuruludur ve beraberce geçimini yürüten ailelerin grubudur. Hoton da 4, 10, 50 veya bundan çok aileler grubu olurdu. Bir kaç Hoton aymak veya otağı oluşturup, bu da genel mülkiyeti, sahipliği belirtiyordu. Otağlar veya aymaklar grubu ulusu, uluslar ise Cungar (Oyrot) hanlığını oluşturuyordu (Çernışev ). Şimdi ise Moğolistan daki Ubsu-Nur ve Ulan-Gom bölgelerinde yaşayan Hotonlar kimdir sorusuna cevap aramamız gerekir. Dolonlar Moğol Halk Cumhuriyetinin kuzeybatısındaki Ubsunur bölgesinin (Ubsu-Nur gölünün güney etrafı) Trailan somonunda (Moğolca zengin toprak), Ulan-Gom bölgesinin Naran-Bulak somon bölgesinin merkezinde yaşıyorlar. Daha açıklanmamış bilgilere göre Dolonlar Mancur Çin askerleri tarafından Doğu Türkistan ın hanlıkları ile olan savaşta esir alınmıştır. yüzyılın sonu, yüzyılın başlarında Hotonları şimdi yaşadığı Harhira (Kırgızca Karkıra) ya Cungar hanı Galdan-Boşoktu han yerleştirmiş denilir. Komşu yaşadığı Kalmak-Moğolların Derbet, Hotogoyt v.s. etnik gruplarından antropolojik tipi bakımından farklılık göstermektedir. Dini inançları bakımından İslam ın Sünni mezhebine aidiyet göstermektedirler. Kendi dillerini unutmuş diyebiliriz, tutunduğu dinlerinde de Budizm in, Şamanlığın ve başka dinlerin unsurları görülür. Fakat kendilerinin etnik köklerini ve dinlerini unutmadıkları bellidir. Üç yüzyıl öncesinde Harhira nehrine yakın yerlere sulama sistemleri kurulup, tarım kültürü yüksek seviyeye yükselmiştir. Bu yüzden bölgeye Trialan (zengin toprak) denilmektedir. Hotonlar günümüzde de tarımcılık ve bahçıvanlıkla hayatlarına devam etmektedirler. Ulan-Gom un Harhire (Karkıra) nehrine yakın yerlerde yaşayan, içinde bir kaç Türk etnik grupları (çoğunlukla Kırgız etnik grupları) olan hotonlar bir kaç yüzyıl önce Hoton dağlarında yaşadıklarına dair bilgiler var (Abramzon ). Ünlü bilim adamı ve Türkolog S.E. Malov da kendi araştırmalarında Hotonların etnos olarak Kırgızlara yakın olduğuna işaret etmektedir. Moğol dilleri üzerinde uzmanların söylediklerine göre Hotonlar Derbet ve Hoşutlara göre daha iyi Moğolca bilmektedirler (Dorji Masayev). Şu anda Hotonların yaşadıkları 13

14 bölge Oyrot-Kalmuklar için kutsal bir yer olarak biliniyor. Burada Galdan-Boşoktu Hanın naaşı (budda kültürü üzerinde) yakılmıştır. Hotonlarla komşu yaşayan Derbet, Hoşut, Hotogoyt ve diğer Oyrot etnik gruplarına halmg (kalmuk) denilmektedir. Kendileri ise soylarına Kırgızlarız, Küngker hanın evlatlarıyız diyorlar. Tibet dilinde Türklere Künker dedikleri bilinmektedir. Bu bölge Rusya Federasyonuna bağlı Tuva Özerk cumhuriyetiyle ile sınır olup önemli geçiş yolların buluştuğu bir yer sayılmaktadır. Bundan dolayı bölgede ünlü Rus seyyahları komşuları hakkında yazılar yazmışlar. Bu ünlü seyyahlar seafoodplus.infon, seafoodplus.infon, Türkolog-Tarihçi seafoodplus.info, seafoodplus.info, ünlü Moğol bilgisi uzmanı ve dilci seafoodplus.infoirtsov, ünlü Türkolog seafoodplus.infooviç Moğolistan ve Tibet e altı defa geziler düzenleyerek araştırmışlar. Ünlü seyyah seafoodplus.infon Hotonlar için şunları demektedir: Hotonların dili Kara-Kırgızların dili ile çok yakınlar. Kara-Kırgızların sarı baş ( Sarıbagış belirten seafoodplus.infon) boyunun kırk kızdan ortaya çıktıklarını anlatan şecere beni çok şaşırttı (Potanin ). Bu yazar Hotonların boy yapısı, onların yedi boydan oluştuğunu da yazmıştır. Moğolistan ı ve Tibet i araştıran seyyah P.K. Kozlov hotonların görünüşü Ariyler gibidir, gözleri büyük, düz burunlu, giydikleri giyimler etrafındaki diğer halklarla benzemediğini yazmıştır. O Hotonlar hakkında (Alaşan bölgesi) anlatılan efsanelere dayanarak bu bölgede Kırgızların olduğunu söylemiştir. Dünyada ünlü Moğol bilimci seafoodplus.infoirtsov ve doğubilimci, Türkolog A. Smayloviç Hotonlar üzerinde etnografik ve dil araştırmalarını yapar, karışık unsurlar (Kara Kırgız ve Orta Asyalı Sartlar) olsa bile, Kırgız unsurları üstünlükte olduğunu anlatan sonuca varmıştır. B. Vladimirtsov Hotonlar kendi etnik anısında Kırgızlarız dediklerini belirtir. Onun yazdıklarına göre: Hotonlar Ulangoma a gelen Kırgızları görünce dilleri ve yasalarının aynı olduğuna inandık seafoodplus.infoı bilim adamı Hotonların İslam la birlikte aynı zamanda eski Türklere ait yaşadıkları evlerini, ailesini korumak için hamilere, yer ve suyla ilgili inançlara sahip olduklarını söylemektedir. Ayrıca koyunları kurban ederek derilerini hocalara verdiklerini yazar (Vladimirtsov ). Hotonlar kendilerinin hangi boya ait olduklarını hala bilmeleri de dikkat çeken bir durumdur. Günümüzde Hotonların boy yapısını yedi boy (Doloon elken) oluşturmaktadıseafoodplus.infoirtsov şöyle demektedir: Hotonlar boz üy olarak bilinen Kırgızların çadırını kullanmaktadırlar. Kendilerinin Müslüman olduklarını söylemektedirler. Doğu Türkistan dan geldiklerini ve köklerinin Kırgız olduklarını bilmektedirler. Boyları ise: adcı-hurman, yas, ilbya, burut, udzebuk, kasıl, cuppar, hudayberdı, şava, nilva, şalbak, ozbek, hasn, tsyös (Vladimirtsov ). Bazı kaynaklarda ise Hotonların yüzde % Şaavay, % Holidog, % Şalbag, % Burdag, % Ogotor, % Hasnut, % Hoçkeld boylarına mensuptur denilmektedir. Örneğin holidag kelimesinin karışmış anlamı vardır. Burdag ise burut, ogotor ise Kırgızların Döölös ve Saruu boylarının alt parçası olarak bilinen Ogotur uruğuna benzemektedir. Höçkeld kelimesi ise göçüp geldi anlamında olabilir. Mogolistan daki Bayan-Ulgey Kazaklarının Müftisi Azatkan ın Verdigi Bilgilere Göre Hotonlar: 1. Buruud, 2. Hasnuud, 3. Ogtar, 4. Çabay, 5. Çalbık, 6. Hoşgeldi, 7. Kurumyan gibi boylardan oluşmaktadır. Mogolistan daki Kırgız özel isimleri hakkında Günümüz Moğolistan Asya nın tam ortasında bulunan bir ülkedir. Bir buçuk milliyon kilometre kare toprağa sahiptir. Nüfusları iki milyon beş yüz bin olan bu ülkenin 14

15 topraklarında Türk-Moğol, Mancur dilli halkların, boyların (Hunlar, Siyanbi, Tele konfederasyonu, Türk Kağanlıkları, Uygur devleti, Kırgız Kağanlığı, Kara Kıtaylar, Naymanlar, Moğol devleti, Moğol Halk Cumhuriyeti) etnik ve kültürel beşiğidir. Ayrıca devlet geleneklerinin geliştiği tarihi-etnografik büyük bir alan olarak da bilinmektedir. Günümüz Moğolistan ın sahip olduğu doğası, çevresel özellikleri bölgeler arasında büyük farklılıklar arz etmektedir. Toprağın büyük kısmı Gobi çölü ile kaplıdır. Genel olarak kuzey bölgeler dağlık araziye ve ovalara sahip olmakla birlikte güney Sibirya iklimine sahip bir ülkedir. Askeri ve ekonomik açıdan stratejik bir konumda olan Moğolistan (özellikle batı Moğolistan) tarih boyunca merkezi ve teşkilatlı devletlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. En başta uzak doğuya, güneydeki Çin hanedanlığına, batıdaysa Doğu Türkistan a (Doğu Türkistan üzerinden Çin in Şensi, Gansu bölgelerine çıkış yolu)ve Orta Asya ya ulaşarak Büyük İpek Yolunun kontrolü sağlanabilir bir bölgedir. Kırgızlar için de Merkezi ve Batı Moğolistan bölgesi önemli olmuştur. Profesör аarkeolog S. Hudyakov un fikrine göre Kırgızlar şuan ki Doğu Türkistan, batı Moğolistan ve ona sınır olan Tuva ve Minusin bölgesinde m.ö.iv V y.y. Hunlular ve Avarlar (Juan- Juanlar ı) sürüp çıkarmıştır. Fakat söylenen bu fikri kimse ispatlamamıştır. Savaş yönünden stratejik ve ekonomik açıdan önemli sayılan bu bölgeye Kırgızlar yılında Uygur devletin yıktıktan sonra gelebilmiştir. Tabi ki buraya Kırgızlardan başka halklar ve boylarla beraber etnik ve kültür yönünden daha da ilerledikleri sebep olmuştur. Kırgızlar ın şuanki Mogolistan topraklarına geniş olarak yayılması IX yyüzyıldan beri sürmüş olabilir. Bu dönemde Kırgız askerlerinin öncüleri Karakıtaylara (Lyao Korey yarımadasına yakın bir devlet), İç Asya ya, Tibet e kadar geldikleri tarihi kaynaklarda belirtilir. Çok büyük toprağı ve onun halklarını itaat ettirmiş olan Kırgızlar bir buçuk yüzyıl bu bölgeyi idare ederler. Kırgız Kağanlığının içine giren Tuva bölgesinden Moğol ovalarına ulaşmak mümkündür. Kırgız Kağanı, Uygur Devletin yok ettikten sonra Kağanın ordusu devlet merkezini Tanu Ola ya taşır. Bu dağ yüksekliklerinden Moğolistan ın ovalarına hakim bir yerdeydi. Batı Moğolistan Hyargas-Nuur (Kırgız-Köl) XI-XII asırda Kara Kıtayların ve Naymanların göcünden dolayı Kırgız devletinin sınırları daralmaya başlamıştır. Kırgız boylarının yaşadıkları günümüz Moğolistan ın (Kuzey ve Kuzey-Batı Moğolistan) bölgelerine Moğol dilli Oyratlar, Miyangatlar v.d. yerleşmeye başlarlar. Bu dönemden itibaren Kırgızlar ile Moğol boylarının ortasında etnikkültürel münasebetler başlanır. Belirlenmesi gereken mesele yaşam tarzı, geçimi benzer ama dili farklı Kırgızlar ile Moğol dilli (Oyrot) boyların alakaları IX-X yüzyılda başlar. Birçok doğubilimci-tarihçilerinin fikrine göre (E.Kıçanov v.d) Moğol devletinin kurucusu Cengiz Hanın kökeni Kırgızlara aittir: Cengiz Hanın boyu Alangoa nın küçük oğlu Bodonçar dan gelmektedir. Bodonçar ın öz babası Kırgız Maalih-Bayadets olduğu 15

16 sözlü şecerelerde anlatılır. Kırgız Maalih-Bayaudets Alangoa nın kocası öldükten sonra bu eve bekar bir hizmetçi olarak alınır. Diğer Kırgızlar gibi Maalih-Bayaudets kızıl saçlı, mavi gözlü idi. Bodonçor yılında Kara Kidanlar (Kara Kıtaylar) Kırgızları yenmelerinden sonra doğmuştur. Onun neslinin tamamı Cengiz Han gibi saçı kızıl, mavi gözlü idiler (İstoriya Hakasii, , sayfa). Kırgız etnonimleri Halha-Moğollarının ana boylarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Moğolistan ın Moğolları Halha(s)-Moğolları, Çin in İç Moğolistan Otonom bölgesi Moğollarına Barga-Moğolları adıyla bilinmektedir. Etnonim Uruk ve Uruu (boylar ve alt boylar) gibi teşkilatların adı anlamına gelmektedir ve Hirgis, Herhis şekillerinde Moğolistan ın merkezi ve batı bölgelerindeki Moğol dilli etnositelerin içerisinde günümüze kadar bilinmektedir. Batı Moğolistan da Hyargas-Nor (Kırgız Gölü) adlı gölün adı da boşuna verilmemiş olması da dikkat çekicidir. Hyargas-Nor (Kırgız Gölü) Moğolistan daki Büyük göller sistemine ait göl ve coğrafik terim ile bilinen Kırgız Ovası nda yer almaktadır. Kobdo, Zabhan nehirlerinin suyuyla beslenir. Deniz seviyesinden metre yükseklikte, kilometre kare alanı kapsamaktadır ve 80 metre derinliğe sahiptir. Kasım dan Nisan a kadar buzla kaplıdır. Etrafı çöl, taş-kumla kaplıdır. Bazı kısımları hayvan otlatmak için elverişlidir. Suyu minareller açısından zengindir, balıkları çoktur. Elimizdeki tarihi-etnoğrafik bilgilere dayanarak Kırgız etnokomponentleri Moğol dilli etnik grupların içerisine üç süreçte girdiklerini söyleyebilriz. 1. Bu süreçleri şartlı şekilde merkezileşen Kırgız devletinin kurulması ( yılı), Moğol devletinin gelişmesi ( yılı), Kırgızların Cengiz Han ın kurduğu devlete tabi olmaları 2. Moğolların Çin deki Yuan Hanedanının gelişmesi ( ). Tümen Kırgız Özel Bölgesinin kurulması; Kırgız-Oyrot münasebetleri, Oyrot devletindeki Kırgızların önemi; 3. Cungar hanlığının kurulması ( ). Enisey Kırgız devleti ve Cungar hanlığı, Altan Hanlar. Enisey Kırgızlarının Cungarya ya sürgün edilmesi (). Enisey Kırgızlarının dağılması ( ). Batı Moğolistan Hyargas-Nuur (Kırgız-Göl) Kırgızların bir kısmı XII yüzyılda kurulan Oyrot konfederasyonuna katıldıklarını gösteren tarihi bilgiler var. Kalmuk tarihçisi seafoodplus.infoev Ordos knyazı Sagan Tsetsen yazdığı Erdeniiyn Tobçi tarihi kaynağına dayanarak Oyrot konfederasyonunu (XII y.y.) Ogulet (Olet), Bagatut (Batut), Hoyt (Hoyhat) ve Kergudların (Kırgızların) oluşturduğunu söylemektedir. Orta Moğol dillerinde Kırgız etnonimi Kergut (Kergu+t; -t eki Moğolcada çokluk anlamını bildirmektedir) şeklinde yazılmaktadır. Ünlü Moğol Araştırmacısı 16

17 seafoodplus.infoirtsev in görüşlerinde Oyrot Birliğine giren (XII y.y. kadar) Kergudlar Eniseyli Kırgızlardı (seafoodplus.infoirtsev, Leningrad, , sayfa) yılında Moğolların büyük kurultayında Temuçin ak keçeyle taşınarak Cengiz Han ismi verilerek tahta çıkartıldığında Kırgızlar bu tahta tabi olduklarını bildirerek elçilerini gönderirler. Moğolların Yuan Hanedanının gelişimi sürecinden sonra karakorumdaki yönetim için olan mücadeleye Kırgızlar da katılmışlardır. Haydu ve onun taraftarlarına destek veren kırgızları Kubilay Han (Yuan Hanedanının kurucusu, Cengiz Hanın torunu, Toluy Hanın oğlu) Kırgızları birkaç kere göce zorlamıştır. Neticede Kırgızlar günümüz Moğol bozkırlarından Mançurya ya kadarki bölgelere kadar dağıldıklarını tarih göstermektedir. Bilimsel kaynaklarda Hereksur denilen arkeolojik terim kullanulagelmektedir. Bu terim (Konovalov, , s) Heges-uur Kırgız alanı, evi, yurdu veya Gerges- Huur Kırgız Mezarlığı, Kırgız Kabirleri anlamlarına gelmektedir. Bu arkelojik terime ve Moğolistan daki eserlere Profesör Yuliy Hudyakov aşağıdaki tanımı vermektedir: Merkezine taşların dmküldüğü etrafına taşların dizildiği kabirler. Bilim adamı bu eserlerin Mongun-Taygadaki orta asırlara ait Kırgız mezarları ile aynı olduğunu söylemektedir. Demek ki Hereksur denilen terim Kırgızların bıraktıkları tarihi-arkeolojik eserlere verilen bir isimdir. Günümüzde de Moğollar (Merkezi ve Batı Moğolistan ın Moğolları) tarihi abideleri yukarıdaki gibi Herges-uur Kırgız alanı, evi, yurdu veya Gerges- Huur Kırgız Mezarlığı, Kırgız Kabirleri demektedirler. Ünlü bilim adamı seafoodplus.infon in Kırgız mezarları (Oçerki Severo-Zapodnoy Mongolii, Vıpusk IV, ) adlı makalesi yılında Sibirskya Jizn (Sibirya hayatı) adlı gazetede yaymlanır. Bu iki heceden oluşan kelime (hereksur) eski Kırgızlar ile bağlantılıdır. Moğollar üzerine araştırmalar yapan seafoodplus.infoirtsev bu eserleri eski Kırgıs adlı halka ait olduğunu ve Kazaklarla hiiç bir ilgisi olmadığını yazar. Halha-Moğolların tarihi hafızası bölge halkının etnik tarihinde, kültüründe Kırgızların yeri tarih açısından önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Moğolistan ın güzel göllerinden biri olan Hubsugul un batısındaki darhat vadisi yer almaktadır. Buradaki Darhat, Uryanhay, Halhas denilen etnik gruplar iiçerisinde Hirgis adında boy olduğu kayıtlara geçmiştir. Sözlü halk şeceresine göre Hirgis boyu ait olduğu Darhatlar Moğolların (Cengiz Hanın döneminden itibaren) köklü boylarından sayılmaktadır. Batı Moğolistan Eski Türk heykelleri Elyotların arasında da Kırgız boy adları sıkça karşımıza çıkmaktadır. Oyrot devletinin kurulmasında (Yuan dinastisi devrildikten sonra) Kırgızların aktif bir şekilde katılmışlardır. Oyrot birliğinin kurucusu Hara-Hula olmuştur. Onun tahtını Erdeni Batur- 17

18 Huntaycı miras olarak almış ve sonraki dönemde devletin gelişmesine katkı sağlayan yılındaki Moğol-Oyrot Tsaadciyin-Biçig (Yüce Kanunlar) adlı yasaların toplamıyla Yüce Kurultay olmuştur. Erdeni Batur-Huntaycı yılında vefat ettikten sonra tahtta geçmek için Kırgız hanımından olan iki oğlu Zodov ve Zoriktu Torgout hanımından oğğlu Seçen Taycinin ortasında mücadele yaşanır. Kırgız haniçesi ile oğulları Seçen Tayciyi zehirleyerek yönetimi ellerine geçirirler. Zodov ve Zoriktu Kökönordaki Elyotlara katılırlar. Erdeni Batur-Huntaycının dördüncü oğlu Ontson Tayci yılından itibaren Hirgis (Kırgız) halkını yönetmeye başlar. Demek ki Oyrot hanlığını yılına kadar Kırgız Otağı (Kırgız bölgesi, Kırgız yönetimi) olmuştur denilen fikri ortaya atabiliriz. Çünkü Enisey Kırgızları Cungarya ya yılında sürgüne tabi tutulduklarını bilinmektedir. Halkas-Moğollarının içerisinde en eski ve köklü denilen Kırgız boyu vardır. Moğol bilim adamlarının fikirlerine göre Halkasların içerisindeki Hirgis etnokomponent Moğollara Cengiz Han döneminde girdiğini söylenmektedir. XVI yüzyıla kadar Cengiz soyuna ait noyanlar tarafından ayrı yönetilmiştir. XVI yüzyıla kadar Hirgisler Tümen Han Sayn Noyon (Cengiz Hanın nesilleri Onoohu Uyzendinin oğlu) yönetimine geçmiştir. Ayrıca günümüz Halha(s)- Moğollarındaki etnik grupların biri olan Miyangatların içindeki (Mingat) Kırgız (Hirgis) denilen boy var. Bu boy üç alt boydan oluşmaktadır. Onlar Moğolcanın kurallarına göre Şar Hirgis, Har Hirgis Mödön Hirgis (Sarı Kırgız, Kara Kırgız ve Ağaç Kırgız) denilen boy isimleriyle bilinmektedir. XIX yüzyılın sonu ve XX yüzüyılın başlarına kadar Hara Hirgisler Hayrhan veya Hayrahana tapınmışlarsa Şar Hirgisler Ehiyin uud veya Anaya tapınmışlardır. Muhtemelen bu durum Umay Ananın kutsal sayılmasıyla ilgili olabilir. Mödön Hirgis Mödön ağaç anlamına gelip aynı zamanda ağaca tapınmanın şamanlıktaki izlerini taşıyor olabileceğini söyleyebiliriz. Merkezi Asya daki Türk-Moğol halkları içerisindeki Hayrhan a veya Hayrahan a tapınma sadece Kırgızlara has bir durumdur. Bu tipteki tanrılara (Hayrahan) adayıp doru atları (kök boro) kurban ederler. Demek ki Miyangatların grubuna ait Kırgızlar kendilerinin kadim dinlerini unutmamışlardır. Örneğin Miyangattlar çıkan yarayı, yaralanmış olan bedenlerini Kırgızlara göstermezlermiş. Kırgızların nazarı değer (Şamanlıkta Kara İnanç denilmektedir) inancı mevcuttu. Miyangatların diğer boyları Gök Tanrıya adayıp kır atı ve açık renk koyunu kurban ettikleri bilinmektedir. Bu örneklerle Kırgızların Miyangatların (Moğolların) içerisinde kaybolmadıklarını söyleyebiliriz. Moğolca konuşan Buryatların içinde Kudindik etno-bölgesine ait etnik grup yaşamaktadır. Bu etno-bölgenin içerisindeki grup Rusya nın İrkutsk ilinin Goloustnoy nehrinin kıyılarındaki vadilerin Kuda, Murina ve Kitaya nehirlerinin kollarında yaşarlar. İşte bu etnik grubun içerisinde Han Hirhis adıyla büyük boyun olduğunu biliyoruz. (seafoodplus.infoev, Rodoslovnıye Legendı i Predaniya Buryat, Ulan-Ude, ) Aşağıda Moğol Halk Cumhuriyetinin Bayanhongor bölgesinin halkına ait Hirgis etnoniminin sumonlar (bölge adı) üzerinde dağılımı verildi. Batı Moğolistan halkının tamamında Kırgız boy adlarının sıkça kullanılması bu bölgedeki uzun süren etnik süreç içerisinde Kırgızların aktif bir şekilde katıldığını söyleyebiliriz. Bununla birlikte yukarıda gösterilen delillerin ve diğer bilgilerin Kırgızların siyasi hayatta etkili olduklarını göstermektedir. 18

19 Haritada Kırgız etnonimi geçen yerler işaret edilmiştir: 1. bayan-ovood: Urianhan, sartuul 2. galuutad: Urianhan, nayman, olhunud, sartuul, hoşuud, uygad, ööld, hirhis, zavar 3. erdenesogdot:urianhan hoşuud, ööld, hirhis 4. bayan-öndört: besğd, hoşuud seafoodplus.infoagaand:besüd, hoşuul, hirhis 6. Gurvanbulagg: sartuul, hoşuud, hirhis 7. Cargalangad: sartuul, urianhan 8. Zag sumand: sartuul, hoşuud, uygad. Urianhan 9. Baatsagaan: sartuul, hoşuud, hirhis Bayantsagaand: sartuul, hoşuud Buutsagaan: harçin, hoşuud, bidegüün, hirhis Bogd sumand: harçin, ööld, hirhis Hüreemarald: harçin, hoşuud, hirhis Ölziyted: ööld, hoşuud, hirhis Bayanligt: ööld, hoşuud, hirhis Bömbögört: horhoy nüdten. Hoşuud Bayanbülagt: hoşuud. Bidegüün, hirhis Cinsted: hirhis Şinecinst: hoşuud Moğolistan. Bayanhongor aymağı 19

20 Orijinal (Moğol dilinde) verilmiş bu bilgi Kırgızların Moğol dilli etnosların (Halha Moğolları) etnik tarihine olan etkisini gösteriyor. Kaynaklar: 1. Mongol-Oros Tol. Moskova, , s. 2. Ataniyazov S. Slovar turkmenskih etnonimov. Aşhabad s. 3. «Маnаs». Ensiklopedisi. Bişkek, , Т.I. 4. Çernışev А.B. Obşestvennoe i gosudarstvennoe razvitiye oyratov v XVIII v. - Moskova, s. 5. Abramzon S.M. Kirgizı i ih etnogenetiçtskiye i istoriko-kulturnıye svyazi. Bişkek, s. 6. Potanin G.N. Oçerki Severo-Zapadnoy Mongolii. -Sankt-Peterburg, bölüm IV, Etnografiya Vladimirtsov, Б. ( а) Novıye dannıye o hotonah // İmp. Rus. Arşivinin Doğu bölümünün notları, Пг.: Тip. İмp. Akademiya Nauk. T -S ; Vladimirtsov Б.Y. Turetskiy narod hotonı//zvoro Sankt-Peterburg, T S Butanayev seafoodplus.info İstoriya Hakasii. Abakan, , s. 9. Vladimirtsov seafoodplus.info Obşestvennıy stroy mongolov: mongolskıy koçevoy feodlizm. Moskova, Konovalov P.B. Kereksurı v Tongosengele. Kultura i pamyatniki bronzobogo i rannego jeleznogo vekov Buryatii i Mongolii. -Ulan-Ude, S Baldayev seafoodplus.infoovnıye Legendı i predaniya buryat. -Ulan-Ude, s. 20

21 THE CASE OF USING TECHNOLOGY BY CANDIDATE TEACHERS OF MATHEMATICS IN CLASSROOMS * 1 SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ MATEMATİK ÖĞRETİMİ BAĞLAMINDA TEKNOLOJİDEN YARARLANMA DURUMLARI ПОЛОЖЕНИЕ ПО ИСПОЛЬЗОВАНИЮ ТЕХНОЛОГИИ ПРИ ПРЕПОДАВАНИИ МАТЕМАТИКИ КАНДИДАТАМИ В ПЕДАГОГИ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ Mihriban HACISALİHOĞLU KARADENİZ ** Sayım AKTAY *** ABSTRACT Technology use in learning-teaching environments is of vital importance at the present time, in which science and technology are changing and developing rapidly. Consequently, it is assumed that learning will become permanent and effective, thus will not be forgotten for a long time provided that technology is utilized in mathematic teaching. In this study, it is aimed to determine the problems which classroom teacher candidates encounter while utilizing technology in terms of teaching mathematic. This study has been conducted by using case study method and performed with 32 teacher candidates, who are third grade students and study at Giresun University, Education Faculty, Primary Education Programme, Department of Classroom Teaching. Observations have been made with 32 teacher candidates, who take the course called Mathematic Teaching-I for 7 weeks. Finally, a semi-structured interview form, which was prepared by the researchers, has been presented to teacher candidates. The study is analyzed and interpreted by using the descriptive analysis technique. NVivo 8 software has been utilized in order to analyze the data. It is concluded in the study that almost all of the teacher candidates have positive opinions on technology use within the context of mathematic teaching. It is designated that teacher candidates face 4 basic problems while using technology in teaching mathematic. These are problems which are encountered in the process of information seeking and while using technology, security problems and hardware problems. Keywords: Technology, Teaching Mathematic, Classroom Teacher Candidates. * The studty was presented in 2nd International Eurasian Conference on Mathematics Sciences and Applications (IECMSA), August, Sarajevo-Bosnia and Hezegovina. 1. DOI: /kdeniz ** Asisst. Prof. Dr. Mihriban Hacısalihoğlu Karadeniz, Giresun Üniversity, Fakulty of Education, Elemantary Mathematics Education Department, Turkey, Giresun, [email protected] *** Res. Asst. Dr. Sayım Aktay, Giresun Üniversity, Fakulty of Education, Elemantary Clasroom Education Department, Turkey, Giresun [email protected] 21

22 ÖZ Çalışmada, sınıf öğretmeni adaylarının, matematik öğretimi bağlamında teknolojiden yararlanmada karşılaştıkları sorunlara yönelik görüşlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışma, Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği ABD nin 3.sınıfında öğrenim görmekte olan 32 aday ile gerçekleştirilmiş ve durum çalışması yöntemiyle yürütülmüştür. Çalışmada, Matematik Öğretimi-I dersini alan adaylar ile 7 hafta süresince gözlemler yapılmıştır. Çalışma, betimsel analiz tekniği kullanılarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Verilerin analizinde NVivo 8 yazılımından yararlanılmıştır. Çalışmada, adayların neredeyse tamamının matematik öğretimi bağlamında teknoloji kullanımına ilişkin görüşlerinin olumlu olduğu ortaya çıkmıştır. Adayların matematik öğretiminde teknoloji kullanırken 4 temel sorunla karşılaştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bunlar, teknolojiyi kullanırken karşılaşılan sorunlar, bilgi arama sürecinde karşılaşılan sorunlar, güvenlik problemleri ve donanımsal sorunlardır. Anahtar Sözcükler: Teknoloji, Matematik öğretimi, Sınıf öğretmeni adayları. АННОТАЦИЯ В статье рассмотриваются вопросы о положении и трудностях по использованию технологии при преподавании математики кандидатами в педагоги начальных классов. Наблюдения проводились над 32 кандидатами в педагоги 3-го американского курса педагогического факультета Гиресунского университета в течении семи недель по предмету преподавание матнматики-i. Итоги наблюдения были анализированы описательным методом. Данные анализа были рассмотрены методом NVivo 8. Итоги исследования показали, что кандидаты положительно относятся к преподаванию математики с включением технологических методов. Были выявлены четыре прблематических вопроса: трудности при исползовании технологии, по поиску информации, безопасности, оборудованию. Ключевые слова: технология, преподавание математики, кандидаты в педагоги начальных классов. INTRODUCTION Today, the advances in technology and the need aroused from technology made it necessary that educational programs need to be changed accordingly (Deniz and Kaptan, ). Today, it is aimed to raise individuals who can think fast and creatively, are aware of individual differences and know the ways of reaching information. It is aimed to raise teachers who can match the changing mentality and how the teachers who will raise the individuals having the said qualities should be trained is researched (Umay, ). Qualified teachers having the mentioned qualities must be trained in order to reach the said goal. Qualified teacher is the individual who is aware of the emerging developments and innovations; who can integrate the innovations and developments into technology and integrate all the mentioned knowledge into field teaching (Baki, ). Teachers are expected to have specific abilities and qualifications due to the fact that technology has become quite influential (Mentz and Mentz, ). Availability, power and versatile use of technology has made it necessary and possible to reconsider how students learn mathematic best as well as how they should learn it (NCTM, ). It is suggested that teachers leave the role of being the sole authority in 22

23 classroom and guide them to structure mathematical knowledge and enhance the learning and teaching environment (NCTM, , ). Teacher training programs also attract attention to use of technology in school mathematics (Lee and Hollebrands, ; Powers and Blubaugh, ). Teacher candidates must have a good command of technology and be able to use the mentioned ability effectively in learning and teaching processes (Gündüz and Odabaşı, ). Mastering in the ways of utilizing from technology within the context of teaching mathematics will ensure a teacher candidate not only to overcome the feeling of inadequacy but also to have a feeling of being a qualified teacher. Therefore, teacher candidates must first answer the question of how they will teach mathematics through technology. Using technology within the process of teaching leads to participation in learning process and profound learnings; thus, students associate the things which they learn to daily life (Thomas, ). Fendi (), in his study, has established that primary school teachers sometimes need to use technology in their classrooms. In this sense, it can be predicted that classroom teacher candidates who will also teach mathematics soon will reflect technology use on their career. Within this context, how teacher candidates utilize technology in terms of teaching mathematics, whether or not they feel sufficient about technology use and what kind of problems they encounter must be analyzed. It is considered that asking teacher candidates opinions about technology use; designating their technology utilization in teaching mathematics and revealing the problems which they encounter will contribute the literature. Purpose of the Study In this study, it is aimed to determine the problems and their dimensions which classroom teacher candidates encounter while utilizing technology as part of teaching mathematics. Answers of the following questions have been sought in line with this general purpose: 1. What do classroom teacher candidates think about the utilization of technology as part of teaching mathematics? 2. How do classroom teacher candidates utilize technology as part of teaching mathematics? 3. What kind of problems do classroom teacher candidates experience while utilizing technology as part of teaching Mathematics? 4. What solutions do classroom teacher candidates offer related to the problems which they encounter while utilizing technology as part of teaching mathematics? METHOD Research Model In this study, in which it is aimed to determine the problems which classroom teacher candidates encounter while utilizing technology as part of teaching mathematics, qualitative research model has been adopted. Qualitative research (Tavşancıl and Aslan, ; Yıldırım and Şimşek, ) is the research model in which such data gathering methods as observation and interview are used; a qualitative process which aims at revealing perceptions and events in a realistic and holistic way in their natural environment is followed. In the study in which case study pattern is adopted, a single holistic case pattern 23

24 is used. In this context, unstructured participant observation and semi-structured interview techniques are utilized. Participants of the Study Participants of the study is comprised of 32 teacher candidates who study at Giresun University, Education Faculty, Primary Education Program, Department of Classroom Teaching in spring semester and take the lesson called Mathematic Teaching- I. six and 26 participants are females and males, respectively. Data Collection Tool In the study, unstructured participant observation and semi-structured interview technique which are among qualitative research techniques are used. In terms of observation, the researcher observed the lecture of the teacher candidates through the semester. In the study in which unstructured observation technique is used, the researcher has taken notes and tried to reveal how teacher candidates utilize technology as part of teaching mathematics and the problems which they encounter while utilizing it. Semi-structured interviews were performed with the volunteer teacher candidates at the end of the semester. For this purpose, sample interview questions were prepared and reorganized in line with experts opinions. Then, a testing interview was made with one teacher candidate and interview questions were finalized in line with the expressed opinions; they were conducted with 15 teacher candidates. Analyzing the Data Before analyzing the data obtained in the research, the interview data were studied in terms of validity and reliability. In this context, in order to decode sound recordings correctly, they were listened and written separately by the researcher and another independent researcher. Then, interview printouts were controlled and cleared of mistakes and thus finalized. At the next stage, interview printouts were presented to the teacher candidates and the researcher made sure that opinions were narrated correctly. İnterview and observation data were analyzed through descriptive data analysis technique. NVIVO 8, a qualitative analysis software, was utilized to analyze the data. FINDINGS Findings and comments have been presented and commented in this section. While presenting the research findings, the order of research purposes were followed in order to clarify them. General opinions of the teacher candidates on utilization of technology as part of teaching mathematics have been presented in Figure 1. 24

25 Figure 1. General opinions of the teacher candidates on utilization of technology as part of teaching mathematics. Examining general opinions of the teacher candidates on utilization of technology as part of teaching mathematics, it is observed that almost all of the candidates have positive opinions. While according to some teacher candidates, technology is essential in teaching mathematics, according to some other candidates, technology is sometimes insufficient. While Significance of technology in teaching mathematic is incontestable emphasizes the significance of technology, a teacher candidate opining In certain cases, technology may remain incapable. We cannot learn everything via technology. states that technology is sometimes insufficient. On the other hand, some teacher candidates believe that technology has positive and negative sides. A teacher candidate reveals it by suggesting Technology has advantages as well as disadvantages. For instance, using a calculator does more harm than good for someone who is learning multiplication table. However, the opinion that technology is useful has an important place among teacher candidates. According to the teacher candidates, technology use in teaching mathematics helps in motivating teacher candidates, saving time, bringing visuals into use, concretizing and facilitating learning and teaching; attracting students attention. A teacher candidate expresses that technology motivates them by reporting We are more motivated about teaching and another candidate expresses its time saving feature by suggesting We have studied four operations through slides. In this way, we prevent time loss. For example, while lecturing on division, we can save time using slides instead of making students write the operation in their notebook. While such an expression as Presentations are better when utilizing three dimensional visuals in mathematics propounds the contribution of visual features of technology, another expression as When we use technology in teaching mathematics to young children, we can transfer information more easily addresses the facilitative role of technology in teaching mathematics. A teacher candidate expresses his opinion about the fact that technology attracts students attention by stating Mathematics is a lesson in which students must not be distracted. Technology prevents distraction as people focus on the point which the technology addresses. How teacher candidates utilize technology as part of teaching mathematics has been presented in Figure 2. 25

26 Examining Figure 2, it is observed that teacher candidates use technology in teaching mathematics in order to link students information with daily life, obtain information, visualize teaching and learning activities while giving a presentation. One of the teacher candidates refers linking students information with daily life by saying We ensure students to link information with daily life by getting them to watch videos while another one manifests how he collects information by indicating I benefit from the internet and do research. I download pictures for children. I find interesting things for them. It is also observed in the participatory observations that teacher candidates benefit from online video services such as Youtube and integrate them into their presentations. Moreover, teacher candidates try to enliven their presentations benefiting from cartoons such as Pepee. A teacher candidate states technology use as it is more fun to give the lecture through slides which I prepare and find on the net before. Another candidate expresses visualizing teaching-learning activities as We ensure students to understand better through showing visual sources thanks to technology. It is observed that teacher candidates add music to their slides and try to make their presentations more interesting. Classroom teacher candidates opinions about the problems which they experience while using technology as part of teaching Mathematics have been presented in Figure 3. Figure 3. The problems which classroom teacher candidates experience while utilizing technology as part of teaching Mathematics. Examining Figure 3, it is observed that teacher candidates encounter 4 basic problems while using technology as part of teaching Mathematics. These are the problems which are 26

27 encountered while using technology, the problems which are encountered in the process of information search, security and hardware problems. Certain problems which teacher candidates experience while using technology result from the fact that some software contents are in a foreign language and the candidates do not have enough technological information. A teacher candidate addresses the foreign language problem as Some of these programs can be in a foreign language and it could be hard to understand these programs. while another candidate sets light to lack of technological information For instance, in the first year, we studied the software in the computer class which we use in order to prepare presentations. Personally, I do not think that I learnt to use the software precisely. Therefore, I sometimes have difficulty. Observation data also support this finding. It is also observed that teacher candidates have the deficiency of competence in technology use and they experience problems in using the software. It is seen that teacher candidates know about Word and PowerPoint softwares, however they do not use them efficiently. Furthermore, it is observed that some teacher candidates have difficulty in using the projector. The candidates have stated that they experience problems such as absence of remote controller and failure of on/off button. Examining the problems which are encountered while searching information, it can be suggested that these problems are absence of de facto information resources on the internet, information pollution on the internet, lack of information sources, the fact that some websites ask membership or national identity number, resources related to certain key words cannot be reached. A teacher candidate explains the problem of absence of de facto information sources on the internet as With regard to finding resource, we cannot figure where we can find anything when we act based on our own knowledge. ; while the same candidate state the fact that some websites ask membership or T.R. identity number as Certain websites demand membership and I cannot benefit from them due to the fact that I do not trust them and give my identity number. It sometimes bothers me not to be able to access the sites although I know the things which I inquire are in these websites. It is concluded from the observations that the teacher candidates try to utilize the information resources of which they are sure and receive help from the websites of the Ministry of National Education. The candidates who express the key word problem suggesting When I type the thing which I inquire, different results display and I cannot make use of the research engine. express the information pollution suggesting it is really hard to find a standard official publishing. There is a lot of erroneous information on the internet. One of the candidates states the insufficient resource problem suggesting We do not have enough resource. We go online, however we cannot find most of what we look for. Digital security problem is another problem which is encountered while using technology in teaching Mathematics. A teacher candidate expresses this issue reporting there was virus on the website on which we found the information and my computer was infected while preparing my activity. We had to prepare again because we lost the activity we had prepared. Examining hardware problems which are among the problems of technology use, it is observed that they consist of lost hardware units, insufficient teaching materials, inconvenient classroom environment, power cuts and broken hardware units. A teacher candidate summarizes reporting School sometimes has deficiencies in terms of technology; 27

28 for example, sometimes we cannot find power cable of projector. While another teacher candidate refers to insufficient teaching materials stating Teaching materials may not be sufficient, another candidate addresses the inconvenient classroom environment suggesting When we give a presentation, sometimes slides may not be seen because there is too much light in the environment. A teacher candidate mentions power cuts reporting Electricity was cut off when we were finally ready for presentation. and another one refers to broken hardware units stating We sometimes have problems related to projectors and connecting cables. This is because some of them are not repaired. Therefore, this causes us go to other classes. In the observations which were made for the study, problems which are similar to the problems which the teacher candidates indicate have been observed. In the education environments, certain problems such as disorganization of classes in terms of technology use, insufficiency of certain technological equipment (projection screen, extension cable, the fact that candidates cannot see projection screen well due to the size of the class) and deficiency of some of them have been experienced. Furthermore, during the observations, it has been sighted that teacher candidates have problems related to presenting the information in an original way which they obtain by using technologies such as internet. It is observed that teacher candidates only paste the activities which they download from the internet, they cannot add anything original. Teacher candidates express that the reason for this, they do not know how to change, add or remove anything in the activities. Another problem which appears while students use technology is the fact that they read the presentation as it is and they do not add anything to the presentation. What solutions teacher candidates offer related to the problems which are encountered while utilizing technology as part of teaching Mathematics is presented in Figure 4. Figure 4. Solutions which classroom teacher candidates offer related to the problems which are encountered while using technology as part of teaching Mathematics. Examining Figure 4, it is observed that classroom teacher candidates offer 8 basic solutions related to the problems which are encountered while utilizing technology as part of teaching Mathematics. These are teaching educational softwares to teacher candidates well, improving technology education at education faculties, creating educational websites on which information resources are uploaded, suggesting information resources on the internet, creating technology classes, acquainting teachers with the tools in the classrooms, repairing broken hardware units and using smart boards more often. 28

29 While one of the teacher candidates express the solution of teaching educational softwares stating All of these softwares must be taught finely, another one describes the solution of enhancing technology education at education faculties as the following: I believe that we must have a good command of technology. There may be some problems. Teacher candidates should have the good command of technology so that they can address the children. Perhaps, the children know more than us about technology. We should be familiar with technology in order not to feel lowly. Smart boards cannot be used at some schools. We will be classroom teachers and they will most probably not present there but we will, in a sense, take technology there. For this reason, more things can be done at the faculty for the sake of technology. Smart boards can be taught us one to one. We must learn everything related to technology. We do not use technology adequately. We must be taught well so that we can teach better A teacher candidate expresses the solution of creating educational websites on which information resources are uploaded, one of the solution offers, asserting I want to have a website that everybody would be able to share the seafoodplus.info a teacher found a new technique, he would put it on the site so everybody benefits form it. Another student expresses the solution of suggesting information resources on the internet through the following sentences: First things come to mind are internet and computer. For example, when we need to do a research, we try to do it on the internet directly. Therefore, we need to know how to reach the needed resources. It is sometimes difficult to do research. Our teachers may recommend us websites. Another offer is creating technology classrooms. A teacher summarizes it suggesting Technology classes can be formed while another teacher expresses the solution of acquainting teachers with the tools in the classrooms stating It is a good idea to act upon the available materials. For example, we should know before if there are appropriate materials that can project the slides. A student expresses the solution of repairing broken hardware units stating Some projectors in classrooms do not work. They can be repaired. Another student expresses the last solution which is using smart boards more frequently It would be better if smart boards were brought to the school, all of us will be ignorant about them, I do not know what to do and how to use them. CONCLUSION AND DISCUSSION In the study, examining general opinions of the teacher candidates on utilization of technology as part of teaching mathematics, it is ascertained that almost all of the candidates have positive opinions. Furthermore, it is observed that teacher candidates use technology in teaching mathematics in order to link students information with daily life, obtain information, visualize teaching and learning activities while giving a presentation. This result shows similarity with the results of the study which Umay () performed with teacher candidates on the same issue. The result of the same study concluding that teacher candidates do not need technology use in such classes as Mathematics and they think that students will learn more easily and pleasurably through practice contradicts the result of this study. Similarly, findings of this study differ from the results of the study performed by Çakıroğlu, Güven and Akkan () which suggest that teachers have negative opinions on using computers in teaching Mathematics. It is observed that teacher candidates use technology in teaching mathematics basically in order to link students information with daily life, obtain information, visualize teaching and learning activities while giving a presentation. It is also observed in the 29

30 participatory observations that teacher candidates benefit from online video services such as Youtube and integrate them into their presentations. These results are consistent with the results of the study performed by Niess () which concludes teacher candidates have difficulty in integrating the technology education which they receive in undergraduate education into their classes and they cannot link the information which they obtained in technology classes with their classes. It is ascertained that one of the problems which teacher candidates encounter is digital security problems. Besides, examining hardware problems, one of the technology use problems, it is observed that they consist of lost hardware units, insufficient teaching materials, inconvenient classroom environment, power cuts and broken hardware units. One of the results which has been reached is that teacher candidates have problems related to presenting the information in an original way which they obtain by using technologies such as internet. It is also observed that teacher candidates only paste the activities which they download from the internet, they cannot add anything original. Moreover, it is concluded that teacher candidates read the presentation as it is and they do not add anything to the presentation. In the study, it is concluded that teacher candidates encounter 4 basic problems while using technology as part of teaching Mathematics. It is ascertained that they are the problems which are encountered while using technology, the problems which are encountered in the process of information search, security and hardware problems. It is observed that certain problems which teacher candidates experience while using technology result from the fact that some software contents are in a foreign language and the candidates do not have enough technological information. It is observed that teacher candidates have the deficiency of competence in technology use and they experience problems in using computer softwares. It is also seen that teacher candidates know about Word and PowerPoint softwares, however they do not use them efficiently. Furthermore, teacher candidates express that they encounter certain problems while searching information, it can be suggested that these problems are absence of de facto information resources on the internet, information pollution on the internet, lack of information sources, the fact that some websites ask membership and T.R. identity number, resources related to certain key words cannot be reached. Umay () revealed that teacher candidates and active teachers do not include technology use in their instructional plan. Furthermore, he has emphasized that technology use in education process and its integration into education is in its infancy. Although ten years passed, the results of the study show similarity with the mentioned study. Suggestions Following suggestions can be made for the teacher candidates based on the results of the study: Educational softwares must be taught well. Technology education at education faculties must be improved. Educational websites on which information resources are uploaded must be created. Technology classrooms must be formed. Teachers must be acquainted with the operating status of the equipment in classrooms. Broken hardware units in classrooms must be repaired. 30

31 REFERENCES Baki, A. (). Preparing Student Teachers to Use Computers in Mathematics Classroom Through A Long-Term Preservice Course in Turkey. Journal of Information Technologyfor Teacher Education, 9(3), Çakıroğlu, Ü., Güven, B. & Akkan, Y. (). Matematik Öğretmenlerinin Matematik Eğitiminde Bilgisayar Kullanımına Yönelik İnançlarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, Deniz, E. & Kaptan, F. (). Yapılandırmacı Fen Eğitiminde Tamamlayıcı Ölçme Değerlendirme Uygulamalarından Performans Temelli Değerlendirmenin Önemi. Uluslararası Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Karadeniz, Black Sea - Черное Море, Sayı: 9, Fendi, F. (). İlköğretim Öğretmenlerinin Teknoloji Kullanım Yeterliliği. İstanbul: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Gündüz, Ş. & Odabaşı, F. (). Bilgi Çağında Öğretmen Adaylarının Eğitiminde Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme Dersinin Önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), Lee, H. & Hollebrands, K. (). Preparing to Teach Mathematics With Technology: an Integrated Approach to Developing Technological Pedagogical Content Knowledge. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education [Online Serial], 8(4). Web: tarihinde alınmıştır. Mentz, E. & Mentz, K. (). Managing Technology Integration Into Schools. A South African Perspective. Journal of Educational Administration, 41(2), Monaghan, J. (). Teachers Activities in Technology Based Mathematics Lessons. International Journal of Computers for Mathematical Learning, 9, National Council of Teachers of Mathematics. (). Principles and Standards for School Mathematics. Reston, VA: NCTM. National Council of Teachers of Mathematics. (). Principles and Standards for School Mathematics. Reston, VA: NCTM. Niess, M. (). Preparing preservice teachers to teach mathematics with technology - Technological Pedagogical Content Knowledge (TPCK) In C. Crawford Et Al. (Eds.), Proceedings of society for information technology and teacher education international conference , Chesapeake, Va: Aace. Powers, R. & Blubaugh, W. (). Technology in Mathematics Education: Preparing Teachers for the Future. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education [Online Serial], 5(3/4). Web: Mathematics/seafoodplus.info tarihinde alınmıştır. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Kitabevi. Tavşancıl, E. & Aslan, E. (). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri: İstanbul. Epsilon Yayınevi. Thomas, G. P. (). Toward Effective Computer Use in High School Science Education: Where to from here? Education and Information Technologies, 6(1) Umay, A. (). İlköğretim Matematik Öğretmenleri Ve Öğretmen Adaylarının Öğretimde Bilişim Teknolojilerinin Kullanımına İlişkin Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26,

32 СУДЬБА ЧЕЛОВЕКА И СОЦИАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ В ПРОИЗВЕДЕНИЯХ Ч. АЙТМАТОВА SOCIAL PROBLEMS AND DESTINY OF MAN IN CHINGIZ AITMATOV S WORK OF ART 2 CENGİZ AYTMATOV UN SANAT ESERLERİNDE SOSYAL SORUNLAR VE İNSANIN KADERİ Layli Ukubayeva * ABSTRACT Social problems have been raised sharply in Chingiz Aitmatov s works. Researching reasons and results of the social problems of social life in a literary style, the writer was able to skillfully describe their significant role in shaping the destiny of man. During the Soviet period, these problems weren t paid a special attention in scientific researches or critical articles written about the writer s works, or they were covered up and considered superficially. By means of different metaphors, subtexts and symbols, the writer s skillfully and openly discussions about negative phenomena happening due to social problems did not satisfy the Socialist ideology of that time. Today is another epoch and another time. Today, in renewal historic condition, Chingiz Aitmatov s works are to be read and evaluated from a renewed artistically aesthetic point of view. One of the main problems to be studied is the social problems. In our article, Chingiz Aitmatov s stories The White Steamer, Farewell Gul sary and his novel The Scaffold will be analyzed from this point of view. Scientific conclusions will be drawn on the fact that the main reason for the characters becoming tragic in the writer s work mentioned above is that social problems are unsettled and not directed in a right way. Key Words: Destiny of Man, Social Problems, Historical- Social Conditions, Intellect, Conscience, Drama- Tragedy. ÖZ Cengiz Aytmatov un eserlerinde sosyal sorunlar çok derin bir biçimde işlenmiştir. Edebi bir üslup kullanarak, sosyal yaşantı içinde beliren sosyal sorunların sonuçlarını belirleyen yazar, bu sorunların insanın kaderini belirleme konusunda oynadıkları önemli rolü de ustaca işler. Sovyet döneminde, akademik çalışmalar bu türden sorunlara önem vermemiş ya da bu sorunlar görmezden gelinerek üstü kapatılmıştır. Farklı metaforlar, alt metinler ve simgeler yoluyla, yazar; dönemin olumsuz sosyal olgularını ustaca ve kimi zaman açık biçimde irdelemiştir, çünkü ona göre bu türden sorunlar dönemin Sosyalist ideoloji öğretileri ve iddialarıyla örtüşmemektedir. 2. DOI: /kdeniz *. Prof. Dr. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi. Kırgızistan. 32

33 Günümüz farklı bir dönem ve bakış açısıdır. Yenilenen tarihi algıda, Cengiz Aytmatov un eserleri estetik bakış açısı ile yeniden okunmalı ve değerlendirilmelidir. İncelenecek ana konulardan birisi sosyal sorunlardır. Makalemizde, Cengiz Aytmatov un Beyaz Gemi, Elveda Gülsarı hikayeleri ile Darağacı adlı romanı bu açıdan çözümlenecektir. Bilimsel açıdan, trajik bir kişiliğin ortaya çıkmasının ana nedeninin eserde işlenen sosyal sorunların çözümsüz kalması ve doğru biçimde yönlendirilmemesi olduğu gösterilecektir. Anahtar Sözcükler: İnsan Kaderi, Sosyal Sorunlar, Tarihi-Sosyal Koşullar, Zeka, Bilinç, Drama-Trajedi. АННОТАЦИЯ Одной из проблем, остро затрагивающихся в произведениях Чингиза Айтматова, является социальная проблема. Исследуя причины и следствия социальных проблем общественной жизни в своих произведениях, писатель сумел искусно описать их значительную роль в судьбе человека. В советское время в научных исследованиях и критических статьях, посвященных произведениям писателя, этим проблемам не было уделено достаточного внимания. Используя различные метафоры, подтексты и символы, писатель искусно раскрывает отрицательные явления, происходящие из-за социальных проблем и несогласия с социалистической идеологией того времени. Сегодня, в новых исторических условиях следует вновь перечитывать произведения Чингиза Айтматова и анализировать их с новой художественноэстетической точки зрения. Одной из главных проблем все еще остается социальная проблема. В настоящей статье анализ произведений Чингиза Айтматова "Белый пароход", "Прощай Гульсары" и роман "Плаха" будет основан на данных критериях. Научные выводы будут основываться на выявлении основных причин драматического трагического персонажа в указанных произведениях, которые заключаются в неразрешенных социальных проблемах. Ключевые слова: судьба человека, социальные проблемы, историко-социальные условия, интеллект, сознание, драма-трагедия. I am going to begin the word with Chingiz Aitmatov s story named The White Steamship () which drew a wide response in the society. The story of the writer was subjected to sharp and contradictory criticism in Soviet literary critique of that time. Especially, the boy s death, the central character of the story, created different views of the readers. Not only readers but also literary scholars didn t like its tragic ending. For example, when the Kazakh writer A. Alimjanov said: "with the boy s death all around darkened nothing remained, (Tragedy In The Forest Cordon. Literary Newspaper 8) writing in his article titled Essential Clarifications (Tragedy In The Forest Cordon. Literary Newspaper 20) for all readers like Alimjanov, Chingiz Aitmatov said: No, my dear reader, you have remianed. If the destiny of my boy worried you, made you think, then I am happy. Later, during his interview with the journalist of the Literary Newspaper Vladimir Korkin, the writer said the following about his goal in writing The White Steamship : He (Momun, the boy s grandfather) damaged his patrimony, conscience and morals not for his daughter and grandson s destiny. I see social aspect here. 33

34 I wanted to show interlacement of social motives among all motives. I intended to indicate Momun s dependence. I wanted to express that society should work, do a lot of things, settle lots of matters in order to make him happy, brave and independent not coward and dependent. (Ch. Aitmatov ) If we look carefully, we can see a very profound idea in the writer s thoughts. The White Steamship is a work written during the Soviet period of prosperity. In spite of this, Chingiz Aitmatov dared to expose the truth in deep dramatic style, he synthesized his own valuable thoughts through the stories of several tales like Bughu Ene (Mother Deer) and literary tale named The White Steamship. However much the censorship of the period gave him a chance, he tried to convey a slice of real life to readers. However, he didn t tell his aim of writing The White Steamship bravely in public back then as he did later on. Certainly, perestroika that came to the country after M. Gorbachev came to power had also played a role in Ch. Aitmatov s ability to speak openly. It is true that during the Soviet period there was a society wrapped with fine slogans and party appeals such as Everything is for people and for people s good and but it is also true that there was no ideal perfect communism in our social life. Momun is a victim of unsettled social problems of that time. To be more precise, he served Soviet country faithfully, he took part in the Great Patriotic War and fought for it, but today he doesn t even have a minimum package of social benefits. He and his wife live in need, his pension for which he devoted all his life isn t enough for them. That s why, he is dependent on his insolent son-in-law Orozkul, who helped him to get a job in a forest cordon. He gets salary even though it is very little. Thus, he is dependent on Orozkul not only because of his daughter, who is unable to bear a child, but also for his salary and for his job. Let s remember Orozkul s words about the timber being stolen from the forest cordon after his conflict with Momun. Hey! he cried out to Momun. Where are you going to take the horse? Tether it to its place! I can drag it out myself. You won t be in list of people here. I am firing you. Go to blazes! - (Ch. Aitmatov )said Orozkul. In addition to it, Momun s wife scolded him saying the sad truth: who are you after you have lost your salary, did you think about it? One can t be considered as a man if one have loses one s job. You won t be a man. (Ch. Aitmatov ) So, after this kind of tragic situation, poor Momun desperately took a shot at his own tale. Having shot a deer and killing it, Momun saved his own social status and soothed the others. But, his grandson lost the respect for him, Momun died in his heart and became a living dead. Who is guilty for Momun s tragedy, for such a tragic ending of the man s destiny? Certainly, it is the historical social situation and society in which he lived. While generalizing Momun s artistic figure, great humanist and intelligent man of the pen Ch. Aitmatov criticized the society that was unable to provide people s well-being. He tried to put the problem on the agenda, in which the society should be subjected to drastic changes so that people can live independently and he tried to draw attention of the public. Whichever works of Chingiz Aitmatov we take, we can see the problem related to man, man s destiny and these matters are the focus of writer s attention. Let s take artistic design of the story Farewell, Gul sary for example. During the Soviet period, people had great responsibility to society, especially, if they were communists. Provided that party gave you any task, you were to carry it out, even if you were dying at that moment, since it was considered to be sacred duty. However, at that time the society wasn t able to create primitive, let alone favorable, conditions for its members and it even didn t admit it as its own duty. Tanabai, the central character of Chingiz Aitmatov s story Farewell, Gul sary, 34

35 had to live in bad living conditions (let s remember the situation in which sheep yeaned and they had didn t even have fodder and grass to eat) and different situations can be taken as an example. According to the communist rule, Tanabai had no right to leave that place as Bektash left the herd of sheep assigned to him. Moreover, he was to tolerate curses of patrons like Segizbayev. As a realist writer, Aitmatov clearly expressed these kinds of negative sides of the socialist life. He implicated it with a deep underlying message where Tanabai attacked Segizbayev holding a hammer in his hand, showing impossibility of living in such conditions any more. The story Farewell, Gul sary was written in s, when ideology of the party was strong and the party was considered to be the intellect and pride of the Soviet period. In this story, Chingiz Aitmatov was the first to set his face against the social inequality and fake populism in the party, projecting a character of Tanabai in the Soviet literature. He opened a new trend and new words, and he made a new aesthetic artistic discovery and tried to direct the Soviet literature in the right direction. Of course, it was a great bravery and surprise for that period. In spite of the fact that Chingiz Aitmatov was one of the talented writers, he was to obey political, ideological conditions and rules of that period. Being smart in nature, the writer managed to pass the censorship of the times successfully by using subterfuge and expressing old Tanabai s desire to become a communist at the end of the story. The fact that the story depicting a character of a fighter like Tanabai was published not in tamizdat or samizdat but in the Soviet Union itself during severe totalitarian time surprised all foreign critics. (Joseph Mazur ) Especially, for author s truthfulness that doesn t run counter to artistic aesthetic truth, Chingiz Aitmatov s Farewell, Gul sary was appreciated deeply and was given careful consideration in the articles and works of American critics. (The problems of linguistics, literary and art: 1.(12) pp ) Chingiz Aitmatov s another novel named The Place of the Scull caused hot discussion in literary community as soon as it was published. (Komsomolskaya Pravda: , 30th of luly) However, none of them noticed the fact that as an exciter (originator?) there were social matters on the basis of all problems described in the novel and these problems had an important and decisive role in human s destiny. Of course, not telling these matters in public was closely related with ideology of that period. However, nowadays we should admit the fact that the main problems of the novel The Place of the Scull are social problems and morals that originate from those problems. No matter which problems are described in the novel, such as the group of drug abusers ruled by Grishan and Ober Kandalov s juntas, or Bazarbai s attempts to steal a wolf cub of Tashchainar and Akbara and to sell them, these matters arise because of the lack of normal conditions for people. These problems cause human tragedy playing with man s destiny and shaking it to different sides. Perhaps there is a reason the writer describes social backgrounds and life experiences of each his characters in detail. Lenka, Petruha, Mahach etc. wanted to live as human beings, but the society isn t still able to meet their economic and moral demands. There is perhaps a reason that Grishans, who turn their interest and this kind of unpleasant conditions of the society into particular slogans, break spiritual war out against Avdiy telling him that they had nothing to belief. They have been promising to humble man welfare, wealth and happiness since old times saying god will rule the world, there is democracy, there is equality, and there is 35

36 brotherhood. There is happiness in the team, live in commune if you d like, at the end they say that you will get to Heaven! What happened in reality? Nothing except balderdash! I will console suffering people, if you want to know. I am a shield against evil, I will lead people to non- existent God secretly Grishan said. (Aitmatov ) Who can deny the fact that there is a piece of truth in Grishan s words said with sharp sarcasm and mild irony? Seeking for a way of granting worthy life to people by pulling them out of burning social issues is the main problem of Chingiz Aitmatov s works. Great writer, humanist, sage and philosopher Aitmatov had been seeking for answers for these questions all his creative life. At the end, turning to a myth from the Gospels in his novel The Place of the Scull, in his literary heritage for his contemporaries, the writer left us his philosophic concept about human being. His deepest conviction is that everything depends on today s Man. The meaning of human life is to develop his spirit, this is the highest aim of all. The point of reasonable life is that you should go up the stairs which will lead you to spiritual perfect peak day by day. The hardest thing for a man is to be a human being every day. So, waiting for a day which you don t believe depends on people themselves says the great writer. (Aitmatov ) People experience life s terrible ordeals differently. People like Avdiy, Bazarbai, Jesus win the ordeal with strong will; others not being able to stand the test of destiny, collapse, lose their direction of the right path, commit a crime and face a crisis mentally and spiritually. That s why, human being put question What to do? point-blank. Chingiz Aitmatov is a man of letters who learned a lot from the great Russian writer F. M. Dostoevskiy and was greatly influence by him. F. M. Dostoevskiy is a talented writer who said that if there was a normal life in the society, crime would have disappeared of itself and he expressed this idea in his works. In his work named Crime and Punishment, he said: Crime is against abnormal social organization. That s all, nothing more, there are no other reasons. Then going on with his thought, he pointed that if society is arranged well, all crimes will disappear at one go as there won t be anything to protest and everybody will become the righteous in a trice. (Dostoevskiy ) We can see these valuable thoughts in the Chingiz Aitmatov s Gospel myths in the novel The Place of the Scull. Developing his master s idea, Chingiz Aitmatov explains the reasons why contradictions hold people away from better life and crimes happen through the words of Jesus from Nazareth as follows: Does disagreement between people, conflict between empires related to border, conflict between haughtiness and ambition, conflict between men of great ambition and people flattering them for no reason, taking arms and fighting each other end with it? Oh, My God! I was upset, - Why did you give intellect to these creatures if they kill themselves, if the earth turns into tomb of general disgrace? For the first time Ch. Aitmatov openly emphasized in the novel The Place of the Scull that God of today is a man of sense. Consequently, everything in society depends on man s sense and conscience. That s why socially moral problems might not be solved until human being revolutionizes his intellect and develops it. Great thinker puts this question to human beings to consider. Social problems and studying man s destiny are the main point of Chingiz Aitmatov s works, writer s each work is to be studied from this aspect, with today s new aesthetic view, from the position of democracy. In this article I tried to briefly share my opinion of only some of his works. 36

37 Bibliography: A. Alimjanov, Tragedy In The Forest Cordon. Literary Newspaper , the 8 th of June. Literary Newspaper , the 20 th of June. Ch. Aitmatov, We Replenish The World And The World Replenish Us.(Bishkek.: Kyrgyzstan, pp) Ch. Aitmatov, Volume III, Bishkek, pp Look at the same book, pp Joseph Mazur. Legend of The Past: Chingiz Aitmatov s prose (University of Pittsbyrgh Press) Duyshembiyeva A. An American View of Chingiz Aitmatov s story Gulsarat. // The problems of linguistics, literary and art.( 1.(12) pp ) Komsomolskaya Pravda ( , 30 th of luly) Ch. Aitmatov, Volume V, (Bishkek: Biyiktik, ) pp Ch. Aitmatov, Volume V, (Bishkek: Biyiktik, ) pp F. M. Dostoevskiy, Crime and Punishment. (M.: ) pp

38 TANZİMAT DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLETİNİN NEHİRLER VE GÖLLER İLE İLGİLİ YAPTIĞI BAZI DÜZENLEMELER SOME REGULATIONS MADE BY THE OTTOMANS CONCERNING THE RIVERS AND LAKES IN THE REFORM PERIOD 1 НЕКОТОРЫЕ ПОПРАВКИ В РЕЕСТРЕ ОЗЁР И РЕК ОСМАНСКОЙ ИМПЕРИИ В ПЕРИОД ТАНЗИМАТА Levent Küçük * ÖZ Osmanlılar XIV. yüzyılın başlarından itibaren batı Anadolu beyliklerinden bir takım denizci geleneklerini devralarak daha sonraki yüzyıllarda Akdeniz ve Karadeniz hâkimiyetinde kendilerine önemli avantajlar sağlayacak olan bir bilgi ve tecrübeye sahip olmuşlardır. Yüzyılın başlarında ise artık bir deniz imparatorluğuna dönüşecek olan devlet sadece denizlerde değil aynı zamanda memleketin bütün nehir ve gölleri üzerinde de dönemin ekonomik faaliyetleri ve ulaşım stratejilerini uygulayacak olan düzenlemeler yapmaktan geri durmamışlardır. Ayrıca bir takım sefer lojistikleri çerçevesinde nehirler ve göller üzerinde askerî metotlara dayanan uygulamalar geliştirmişlerdir. XVIII. Yüzyıla gelindiğinde denizcilik faaliyetlerini bir düzen altına almak politikası çerçevesinde bir bahriye kanunnamesi vücuda getiren devlet bu uygulama ile hem kaybedilen topraklarını geri alma düşüncesini hem de canlı bir ticari yaşamın ulaşım boyutu için sadece karayolu trafiğini değil aynı zamanda su yollarının potansiyelini de sisteme entegre edecektir. Biz bu çalışmamızda Osmanlı devletinin XIX. Yüzyıl ortalarında gelişen gemi teknolojisi karşısında denizlerde büyük devletlerle mücadele gücünü yitirmesine karşın ülkenin nehirleri ve gölleri üzerinde ticari yaşamın gerektirdiği dönüşümleri gerçekleştirmek yolunda neler yaptığını açıklamaya çalışacağız. Ayrıca ülkedeki nehirlerin tarım faaliyetleri için elverişli şartlara kavuşturulmasında ve nehirlerin bahar aylarında yaratmış olduğu sel ve taşkın tehlikelerine önlem almak noktasında neler yaptığını açıklamaya çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Nehir, Göl, Modernleşme, Osmanlı, Tanzimat Dönemi, General Havg ABSTRACT From the very beginnings of 14th century, the Ottomans gained knowledge and experience during the rule of Mediterranean and Black Sea region, providing them with great advantages in the later years as they took over the mariner practices from the western Anatolian seigniors. The empire, which gained the sea rule, did not only make regulations concerning the economic activity and transportation strategy on seas but also rivers and 1. DOI: /kdeniz * Dr. Ardahan Üniversitesi, İBEF, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi. 38

39 lakes all over the empire. Moreover, military practises were developed by navigation logistics on the lakes and rivers. Ottomans intended to resume the territories they lost and systematise not only the road traffic but also the potential benefit of sea routes by enacting marine law including the regulation of marine activities. This study aims to highlight what kind of efforts were spent by the Ottomans to revitalise the sea trade on the rivers and lakes in spite of the marine technology used by the big powers. Also, what kind of cautions were taken by the Ottomans to stop the danger of overflows appearing in spring and their solution of finding the ways of creating favourable conditions for agricultural activities making use of the rivers will be explored. Keywords: River, Lake, Modernization, Ottomans,Reform Era, General Havg АННОТАЦИЯ В начале XIV-го века османцы получили от западно-анатолийских бейликов традиции мореходства. Они начали их применять в черноморском и средиземноморском мореходстве. Овладев этим исскуством они получили преймушество на морях. В начале XVI-го века Османское государство превратилось в морскую империю. В связи с этим, проводя экономическую стратегию, империя не ограничилась только морями, начала применять речные и озёрные ресурсы. В XVIII-ом веке империя приняла закон о мореходстве и порвела политику упорядочения этой отрасли. Это должно было сопутствовать возвращению потерянных територии и кроме сухопутной, увеличить потециал торговли морским путём и интегрировать обе эти направления. В статье рассматриваются вопросы применения рек и озёр Османской империей для увеличения доходов от торговли и этим противостоять сильным государствам, потенциал мореходства которых увеличилось в XIX веке за счёт технологического прогресса. Кроме этого, изучены подходы и меры принятые против разливов рек и озёр весной. Ключевые слова: река, озеро, модернизация, Османия, период танзимата, генерал Хавг. Giriş Modern insanın dünyayı izleme, keşfetme, genel kavramlar oluşturma ve dünyanın işleyişini analiz etme niyetleri onun rasyonel kapasitesine bağlı olarak gelişmektedir. Modern çağlar ile birlikte insanın kendini ancak dünyayı bildiği kadar bilebileceği gerçeğinden hareketle doğa ile olan ilişkisinde yeni metotlar geliştirmeye başladığı görülmektedir. Her ne kadar insanlık için sonradan tehdit oluştursa da doğayı anlamak, denetim altına almak ve insan varlığının amaçları doğrultusunda doğanın güçlerini kullanmak modern insanın en önemli özelliğidir. Bu durum batı Avrupa da Osmanlılardan daha önce algılanmış ve uygulanmaya konmuştur. Ancak Osmanlılarda geç kaldıkları dünyayı yeniden algılama ve ona yön verme sanatını batıdan öğrendikleri yöntemle uygulamaya başlamışlardır. Osmanlılar henüz modernleşme kavramı ile tanışmadan bu kavramın prensipleri olan akılcılık ve özgürlüğü islamın genel öğretisi içinde kabul etmişlerdi. Ancak Asrın 39

40 başlangıcına değin bu düşünceden hızla bir uzaklaşma da söz konusu olmuştur. Zaten batı karşısında uğranılan kayıplarda bu uzaklaşmanın etkisiyle olmuştur. Modernizmi, Faucault ve Touraine gibi düşünürler araçsal akılcılığın etkisiyle bilim ve teknik sayesinde dünyanın denetiminin olanaklı kılınması olarak tanımlamışlardır.(touraine, ) Akılcılık ve dünyanın büyüsünün bozulmasıyla özdeşleştirilen modernizmi; Osmanlılar kendi geleneğinin, toplumsal örgütlenme ve dinsel inanış biçimlerinin içine kapanık modelinden kurtulmak için bir çağrı olarak ancak Yüzyıl ortalarında anlamışlardır. Osmanlı devlet adamları Ülken in memleketi yalnız kitap ve tarih zaviyesinden görmek onu tanımak için yeterli değildir. Muhtelif coğrafyalardaki insanlarla tabiatın karşılıklı ilişkilerinden doğan içtimai teşekkül özellikleri araştırılmadan dünyayı algılamak mümkün değildir ifadesini şiar edinmişçesine Osmanlı ülkesinin zenginlik kaynaklarını tespit etmek, değerlendirmek ve tebea nın kullanımına tahsis etmek için Tanzimat döneminin felsefesine ihtiyaç duymuşlardır.(ülken, ) Osmanlılar reform çağı diye adlandırılan döneminde her ne kadar batının hasta adam yakıştırmasına maruz kalsalar da aynı dönemde adem-i merkezileşmeden uzaklaşarak imparatorluğu merkezileştirmeye ve savunma amaçlı bir modernleşmeye yönelmişlerdir. (Carter, 23) Bu dönemin hakim ideolojisi çerçevesinde kültürün siyasal amaçlı kullanımını gerçekleştirmek suretiyle iktidarın meşruluğunu sosyoekonomik düzenlemeler, sanat ve bilim yolu ile göstermek istemişlerdir. Bu dönemde ihtiyaç duyulan reformlarda bir çeşitlilik söz konusudur. Bununla birlikte daha çok askeri karakterli olanlarda yoğunlaşma göze çarpmaktadır ki bunu da Rusya ve Avusturya karşısında onsekizinci yüzyıl başlarında uğranılan yenilgilere bağlamak daha olasıdır. Ayrıca bu dönemde batılı seyyahların Osmanlı ülkesine yaptığı gezilerde ülkenin bayındır ve mamur unsurlarının bulunmadığı yönündeki izlenimleri bulunmaktadır. mesela Mısır seyahatinde bulunanların beklentisinin düştüğünü Jale Parla Thackeray dan naklen şöyle anlatmaktadır. Kahire bahçelerinde sivrisinekler, Nil in pis suları, yıkık köprüler ve bakımsız kanallar (Parla, ). Bu anlatılanlar Osmanlı hükümetinden daha önce modernleşme hamlesine girişmiş olan Mehmet Ali Paşa nın memleketinin dahi henüz Batı nın kırsal ve kentsel kalkınmışlığına yaklaşamadığını göstermektedir. Tanzimat Fermanı nın ilanından sonra Osmanlı hükümetinin kamu yararına olan özel girişimlere imtiyaz tanıma hususunda gösterdiği ilgi ve işbirliği manevi bir birliktelik dışına çıkamamıştır. Özellikle kıyı şeritlerinde liman ve rıhtımlar inşa etme, bataklıkları kurutup üzerinde modern tesisler kurma ve kara ile suyolu ağını daha modern hale kavuşturma politikalarını ciddi ve nüfuz sahibi sermayedarlarla işbirliği kuramadığından bu ilgi sonuçsuz kalmıştır.(yerasimos, ) Osmanlıların modernleşme girişimlerinin benzerini yüzyılda Petersburg merkezli olarak yapmaya çalışan seafoodplus.info da modernleşme ile birlikte insanları nesne olmaktan çıkarıp özne yapmak niyetiyle reformlara girişmiştir. Petro ve ardından gelenler Petersburg şehrinin bataklıklarının kurutulması, zemininin temizlenmesi, yumuşak topraklarına payandalar yerleştirilmesi ve su kanallarının açılması türünden girişimlerle ekonomik ve toplumsal değişimin kaotik enerjilerini anlam ve güzelliğin toplumsal dayanışma ile yeni biçimlere bürünmesini sağlamışlardır.(berman, ) Özellikle provizyonist ekonomi modeli ile klasik dönemde başarılı görünen Osmanlı ekonomisi bu dönemde savaş kaynaklı bozulmalara maruz kalmıştır. Devalüasyonların yanı sıra tarım ve hayvancılığa dayalı üretim modellerindeki geri kalmışlık da devletin gelir gider dengesini iyice alt üst etmiştir. Buna karşın imparatorluk coğrafyasının özel 40

41 konumu 40 derece kuzey enlemleri üzerinde olması yinede dünyanın tarım için en elverişli kuşağına sahip olması gibi artı bir özellik kazandırmaktadır. Bu katma değeri kadim medeniyetleri besleyen Fırat ve Dicle gibi iki büyük nehir sisteminden başka Tuna, Sakarya, Kızılırmak, Seyhan, Ceyhan, Menderes nehirleri ile birlikte büyük kısmı Osmanlı coğrafyasında bulunan Nil nehri üzerinden kazanmaktadır. I. Tanzimat Dönemi Osmanlı Nehir Taşımacılığında Modernleşme Girişimleri Tarih boyunca akarsulardan yararlanma imkanı bulan toplumlar dönemlerinin en ileri medeniyetlerini kurmuşlar, bulamayanlar ise yurtlarını terk edip göç etmek zorunda kalmışlardır. Günümüzde de su ve sulama önemini korumakta olup, su arzının giderek artan dünya nüfusunun taleplerini karşılayamaması ile suyun stratejik bir meta haline geldiğini görmekteyiz. Gelecekte su kaynaklarının kullanımı ve kalitesini etkileyecek en önemli faktör nüfus olacaktır. Dünyanın toplam nüfusu yılı itibariyle 7 milyarı aşmıştır ve de ise 9,15 milyara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bir başka deyişle yılına gelindiğinde, bugünkü dünya nüfusu, %30 oranında artmış olacaktır. Suya olan ihtiyaç ve zaruret her yerde ve tarihin her döneminde iyi politik münasebetler halinde nehir arazisinin ve civarda ikamet edenlerin gelişmesine sebep olmuş, aksi halde ise medeniyetlerin çökmesine neden olmuştur. İnsanlar zaman ve mekana bağlı koşullar altında suya çeşitli şekillerde ihtiyaç duymaktadırlar. Gelişmiş ülkelerde su ekonomisi için uzun, itinalı ve kontrollü inkişaf faaliyetleri düzenlenerek suya dayalı sorunlar çözümlenebilmiştir. Su meselesi sadece nakliyat ve enerji istihsali icin belirli bir objeye bağlanmaksızın geniş ölçüde hammadde durumunda olan su kantitatif, kalitatif ve biyolojik özellikleri ile günlük her turlu ihtiyacın fonksiyonlarına bağlanmaktadır. Bir akursunun cevre arazisinde meydana gelen ehemmiyetli iskan ve inkişaf ancak modern metodların yoğunlaşması ile mümkün görünmektedir. Gerçekte nehirler, taşkınlara, sel basmalarına ve sürüntü maddesi çökelmelerine yol açmaktadır. Bazen sağlık problemlerine de neden olabilmektedir. Nehirler ıslah edilirken soysuzlaştırılmadan korunmalı ve biyolojik dengesinin tahrip edilmemesi amaçlanmalıdır. Bugün çok girift bir hale gelmiş olan su ekonomisinin iskan tekniğine ve özellikle vadinin yukarı kısımlarındaki ziraat islerine ait hususları da dikkate alması modern metotlar çerçevesinde beklenen bir durumdur.( Wittmann,) Türkiye nin yüzölçümü 78 milyon hektar ( km²) olup, tarım arazileri bu alanın yaklaşık üçte biri yani 28 milyon hektar mertebesindedir. Yapılan etütlere göre ekonomik olarak sulanabilecek 8,5 milyon hektar alanın yılı sonu itibari ile toplam 5,61 milyon hektarı sulamaya açılmıştır. Bu miktarın 3,32 milyon hektarı DSİ tarafından inşa edilmiş modern sulama şebekesine sahiptir. 1,3 milyon hektarı mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM) ve İl Özel İdareleri tarafından işletmeye açılmıştır. Ayrıca, yaklaşık1 milyon hektar alanda halk sulaması yapılmaktadır yılında ekonomik olarak sulanabilir 8,5 milyon hektar arazinin bugün itibarıyla sulanmayan 2,89 milyon hektarlık kısmının da DSİ Genel Müdürlüğü tarafından işletmeye açılması hedeflenmektedir.( DSİ Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu, 27) Ülkemizde halen, ekonomik olarak sulanabilecek 8,5 milyon hektar tarım alanının yaklaşık %66 sı sulanabilmektedir. Beslenme ihtiyacının karşılanması, sanayinin ihtiyacı olan tarımsal ürünlerin dengeli ve sürekli üretilebilmesi, tarım kesiminde çalışan nüfusun işsizlik sorununun çözülmesi ve hayat seviyesinin yükseltilmesi için geri kalan yaklaşık 41

42 2,89 milyon hektarın da sulanması ve bunun için gereken sulama tesislerinin bir an önce inşa edilmesi özel bir önem taşımaktadır. Tanzimat dönemi ile batılılaşma serüvenine başlayan Osmanlıların bu durumunu Tanzimat fermanının formülasyonu içerisinde tanımlayan Osmanlı hükümdarı Memleketin imarı ve halkın rahatı için hayırlı olabilecek konular üzerinde çalışmalar yapılmasını amaçlamaktayım ifadesiyle gerçekte fermandan neler beklendiğini de ortaya koymaktadır.(boa. HRT Belge No) Osmanlı devleti Tanzimat fermanının hedefleri doğrultusunda İngiliz uzman General Hawg ı ülkeye davet ederek kendisinden ülke toprakları üzerindeki bazı nehirlerin keşif ve muayenesine dair etraflı bir rapor istemiş ve bu uzmanın hazırlamış olduğu layihayı Londra sefareti aracılığı ile incelemeye almıştır. Yine aynı dönemde Memalik-i Osmaniye de bulunan akarsular üzerinde su taşkınlarını önlemek amacıyla oluşturulan değirmen çarkları ve sedlerin izalesi noktasında bir kanun layihası hazırlıkları da devletin nehirler ve göller ile ilgili olarak bir master planı hazırlığı içinde olduğunu göstermektedir. Osmanlıların yükselme döneminden itibaren özellikle askeri amaçlar doğrultusunda nehirler üzerinde tasarrufta bulunmaları ve bunu ekonomik büyümenin bir tezahürü olarak göstermeleri devletin vizyonunu göstermesi açısından önemlidir. Daha Kanuni Sultan Süleyman döneminde İran ve kuzey Kafkas politikasına hakim olmak arzusuyla Don ve Volga nehirleri arasında yapılacak kanal ile askeri nakliye kaynaklarının daha iç kesimlere hızlı bir şekilde aktarılmak istenmesi basit bir askeri hedeften ziyade öngörülen bir askeri ve ticari üstünlük stratejisinin ilk ayağını oluşturmaktadır. Yine aynı dönemde Sakarya nehrini Sapanca gölü üzerinden Marmara denizine bağlama stratejisi de ikinci deneme olarak algılanabilir. Yüzyıl ortalarında Asi ve Fırat nehirleri üzerinden Akdeniz ile Basra körfezini kanal ile birbirine bağlama fikirleri bu alanda Osmanlıların ne kadar ileri görüşlü olduklarına örnek gösterilebilir. Daha sonraki dönemde Süveyş kanalı nın açılması politikası da aynı stratejinin evrensel boyutlu olarak uygulanmak istenmesine işaret etmektedir. Tanzimat reformları ile ilgili mevcut yaklaşım modellerinde metodolojik sorunlar olduğunu söyleyen Abou-El-Haj sadece Yüzyıl reform anlayışı ve batı kaynaklı Osmanlı değişiminin hiçbir altyapı hazırlığı geçirmeden top yekun bir değişime uğramasını olanaklı görmemektedir.( El-Haj,) Bunu destekleyen görüşler çok fazla olmasa da Tanzimat ile birlikte Osmanlı toplumunda geleneksel yapıyı değiştirmeyi amaçlayan ve de mevcut durumdan daha iyi şartlara sahip bir toplum meydana getirme isteğinde olan bir aydın ve bürokrat kadrosunun bulunması bu iddiayı destekler mahiyettedir. Osmanlı bürokrat ve devlet adamlarının ülkenin bayındır hale getirilmesi, ülke zenginlik kaynaklarının rasyonel bir şekilde kullanılması gibi konularda fikirler üretmeleri ve bu fikirleri uygulamaya koymaları unutulmaya yüz tutmuş bir anlayışın tekrar hakim olduğunu göstermektedir. Bu konuda ilk girişimlerden sayılabilecek bir uygulama tarihinde Kızılırmak nehri üzerinde taşımacılık, sulama ve bitki örtüsünün korunmasını sağlayacak bir proje bir Osmanlı maden müdürü tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu projede henüz Osmanlı devleti için erken sayılacak bir zamanda yap işlet devret modelinin önerilmiş olması da ayrıca dikkat çeken bir husustur.(önal ve Doğan,) Yine bu duruma benzer yaklaşımların daha erken dönemlerden itibaren hem askerî gayelerle hem ekonomik gayelerle yapıldığını görmekteyiz. Nehirler üzerinde köprü yapımı ve nehirlerin keşifleri ile ilgili detaylı raporlar hazırlanması faaliyetlerinden devletin sadece modernleşme kaygısı gütmeden mevcut kaynaklarını rasyonelleştirmek için nasıl bir yol 42

43 izlediğini anlayabilmekteyiz. Özellikle köprü yapımı ve onarımı ile birlikte kamusal fayda için devletin coğrafi yapının elverdiği değişikliklere başvurduğunu görmekteyiz.(çulpan, ) Bu düzenlemelerin yanı sıra daha Kanuni döneminden itibaren Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde taşımacılığı geliştirmek için Birecik de gemi yapım işine büyük bir önem verildiği ve özel gemi yapım ustalarının görevlendirildiğini bu dönem belgelerinden anlamaktayız. Ayrıca Yüzyılda İngilizlerin bu iki nehir üzerinde iki adet buharlı gemi inşa ederek hem bölgenin ekonomisini ele geçirmek niyetinde olduklarını hem de Hindistan yoluna alternatif güzergah bulma arzusunda olduklarını gösteren fizibilite çalışmaları Osmanlı coğrafyasında nehirlerin ekonomik potansiyellerinden yararlanma düzeyini göstermesi açısından önemlidir. Tanzimat döneminde Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki ekonomik katma değere sahip olmak isteyen yabancıların buharlı gemi şirketleri kurmaları da ticaretin boyutları hakkında bir fikir verecektir. Osmanlı Devletinin güney eyaletlerinin (Halep, Rakka, Musul, Adana vb) Bağdat ve Basra ya götürdükleri kervan yükleri Fırat ve Dicle üzerindeki iç su taşımacılığı ile gerçekleşmektedir. Bu ve benzeri nehir taşımacılıkları dönemin diğer taşımacılık çeşitlerine nazaran daha ucuza mal olmakta ve daha güvenli bir şekilde yürütülebilmektedir. Osmanlı coğrafyasının olanak vermeyişi nedeniyle nehir taşımacılığı çok yaygın olmasa da bazı nehirlerin ekonomik bütünlük sağlayan rolleri onlar üzerinde sınırlı da olsa bir ekonomik faaliyetin yürütülmesine imkan tanımıştır. Fırat ve Dicle nehirleri Birecik- Bağdat ve Basra arasında böyle bir iç suyolu güzergahı kurulmasına uygun konumda bulunmaktadır. Benzer bir şekilde Balkanların üç ünlü nehri Tunca, Meriç ve Arda üzerinde yapılan taşımacılık faaliyeti ve bu nehirler üzerinde kurulan köprüler ile Osmanlı Devletinin mekan organizasyonunun ekonomik gereklerini bir şekilde gerçekleştirdiğini bize göstermektedir. Osmanlı devletinin denizlere olan ilgisi elde edilen denizler ötesi ülkelerin korunması düşüncesinin yanı sıra Venedik, Dubrovnik, Marsilya, Cenova ve Fransa gibi devletlerle ticaret yapmak, hakimiyeti altına aldığı denizler de güvenliği tesis etmek düşüncesiyle başlamıştır. Bu gerekçelerle kuvvetli bir donanma vücuda getirilmiştir. Denizler ile irtibatı olan uzak Osmanlı memleketleri ile olan haberleşme ve idari düzenin gerektirdiği emirler Osmanlı devletini gemicilik sektöründe ciddi girişimlere yöneltmiştir. Osmanlılar denizcilik ve nehir isletmeciliği faaliyetlerini haberleşme ve ulaşım politikalarına duyduğu gereksinim çerçevesinde düzenlemek durumun da kalmıştır. Osmanlı ülkesinin kara yolu ağı üzerindeki menziller ve derbentler haricinde kalan ve kara yolu ile nehirlerin kesiştiği bölgelerde eğer coğrafya köprü yapımına elverişli değilse devlet eliyle ya da vakıflar bünyesinde kayık isletmeciliği yapılmak suretiyle hem ticari yasamın hem Kamu düzeninin isleyişine teknik destek sağlanmaktadır. (Halaçoğlu,) Osmanlılar nehir gemiciliği terimini denizlerde dolasan gemilerde çalışan kimseleri belirleyen bir terim olarak kullanmamaktadırlar. Ancak yinede su ile ilgili olarak nehir ve ırmakların köprü yapımına elverişli olmayan tehlikeli geçiş noktalarında kayık ile geçişi sağlayan kimseleri anlatmak için de bu terime başvurmaktadırlar. Osmanlı imparatorluğunda nehirlerden geçişler üç farklı şekilde yapılmaktadır. Birinci olarak devrin önde gelen devlet adamları tarafından vakfedilmiş kayıklar aracılığıyla halkın parasız geçişinin sağlanması, ikinci olarak bazı yerlerde sancakbeyi ve diğer memurlar için bir çeşit gelir temin etmek amacıyla halkın ücretli olarak geçişinin sağlanması ve üçüncü olarak da Fırat ve tuna gibi büyük nehir donanmaları ile halkın ve eşyaların nakliyatının yapılmasını 43

44 söyleyebiliriz. Başlangıçta ilk örnek modele daha çok tesadüf edilmekle birlikte zamanla devletin coğrafi olarak büyümesi ve nüfusun artışı paralelinde vakıf olan gemilerle nehirlerden karsıya geçiş isi trafiğin de sıkışık bir hal alması nedeniyle bazı kişilere ihale edilmek suretiyle bir ticari üniteye dönüştürülmüştür.(orhonlu,) Anadolu daki kırsal ve kentsel yerleşmelerden Osmanlı imparatorluğunun bu yerleşme politikasını da bir plan dahilinde yürüttüğüne anlamaktayız. Anadolu da yoğun bir kentleşme düzeyinin Gediz - Menderes vadisi Kızılırmak - Yeşilırmak vadisi ve Fırat - Dicle nehirlerinin etrafında bulunuyor olması ve bu akarsuların etrafında irili ufaklı kentlerin kurulmuş olması Osmanlı mekan organizasyonunun pratik hedeflerine işaret etmektedir.(faroqhi, ) İster nehirlerin yerel ölçekli ulaşım potansiyelinden faydalanma ister tarımda sulama tekniğinden ve ister çevrelerinde yerleşim yoğunluğunu artırmak gayesi Osmanlı yöneticilerinin yerleşme olgusuna nehirleri dahil ederek kendine has bir çözüm modeli geliştirdiklerine bizi inandırmaktadır. Tanzimat ile birlikte Osmanlı yönetiminin merkezci eğilimleri özellikle kara, deniz ve demiryolu ağlarını faal ve rasyonel bir biçimde kullanma isteğine yöneltecek, ancak bu ulaşım modellerinin birbirlerini tamamlamaları için alınan tedbirler istenen sonuçlara ulaşamamış görünmektedir. Bunun gerekçelerini ulaşım şebekesindeki bütünleşme eksikliğine ve geleneksel kurumların tam anlamıyla reforme edilemeyişine bağlamak olası görünmektedir. Bununla birlikte zikretmemiz gereken bir husus da Osmanlı devletinin geleneksel ulaşım sistemi içerisinde kırsal ve kentsel alanlar arasındaki bağlantıyı daha çok yerleşmelerin fiziki dokusundan dolayı büyük ölçüde organik enerjiye dayalı olarak yürütmesi söz konusudur. Kara yolu trafiğinde de nehirler üzerinde gerçekleşen faaliyetlerde de gelişmiş taşıma araçları kullanımı zahmetli ve pahalı olduğundan henüz yaygın görünmemektedir.(ortaylı, ) Osmanlı ulaşım sistemi ile entegre bir şekilde işleyen ticari tarım faaliyetleri su yoluyla kolayca ulaşılabilen bölgelerde mesela Tuna havzasında, Bulgaristan ın bazı nehir vadilerinde, Makedonya kıyı şeridinde ve Anadolu nun Ege bölümündeki nehir sistemleri etrafında gelişmişlerdir. ( Quataert, ). Bu durum nakliye sürelerini, maliyetlerini ve güvenlik meselelerini hesaba katmak durumunda olan devletin henüz teknolojik devrim gerçekleşmeden önce ticari tarımı geliştirmek için uyguladığı metotlardan sayılmaktadır. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti nin buhar gücü ile işleyen gemi ve vapur taşımacılığını nehirlerde uygulamadan önce nehirlerin akış yönü ve debilerini hesaba katarak tek yönlü bir ulaşım ağı kurmaya çalıştığını da söylemek mümkündür. Nehir ulaşımı konusunda bütün Osmanlı coğrafyası içerisinde Fırat ve Dicle nehirleri haricinde Nil ve biraz da Tuna nehirleri su seviyesi, akış düzeni ve güvertesiz gemi geçişine elverişlilik özelliklerine sahip görünümüyle bir ticari potansiyel arz etmektedir. Fırat nehri üzerindeki trafik bazı aşiretler tarafından tehdit edilmekte olduğundan devlet için sıkıntı yaratmaktadır. Tuna nehri üzerinde ki ticari taşıma faaliyeti ise bazı doğal engeller nedeniyle sadece belli bir bölümünde gerçekleşebiliyordu. Nil nehri ise imparatorluğun belki de nehir taşımacılığı için en uygun özellikler taşıyan nehri olması ve bu taşıma türünün ucuz olması nedeniyle diğer taşıma türlerinden daha fazla tercih edilmesi özellikleri ile Mısır coğrafyasının ana ticaret arteri özelliğini göstermektedir. (İnalcık, ) Gediz ve Menderes nehirlerinin fiziki yapısı, su taşkınları ve taşkınların tarıma verdiği zararlardan kurtulmak için İngiliz konsoloslarının öneri raporları çerçevesinde bir proje 44

45 hazırlanmıştır. Bu projede Menderes Nehrinin ulaşıma açılması ve etrafındaki bataklıkların kurutulması dile getirilmekle birlikte aslında Avrupalı devletlerin ama özellikle İngiltere &#;nin ticari çıkarlarına vurgu yapılmaktadır. Ege bölgesinde topraklar çok verimlidir ve yetişen ürünler sanayi için hammadde niteliğindedir. Hayvancılık da oldukça önemlidir ve dokuma sanayii için yün, tiftik; deri sanayii için ham deri bol miktarda sağlanabilmektedir. Bu ekonomik artı değerler dönemin ulaşım teknolojisi çerçevesinde kara yolu üzerinden gerçekleştirilmektedir. Kervanlarla yapılan taşıma hem zor, hem de masraflı olmaktadır. Bu nedenle bölgedeki nehirlerin taşıma potansiyelinden faydalanmak üretim ve pazarlama maliyetlerinde ciddi kazançlar sağlayacaktır. Ayrıca kara taşımacılığının çok fazla ürün kaybına yol açışı da böyle bir projenin gerekliliğini ortaya koymaktadır.(çelik, ) Nehirler daha çok enerji istihsali politikaları çerçevesinde kıymetlendirilse de sulama ve nakliyat faaliyetleri de önemli bir potansiyel arz etmektedir. Asırda su yollarının ıslahı meselesine Fargue ve Girandon isimli iki Fransız mühendis önemli katkılarda bulunmuşlardır. İleri sürdükleri fikirler Avrupa da nehirlerin ıslahı problemlerinde temel taşı vazifesi görmektedir. Fargue nin nehir ıslahı üzerine geliştirmiş olduğu bir takım kanunlar bulunmaktadır. Bu kanunları, dirseklerde oyuntu ve yığıntıların mevkilerini tespit eden kaymalar kanunu, azami oyulma derinliğini dirsek yarıçapına bağlayan derinlik kanunu, enine kesitlerdeki oyulmaların yerlerini belirleyen ve bir menderesin vasati eğriliğini tabii olarak vasati derinliği olarak belirleyen açı kanunu ve son olarak da mecranın stabilitesini temin için yatak genişliği ve dirsek uzunluğu arasındaki optimum orantıyı veren açılma kanunu olarak sıralayabiliriz.(inalcık, ) Bu kanunlar tatbik edilerek bir akursunun orta yatağındaki denge şekilleri uygun tarzda seçilerek akarsu dirseğinin dış kenarı ile iç kenarının yarıçapları ile oynanarak iki oyulmayı birbirine bitiştirmek böylece aradaki topuğun uzunluk irtifaını ve dolayısıyla mecrasıyla yapılacak kazı işlerini azaltmak imkan dahilinde olmaktadır. Fargue nin ortay koyduğu fikirler bütün nehirler üzerindeki problemleri çözme kabiliyetini haiz bulunmamaktadır. Özellikle bu kanunların su derinliğinin belli bir durumu yani belli bir debi için geçerli olduğu tezinden hareketle nehrin yıl içindeki taşıdığı suyun birbirinden farklı oluşu nedeniyle bu kanunların her nehir için tatbik edilmesi güç görünmektedir. Üzerinde ağır trafiğin yer aldığı veya en ufak yatak değişimine müsait olmayan gayet zengin arazilerden geçen nehirlerde ıslah faaliyetleri oldukça masraf gerektirmektedir. Bu nedenle bu metotların gelişmiş ülkelere nazaran gelişmekte olan ülkeler için önemli bir külfet teşkil edeceği ayrıca çok daha geniş ve ıslahı güç olan nehirlere sahip olan ülkeler için uygun sonuçlar vermeyeceği aşikar görünmektedir. Osmanlı imparatorluğunda kayık ile gerçekleştirilen taşımacılık sadece İstanbul ve çevresinde değil ülke coğrafyasının farklı noktalarındaki nehirlerin potansiyel özelliklerine bağlı olarak geniş bir görünüm arz etmektedir. Her ne kadar modern bir taşımacılık örneği sayılmasa da kayık ile yapılan taşımacılığa bir örnek olması bakımından balkanların önemli nehirlerinden Meriç ve tunca nehirleri üzerinde yüzdürülen sal adı verilen kayık türleri ile İstanbul a önemli bir ölçekte mal akışının sağlanmasını söyleyebiliriz. Bu ticari ürünlerin İnöz limanına indirildiğini hatta getirilen eşyaların yüklenmesi ve tanzimi islerini yürütmek üzere salcılar kethüdalığı kurulması da bu faaliyetin boyutlarını göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca Osmanlı coğrafyasında kayık ve kayıkçıların sadece normal ulaşım faaliyetlerinde değil hayatin diğer kısımlarında da önemli bir yer teşkil ettiklerini 45

46 görüyoruz. Yangınlarda tulumbaları taşıma, gerektiğinde asker nakliyatında ve bazen de ev, kir gezileri seklinde sosyal hayatin diğer formlarında yer almaları suretiyle önemli bir misyon üstlendiklerini görmekteyiz. Avrupa da deniz ve denizcilik faaliyetlerinin Osmanlılardan çok daha önce tekamül devresini gerçekleştirdiklerini tarihlerinde buhar gücü ile çalışan vapur inşa etmeleri ile tarihinde ise Hudson nehri üzerinde sürekli buhar gücüyle çalışan tekne inşa etmelerinden anlamaktayız. Bununla birlikte bu türdeki gemilerin Osmanlı ülkesine girişleri Fransa ve İngiltere nin bölgedeki ticari hedefleri doğrultusunda gerçekleşmiştir.(ertuğ, ) Deniz taşımacılığında kullanılan bütün vasıtalara daha çok büyük gemiler için kullanılsa da en genel anlamıyla sefine denilmektedir. Daha çok küçük deniz vasıtalarını ifade eden kayık kelimesi bütün dönemlerde kullanılan ve çok genel anlamı olan kaymak dan türeme Türkçe bir kelime olduğu bilinmektedir. Kayık kelimesinin genel anlamıyla pereme ve piyadeleri de içerdiği ancak dönemlerine göre sıradan kayıklardan küçük farklarla ayrılmaları nedeniyle bu ismi aldığını söyleyebiliriz. Pereme, piyade ve sandal gibi farklı isimlendirmeleri kullansak bile bütün küçük kürekli vasıtalar için bu kavramı kullanmak anlam karışıklığını gidermek açısından zaruridir. Kayık yapımı ve onarımı ile ilgili olarak kayık yapıcı, kürek yapıcı ve kalafatçılar olmak üzere üç esnaf teşekkülü meydana getirilmesi ve bunların görev tanımları dışında bir üretim faaliyeti gerçekleştirmemeleri bu esnaf grubunun teknik özelliğinden kaynaklanmaktadır. İçsu yollarının taşıma kolaylığı ve ucuzluğu nedeniyle bir ulaşım türü olarak kullanılması son zamanlarda birçok ülkede önem kazanmıştır. Ülkemizde mevcut göl ve nehirler Van gölü haricinde taşıma faaliyetlerinde yaygın olarak kullanılmamaktadır. Bazı nehirlerin ıslah edilip içsu taşımacılığında kullanılması ve böylece ülke taşıma hizmetlerine bir katkıda bulunulması amacıyla nehir ve göller üzerindeki navigasyon olanaklarının araştırılması ve etütlerinin yapılması gerekmektedir.(erden,) Bu faaliyetler Tanzimat Fermanında vurgulanan ülkenin imarı ve bayındır hale getirilmesi anlayışına uygun bir girişim görünmektedir. II. Nehirlerin Islahı ve Amaçlar Hidrolojinin geniş bir kolu olan potamoloji akarsu bilimi demektir. Bu bilim içinde karalardaki akarsular ve bunların çeşitli özellikleri ve etkileri incelenir. Akarsu biliminde akarsuların rejimi sulama ve ulaştırmaya yarama derecelerinin incelenmesi, enerji sağlama imkânları ve akarsu sürüntüleri incelenmektedir. (İzbırak,) Nehir ekosistemleri canlı ve cansız varlıklardan oluşan, akis miktarına, içinden geçtiği kanal özelliklerine göre değişiklik gösteren çeşitli bitki ve hayvanin yasam döngüsü içinde önemli yer tutan dinamik sistemlerdir. Bir nehrin ekosistemini suyun akis hızı su derinliği bulunduğu yer ve orada yasayan canlı çeşitliliği belirlemektedir. Bununla birlikte nehirler kuraklık gibi doğal veya baraj yapımı gibi yapay etkilerle akis değişikliklerine maruz kalmaktadırlar. Genellikle akıştaki büyük orandaki değişiklikler nehrin büyük oranda değişimine neden olmaktadır. Baraj yapımı, su alımı gibi yapay etkiler veya aşırı ağaç kesimi, arazi kullanımının değiştirilmesi gibi havzadaki faaliyetler direkt olarak nehir akışını etkilemektedir. Akarsulardaki değişimlerin sonuçları önlenemezken bu sonuçlar yönetilebilmekte ve böylece olumsuz etkiler belli sınırlar içinde kalabilmektedir. Bunun yanı sıra çevresel akış olarak bilinen konunun da göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Çevresel akış geniş olarak arzu edilen veya amaçlanan nehir durumuna 46

47 ulaşmak için nehir yatağına bırakılan veya nehir yatağında olması arzulanan akış olarak tanımlanmaktadır. (Okumuş, 11) Çevresel akışın amacı akış rejiminin miktar ve kalite bakımından yeterli oranda olmasını sağlamak ve nehirlerin ve diğer sucul ekosistemlerin sağlığının sürdürülebilmesini sağlamaktır. Bir nehirde sürdürülmesi planlanan sağlık derecesi, sosyal algılar çerçevesinde ülkeden ülkeye bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir. Çevresel akış yönetimi sağlanan nehir sisteminin değerlerinin bir parçasıdır. Bu değerler çevresel, ekonomik ve sosyal beklentiler ile su kullanımı arasındaki dengeyi kuracak kararları tanımlamaktadır. Dolayısıyla çevresel akış programı yalnızca tek amaç olarak ekolojik kazanımları içermemektedir. Bu program aynı zamanda su paylaşımında yeterli ekolojik su ihtiyacı ve hidroelektrik enerji, sulama, içme suyu ve rekreasyon gibi diğer su kullanımları arasında bir denge kurmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle çevresel akış belirlenirken bir çok kararın da dikkate alınması, çevresel, ekonomik, sosyal, kültürel değerlerin bütünüyle bir arada düşünülmesi gerekmektedir. (Okumuş, 15) Akarsuların pek çoğu taşkınlar ile karşı karşıyadır. Taşkınların zararlarından korunmak için taşkın büyüklüklerinin (debi, hız, su derinliği) önceden bilinmesi gereklidir. Bu nedenle pek çok araştırıcı taşkın büyüklüklerini belirlemek için çeşitli metodlar geliştirmişlerdir. Bunar hidrolojik ve hidrolik metotlar olarak sınıflandırılmıştır. Hidrolojik metot sadece süreklilik denkleminin çözümüne dayanırken, hidrolik metod hem süreklilik hem de momentum denkleminin çözümüne dayanmaktadır. Mesela hidrolik metod türlerinden birisi olan difüzyon metodu ile dikdörtgen ve üçgen enkesitli akarsularda taşkınların önlenmesi gerçekleştirilebilmektedir. Bu yöntemde akarsu yatağı eğimi, yatak sevi ters eğimi ve yatak taban genişliği tespit edilerek taşkınlara etkileri hesaplanabilmektedir. (Çimen,) Nehirlerin ıslah amaçlı düzenlenmeleri ile, taşkın zararlarının önlenmesi yada azaltılması, suyun enerjisinden yaralanılması, yeni tarım ve yerleşim alanları kazanılması, sulama ve kurutma şartlarının düzeltilmesi, ulaşım amaçlı kullanılması, diğer su yapılarının güvenliğinin sağlanması, yer altı su seviyesinin düzenlenmesi, akarsuyun kendi kendisini temizlemesinin sağlanması, buz yığılmalarının önlenmesi, akarsuyun doğa ile uyumunun sağlanması gibi hedefler bulunmaktadır. Devletin bu pratik önlemlerinin tatbik edilmekte olduğunu Nemçe elçisinin Bosna vilayetinin Globoski köyünden geçen Bizan nehrinin akış güzergahındaki bölgelerde yapılan yapay bendlerin Nemçe coğrafyası köylülerinin mahsullerine zarar vermekte olduğuna ilişkin şikayeti ve bu şikayet üzerine alınan tedbirler ile görmek mümkündür.(boa. HAT. /) Akarsuların düzenlenme güzergâhlarının seçimi yapılırken akarsuyun vadinin en düşük kotlu noktalarını takip ettiği hususu göz ardı edilmemelidir. Bu doğal özellik düzenleme çalışmalarında dikkate alınmalıdır. Yeni güzergâh mevcut akarsu yatağına olabildiğince uymalıdır. Sürüntü maddesi debisi küçük ve büyük debilerde sağlanmalıdır. Uzun ve düz yatak kesimlerinden kaçınılmalıdır. Güzergâh seçiminde kabul edilebilir en büyük eğrilik yarıçapının belirlenmesi önemlidir. Kıvrımlarda bulunan teğetler arası en küçük açı 50 o olmalıdır.(erdoğan, 30) Tanzimat dönemi devlet adamlarının geliştirmekte oldukları ekonomik politikalar etkili bir idare için mali kaynakların kıtlığı ve noksanlığını aşmanın yolunun yapılabilecek ve yapılamayacak olanların bir ölçüsünü gerçekleştirmekten geçiyordu. Buna göre öncelikli alanları ıslah etme, gelirleri artırıcı tedbirler alma devletin ana reform politikasını oluşturmaktadır.(findley, ) Devlet, bu kaynak kıtlığını çeşitli nezaretlerin bütçelerini ortak yatırımlara dönüştürerek aşmak yolunu izlemiştir. 47

48 Osmanlı devletinin Yüzyılda modernleşme girişimleri çerçevesinde vezirlerinden Hasan Fehmi Paşa tarafından Anadolu nun Bayındırlık işlerine ilişkin bir layiha hazırlandığını görüyoruz. Bu raporda günün koşullarına göre ulaşım altyapısı ile buna bağlı olarak gelişip bir ağ oluşturacak bir bayındırlık hizmet ve yatırımlarının planlandığını, güzergâh saptamasının yapıldığını ve maliyet hesaplarına ilişkin ayrıntılı bir bütçe hazırlandığını görmekteyiz.(dinçer, : ) Benzer bir uygulamanın yılında İngiliz askeri mühendis General Hawg tarafından Osmanlı ülkesindeki nehirlerin ıslah edilmesi hakkındaki raporu ile gerçekleştirilmiştir. Bu raporda Osmanlı ülkesinin sahip olduğu su kaynaklarının nasıl değerlendirileceğine ilişkin somut öneriler bulunmaktadır. (BOA, HR. TO. Dosya No/39) Osmanlı hükümeti Yüzyılda mülkiye memurlarına vermiş olduğu görev ve sorumluluklara nehirlerin seviyelendirilmesi ve temizlenmesi işini de eklemiştir. Bu amaçlar doğrultusunda 17 Ekim tarihinde hükümdara sunulan bir arzda nehirlerin temizlenmesi, seviyesinin uygun hale getirilmesi ve gerekli olan şeylerin keşfi ve tahkiki için Paris ten getirilen iki mühendisin öncelikle Kızılırmak nehri üzerinde çalışmalarda bulunmaları için izin istenmiştir. Hükümdara sunulan arzda kullanılan kızılırmağın seyr-ü sefaine ve nakl-i zehair ve saireye elverecek vechiyle tanzimi ifadesi doğrultusunda iki mühendis ile birlikte Harbiye Nezareti ve Tersane-i amireden birkaç nefer görevlendirilmiştir. Onlardan Kızılırmak nehrinin tesviyesi, temizlenmesi, keşfi, muayenesi ile haritasının çıkarılmasının yanı sıra masraf defteri tutularak maliyetinin ortaya çıkarılması talep edilmiştir.(boa. I. MVL. /) Kızılırmak nehrinin seyr-ü sefain ve nakl-i zehair için taşıdığı öneme binaen Meclis-i Ali-i Tanzimat tarafından düzenlenen bir arz belgesinde bu nehirin keişf ve muayenesi için Fransa dan Mosyö Retber davet edişmiş ancak onun gecikmesi neticesinde yerine Mısır dan getirilen iki su mühendisinin bu işle görevlendirilmesi istenmiştir. Yanlarına Baş Mimar İsmail Bey de dahil edilmiş ve önce Bolu sancağındaki Milan deresinin temizlenmesi ve ardından Kızılırmak nehrinin hem ulaşımda hem de zahire taşınmasında kullanılabilmesi için bir proje geliştirmeleri istenmiştir. Bu görev için her birine kuruş harcırah ve her yıl için kuruşluk maaş tahsisatı yapılmıştır. (BOA. I. MVL/) Osmanlı hükümetinin Nafıa Nezaretinin görev alanına giren konularda tedbirler alma hususunda hevesli olduğunu ve bu amaçla çeşitli uzmanlardan yararlanma yoluna gittiğini görmekteyiz. Bu uygulamalara örnek olacak bir girişim Nafıa Nazırı Hasan Fehmi Paşa tarafından başlatılmıştır. Hasan Fehmi Paşa başkanlığındaki Nafıa Nezareti tarafından oluşturulan komisyonun ülkenin imar ve geleceğine ilişkin görüşü aslında üzerinde dikkatli bir şekilde tartışılacak mahiyettedir. Devlet yönetiminin omurgasını oluşturan maliyemizin düzeltilmesi işiyle birlikte, sağlanacak üretim artışıyla da dengelenerek, Devletin içinde bulunduğu mali darlıktan kurtarılmasını sağlayacak önlem ve araçlar, ne vergilerin artırılması ve ne de borçlanma gibi uygulanması olanaksız koşullarda aranmamalıdır. Kamu mülkü ve maliyesini korumak temelinde, devlet gelirlerini artırarak, hazineye cidden hizmet edecek ve hatta eğitim ve bilim alanında, istendik düzeyde bir gelişme ve genişleme de sağlayacak olan Bayındırlık işlerinde araştırma ve geliştirme çalışmalarına girişmek zorunluluğu bir gerçektir. Bu durumun devletçe de kesinlikle bilindiğini düşünerek, bu konuda daha çok açıklama yapılmasına gerek görülmemiştir. Bu düşünceler dahi Osmanlı yönetiminin yol, demiryolu, nehir yollarının hazırlanması, limanların derinleştirilmesi, bataklıkların kurutulması gibi bir takım öncelikli çalışmalarının teknik planlamalar dâhilinde yapılmadığı gerçeğini gözler önüne sermektedir. (Engelhardt, ) Osmanlı 48

49 hükümetinin servet kaynaklarından istifade etme anlayışını ihmal etmiş olduğunu bu yetersizliklerinden anlamak mümkündür. Batılılar Osmanlı coğrafyasını tanımlarken Dört göle, bir yığın koy ve körfeze, üretimde bulunmaya ve pazarlamaya teşvik eden ve dört bir yanını çevreleyen altı denize sahip ifadelerini kullanmışlardır.(ubicini, ) Ancak bu varlıkların değerlendirilmeyişi sebebiyle Osmanlı devletini eleştirmişlerdir. Geniş ırmakların ve büyük nehirlerin akıntıları boyunca mahsulleri taşımak ve denizlere, limanlara ulaştırmak konusunda Osmanlı yönetiminin irade ve teknik bilgi yoksunluğuna vurgu yapmışlardır. Osmanlı ülkesi Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirlerinin suladığı vadilere, Ege denizine akan Gediz, Bakırçay ve Menderes nehirleri gibi zengin su kaynaklarına sahip olmasına rağmen bu vadilerde tarımsal üretim neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu coğrafya adeta toprağın zenginliği ile terk edilmişliği arasında bir zıtlığı gözler önüne sermektedir. İhmalkârlık ve teknik yetersizlik tarımsal gelişme ve verim için en uygun olanaklara sahip olan Osmanlı devletini kendi toprağının zenginliklerini kullanarak yararlanmak düşüncesinden uzaklaştırmıştır. Osmanlı yönetimi Tanzimat la birlikte bir ülkenin maddi refahı için ana unsurun kara ve deniz ulaşımlarının iyileştirilmesi olduğunu öğrenerek ve bu yönde düzenlemelere girişecektir. Tanzimat hükümeti milli zenginliğin eski kaynaklarını yeniden canlandırmak için tarımın kalkındırılması gerektiğini anlayacak ve bunu en acil zamanda uygulamaya koyma kararlılığını gösterecektir. Tanzimat reformlarının uygulanma politikası çerçevesinde Anadolu nun tarımsal faaliyet için elverişli bölümlerinde su kaynaklarının kontrolü ve tarım arazilerine verdiği zararların engellenmesi ve ülke ekonomisine rasyonel katkısının hesaplanabilmesi için kamu görevlilerinin insiyatif aldıkları gözlenmektedir. Kütahya vilayeti dahilinde yer alan Simav gölü ve Balat nehirlerinin keşif ve muayenesi için görevlendirilen Salih Efendi bu göl ve nehrin sed ve bendlerinin tamir edilmesi ve tarım arazilerine zarar veren taşkınlarının engellenmesi için gerekli olan masrafın kuruş tutarında olacağını hükümete bildirerek eğer kendisine bu konuda yetki verilirse bu işi çözebileceğini ve ileride devletin daha büyük bir harcamadan kurtulabileceğini bildirmiştir.(boa. KK. /) Aynı şekilde Mihaliç(Karacabey) ovasının da Apolyont (Ulubat) gölü ve çevresindeki nehirlerin taşmaları neticesinde sular altında kaldığını ve büyük miktarda tarım ürününün ziyan olduğunu bölge halkı dilekçelerinde belirtmişlerdir. Salih efendinin bu bölge içinde bir rapor hazırlaması ve mühendislerle birlikte yerel fiyatlar çerçevesinde bir maliyet tablosu çıkarması ricasında bulunulmuştur. Bununla birlikte Osmanlıların nehirlerin ıslahı ve üzerlerinde taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirmek gayesiyle batının teknik bilgi ve teknolojik yeterliliklerinden faydalanma yolunda girişimler de bulunmasının bazı teknik sorunları bulunmaktadır. Özellikle Avrupa da inşa edilen nehir taşımacılığına elverişli vapurların Osmanlı coğrafyasının nehirlerinde iklim farklılığı, düzensiz akış rejimi ve yatak yapısı elverişsizliği gibi nedenlerle pek de amaca hizmet eden durumu söz konusu değildir. Ancak yine de Osmanlılar buharlı gemileri nehir taşımacılığında kullanmak noktasında reformist devlet adamları ve yöneticilerin gayretleriyle büyük bir çaba içerisinde bulunmaktadırlar.(ekinci, ) Batı teknik ve uygulamalarını Menderes nehri üzerinde uygulamak için şirket kurulması ve gemi işletilmesi hakkının bu şirkete verilmesi hususlarını içeren bir çalışma yapıldığını yapılan yazışmalardan görebilmek mümkündür. (BOA, seafoodplus.info; 53,/15) Nehir ıslah çalışmalarında hükümetin almak istediği önlemler sadece tarımsal alanlara verilen zararları engellemek için değil aynı zamanda köprüler ve kamu yollarının tahrip olmasına da engel olmak içindi. Edirne vilayeti çevresinde bulunan Meriç, Tunca ve Arda 49

50 nehirlerinin Arda nehri üzerindeki Yeniköprü ve Şimendifer köprüsüne zarar vermesine engel olmak için Edirne valiliği fenni mühendislere konu ile ilgili rapor ve haritalar hazırlatmıştır. Bu rapor doğrultusunda Osmanlı hükümetini uyararak yardım isteğinde bulunmuşlardır. Bunun üzerine Osmanlı Hükümeti 11 Ekim tarihinde Sadrazam Ahmet Cevat Bey başkanlığında toplanarak kuruşluk meblağ Edirne valiliği bütçesine havale edilmiştir. (BOA. I. MMS. /) Osmanlı Devleti ülkenin ulaşım imkanlarını geliştirmek noktasında nehir ve dereler üzerinde köprüler kurma politikasını vilayet idarelerinin kendi olanakları ile çözememesi durumunda merkezi hazine bütçesinden karşılama yoluna gitmiştir. Mesela Çıldır valisinin göndermiş olduğu bir yazıda eyaletinin Livane kazasına bağlı Murgul nahiyesi dahilinde bulunan Nehri kebir üzerinde bulunan köprünün tamir masrafının kuruş tutarındaki meblağının devlet tarafından karşılandığı ancak köprü burçlarının yapımı için gerekli olan kuruş tutarındaki meblağın Kars ile Artvin livaları arasındaki köylülerden 40 ar pare tevzi edilerek köprünün tamamlanabilmesi için hükümetten izin istemiştir.(boa. seafoodplus.info /) Bu duruma Meclis-i Vala dan izin alınması sonrası müsaade verilmiştir. Osmanlı devleti Yüzyılın teknolojik olanakları çerçevesinde nehir ve derelerinin tarım arazilerine vermiş olduğu zararları ortadan kaldırmak için önlemler alma girişimlerinde bulunmuştur. Bu duruma örnek olacak bir yazışma Bosna valiliği tarafından hükümete gönderilen bir yazıda görülmektedir. Tuna ve Sava nehirlerinin birbirlerine bağlandıkları mahalde miri araziye vermiş olduğu zararın önlenmesi için Abdi Paşa başkanlığında mühendislerden ve memurlardan oluşan bir heyet görevlendirilmiş ve bu görevliler bizzat araziyi gezerek alınması gereken önlemleri bir harita üzerinde rapora dönüştürmüşlerdir.(boa. I. DH. /) Anadolu da bulunan nehirlerin su taşıma kabiliyetlerinin tespiti, yatakları boyunca izledikleri güzergahın koşullarının öğrenilmesi ve bu nehirlerin hem ticari hem zirai açıdan değerlendirilmesi için bir çok uzman değişik bölgelerde görevlendirilmiştir. Bunlardan birisi Erkan-ı Harbiye kaymakamlarından Abdullah bey dir. Aydın ve İzmir taraflarında bulunan Menderes ve Gediz nehirlerinin keşif ve muayenesi için görevlendirilmiştir. Doğdukları bölgeden denize döküldükleri noktaya kadar keşfi için kendisine kuruş harcırah verilmiştir. Ancak Abdullah Bey bu meblağın keşif alanının genişliği ve bir aydan daha fazla zaman alacağı gerekçesiyle yetersiz olduğunu beyan etmiştir. Bunun üzerine görev yaptığı bölgeden alacağı mazbata çerçevesinde görevi bittikten sonra yaptığı harcamaları geri alabilmesine izin verilmiştir.(boa. I. MVL. /) Osmanlı devleti nehirlerle ilgili ıslah projeleri geliştirmek gayretleri içerisinde olmanın yanı sıra bazı nehirler üzerinde cereyan edecek ticari taşımacılık için bazı bölgelerde şirket kurdurmak suretiyle belki daha ilkel bir yöntem olacak ancak yine de girişimin özgünlüğü dolayısıyla dikkate alacağımız faaliyetlerde de bulunmuştur. Bunlardan birisi Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan kaydına göre Kelkit- Kızılırmak nehirlerini Bafra ya bağlayan bir hat üzerinde Kelek adı verilen şişirilmiş tulumlar üzerine bir çeşit sal inşa ederek nehrin akış yönü üzerinde bir taşımacılık gerçekleştirilmek istenmesi girişimidir(boa, DH. MKT;/). Bu girişim Osmanlıların nehir taşımacılığı ile ilgili bir takım projeler geliştirmekte olduğuna örnek olabilecektir. Nehirlerden ulaşım ve ticari amaçlı yararlanma hususunda devletin bazı planlamalar yapması elde edilecek maddi kazanımların devlet bütçesine sağlayacağı katkılardan dolayı bu dönemde hız kazanmıştır. Bu hususta Adana vilayeti vali muavini Ahmet beğ Seyhan ve Ceyhan nehirleri ile ilgili hükümete bir rapor hazırlamıştır. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin ve kilometrelik uzunlukları ile yaklaşık metrelik genişliklerinin seyr-ü sefain 50

51 için elverişli olduğunu bildiren bu rapor Adana, Kozan, Cebeli Bereket ve Maraş vilayetleri arsında vapurlarla külliyetli miktarda hububatın sahillere nakledilebileceğini göstermektedir. Ayrıca birkaç yıl içinde elde edilecek gelirlerin vapurların maliyetini karşılayacağına da vurgu yapmıştır. (BOA. Y. EE. 14/) Bu düşüncenin Yaver-i Ekrem Şakir bey tarafından da desteklendiğini onun yılında yazmış olduğu layihadaki şu ifadesinden anlamaktayız. Memalik-i Mahrusenin servetçe arzu buyurulan terkibatı vesaiti nakliye nin izdiyadıyla münasib olduğu (BOA. Y. EE. /15) Tanzimat reformları ülkenin servet ve ticaretinin artırılması için nehir ve limanlarının seyr-ü sefaine uygun hale getirilmesini amaçlamaktadır. Ülkedeki birçok nehrin sadece ağızlarının kullanım için açıldığını, zamanla nehrin mecrasının değişmekte olduğu ve sularının yayıldığı görülmektedir. Eğer zamanında önlemler alınmazsa bu hususun ileride nehirlerin ağızlarının kumlarla dolmasına ve temizlenmeye muhtaç bir hale gelmesine yol açacağından bahsedilmektedir. (BOA, I. MMS, 39/).Bu durumun ticareti olumsuz etkileyeceğine vurgu yapılmış ve daha masraflı hale gelmeden çözüm üretilmesinin zaruri olduğu bir raporla Sultan a arz edilmiştir. Ayrıca bu raporda nehir ve limanları temizlemek için değişik vilayetlerden gelen tarak vapuru taleplerinin teknik yetersizlik nedeniyle karşılanmadığına vurgu yapılmıştır. Tersane-i Amire de yalnızca üç adet tarak vapuru bulunduğu ve bunların ikisinin Karadeniz limanlarını, birisinin ise Rodos limanını temizlemek üzere görevlendirilmiş olduğu bilgisi vilayetlerle paylaşılmıştır. Tersane-i Amire nin tarak vapuru ve çamur dubası satın alması yolunda Meclis-i Mahsusa nın karar alması ve bir Fransız şirketi ile şartname hazırlanarak görüşmelerde bulunulması Osmanlı Devleti nin nehir ıslah programına ne kadar ciddi yaklaştığının göstergesidir. Her ne kadar günümüzdeki yaklaşım akarsuları şekil ve akım rejimi açısından düzenlemek olsa da akarsu ve havza ekosistemleri düzen değil düzensizlik üzerine kuruludur. Taşkınlar da bu düzensizliğin sürdürülebilmesi için gerekli suyu ve enerjiyi sağlamaktadır. Bu nedenle akarsu mansaplarındaki akım rejimini değiştirecek projelerde, hiç olmazsa arada sırada kontrollüde olsa taşkınlara izin verilmelidir. Sonuç Osmanlı devleti modernleşmenin gereklerini yerine getirme noktasında Avrupa ülkelerinin tecrübelerinden yararlanmak isteğini açıkça sergilemektedir. Bununla birlikte henüz geleneksel üretim metotlarını değiştirme noktasında fazla bir çaba sunamayışını hem sanayi hamlelerinden uzak kalışa hem de bu hamleleri uygulama kabiliyeti ve iradesi taşıyan nitelikli personel bulunmayışına bağlamak yanlış olmayacaktır. Bununla birlikte Tanzimat döneminde Osmanlı bürokrasisi açısından reformların ana hedefi batının üstünlüğüne karşı batının kendi kazanımları yoluyla mücadele geliştirmek ve devlet ile toplumu bu eksen üzerinden modernleştirmektir. Batının teknik ve fenni uygulamalarını model almak suretiyle Osmanlı ülkesinin tarım, sanayi ve kent reformlarını gerçekleştirmek bu dönemin hakim anlayışının ana sorunudur. Devlet içinde bulunduğu şartların elverdiği ölçüde bir yeniden yapılanma modeli geliştirmeye çabalamakta, bunu da öncelikle eğitim, tarım ve zanaatçılıkta uygulamak isteğindedir. En azından yapılan düzenlemeler hamlelerin bu yönde olduğunu göstermektedir. Özellikle nehir ve göl gibi su kaynaklarının kullanımı noktasında Avrupa da gerçekleştirilen uygulamaların bir tarım ülkesi olan Osmanlı coğrafyasında tatbiki için devlet adamlarının hevesli girişimler göstermeleri-mustafa Reşit ve diğer Tanzimat 51

52 önderlerinin Fransız kent ve şehircilik modellerinin alınmasına ilişkin öngörüleri- bu anlayışın uygulama noktasında da sürdürüldüğünü göstermektedir. Tanzimat döneminde kurulan ihtisas meclislerinden olan Ziraat Meclisinin programında yol yapımı, nehirlerin ulaşıma açılması ve alt yapı yatırımlarının ele alınması konularının yer alması, Osmanlı yönetiminin bu konuda kararlılığını göstermesi açısından önemlidir. 52 BİBLİYOGRAFYA ARŞİV BELGELERİ: BOA, DH. MKT; Dosya No: , Gömlek No: (27 Z /24 Ağustos ) BOA, HR. TO; Dosya No, Gömlek No: 39, 24 Ocak BOA. HRT. Belge No, (30 Eylül ) BOA. KK. Defter No: , (02 N /26 Eylül ) BOA, seafoodplus.info; Dosya No: 53, Gömlek No, (09 Za / 14 Haziran ) BOA. Y. EE. Dosya No, Gömlek No: (13 Ş /21 Temmuz ) BOA. Y. EE. Dosya No, Gömlek No: 15(I Teşrinievvel /13 Ekim ) BOA, HAT. Dosya No: /(09 Ca/ 06 Kasım) BOA, seafoodplus.info, Dosya No, Gömlek No, 25 B /21 Ekim BOA. I. MMS. Dosya No: , Gömlek No: , (7 R / 11 Ekim ) BOA. I. DH. Dosya No: , Gömlek No: (21 Za / 23 Ağustos ) BOA. seafoodplus.info Dosya No: , Gömlek No: , (14 S / 21 Ocak ) BOA. I. MVL. Dosya No: , Gömlek No: ( 5 S / 17 Ekim ) BOA. I. MVL. Dosya No, Gömlek No: ( 22 C / 5 Şubat BOA. seafoodplus.info Dosya No: , Gömlek No: (27 Ca/4 Şubat ) DSİ Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu,Yıl: BASILI YAYINLAR: ABOU-EL-HAJ, Rıfa at Ali(). Modern Devletin Doğası.Çev. Oktay Özel- Canay Şahin, İstanbul: İmge Kitabevi BERMAN, Marshall(). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Çev: Ümit Altuğ- Bülent Peker, İstanbul, İletişim Yayınları, I. Baskı ÇELİK, Bülent(). Gerçekleşmemiş Bir Yol Hikayesi: Yüzyıl&#;ın Son Çeyreğinde Menderes Nehrinin Ulaşıma Açılması Projesi,Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XXVI,38, , ÇİMEN, Mesut(). Difüzyon Yöntemi ile Akarsu Yatağındaki Taşkınların Önlenmesi, Basılmamış YL. Tezi Süleyman Demirel Üniversitesi FBE, ÇULPAN, Cevdet(). Türk Taş Köprüleri, Ortaçağdan Osmanlı Devri Sonuna Kadar. Ankara: TTK Yayınları DİNÇER, Celal(). "Osmanlı Vezirlerinden Hasan Fehmi Paşa&#;nın Anadolu Bayındırlık İşlerine Dair Hazırladığı Layiha", Belgeler, c. V-VII, Sayı: , , s EKİNCİ, İlhan(). Osmanlı Devleti nde Bazı Nehir ve Göllerde Vapur İşletme Teşebbüsleri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı ENGELHARDT, P. E(). Tanzimat ve Türkiye, Çev: Ali Reşad, İstanbul: Kaknüs Yayınları,

53

Röportaj /Репортаж - ahıska kültür merkezi
seafoodplus.info içindekiler içindekiler Yayın sahibi İslam Bakal Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Muhammet Muhlisoğlu Röportajlar Türkçe ve Rusça Gülali Süleymanov Önsöz 5 Ahıska Kültür Merkezi 6 Ahıska Neresidir? 7 Alibek Dursun/PALMA TOUR OPERATOR 8 Aliekber Vardı/LUXE TOUR 12 Alik Çirah/MİA TOUR 15 Kemran Mecit/ELITE CLASS 18 Cumali Züfer/NEED TOUR 20 Güneş Ayvazoğlu/TERCÜMAN 21 Yakup Matsayev/SARABİ TRAVEL 23 Albina Hamzagil/SARABİ TRAVEL 25 Nona Halilova/ŞAİR 27 Ağabek Yaşaroğlu/DIVA’S CROCOS 28 Melikşah Aydınoğlu/DIVA’S CROCOS 30 Aziz Rasimgil/GLOBUS JEWELLERY 32 8 12 15 35 38 39 Editörler Songül Akkaş Marina Ruzmatova Baskı Yazar Ofset seafoodplus.info ŞTİ. Muratpaşa Mh. Çatal Köprü Cd. Sk. No:4\A ANTALYA Tel: +90 40 40 ahıska iş Yıl: Sayı: 1 Aliçetinkaya Cad. Yüksekalan Mah. Çil İş Hanı No D:8 Muratpaşa / Antalya Tel: + 47 97 seafoodplus.info [email&#;protected] Ferit Osmanlı/SPORCU 35 Muhamed İsmailov/DOKTOR 38 İsmail Gülel/DOKTOR 39 Ayvaz Turan/DOKTOR 41 Eldar Aydınlı/ORTODONTİST 43 Leyla Eren/EREN GIDA 45 Nurali Çitil/AVUKAT 48 Mehteber Kadiroğlu/AVUKAT 50 Murat Aydın/AYDIN GALERİ 52 Antalya’da Turizm Pazarı Analizi 53 Yorum 55 Ahıska Kültür Merkezi Etkinliği 56 Содержание Содержание 5 Предисловие 6 Культурный Центр Ахыска 7 Где находится Ахыска? 8 Алибек Дурсун / PALMA TOUR OPERATOR 12 Алиэкбер Варди / LUXE TOUR 15 Алик Чырах / MİA TOUR 18 Кемран Меджит / ELITE CLASS 20 Джумали Зуфер / NEED TOUR 21 Гюнеш Айвазоглу / ПЕРЕВОДЧИЦА 23 Якуп Матсаев / SARABİ TRAVEL 25 Альбина Хамзагил / SARABİ TRAVEL 27 Нона Халилова / ПОЭТ 28 Агабек Яшароглу / DIVA’S CROCOS 30 Меликшах Айдыноглу / DIVA’S CROCOS 32 Азиз Расимгил / GLOBUS JEWELLERY 18 43 28 45 32 48 35 Ферит Османлы / СПОРТСМЕН 38 Мухамед Исмаилов / ДОКТОР 39 Исмаиль Гюлель / ДОКТОР 41 Айваз Туран / ДОКТОР 43 Эльдар Айдынлы / ORTODONTİST 45 Лейла Эрен / EREN GIDA 48 Нурали Читил / АДВОКАТ 50 Мехтебер Кадироглу / АДВОКАТ 52 Мурат Айдын / AYDIN GALERİ 53 Анализ туристического Рынка в Анталии 55 Комментарий Мероприятие Культурного Центра Ахыска Владелец журнала Ислам Бакал Ответственный редактор Мухаммет Мухлисоглу Интервью на турецком и русском языке Гулали Сулейманов Редакторы Сонгюл Аккаш Марина Рузматова Печать журнала ТОО Yazar Ofset Квартал Муратпаша Улица Чатал Копру Но:4 Муратпаша / Анталья Тел:+90 40 40 ahıska iş Год выпуска: Номер: 1 Улица Аличетинкая. Квартал Юксекалан. Здание Чиль Но Офис:8 Муратпаша / Анталья. Teл: + 47 97 seafoodplus.info [email&#;protected] Başkan ALİ HAMZAGİL АЛИ ХАМЗАГИЛЬ Önsöz "Allah (c.c.) sizin suretlerinize ve mallarınıza değil, kalplerinize ve amellerinize bakar."(1) “Bir milletin büyüklüğü, nüfusunun çokluğu ile değil, ɑkıllı ve fɑzilet sɑhibi insanlarının sɑyısı ile belli olur.” (Victor Hugo) Herkes kaliteli şeyleri sever, onları almak ister, kaliteli olanını seçer. Çünkü kaliteli olan şeyler daha değerlidir. Bu, insanlar için de böyledir. Her işte kaliteli insanlar seçilir. Çokluk önemlidir. Ancak kalitesiz bir çokluğun pek de kıymeti yoktur. Onun içindir ki, milletlerin iyi yetiştirilmiş, kaliteli insanlara ihtiyacı vardır. Nerede yaşadığın önemli değil. Kimlerle yaşadığın önemlidir. Hz. Ali’nin dediği gibi; ‘Cahil insanlarla cennette yaşayacağıma, âlim insanlarla cehennemde yaşamaya razıyım’. Çünkü âlim insanların arasında yaşamak insanı mutlu eder ve ona huzur verir. Gerçek olan şu ki: geleceğin tüm çiçekleri, bugünün tohumları içinde saklıdır. Dolaysıyla çocuklarımıza zengin olmayı değil, mutlu olmayı öğretelim. Böylece, onlar hayatları boyunca sahip oldukları şeylerin fiyatını değil kıymetini bilirler. Herkes bir yaşam seçer ve seçtiği yaşamın bedelini öder. (Atasözü) Milletleri yükselten ve medeniyet sahibi yapan, tarihin altın sayfalarına yazdıran kaliteli, samîmi ve değerli insanlardır. Kaliteli, samîmi ve değerli insanlar akıllı ve fazilet sahibi olanlardır. Akıllı ve fazilet sahibi olan insan – olgun insan demektir. Olgun insan başarıyı elde etmiş bir kuldur. Bu konuda örnek gösterilecek kişi Peygamberimiz Muhammed Mustafa (SAV)’dir. Çünkü hiç şüphesiz, Peygamberimiz kâinatın en başarılı insanıdır. Onun yolundan giden herkes mutlaka başarıya ulaşır. Tabiî ki Olgun insɑn sadece güzel söz söylemesini bilen insɑn değil, söylediğini yɑpɑn ve yɑpɑbildiğini söyleyen insɑndır. Sözcükler bir insanın zekɑsını gösterebilir, ɑmɑ ɑmɑcını gösteren onun eylemleridir. Hz. Mevlana’nın çok güzel bir sözü var; ‘Bir insanın nasıl güldüğünden terbiyesini, neye güldüğünden akıl seviyesini anlarsın’. Hɑyɑttɑ yɑpɑbileceğimiz en büyük hɑtɑ, sürekli bir hɑtɑ dɑhɑ yɑpɑrız korkusudur. Cesareti olmayanın hep bahanesi vardır. Böyle düşünen insan devamlı aynı yerinde durur. Kendini geliştiremez. Oysa yıpranmak paslanmaktan iyidir. Zira durgun su solucan yetiştirir. Bunu unutmayalım. Yɑpılırken heyecɑn duyulmɑyɑn işler bɑşɑrılɑmɑz. İnsan bir işi heyecanla yaparken tüm enerjisini vererek kendini bütünüyle yaptığı işe odaklar. Zaten böyle olmazsa yaptığından sıkılmaya başlar ve sonunda o iş yarıda kalır. Nereye gittiğini bilmeyen insan için, hangi yoldan gittiğinin hiçbir önemi yoktur. Yaşadığımız yeri cennet yapamadığımız sürece kaçtığımız her yer bize cehennem olur. (Atasözü) Yapılan her işte ilk adım çok önemlidir. Çünkü başlamak başarının yarısıdır. Uzun yolculuklɑr tek bir ɑdımlɑ bɑşlɑr. Bu dergideki başarılı insanlarımız size, başarıya ulaşmanın yollarını gösterebilirler fɑkɑt siz başarıya giden yolda yürümek zorundɑsınız. Asla vazgeçmeyin, zira kaybedenler yalnızca vazgeçenlerdir. Предисловие "Воистину Аллах не смотрит на ваш внешний вид и на ваше богатство. Он смотрит на ваши сердца и поступки". (1) "Величие народа заключается не в количестве, а в качестве людей, его cоставляющих" Виктор Гюго. Все любят качественные вещи. Никто не может отрицать значимость количества, но если оно не обладает качеством, то оно становится бесполезным. Точно также и обществу людей нужно достойное поколение. Поколение образованное, воспитанное и стремящееся к науке и высокой морали. Не важно где вы живёте. Главное - с кем вы живёте. Потому что: "С кем поведёшься, от того и наберёшься". Поэтому живя среди грамотных людей ты будешь чувствовать себя надёжно, спокойно и счастливо. Правда состоит в том что все цветы будущего хранятся в семенах нынешнего времени. Поэтому давайте учить наших детей не тому, как быть богатым, а как стать счастливым. Тогда они будут знать не цену вещей, а их значение в жизни. "Каждый человек в этом мире живёт, как хочет, и расплачивается за это сам. " (Пословица) Происхождение, дружелюбие и достоинство делает народы великими цивилизациями, которые оставляют память золотыми буквами на страницах истории. Достойный, благородный и дружелюбный народ – это умные и добродетельные люди. Иными словами, это мудрые люди, которые добились успеха в своей жизни. В качестве примера такого человека здесь можно привести нашего пророка Мухаммеда (да благословит его Аллах и приветствует). Потому что он без всяких сомнений самый успешный человек и пророк во вселенной. Тот, кто последует по его пути, тот обязательно добьётся успеха. Конечно мудрый человек это не тот, кто лишь обладает красноречием. Умный человек либо держит свое слово, когда намерен что-то сделать, либо не говорит об этом вовсе. Слова могут быть показателем интеллекта человека. Но действия этого человека говорят о его целях. Как говорит уважаемый Мевлана: "По смеху человека можно определить его воспитание, а по причине его смеха можно понять уровень развития". Самая большая ошибка — это боязнь совершить ошибку. Человек с таким мышлением не сможет продвинуться в перед. Соответственно и не сможет развивать себя. Где есть храбрость - там найдутся тысячи уловок; где нет - найдутся тысячи оправданий. Лучше износиться чем ржаветь. Или, другими словами, в застойной воде заводятся черви. Если человек, выполняя любую работу, будет трудиться без энтузиазма, он не сможет добиться успеха. Когда человек с желанием выполняет работу, он вкладывает в нее всю свою энергию и может полностью сосредоточиться на своем труде. Иначе через некоторое время человеку наскучит его работа и он может оставить свой бизнес на полпути. Так что работу надо выполнять не без какой-либо цели, а стремясь к определенному результату. Ведь если человек не знает куда идти, то не важно по какой дороге он идёт. "Если мы свой дом не превратим в рай то он обернётся адом". (Пословица) В каждой работе очень важен первый шаг. Поскольку верный старт – это половина успеха. Даже самое длинное путешествие начинается с одного шага. Успешные люди из этого журнала помогут указать вам дорогу к успеху. Однако идти по выбранному пути придется Вам. Никогда не сдавайтесь. Все ошибки можно исправить, но если ты сдашься, то проиграешь. Hakkımızda AHISKA KÜLTÜR MERKEZİ Ahıska iş AHISKA KÜLTÜR MERKEZİ Ahıska Kültür Merkezi senesinin Nisan ayında faaliyetine başladı. Öncelikle Antalya’da bulunan ve dünyada yaşayan Ahıska’lıların kültürel, sosyal, ekonomik gelişimini sağlamak, yardımlaşma, dayanışma, eğitimine destek ve iş bulmasını kendine hedef edinmiştir. Kültür Merkezimiz, dünyanın çeşitli yerlerinden güzel ülkemize göç eden AHISKA’lıların resmi kurumlara müracaatlarında gerekli evrakları tercüme etme, eğitim ve sağlık problemlerini çözme, Türkiye’ye entegrasyonlarına yardımcı olma, kültür, örf-adet ve göreneklerini korumaları hususunda çeşitli programlar, etkinlikler düzenlemektedir. Kültür merkezi olarak gayemiz ülkemizin sosyal, kültürel kalkınmasına katkıda bulunnarak, milli manevi değerleri koruyarak ATATÜRK’ün işaret ettiği muasır medeniyetler seviyesine yükselmektir. Tarihi çok eski çağlara dayanan, Selçuklu Alperenlerinin Anadolu’da ilk yurtlarından biri olan, Osmanlı’nın Akdeniz’de güvenli limanı olan ANTALYA’ya gelen misafir , turist, fert ve heyetlere şehrimizin güzelliklerini tanıtmak, diğer şehir ve ülkelerden gelen Ahıska’lıları buradaki akrabalarıyla buluşturmak için çeşitli kültürel etkinlikler düzenlemek te gayelerimiz arasındadır. 6 Hakkımızda AHISKA NERESİDİR ? Ahıska iş AHISKA NERESİDİR ? Ahıska, Güneybatı Kafkasya’da, Gürcistan sınırları içinde yer alan, Türkiye’nin kuzeydoğusunda, Ardahan ilimizle sınır teşkil eden bir bölgenin merkezidir. Bu şehrin çevresinde Abastuban, Aspinza, Azğur, Temlala, Gomora, Paraha, Hırtız, Zanav gibi önemli kaza ve kasabalar bulunmaktadır. Bir zamanlar bu kasabalara bağlı ’den fazla köyde müslüman Türk ahali yaşamaktaydı. Ahıska’nın etrafı dağlar ve tepelerle çevrilidir. Bunların en önemlisi Suram Dağlarıdır. Bu dağlar, Ahıska’nın önce doğusunda güney-kuzey ekseninde, sonra da kuzeydoğu ekseninde uzanan ormanlık tepelerden ibarettir. Azgur kasabasının doğusunda, Kür ırmağı ve demiryolunun geçtiği Taşkapı Geçidi tarihi ve tabii sınırı teşkil etmektedir. Eskiden bu geçidin doğusu Gürcistan, batısı Türkiye sayılırdı. Ahıska bölgesinin en önemli akarsuyu Ardahan Suyu’dur (Kür Nehri). Bu ırmak. Posof, Koblıyan, Parvan ve Uravel çayları gibi yörenin irili ufaklı derelerini de alarak Hazar Denizi’ne dökülür. Yüzyıllardır bu coğrafyada yaşayan yaklaşık bin Müslüman Ahıska Türkü,14 Kasım te Sovyet diktatörü Stalin’in emriyle Orta Asya steplerine sürüldü. 20 bine yakın yollarda öldü. Bölgenin tarihi merkezi olan Ahıska şehri, Türkiye sınırına 15 km mesafededir. Şehir, karayoluyla Tiflis, Batum ve Türkiye’ye bağlıdır. Ayrıca Tiflis’ten gelen demiryolu hattı, Ahıska’dan geçerek Türkiye sınırındaki Vale kasabasına uzanır. Bakü-Tiflis-Ceyhan enerji hatları da bu bölgeden geçer. Padişah II. Mahmut zamanında Osmanlı - Rus Harbi sırasında Ahıska, Osmanlı topraklarından çıkar. Bu ayrılığın vermiş olduğu hüzünle Posof’lu aşık “Üzeyir Usta Fakiri’’ aşağıdaki dizleri dile getirmiştir. Ahıska bir gül idi gitti Bir ehli dil idi gitti Söyleyin Sultan Mahmut’a İstanbul’un kilidi gitti Hey kardaşlar yanak yanak ağlayak Ülkemiz Sultanı elden gidiyor Al yeşili döküp kara bağlayak Al Osmanın Şânı elden gidiyor Ahıska idi burda ellerin hası Yakıldı ataşa şenniği nâsı Kurtuluncaya dek Çekecek yası Yesir olmuş, canı elden gidiyor. 10 w w w. p a l m a - exc l u s i ve. co m Röportaj /Репортаж Röportaj A libek Dursun / PALMA TOUR Alibek Dursun / PALMA Alibek Dursun Алибек Дурсун PALMA TOUR Alibek Dursun Kimdir? Palma Exclusive Tour Operator acentenin sahibi Alibek Dursun 4 Haziran ’de Kazakistan’ın Jambıl İli Merke İlçesinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Hırtız bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. Lise dönemine kadar Merke’de yaşayan Alibek Dursun senesinde Taraz şehrinde bulunan Kazak Türk Ekonomi Kolejinin Bankacılık Bölümünü kazandı. Okulunu başarıyla bitirdikten sonra ’de Konya Selçuk Üniversitesi Pazarlama Bölümünü kazandı. Üniversiteden mezun olunca evlendi ve aynı zamanda iki çocuk babasıdır. A Ahıska iş либек Дурсун Биография Алибека Дурсуна Алибек Дурсун родился 4 июня года в Казахстане, Меркенском районе Жамбылской области. Его предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Хыртыз. После 9-го класса в году поступил в Ж а м б ы л с к и й казахско-турецкий у ч е т н о - э ко н ом и ч е с к и й колледж, специальность – банковское дело. В году успешно закончил колледж и в том же году поступил в университет Сельджук на факультет маркетинга. После окончания университета женился и на сегодняшний день является отцом двоих детей, а также владельцем туристического агентства Palma Exclusive Tour Operator. - Alibek Dursun ne iş yapıyor? - Turizmde incomming acentesi olarak faaliyet gösteren Palma Exclusive seyahat acentesini yılında eşimle birlikte kurdum ve beş senedir dünyanın çeşitli ülkelerinden vip turist getiriyoruz. Mast turizmi yapmıyorum, sadece vip turizm ile uğraşıyoruz. Genelde Bağımsız Devletler Topluluğu yani BDT pazarı dediğimiz Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Rusya ve Ukrayna gibi ülkelerden turist getiriyoruz. Geçen sene toplamda 4 bin turist getirebildik. Bu seneki hedefimiz Allah nasip ederse 6 bin turist getirmeyi planlıyoruz. О деятельности Алибека Дурсуна - В году вместе с супругой мы основали компанию Palma Exclusive Tour Operator и занимаемся работой, которая в туризме называется "incomming". Уже пятый год наша компания встречает VIP туристов из разных стран мира. Массовый туризм не для нас, и мы предпочитаем работать на рынке VIP туризма. В основном работаем со странами СНГ:Казахстан, Узбекистан, Киргизия, Туркменистан, Россия, а также с Украиной. В прошлом году встретили 4 туристов. А в этом году, с дозволения Аллаха, планируем встретить 6 тыс. туристов. - Alibek Dursun nasıl başardı? - Beni başarıya götüren yoldaki en büyük desteği ailemden aldım. Gerekli eğitimi almamda ve iş hayatına atılmamda babamın emeği çok geçti. Üniversitede pazarlama bölümünü okudum, fakat turizme karşı olan merakım beni buralara getirdi. Daha üniversitede okurken ben yaz aylarında Antalya’ya gelip çalışırdım. Her sene üniversite yaz tatiline girdiğinde öğrencilerin büyük bir kısmı memleketlerine dönerdi, ama ben çalışmak için Antalya’ya gelirdim. Antalya’ya ilk geldiğimde 19 yaşındaydım. Birinci sezon Side bölgesinde bir deri mağazasında çalıştım. Daha sonra – arası iki sezon üst üste bir turizm acentesinde transfermen olarak çalıştım. yılında Beldibi’nde hediyelik dükkânı açtım ve bir sene hem dükkânı çalıştırdım ve hem de turizm acentesinde rehberlik yaptım. Tabi dükkânın başına kardeşimi getirerek aynı anda iki işi yapabildim. senesinde Elsenal Travel daha yeni açıldığında bir sezon bu acentenin otel rehberliğini yaptım. Daha sonraki yıllarda zaten bir İspanyol tur şirketinde ’ze kadar hem pazarlama ve hem de otel rehberi olarak çalıştım. Arkasından ’da artık kendi acentemi kurdum ve o seneden bu yana ekibimin sağlamış olduğu performans dolaysıyla bu günlere geldik. Bana göre başarı, iyi bir idare ve iyi bir ekip çalışması ile sağlanır. - Как вам удалось добиться такого успеха? - На пути к успеху самую большую поддержку мне оказали мои родители. Благодаря моему отцу я получил нужное образование и начал свою трудовую деятельность. Хоть я и закончил факультет маркетинга, но интерес к туризму привел меня в эту сферу. С началом летних каникул многие студенты возвращались на родину, а я оставался в Анталии, чтобы работать и набраться опыта в области туризма. Первый раз, когда я приехал в Анталью, мне было 19 лет. В тот сезон я работал продавцом в магазине кожаных изделий, в районе Сиде. Затем в - годы работал трансферменом. В году в регионе Бельдиби я открыл свой сувенирный магазин, назначив младшего брата продавцом. С года я одновременно следил за торговлей своего магазина и работал отельным гидом в только открывшейся компании Elsenal Travel . В последующие годы, вплоть до года работал отельным гидом в испанской компании, в тоже время являясь менеджером маркетинга. После, в году, основал свою компанию и благодаря высокой квалификации моего персонала мы и в настоящее время твердо стоим на ногах. По моему мнению, успеха в работе можно добиться благодаря хорошему управлению, а также умению коллектива 9 Röportaj /Репортаж Alibek Dursun Алибек Дурсун / PALMA TOUR Ahıska iş работать одной большой и дружной командой. Bana göre başarı, iyi bir idare ve iyi bir ekip çalışması ile sağlanır. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - В первую очередь советую получить образование. Затем и в личной жизни и в сфере бизнеса рекомендую быть дисциплинированным и настойчивым. Например, нынешняя Германия в области экономики достигла современного уровня развития из-за дисциплинированности и настойчивости своего народа. Мы живем в 21 веке и очень хорошо знаем, что это век науки. И в нем самой развитой и сильной будет страна, в которой наибольшее внимание будет уделяться науке. Вне всяких сомнений, будущее любой страны в руках молодежи. Именно поэтому нынешнее поколение должно получить образование и быть грамотным. Успеха в работе можно добиться благодаря хорошему управлению, а также умению коллектива работать одной большой и дружной командой. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Öncelikle eğitimlerini tamamlamalarını daha sonra gerek iş hayatında ve gerek ise özel hayatlarında disiplinli ve azimli olmalarını tavsiye ederim. Bugün mesele Almanya’yı Almanya yapan şey, insanlarının disiplinli ve azimli olmalarıdır. asırda yaşıyoruz ve bildiğiniz gibi bu devir enformasyon devridir. Yani bu asırda hangi ülke bilimde ileri giderse o ülke dünyanın en güçlü ülkesi sayılır. Hiç şüphesiz her ülkenin geleceği gençler olduğuna göre, demek ki gençlerimizin okuyarak daha çok bilgi sahibi olmaları gerekiyor. - Antalya’da turizm her sene daha kötüye gidiyor diyenlere katılıyor musunuz? - Şimdi turizmde en çok parayı oteller götürüyor. Bu bir gerçek. Acenteler her ne kadar yurt dışından turist getirse de otel kadar para kazanmıyor. Sokak esnaflarına gelince, onlar da artık eskisi kadar kazanç elde edemiyorlar. Çoğu beklide sezonu zarar ederek kapatıyor. Turizm kötüye gidiyor diyenler de zaten bunlar. Ama kendileri suçlu. Neden diyeceksiniz? Çünkü adam toptancıdan ürünü bir liraya alıyorsa üstüne 20 liralık etiket basıyor ve turiste beş lira indirim yaparak satıyor. Turistte salak değil. İlk kez Türkiye’ye gelen aldanır alır, ama ikinci kere almaz. Zira kazıklandığını anlamıştır. Bu olay sadece sokak dükkânlar için geçerli değil, otel içindeki butikler için de geçerli, Antalya’daki büyük mağazalar için de geçerlidir. - Вы согласны с теми, кто говорит, что с каждым годом отрасль туризма в Анталье якобы идет на спад? - В туризме наибольшая часть прибыли идет в отели. Это факт. Сколько бы туристические компании не заселяли в отели своих туристов, их заработок все равно меньше. Что касается уличных агентств и магазинов, то в этой сфере также наметилось сокращение денежного потока. Возможно многие из них закрывают сезон в банкротстве. Поэтому именно они и утверждают, что с каждым годом туризм в Анталье сокращается. Опять-таки в этом виноваты они сами. Скажете почему? Причина в том, что на оптовый товар стоимостью 1 лиру делается наценка и розничная цена может составлять до 20 лир. Когда приходит турист они с ним торгуются и делают скидку пять лир. Турист, приехавший в страну впервые, купит данный товар, но после поймет, что купил слишком дорого и в следующий раз не станет ничего покупать. Такие случаи касаются не только уличных магазинов, но и отельных бутиков и торговых центров. - Ama turizm bölgesinde kiralar çok yüksek. Esnaf ne yapsın? - Mekân sahiplerinden daha ucuza kiralasınlar. - Но в туристических местах слишком высокая арендная плата. Отсюда и завышение цен - Тогда необходимо заключать более дешевый договор аренды. - Mekân sahipleri de diyor ki vergiler yüksek? Yani bu iş ta devlete kadar uzanıyor. - Но владельцы арендуемых помещений ссылаются на высокие налоги. Одним словом, эта цепочка тянется до государственного управления. - На эту тему приведу такой рассказ. После рабочей недели в воскресенье утром мужчина проснулся и решил провести целый день, отдыхая дома. Взял в руки газету, но тут подбежал к нему сын с вопросом. В середине недели отец дал слово сыну о том, что к концу недели отведет его в кино. Но отец не хотел идти в кино, так как он, забыв про обещание, планировал целый день провести дома. Когда он листал страницы газеты, заметил, что на одной из страниц нарисована карта мира. Отец вырвал эту страницу, порвал ее на мелкие кусочки и отдал сыну, сказав что они пойдут в кино, если ребенок соберет из кусочков целую карту. Мальчик взял мелкие обрывки бумаги и пошел к себе в комнату, а отец обрадовался, что не придется никуда идти. Потому что даже самый лучший профессор по географии не смог бы собрать карту мира обратно. Однако через десять минут сын вернулся и сообщил, что собрал карту и они могут идти в кино. Отец сперва не поверил и захотел увидеть собранную страницу. А когда увидел своими глазам, спросил, каким образом сын это сделал? Мальчик ответил, что на обратной стороне карты была человеческая фотография. - Bu konuyla ilgili şöyle bir hikâye anlatayım. Adamın biri, bütün hafta işte çok yorulmuştu. Pazar sabahı kalktığında, eşi güzel bir kahvaltı hazırlamıştı. Gazetesini aldı ve keyif içinde bütün gün dinlenip evde oturacağını düşünürken oğlu koşarak geldi: ‘Baba, sinemaya ne zaman gideceğiz?’ diye sordu. Baba, oğluna sinemaya götüreceğine daha önce söz vermişti ama tamamen unutmuştu. Dışarıya çıkmak istemediğinden dolayı nasıl bir bahane uydursam diye düşündü. Sonra gazetedeki dünya haritası gözüne ilişti. Dünya haritasını küçük parçalara ayırıp, yapboz haline getirdi. Arkasından oğluna dedi ki: ‘Al bu haritayı eski haline getir, ondan sonra seni sinemaya götüreceğim'. Nasılsa, en iyi coğrafya öğretmeni bile bu haritayı akşama kadar düzeltemez. Akşama kadar rahatım diye düşündü ki on dakika geçtikten sonra oğlu babasının yanına koşarak geldi ‘Baba haritayı düzelttim hadi artık sinemaya gidelim’. Adam önce inanamadı ve haritayı göster bakalım dedi. Hayretler içindeydi ve bunu nasıl yaptığını, sordu. Oğlu: - Bana verdiğin haritanın arkasında bir insan vardı. "Когда я исправил человека, мир сам по себе исправился". Думаю из этого рассказа вы получили свой ответ İnsanı düzelttiğimde dünya kendiliğinden düzeldi… Umarım bu hikâyeden cevabını almışsındır… 10 A&E LUXE TOUR “ Жизнь, как известно, не предопределяется заранее, и все происходящее является лишь цепью случайностей. Но даже те, кто знает эту истину, в какой-то момент оборачиваются назад и понимают, что пережитые ими случайности были закономерностью” Орхан Памук seafoodplus.info Fener Mah Sok. No: 43 D.4 Antalya/TÜRKİYE Tel: +90 00 54 Röportaj /Репортаж A liekber Vardı Aliekber Vardı Алиэкбер Варди LUXE TOUR Aliekber Vardı kimdir? Aliekber Vardı 18 Ocak ’de Özbekistan’ın Karşı şehrinde doğdu. Babası İsa Rasuloğlu – profesör olarak aynı şehrin devlet üniversitesinde Teori ve Beden Eğitimi Bölümünde çalışmaktadır. Tıp mezunu olan annesi Gülnara Bahşikızı uzun yıllar kreşlerde, okullarda ve çeşitli üniversitelerde sağlık alanında emek sarf etti. Dedeleri Ahıska’nın Sürli bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. ’te Aliekber Vardı liseyi bitirdikten sonra Karşı şehrinde bulunan Devlet Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Fakültesinin Grekoromen Güreş Bölümünü kazandı. Daha ortaokul ve lise döneminde müzik ve spora olan ilgisi onu bu alana getirdi. Atalarının izinden giderek (babası ve dedesi Özbekistan’ın ünlü güreşçilerindendir) Aliekber Vardı uluslar arası yarışmalara katıldı ve aynı zamanda iki kez Özbekistan şampiyonluğunu elde etti. Ayrıca kendisi Grekoromen güreş ustasıdır. İkinci sınıftan sonra antrenörlük faaliyetlerini yürütmeye başladı ve yılında üniversiteden mezun olunca da Karşı şehrin milli takımındaki güreşçilerin kıdemli antrenörü oldu. Aliekber Vardı ilk kez Türkiye’ye senesinde geldi ve turizm alanında çalışmaya koyuldu. Ancak yılına gelince Vardı Bey kendi turistik firmasını kumayı başardı ve günümüzde Luxe Tour firması olarak Türkiye’nin VİP turizmi alanında faaliyet göstermektedir. Aliekber Vardı aynı zamanda evli ve iki erkek ikiz çocuklar babasıdır. / LUXE TOUR A Ahıska iş лиэкбер Варди Биография Алиэкбера Варди Алиэкбер Варди родился 18 января года на юге Узбекистана, в городе Карши, в семье педагога и медика. Отец - Иса Расулоглупрофессор, работает в К а р ш и н с к о м Го с уд а р с т в е н н о м Университете на кафедре теории и методики Физической культуры. МатьГульнара Бахшикызы - долгие годы работала медиком в дошкольных учреждениях, школах и вузах. Его предки были выселены на seafoodplus.infoние в Среднюю Азию из Грузии, региона Ахыска, села Сюр. Алиэкбер Варди окончил школу в году. В школьные годы активно увлекался музыкой и спортом, что дало ему толчок для поступления на факультет физической культуры и спорта Каршинского Государственного Университета, на специальность Греко - Римской Борьбы. Идя по стопам своих предков (отец и дед были известными борцами Узбекистана), Алиэкбер Варди принимал участие в соревнованиях международного масштаба, является двух кратным чемпионом Узбекистана и мастером спорта по Греко - Римской Борьбе. Со второго курса университета начал заниматься тренерской деятельностью и уже по окончанию университета в году стал старшим тренером сборных борцов города Карши. В году Алиэкбер Варди впервые приехал в Турцию и начал работать в сфере туризма. И уже в году господин Варди основал свою туристическую компанию Luxe Tour, которая занимает хорошую позицию в сфере VIP туризма Турции и функционирует по сегодняшний день. Алиэкбер Варди женат и имеет двух сыновей двойняшек. - Aliekber Vardı ne iş yapıyor? - Luxe Tour firması Türkiye’nin turizm alanında hizmet vermektedir. Bizim misafirlerimiz dünyanın en zengin statüsünde olan insanlardır. Bu tür insanlar çok özel bir ilgi isterler. Genelde BDT ülkeleri, Avrupa ve Ortadoğu ülkelerinden misafir kabul ediyoruz. İşimizin büyük kısmı Antalya’da yaz sezonunda geçmektedir. Fakat kış aylarında İstanbul’a turist getiriyoruz. İstanbul turizmi, Antalya turizminden farklıdır. Biliyorsunuz İstanbul’a turistler sadece hafta sonları gelip daha çok Ayasofya, Sultanahmet, Topkapı Sarayı gibi tarihi yerleri gezip, Boğaz turu yapıp, restoranlarda güzel yemekler yemeyi tercih ederek son derece memnun kalır ve ülkelerine geri dönerler. Алиэкбер Варди о своей деятельности. - Наша компания Luxe Tour предоставляет услуги в сфере туризма в Турции. Клиентами компании являются люди с самым высоким социальным и финансовым статусами, что требует самого профессионального подхода. Наши гости приезжают со всего мира. Это в основном страны СНГ, Европы и Ближнего Востока. Большинство работы в Анталии приходится на летний сезон, так как это пляжный отдых. В зимний период наши гости приезжают в Стамбул. Там туризм немного другой. Если в Анталии отдыхают в основном с семьёй и долго - от недели до нескольких месяцев, то в Стамбуле популярны туры на выходные. Прогулки по историческим местам, музеям и ресторанам, оставляют у наших гостей массу эмоций и незабываемые впечатлений. - Aliekber Vardı nasıl başardı? - Türkiye’ye ilk defa yılında geldim ve o zaman Antalya’da turizmin en büyük acentelerinden birinde tam 8 yıl çalıştım. Orası benim için çok iyi bir okul oldu. Tabi herkes gibi ben de aşama aşama işi öğrenerek meslekte yol aldım. Bu süre zarfında çevremi olabildiğince genişlettim. Birçok ünlü iş adamlarla, sanatçılar, ünlü doktorlar ve çok sayıda bilim adamlarıyla tanıştım. ’de Luxe Tour acentesini kurdum ve o günden bu - Господин Варди, как Вам удалось добиться такого успеха? - В первые в Турцию я приехал в году, в город Анталью. В тот же год устроился на работу в туристическую компанию которая являлась одним из лидеров рынка в то время, и проработал там 8 лет, продвигаясь по ступенькам вперёд. В этот период я близко познакомился с очень известными 12 Röportaj /Репортаж Aliekber Vardı Алиэкбер Варди / LUXE TOUR Ahıska iş yana Türkiye’nin VIP turizmi alanında aktif olarak бизнесменами, докторами, ученными и деятелями çalışmaktayız. İşimizi profesyonel bir şekilde искусства. году была основана компания Luxe Tour, yaptığımızdan dolayı getirdiğimiz turist sayısı her sene В которая и по сей день ведёт активную деятельность в artmaktadır. Şurada altını çizmek isterim ki, biz sadece сфере VIP туризма в Турции. Число наших клиентов VIP turistlerle çalışıyoruz. Çünkü bizim getirdiğimiz растёт с каждым годом, благодаря нашему turistler Forbes listesinde yer alan varlıklı işadamlarıdır. профессиональному подходу к работе. Тут я хочу Dolaysıyla onlara sunduğumuz serivisin ne derece ve подчеркнуть, что мы работаем только с VIP гостями, многие из которых входят в список журнала Форбс, и hangi kalitede olacağını artık siz düşünün. предоставляемые услуги должны быть на Bizim acente üzerinden Türkiye’ye gelip tatil yapan поэтому самом высшем уровне. turistler daha sonra memleketlerinde arkadaşlarına, Гости, приехавшие через нашу компанию в Турцию, akrabalarına aynı zamanda bütün tanıdıklarına bu güzel прекрасно проводят время, и по возвращению к себе ülkeyi anlatarak, bizi referans gösteriyorlar ve bu şekilde на родину, делятся впечатлениями с родственниками turist sayımız gittikçe artıyor. Tabi bu hemen olacak bir и друзьями- нас рекомендуют, что и является нашей şey değil. İş kalitemizi bu seviyeye getirebilmek için рекламой. Чтобы довести дело до такого уровня, пришлось yıllarımı bu mesleğe severek приложить много сил и verdim. Bizim meslekte güven многому научиться. Biz sadece VIP turistlerle çalışıyoruz. çok önemlidir. Müşterilerimiz В этом деле на первом Çünkü bizim getirdiğimiz turistler bize ailesini hiç tereddüt Forbes listesinde yer alan varlıklı işadamlarıdır. месте стоит- доверие. Каждому гостю надо etmeden emanet edebiliyor. лично уделять внимание. Мы работаем только с VIP гостями, Çünkü güveniyor. Türkiye’ye Клиенты без колебания многие из которых входят в список getirdiğimiz misafirlerimizle отправляют свои семьи, журнала Форбс. bire bir ilgileniyorum ve детей отдыхать в dolaysıyla her on kişiden biri Турцию, потому что mutlaka bir yatırımda bulunuyor. Örneğin bazıları ev доверяют, и знают какое будет отношение Благодаря satın alıyor, bazıları iş yeri açıyor ve bu şekilde такому вниманию, практически каждый десятый обязательно делают инвестиции в нашей Türkiye’ye yatırım yapmış oluyorlar. Böylece Türk клиент, (покупают недвижимость, открывают ekonomisine de katkı sağlıyorlar. Hatta bazıları burayı o стране фирмы). Т.е. гости вносят свой вклад в экономику kadar çok seviyor ki temelli yani ailecek gelip buraya Турции. yerleşiyorlar. - Какой совет Вы бы дали нашей молодёжи? -Молодому поколению советую в первую очередь - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? образование и приобрести профессию, для -Gençlerimize dünyanın farklı ülkelerinde çalışabilmeleri получить того чтобы они могли легко ориентироваться в любой için mutlaka iyi bir eğitim görmelerini ve meslek стране мира. В нынешнее время чем больше знаний, edinmelerini tavsiye ediyorum. Bu dönemde ne kadar тем легче удастся доминировать в своей профессии. В bilgili olursanız, mesleğinize o kadar hâkim olursunuz. каждой стране молодёжь обязательно должна быть Gençlerimizin eğitimli olmaları çok önemli, zira bu образованной. Потому что будущее страны в их руках. ülkenin geleceği onların elinde. -Günümüzün gençleri biliyorsunuz çok sabırsız. Hemen zengin olmak istiyorlar, bir anda her şeyi bilmek istiyorlar. Bu konuda gençlerimize ne tavsiye edersiniz? -Evet, bu konuda size katılıyorum. Boşuna dememişler: ‘Fakir doğmak kusur değil, hayat boyunca fakir kalmak kusurdur’. İsterseniz ben size bu konuyla ilgili güzel bir hikâye anlatayım. Bir gün ulu bir çınar ağacının yanında bir kabak filizi boy göstermiş. Bahar ilerledikçe bitki, çınar ağacına sarılarak yükselmeye başlamış. Yağmurların ve güneşin etkisiyle müthiş bir hızla büyümüş ve neredeyse çınar ağacıyla aynı boya gelmiş. Bir gün dayanamayıp sormuş çınara: ‘Sen kaç ayda bu hale geldin ağaç?’ ’50 yılda’ demiş çınar. ’50 yılda mı?’ der kabak ve arkasından hafif sırıtarak şöyle devam eder: ‘Ama ben iki ayda seninle aynı boya geldim bak!’ ‘Doğru’ demiş ağaç. Derken yaz geçmiş arkasından güz gelmiş kabak önce üşümeye sonra yapraklarını düşürmeye, soğuklar arttıkça da aşağıya doğru inmeye başlamış. Sormuş endişeyle çınara; ‘Neler oluyor bana ağaç?’ ‘Ölüyorsun’ demiş çınar… ‘Peki, neden?’ diye sormuş kabak. ‘Benim 50 yılda geldiğim yere, sen iki ayda gelirsen olacağı bu olur.’… Yani azimle ve sabırla tepeleri aşmak lazım. - Сегодняшнее поколение очень нетерпеливо. Сразу хотят стать богатыми или сразу хотят все знать. По этому поводу что им посоветуете? - Да, я с Вами согласен. Ведь не зря говорят: "Не грех родиться бедным, грех им остаться!" Как раз на эту тему я бы хотел рассказать одну историю: Однажды семя тыквы упало возле дерева Платан (Чинар), и через некоторое время появился росток. С приходом весны, тыква обвила дерево и потянулась вверх. За короткое время, благодаря дождям и солнечным лучам, ей удалось вырасти до макушки дерева. И тогда тыква спросила у дерева: «За сколько месяцев ты смогло дотянуться до такой высоты?» «В течение 50 лет», - ответило дерево. «В течение 50 лет?» - сказала тыква. Затем посмотрела на дерево сверху и продолжила свой разговор: «Зато я смогла за два месяца достигнуть твоего роста, видишь!» «Это верно», - сказала дерево. Так или иначе, прошло лето, наступила осень, и тыкве стало холодно. А позже и листья стали падать с неё. С ухудшением температуры она начала постепенно спускаться вниз. Тут тыква тревожным голосом спросила у дерева: «Что со мной, дерево?» «Пришёл твой конец», - ответило дерево платан «Но почему?» - спросила тыква. «А потому что тот уровень, которого я достигал в течение 50 лет ты покорила за два месяца». Отсюда и вывод: покорять вершины нужно с настойчивостью и терпением, опираясь на опыт, приобретённый с годами 13 Röportaj /Репортаж A lik Çırah Alik Çırah Алик Чырах MİA TOUR Alik Çırah kimdir? MİA Çırahlar Tur sahibi Alik Çirah 25 Ekim ’da Kazakistan’ın Jambıl iline bağlı Merke ilçesinde bulunan Novovoskresenovka köyünde doğdu. Tanınmış Çirah ailesinden olan dedeleri Ahıska’nın Hırtız bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. Alik Çirah ilkokul, ortaokul ve liseyi aynı köyde bulunan Pobeda No: 21 okulunu altın madalya ile bitirdikten sonra senesinde Konya Selçuk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümünü kazandı. ’da Üniversiteyi bitirdi ve yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Enstitüsünde yine Kamu Yönetimi üzerine iki sene yüksek lisans yaptı. Fakat aile sorunlarından dolayı bitiremedi. Her ne kadar ders dönemi bitmiş olsa da, tez döneminde okulu bırakmak zorunda kaldı. senesinde ailesi Kazakistan’dan Antalya’ya daha yeni taşındığı için Alik Çirah çalışmak zorunda kaldı. Evli ve iki çocuk babasıdır. / MİA TOUR Ahıska iş A лик Чырах Биография Алика Чырах Алик Чырах родился 25 октября в года в Казахстане, Жамбылская область, Меркенский район, село Нововоскресеновка. Его предки из известной семьи Чырах были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Хыртыз. Алик Чырах закончил на золотую медаль среднюю школу № 21 имени Победы. Затем в году поступил в университет Сельджук на факультет Экономики и Административного Управления в городе Конья. В году окончил университет и в году поступил в аспирантуру в Анкаринском университете. Так как в году его семья переехала из Казахстана в Анталью, ему пришлось оставить учебу и устроиться на работу, чтобы обеспечивать свою семью, несмотря на то, что ему оставалось всего лишь сдать дипломную работу. На сегодняшний день Алик Чырах женат, имеет двоих детей. Является владельцем туристического агентства МİА Чырахлар Тур. - Алик Чырах, пожалуйста, расскажите о своей деятельности. - Наша компания МİА Чырахлар Тур выполняет работу, которая в туризме называется "incomming". То есть мы организуем отдых для туристов, которых отправляют наши партнеры из зарубежных стран, в Турции как встречающая сторона. В период отдыха обслуживание и сервис на высшем уровне осуществляют наши отельные гиды. В конце отдыха наших гостей, мы занимаемся их отправлением на родину. В основном наши гости прибывают из России и стран СНГ. Однако бывают туристы и из европейских стран, приезжающие отдыхать через нашу компанию. - Alik Çırah ne iş yapıyor? - MİA Çirahlar Tur olarak turizmde incomming işini yapıyorum. Yani kısacası turist karşılıyoruz. İşte yurt dışındaki partnerlerimizin bize göndermiş oldukları turistleri biz havaalanından karşılıyoruz ve rezervasyonunu yaptığımız otellerine yerleştiriyoruz. Oteldeki rehberlerimiz tatil süresince turistlerimize hizmet veriyor. Daha sonra tatilleri bittiği zaman geri havaalanına götürerek ülkelerine yolcu ediyoruz. Yoğunluk olarak çalıştığımız ülkeler Rusya ve BDT ülkeleridir. Ancak Avrupa ülkelerinden gelen talepleri de boş geri çevirmiyoruz. - Как вам удалось добиться такого успеха? - В туризме я начал работать еще будучи студентом. Каждый год я приезжал из seafoodplus.info в Анталью и работал в разных туристических компаниях. Конечно, я тоже, как и все начинающие в туризме, я начал работать трансферменом, потом перешел в статус отельного гида и продолжал работать до окончания университета. С года стал региональным директором в одной из крупной туристической фирме. Затем в этой же компании продолжил работать менеджером маркетинга зарубежного рынка. Продолжив работать в этой компании я продвинулся до заместителя генерального директора. За этот период времени нам удалось сделать большой рывок в развитии нашей компании. Уже в году наша фирма считалась одной из первых туристических - Alik Çırah nasıl başardı? - Turizmde, ta üniversite yıllarında çalışmaya başladım. Her sene yaz tatilinde Konya’dan Antalya’ya gelerek turizm şirketlerinde çalışırdım. Transferman olarak başladım, daha sonra otel rehberi derken okulu bitirene kadar bu böyle devam etti. ’ten itibaren büyük bir tur şirketinde bölge sorumlusu olarak çalışmaya başladım. Daha sonra aynı acentede yurt dışı pazarlama sorumlusu olarak devam ettim. Genel müdür yardımcısı olana kadar bu şirkette çalıştım. Hem parasını kazandık ve hem de şirketi olabildiğince büyüttük. ’e kadar çalıştığım 15 Röportaj /Репортаж Alik Çırah Алик Чырах / MİA TOUR Ahıska iş acenteyi Antalya’nın sayılı şirketler arasına getirmeyi компаний в Анталье. В то время мне удалось başardık. Bu süre zarfında gerek yerli ve gerek yabancı познакомиться со многими успешными людьми из birçok tanıdık elde ettim. Ünlü iş adamları, sanatçılar, Турции и зарубежных стран. Среди них были известные бизнесмены, искусствоведы, доктора и doktorlar ve çeşitli zengin insanlarla tanışarak çevremi многие другие обеспеченные люди. Однако из-за genişlettim. Ancak – krizinden sonra кризиса в годах один из наших больших Rusya’daki büyük bir partnerimizin batmasından dolayı партнеров в России обанкротился. Этот случай очень şirkette belirli sıkıntılar çıkmaya başladı. İşte benim bu плохо отразился на нашей компании. По этой причине мне пришлось уйти из фирмы. Но как говорится: şirketten ayrılmamın nedeni de bu oldu. чтобы ни случилось – все к лучшему. К счастью, в том ’de MİA Çırahlar Tur isimli kendi adımızı taşıyan же году я смог открыть свою семейную компанию aile şirketini kurduk. Aslında şirketimizin kuruluş tarihi МİА Чырахлар Тур, которая имеет в названии нашу yılıdır. Kardeşim Muhammed o zamanlar emlak ve фамилию. На самом деле это компания была основана inşaat üzerine kurduğu şirketin ’de TÜRSAB’ın A еще в году. Мой брат Мухамед основал эту grubu belgesini alarak şirketimiz turizmde incomming фирму для постройки и реализации недвижимости. А в году было получено разрешение у ассоциации işini yapmaya başlamıştır. туристических агентств Турции (TÜRSAB) на право Antalya’da turizm bilirsiniz inişli о су щ е с т вл е н и я çıkışlıdır. Bir sene iyi geçer туристиче ской Başarmak için standart dışı деятельности Турции. В bakarsınız bir sonraki sene kötü туризм – geçer. Bunu önceden tahmin bir insan olmak gerekiyor bu hayatta. Анталье непредсказуемая сфера. etmek zordur. Dünyada herhangi Чтобы добиться успеха в этой жизни, В один год может хорошо нужно быть универсальным bir kriz olduğu zaman ilk развиваться, а в другой etkilenen sektör turizm olur. Lüks пойти на спад. И это ihtiyaç olduğu için insanların önce karnı tok olacak, невозможно заранее предугадать. Каждый раз, когда üzerinde elbisesi olacak ve cebinde de parası olacak ki o ожидается кризис, в первую очередь от этого страдает zaman tatil yapmayı düşünebilsin. Kısacası insanlar tatili туристическая сфера. Потому что туризм относится к группе второстепенных, духовных потребностей. her zaman en son plana bırakır. Человек сперва должен накормить себя, затем одеться Ancak, genel olarak baktığımızda Antalya turizmi her и только после этого, если у него еще останутся sene kazanarak gidiyor. Örneğin Rusya piyasasında bir деньги, он может подумать об отдыхе. То есть, мысль düşüş olduğunda Avrupa piyasasında artış oluyor; Batı об отдыхе всегда приходит в последнюю очередь. Avrupa’sında düşüş gözlendiğinde Doğu Avrupa’sında Однако, несмотря на все ньюансы, при глобальном изучении туризма в Анталье становится ясно, что с artış görülüyor. Veya hem Rusya hem de bütün Avrupa каждым годом он развивается. К примеру, если на pazarında düşüş olduğu zaman bakıyorsun Orta Doğu российском рынке идет спад, то в европейском рынке ülkelerinden gelen turistlerin sayısı artıyor. Turizm böyle начинается подъем; или, например, если рынок Западной Европы идет к спаду, то в это время рынок bir şey yani. Küçük şirketler ilk kuruldukları zamanlar her sene yüzde Восточной Европы наращивает обороты. Даже бывают случаи, когда на российском и европейском veya yüzde artışla yükselirler. Çünkü daha рынках идет спад, туристы из стран Ближнего piyasada tanınmadıkları için fazla ilgi çekerler. Востока заполняют все отели Анталийского Dolaysıyla küçük şirketleri ilk zamanlarda hem denerler побережья. ve hem de sınarlar. Bu testi başarıyla geçtiğiniz zaman После основания маленьких компаний в первое время size olan güven artar. İşte bu şekilde biz ilk senemizde bin их рост может составлять процентов. Данный феномен можно объяснить новизной и kişi getirdiysek daha sonra bu sayıyı üç bin, dört bin неизвестностью фирмы на рынке, что и вызывает к kişilere kadar çıkarttık. Ancak küçük şirketler ne zaman ним большой интерес. Таким образом в первое время ki tanınmaya başlar işte o zaman yükseliş hızı yüzde 50, происходит качественное испытание небольших yüzde 20 hatta yüzde 10’lara kadar düşer. Belirli bir фирм. Если они успешно пройдут такой тест, то seviyeden sonra küçük şirketler bu şekilde büyüyerek зарекомендуют себя и получат доверие туристов. Исходя из этой логики, мы в первый год смогли gider. Biz de işte Allah nasip ederse bu sene belki yüzde обслужить в Анталии около тысячи туристов. А в 50 büyüyebiliriz. следующие годы нам удалось повысить число наших туристов до 4 тысяч человек. Однако когда небольшие фирмы начинают искать свое место на рынке, то - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Her şeyden önce gençlerimize okumalarını tavsiye скорость роста падает до 50, 20 или даже до 10 После скачка роста маленькие фирмы ederim. Üniversite okusunlar. Eğer maddi durumları процентов. продолжают развиваться медленно. Отсюда прогноз, elvermiyorsa çeşitli eğitim kurslarına katılsınlar veya bol что в этом году возможно наша компания сможет bol kitap okusunlar. Her ne olursa olsun gençlerimizin вырасти на 50 процентов. okumaları şart. Çünkü maddi sıkıntılar geçicidir. Bu dünyada her şey geçicidir aslında ancak neticede elinizde - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? В первую очередь я советую нашей молодежи sadece eğitim kalır. Bu yüzden okumak önemlidir. -получить образование. Пусть учатся в вузах и Kendimden örnek vereyim, hem Konya’da ve hem de университетах. Если имеются материальные Ankara’da okuduğum her satırın ve her harfin faydasını затруднения, то можно ограничиться курсами, или же gördüm ve görmeye devam ediyorum. Unutmasınlar ki заниматься самообразованием, самостоятельно читая книги на разные темы. Наше молодое поколение 16 Röportaj /Репортаж Alik Çırah Алик Чырах hayatlarında sırtını dayayabilecekleri en sağlam direk eğitimdir. Standart bir insan olmak kolaydır. Fakat standart dışı olabilmek zordur. İşte başarmak için standart dışı bir insan olmak gerekiyor bu hayatta. - Günümüzün gençleri biliyorsunuz çok sabırsız. Hemen zengin olmak istiyorlar, bir anda her şeyi bilmek istiyorlar. Bu konuda gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Onları o hale getiren şey reklamdır. Çünkü televizyonu açıyorsunuz reklam, gazeteyi açıyorsunuz gene reklam, radyo da aynı şekilde, efendime söyleyeyim işte internette herhangi bir site açıyorsunuz orda da reklamla karşılaşıyorsunuz. Daha bununla bitmiyor sokağa çıkıyorsunuz her taraf reklam, e dolaysıyla çocuklar da o reklamlarda gördükleri ürünleri çok kısa bir sürede elde etmek istiyorlar. Şunu anlamıyorlar ki böyle davranmaları onları bir tüketici sınıfına sokuyor. Üreticiler gençlerimizi bu şekilde kullanmış oluyor. Gönül isterdi ki gençlerimiz her zaman tüketici değil de birazda üretici olsunlar. Hızlı yaşayalım, hızlı öğrenelim ve hızlı büyüyelim diyenler her zaman yanılmışlardır. Çünkü her şeyin bir zamanı var bu dünyada. Hani bir atasözü var; ‘Haydan gelen huya gider’. Hızlı kazandığın paraları iki kat daha hızlı harcarsın. Neden? Çünkü nasıl geldiğini bilmediğin için nasıl gittiğini de anlayamıyorsun. Aksine: zor kazandığın kazancı öyle kolay kolay harcamazsın. Zira çok emek sarf etmişsin, gece ve gündüz demeden zahmet ederek bir gelir sağlamışsın. Böyle bir kazancı sen enine boyuna savura bilir misin? Tabii ki hayır. Alın teriyle kazanılan paranın hem değeri artar ve hem de bereketi. - Antalya’da turizm her sene daha kötüye gidiyor diyenlere katılıyor musunuz? - Antalya’da turizm kötüye gidiyor diyenlere ben katılmıyorum. O senin bahsettiğin otel şikâyetleri, esnaf şikâyetleri bunlar aceleci davrananlar için geçerlidir. Daha bir sene öncesine kadar tezgâhtar olarak çalışan birisi bakıyorsun bu sene kendisi bir dükkân açmış veya bir acente sahibi olmuş. Bu durum turizmin kötüye gittiğini gösterir mi? Tabii ki göstermez. Demek adam kazanmış ki kendine bir dükkân açabilmiş. Ama neden şikâyetçi? Çünkü tezgâhtar olarak çalıştığında esnaflığın ne demek olduğunu bilmediği için zannediyordu ki esnaflık kısa sürede köşeyi dönmek demektir. Yani ben şunu anlatmak istiyorum. Dün sen elemandın, bugün patronsun. Elemanlıktan patronluğa bir yıl içinde dönüşülmez. Ben şirketimi açabilmek için dokuz sene aynı şirkette çalıştım. Transfer elemanı olarak başlayıp yönetime kadar her şey öğrendim ve öyle kendi şirketimi açmaya karar verdim. Yoksa bende eğer bir yıl çalışıp ertesi sene kendi işimi kursaydım belki şimdi bende derdim:- ha! Turizm kötüye gidiyor. Ama ben işin prosedürünü öğrendiğim için turizmin kötüye gitmediğini biliyorum. Kısacası yüzme bilen insanı istediğin kadar derin sulara bırak boğulmaz. / MİA TOUR Ahıska iş должно становиться грамотным любыми путями. Потому как финансовые трудности не вечные. В нашем мире нет ничего вечного. Время идет и все меняется, но в итоге у нас остаются только знания, которые мы успели приобрести. Отсюда и вывод о важности знаний. Приведу пример от себя. Те познания, что я получил в seafoodplus.info и в Анкаре помогли мне многого добиться в жизни, и до сих пор я вижу пользу каждой строчки, каждой буквы, которые я прочитал в период моих студенческих лет. Пусть не забывают о том, что самая надежная опора в этой жизни – образование. Быть обычным человеком легко. Но тяжело быть универсальным человеком. И чтобы добиться успеха в этой жизни, нужно быть универсальным. - Сегодняшнее поколение очень нетерпеливо. Сразу все хотят стать богатыми или все знать. Что вы им посоветуете по этому поводу? - Совремнная реклама сделала их такими. Потому что на телевидении, в газетах, на радио, по интернету – кругом сплошная реклама. Отсюда и появляется это страстное желание приобрести рекламируемые товары, что делает молодых людей нетерпеливыми. Но они не могут понять, что так они становятся потребителями. И производители, в свою очередь, используют таких людей в собственных целях. Конечно, мне бы хотелось, чтобы хоть какая-то часть нынешнего поколения была на стороне производителей, а не потребителей. Всему есть свое время в этой жизни. Поэтому не стоит торопиться в этом мире. История нам доказывает, что люди с подобным мнением всегда ошибались. Есть такая поговорка "Как пришло махом, так и ушло прахом". Легко заработанные деньги легко и тратятся. Потому что мы не знаем, как эти деньги попали в наши руки, и точно так же не понимаем, когда их тратим. В тех же случаях, когда деньги зарабатываются с трудом – так же осознанно тратятся. Здесь мы познаем значение труда и цену заработанных в поте лица денег, впоследствие дающих нам изобилие. - Вы согласны с теми, кто говорит, что якобы с каждым годом туризм в Анталье идет на спад? - Я с ними абсолютно не согласен. Так думают нетерпеливые и неопытные на этом рынке люди. Еще год назад человек, который работал в магазине продавцом, на следующий сезон открывает свой магазин или свое агентство. Разве можно глядя на эту картину сказать, что туризм в Анталье идет на спад? Конечно, нет. Человеку удалось получить прибыль, если он смог открыть собственное рабочее место. Тогда почему же он жалуется? Я думаю из-за того, что когда он работая продавцом трудно осознать каково быть хозяином фирмы. То есть я хочу сказать, что за такое короткое время нельзя стать успешным руководителем. Чтобы открыть свою фирму, я проработал целых девять лет в одной компании. Целых девять лет я работал и заодно изучал все тонкости этой работы, начиная с первой ступени трансферов, и дойдя до управления. Если бы я поработав в туризме год, открыл себе фирму, то скорее всего сейчас был бы с ними одного мнения. Так как я полностью знаю процесс этой работы, то уверенно могу сказать, что туризм в Анталье не идет на спад. Иными словами, умеющий плавать не утонет, какая бы ни была глубокая вода. 17 Röportaj /Репортаж K emran Mecit Kemran Mecit Кемран Меджит / ELITE CLASS ELITE CLASS Kemran Mecit kimdir? ELITE CLASS acente sahibi Kemran Mecit 19 Ocak ’te Kazakistan’ın Almatı şehrinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın yukarı Oşora bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul ve ortaokulu Almatı’da bitirdikten sonra senesinde ailesiyle birlikte Türkiye’nin Iğdır bölgesine yerleşti ve liseye orada devam etti. Liseden sonra kendisini iş hayatına atadı. yılında Antalya’ya ailece taşındı. Evli ve iki çocuk babasıdır. К Ahıska iş емран Меджит Биография Кемрана Меджит Кемран Меджит родился 19 января года в Казахстане, городе Алматы. Его предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Юкары Ошора. После 7-го класса в году вместе с родителями он переехал в Турцию, город Ыгдыр. Здесь он закончил 11 классов школы и подался в бизнес. В году со всей семьёй переехал в Анталью. На сегодняшний день Кемран Меджит женат, имеет двоих детей, является владельцем туристического агентства ELITE CLASS. - Kemran Mecit ne iş yapıyor? - senesinde ELITE CLASS incomming acentesini kurdum ve dört senedir bu işi yapıyorum. ’e kadar biz ağırlıklı olarak Orta Asya ülkelerinden turist getiriyorduk. Artık bundan sonra Rusya piyasasına da açıldık. Yaptığımız iş, yurt dışından getirdiğimiz yolcuları havaalanından karşılıyoruz, rezervasyonlarını yaptırdığımız otellerine yerleştiriyoruz. Tatil bitince de geri otelinden alıp havaalanına götürüp ülkelerine uğurluyoruz. Bu süre zarfında rehberlerimiz gereken bütün ihtiyaçlarını karşılamakta turistlerimize yardımcı oluyorlar. Geçen sene toplamda 12 bin turist getirebildik. Bu seneki hedefimiz 18 bin kişi getirmek. - Господин Меджит, расскажите о своей работе. - В году я основал компанию ELITE CLASS Incomming и вот уже четвёртый год веду своё дело. До года мы работали только на рынке Средней Азии. Отныне будем встречать также туристов из России. Наша компания работает как встречающая сторона в Турции, занимаясь встречей гостей, их размещением в отелях и отправкой на родину. В период отдыха обслуживание и сервис на высшем уровне осуществляют наши отельные гиды. В прошлом году в общем мы встретили 12 тысяч туристов. В этом году планируем встретить 18 тысяч отдыхающих. - Kemran Mecit nasıl başardı? - Mümin Sekman’ın söylediği gibi; ‘Baş+arı: yani “Baş” olmak için “arı” gibi çalışmak gerekir’. Buna istinaden senesinde ben bu yola baş koydum ve Iğdır’dan Antalya’ya çalışmak ve başarmak için geldim. Antalya’ya ilk geldiğimde bir Turistik acentede transfermen olarak çalışmaya başladım. Daha sonra başka bir turistik acentede otel rehberi olarak devam ettim. Yıllar sonrada operasyon müdürü oldum. ’a kadar çalıştığım süre içinde acenteciliğin altından girip üstünden çıktım. Yani A’dan Z’ye kadar her şeyini öğrendim. Biriktirdiğim tecrübelerime dayanarak senesinde kendi acentemi kurmaya karar verdim. ELITE CLASS bir aile şirketidir. Bilirsiniz? Ekip çok önemlidir. Arkan sağlam olduğu sürece sen önde cesurca ilerlersin. Hani bir atasözü var ya, ‘Bir zincir, ancak en - Расскажите, как вам удалось добиться такого успеха? - Нужно работать как пчела, чтобы добиться успеха. Исходя из этой мысли, я ещё в году приехал из города Ыгдыр в Анталью с целью работать и добиться успеха. В первый год я работал в одной туристической компании в качестве трансфермена. На второй год уже устроился отельным гидом в другую фирму. В последующие годы мне удалось стать директором диспетчерского отдела туристической компании. К году я получил достаточное количества опыта в области работы туристических агентств. За этот период времени мне удалось изучить данную сферу от А до Я. И только после этого я решил основать свою туристическую фирму компания ELITE СLASS семейная фирма. Я думаю, вы знаете, что в бизнесе коллектив очень важен. Есть такая пословица: "Прочность цепи зависит от прочности самого слабого 18 Röportaj /Репортаж Kemran Mecit Кемран Меджит / ELITE CLASS Ahıska iş её звена". Слава Аллаху, в нашей цепи слабого звена нет. Коллектив у нас очень квалифицированный и компетентный. С таким коллективом мы твердыми шагами идём к успеху. zayıf halkası kadar kuvvetli olur’. İşte bizim zincirimizde zayıf bir halka yok çok şükür. Ekibimiz çok sağlam ve biz emin adımlarla başarıya giden yolda ilerliyoruz. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Gençlerimiz her şeyden önce adam olsunlar. Boş - Прежде всего, пусть будут людьми. Пусть gezmesinler ve sağda solda gevezelik yapmasınlar. остерегаются бесполезных разговоров и не тратят Okusunlar, eğitim alsınlar ve topluma faydalı insan своё время впустую. Желаю, чтобы они получили olsunlar. Yani kısacası, ‘Çalışan demir pas tutmaz’ bunu образование, стали грамотными людьми, полезными для общества. Потому как, железо не заржавеет до тех bilsinler yeter. Bizim gençlerimizin elinde bir avantaj var, oda bildikleri пор, пока используется. yabancı dildir. Onu değerlendirsinler. Son zamanlarda В руках нашей молодежи есть преимущество – знание иностранных языков. Следует ценить это gençlerimiz çok seçici olmaya başladı. ‘Yok, bu işi преимущество. beğenmem, yok ben burada çalışmam’. Veya ‘Ben bu işi В последнее время наша молодежь стала выбирать yapmam, bu iş bana göre değil’ gibisinden. себе работу. При выборе имеют место рассуждения Kardeşim başarı bir yolculuktur, bir varış noktası değil. вроде "эта работа не для меня " или "я создан не для Bu yüzden iyi de olsa, kötüde olsa eğer başarmak того, чтобы работать в таком месте " и т.д.. Они не istiyorsan katlanarak bir yerden başlaman gerek. понимают, что успеха добиваются постепенно, шаг за шагом. Поэтому, как бы ни Şikâyetçi olmamak lazım. было трудно, нужно начинать Devamlı şikâyet eden insan ‘Baş+arı: yani “Baş” olmak için “arı” с чего-то и идти вперед к hiçbir zaman zengin olamaz. gibi çalışmak gerekir’. успеху. Никогда нельзя Bu dünyada herkesin kendine жаловаться. Человек, Нужно работать как пчела, göre problemleri var. Sen bu который все время жалуется, чтобы добиться успеха. sorunlarını insanlara şikâyet никогда не станет богатым. ederek derdini anlatırsan insanlar Ведь у каждого есть свои собственные проблемы в жизни. Если ты все время будешь жаловаться, то люди belki sana acır ama sonra senin otoriten düşer. Ben demiyorum ki Kemran Mecit çok büyük yerlere выслушают и проявят сочувствие, но ты потеряешь в geldi. Hayır, benden daha büyük yerlerde olan их глазах свой авторитет. ağabeylerimiz var ve onlara olan saygım sonsuzdur. Я не говорю, что Кемран Меджит добился многого в этом мире. Нет, есть братья, которые добились Demek istediğim şu ki o ağabeylerimiz bize destek большего, чем я, и моё уважение к ним бесконечно. çıksınlar. Biz de bizden sonraki gençlerimize destek çıkalım. - Вы согласны с теми, кто говорит, что якобы с каждым годом туризм в Анталье идет на спад? - Antalya’da turizm her sene daha kötüye gidiyor - Сейчас у каждого человека есть своё мнение по этому поводу. Но с моей точки зрения могу сказать, что diyenlere katılıyor musunuz? - Şimdi herkesin fikri farklı olabilir, ama benim bu konu основную часть денег в туризме зарабатывают отели. üzerine düşüncem şudur. Dikkat ettiyseniz şu anda Я помню в е годы, когда работал в Кемере, после ужина на улицах города везде прогуливались туристы. turizmde kaymağı otelciler yiyor. Eskiden ben Но теперь такого зрелища не увидишь. Почему? hatırlıyorum ’li yıllarda Kemer’de çalışırken akşam Потому что все развлекательные центры, магазины и yemeğinden sonra sokağa çıktığımızda ortalık turistlerle рестораны, которые находились на улицах, отели kaynıyordu. Ama şimdi öyle bir şey yok. Neden? Çünkü построили у себя на площади. В результате гости во sokaktaki o restoranlar olsun, nargilecisi olsun, время своего отдыха постоянно находятся на mağazalar ve çeşitli eğlence mekânların hepsini otel içine территории отеля. А уличные бизнесмены остались на aldı ve dolaysıyla turistin dışarı çıkmasına gerekte улице и для них туризм в Анталье пришёл в упадок. kalmadı. Hal böyle olunca esnaf dışarıda kaldı ve tabiî ki На сегодняшний день в Анталье есть такие большие отели, что для обхода всей территории может onlar için turizm kötü oldu. Bugün Antalya bölgesinde потребоваться целая неделя. И зачастую по окончании öyle büyük oteller var ki, oteli dolaşmaya kalksan bir отдыха туристы возвращаются домой, проведя все haftada zor dolaşırsın. Zaten bir hafta içinde adamın tatili свое время только на территории отеля. bitiyor ve bu yüzden turist dışarı çıkmadan çekip Теперь давайте перейдем к туристическим агентствам. memleketine gidiyor. Şimdi esnafı bu şekilde bir kenara Что касается заработка, могу ответить, что есть такие koyalım. Gelelim incomming yapan şirketlere. Bizler туристические компании, которые получают прибыль kazanıyor muyuz? Diye sorarsan, kazananlar da var и те, которые не зарабатывают. Наша компания ELITE kazanamayanlar da. Biz ELITE CLASS olarak çok şükür CLASS хоть и пока небольшая, но, слава Аллаху, az da olsa kazanıyoruz. Allah herkesi Rezzak ismi ile получает прибыль. Пусть Аллах своим именем арРаззак наделяет уделом всех нас. rızıklandırsın inşa Allah. 19 Röportaj /Репортаж C UMALİ ZÜFER Cumali Züfer Джумали Зуфер / NEED TOUR NEED TOUR Д Ahıska iş жумали Зуфер Биография Джумали Зуфера Джумали Зуфер (прежняя фамилия Шубуладзе) родился в столице Узбекистана (Ташкент). После событий в Узбекистане в году переехал в Россию, Краснодарскую область. Затем в году переехал в Турцию, город Ыгдыр и ровно четыре года прожил в этом городе. Позже переехал в Анталью. На сегодняшний день Джумали Зуфер женат, имеет двоих детей. Cumali Züfer kimdir? Eski adı Cumali Şubuladze olan Need Tour'un ortağı Cumali Züfer Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te doğdu. Fergana olaylarından sonra Rusya'nın Krasnodar Eyaletine göç etti. Daha sonra ’da Türkiye’nin Iğdır şehrine taşındı ve dört sene Iğdır’da kaldı. Evli, aynı zamanda iki çocuk babasıdır. - Как вы стали партнерами с Исмаилом Маметом? - В первый год, когда мы приехали в seafoodplus.info, сильно пострадали в финансовом плане. Поэтому чтобы прокормить семью мне пришлось работать на любой работе, которая была. Днем и ночью работал на автомойке, на заправках, на стройке и т.д. Через некоторое время устроился в крупный торговый дом в качестве кладовщика. Здесь за короткое время я проявил все свое трудолюбие, которое оценило руководство и назначило меня на должность управляющего по кадрам. Некоторое время мы жили в Ыгдыре. В том городе для моих детей я не видел перспективы, тем более я не хотел, чтобы мои дети забыли русский язык и выросли в провинции. По этой причине в году со своей семьей я и переехал жить в Анталью. Как только нашел квартиру сразу же решил обойти все туристические агентства с целью найти работу. К счастью, через некоторе время я устроился на работу отельным гидом в туристическую компанию, которая в тот год только открылась и начала работу в свой первый сезон. В этом агентстве я проработал целых 10 лет. В первый год фирма смогла обслужить туристов. В последующие годы нам удалось увеличить число наших туристов до тысяч человек. В году мы с моим товарищем Исмаилом долгое время обдумывали идею по созданию собственной компании. Имея за плечами летний опыт работы в туризме, мы решили основать нашу фирму. В целом мы удовлетворены тем, как идёт наша работа. Компания осуществляет свою деятельность круглый год, развиваясь без риска и скромными, но надежными шагами. İsmail Mamet ile nasıl ortak oldunuz? - Iğdır’a ailemle geldiğim için ilk zamanlar baya maddi sıkıntı çektim. Dolaysıyla önüme gelen her işi yaptım. Oto yıkamada, petrol ofislerinde, inşaat alanlarında gecemi gündüzüme katarak çalıştım. Daha sonra büyük bir AVM’de depocu oldum. Burada sergilediğim performans kısa sürede yönetim tarafından fark edilince beni personel müdürü olarak görevlendirdiler. Belirli bir zaman Iğdır'da kaldık. Ama sonra baktık ki çocuklar büyüyor ve Iğdır biliyorsunuz küçük bir şehir. Dolaysıyla ben istedim ki benim çocuklarım daha büyük bir şehirde yetişsinler ve bunun yanı sıra bildikleri Rus dilini de unutmasınlar diye 'te Antalya’ya taşındık. Antalya’ya gelir gelmez bütün tur firmalarına başvurdum. Çok geçmeden bir turizm acentesinde rehber olarak işe başladım. Toplam on sene bu acentede çalıştım. İlk sene kişi getirebildik. Daha sonraki yıllarda bu sayı üç yüz, dört yüz bin kişiye yükseldi. ’de İsmail arkadaşımla oturduk, düşündük, taşındık ve nihayetinde bu şirketi kurmaya karar verdik. Sonuçta on senelik bir tecrübemiz var. Çok şükür iyi ki de açmışız. Hiç pişman değiliz. Her sene işimiz daha da iyiye gidiyor. Bizim işimiz sezonluk değil. Yaz kış turist getiriyoruz. Kısacası dört mevsim çalışıyoruz. Şirketimizi risklere girmeden yavaş yavaş ama emin adımlarla geliştiriyoruz. Исмаил Мамет коротко: - Желаю всем благополучия и успехов на этом рынке. Потому что ради этого мы все трудимся. Думаю, в этом сезоне все будут удовлетворены своим бизнесом. Какими бы мы не были конкурентами между собой, я очень хорошо знаю, что наши отношения несут в себе и братские чувства. Пусть в году Аллах не смущает никого, и еще раз желаю всем удачного сезона. Ayrıca İsmail Mamet de kısaca şunları söyledi: -Turizmde yatırımları olan tüm Türkiye ve Antalyamız’daki arkadaşlarımıza başarılar diliyorum inşa Allah herkes umduğunu bulur. Bunun için hepimiz bir şeyler yapıyoruz. Her ne kadar biz birbirimize rakip olsak ta tatlı bir rekabet var aramızda önemli olan herkesin umduğunu bulmasıdır. Allah kimseyi utandırmasın için herkese güzel ve başarılı sezon diliyorum. 20 Röportaj /Репортаж G üneş Ayvazoğlu Güneş Ayvazoğlu Гюнеш Айвазоглу / TERCÜMAN-ПЕРЕВОДЧИЦА Ahıska iş TERCÜMAN-ПЕРЕВОДЧИЦА Güneş Ayvazoğlu kimdir? Kazakistan’ın Antalya Konsolosluğunda tercümanlık yapan ve aynı zamanda kendi iş yeri sahibi olan Güneş Ayvazoğlu 25 Mayıs ’te Kırgızistan’ın başkenti Bişkek iline bağlı Yuriyevka ilçesinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Sur bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini aynı ilçede tamamladıktan sonra yılında Bişkek’te Kırgızistan Uluslararası Üniversitesi Diplomasi ve Uluslararası Hukuk Fakültesinin Hukuk Bölümünü kazandı. ’da üniversiteden mezun olduktan sonra Türkiye’nin Bursa iline taşındı. İkamet tezkeresini bu kentte aldı ve arkasından yılında Antalya’ya taşındı. Г юнеш Айвазоглу Биография Гюнеш Айвазоглу Гюнеш Айвазоглу родилась 25 мая в года в столице Киргизии городе Бишкеке, район Юрьевка. Ее предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Сур. После го класса в году Гюнеш Айвазоглу поступила на юридический факультет Киргизского Го с уд а р с т в е н н о г о Международного Университета. В году закончила ВУЗ и переехала в Турцию, город Бурса. Там она получила вид на жительство и в году переехала на Анталийскоe побережье и с тех пор живет здесь. На сегодняшний день Гюнеш Айвазоглу является переводчиком посольства Казахстана в Анталье, и в тоже время осуществляет частную практику. - Güneş Ayvazoğlu ne iş yapıyor? - senesinde Türkiye vatandaşlığımı aldım ve çok geçmeden yeminli tercümanlık belgemi de alınca bu işi profesyonel düzeyde yapmaya karar verdim. Dolaysıyla kendime ait bir şahıs şirketi kurdum. Zaten bu iş için fazla yatırıma ihtiyaç yok. Yeter ki bir adresiniz ve gereken tüm ofis eşyaları bilgisayar, telefon, faks ve internetiniz olsun. Bu işte çevre çok önemlidir. Tabi ki çevreyi bir anda edinemezsiniz. Bu zamanla oluşur ancak. Bunun yanı sıra yaptığınız işin kalitesine göre de çevrenizin ne kadar hızlı veya yavaş oluşacağı belli olur. Rusça ve Türkçe dilleri arasında ki her türlü tercüme işlerini yapıyorum. Benim müşterilerimin çoğu Rusya ve Türkiye’deki büyük şirketlerden oluşuyor. Kazakistan Konsolosluğu zamanımın neredeyse yüzde 80 alıyor. Konsolosluğa Kazaklardan çok bizim Ahıska Türkleri başvuruyorlar. Oturma izni alabilmek için Kazakistan’dan getirdikleri evraklarını tercüme ediyorlar, noterden onaylattırıyorlar ve sonra Konsolosluktan tasdikletiyorlar. Bir evrakın böyle bir prosedürden geçmesi en az doları buluyor. Düşünün eğer bir aile en az üç kişiden oluşuyorsa ve her birinin üçer tane evrakı tercüme edilip onaylanması gerekiyorsa nerden baksanız dolar maliyet çıkıyor karşınıza. Bazen çok yoksul aileler denk geliyor ve bu maliyetin altından kalkamıyorlar. Bu tür vatandaşlarımızın evraklarını elimden geldiği kadar ücretsiz tercüme ediyorum. Bu şekilde milletimize biraz da olsa faydalı olmaya gayret gösteriyorum. - Пожалуйста, расскажите о своей деятельности. - Я осуществляю переводы с турецкого на русский язык и обратно для любых документов, а также текстов различной тематики. Большую часть моих клиентов составляют известные фирмы Турции и России. В году я получила турецкое гражданство, в том же году защитила диплом переводчика и решила заняться данной работой на профессиональном уровне. Для этого мне потребовалось открыть частный офис, так как в моей работе очень важно иметь постоянный адрес и большое число знакомых. Открыть офис оказалось легко – для этого не требуется большой стартовый капитал. А вот наладить связи очень трудно, на это уходят годы, и насколько быстро наладятся отношения с людьми зависит от качества работы. Консульство Казахстана отнимает почти 80 процентов моего времени. Учитывая тот факт, что в казахское посольство чаще обращаются турки Ахыска, нежели сами казахи. Для получения вида на жительство обращаются для перевода документов, привезённых из Казахстана, нотариально заверяют и сертифицируют в консульстве. При такой услуге себестоимость одного документа составляет долларов. Следовательно, если из одной семьи обращаются как минимум три человека, и у каждого из них по три документа, чтобы пройти эту процедуру им потребуется долларов. Иногда бывают обращения из малообеспеченных семей, которым не по силам заплатить такую сумму. В таких случаях я - Güneş Ayvazoğlu nasıl başardı? - Antalya ’ya ilk geldiğimde benim elimden tutacak, bana yol gösterecek ve destek çıkacak hiç kimse yoktu. Ben 21 Röportaj /Репортаж Güneş Ayvazoğlu Гюнеш Айвазоглу / TERCÜMAN-ПЕРЕВОДЧИЦА Ahıska iş sadece Allah’a sığınarak ve başaracağıma samimiyetimle оказываю свои услуги бесплатно, стараясь таким inanarak geldim. Başarmak için önce hedefi belirlemek образом быть полезной нашему народу. gerekir. Hedefini çok iyi bilmek gerekiyor ki ona giden yolda daha istekli ve emin adımlarla ilerlerleyesiniz. - Как вам удалось добиться такого успеха? - Когда я первый раз приехала в Анталью, некому Sonra azim ve sabırlı bir şekilde çalışarak istediğiniz her было меня поддерживать и показывать мне дорогу. Я şeyi elde edebilirsiniz. Bazen olur çok uğraşırsınız, ama приехала сюда, надеясь только на одного Аллаха и bir türlü hedefe varamazsınız. Buna da Allah’ın takdiri веря в свои силы. diyelim. Demek ki nasip değilmiş, kısmet meselesi. Чтобы добиться успеха в первую очередь нужно определить свою цель. Насколько хорошо будешь Neticelere her zaman razı знать свою цель – настолько olmak lazım. Olmadı başka уверенно и с энтузиазмом Başarmak için önce hedefi будешь двигаться к ней. А hedefe yönelmek gerekiyor. belirlemek gerekir. работая настойчиво и терпеливо можно добиться Чтобы добиться успеха в первую - Gençlerimize ne tavsiye цели. Конечно, иногда очередь нужно определить свою цель. любой edersiniz? бывает, что для достижения успеха вы тратите очень - Atalarımızdan bize «Eskisi много времени, однако добиться olmayanın yenisi de olmaz» «Geçmişini bilmeyenin не получается. В таких обстоятельствах нужно geleceği de olmaz» gibi öğüt verici sözler kalmıştır. цели говорить "это воля Божья". Нужно всегда быть Onların binlerce yıllık tecrübesinden geçip, kuşakların благодарным за достижение результата, а если не düşüncelerinde yoğrulmuş bu sözlerin gerisinde büyük получается, – тогда направиться к другой цели. bir gerçeğin var olduğunu gün geçtikçe daha iyi совет вы бы дали нашей молодежи? anlamaktayız. Her şeyden önce gençlerimize tarihi -- Какой Как говорили наши предки "Не было бы старого, не kimliklerini bilmelerini tavsiye ederim. Malesef родилось бы новое" или "Незнающий своего Türkiye’de birçok insan Ahıska’nın nerede olduğunu прошлого не сможет узнать свое будущее". С каждым bırak biz Ahıskalıların türk olduğumuzu hala bilmiyor. днем мы все больше понимаем смысл этих слов, нам нашими предками, которые Dolaysıyla biz onlara Ahıska’lıyız deyince onlar Alaska оставленных прожили много веков и за это время обрели опыт. diye anlıyor. Veya Ahıska’lı Türkleriz deyince onlar bizi Прежде всего, я советую нашей молодежи изучить Kazak Türkü, Kırgız Türkü veya Türkmen Türkü gibi свою историю. К сожалению, в Турции до сих пор zannediyorlar. Bunun için önce kendimiz kendi tarihimizi многие жители не знают, где находился регион и даже считают, что мы не турки. Поэтому, çok iyi bilmeliyiz ki sonra herkese bizim bir Osmanlı Ахыска, когда мы говорим о том, что мы турки из Ахыска – Türkü olduğumuzu anlatalım. Ve bunun beraberinde biz они слышат Аляска или думают, что мы казахские Ahıskalı Türklerine özgü güzel örf adetlerimiz ve турки, кыргызские или туркменские турки и т.д. geleneklerimizi korumamız gerek mutlaka. Bu bir, Чтобы изменить мнение местного турецкого нам нужно тщательно изучить свое ikincisi, gençlerimiz her ne şartlarda olurlarsa olsunlar населения прошлое и доказать им, что мы являемся Османскими mutlaka okuyup eğitim almalarını ve bir meslek sahibi турками. olmalarını tavsiye ederim. Yeni neslin bir önceki nesilden Еще один совет - храните свою культуру и традиции. en az bir adım önde olması mutlak şarttır. Ancak bu И конечно я рекомендую обязательно получить образование, и иметь свою профессию. Только так şekilde ilerler ve gelişiriz. мы можем продвинуться вперед. 22 Röportaj /Репортаж E Eldar İzzet Элдар Иззет ldar İzzet Eldar İzzet 17 Mayıs ’da Kırgızistan’nın başkenti Bişkek’te doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Lahşev bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimi aynı şehirde tamamladıktan sonra yılında üniversiteyi okumak için Türkiye’ye geldi. yılları arasında Erzurum Atatürk Üniversitesi Muhasebe Bölümünden mezun oldu. Daha sonra Antalya’ya taşındı ve turizmin çeşitli şirketlerinde farklı pozisyonlarda çalıştı. Günümüzde Türkiye’nin önde gelen turizm şirketlerinden birinde bölge müdürlüğü yapan Eldar İzzet, başarısının sırrını şu sözlerle açıkladı: ‘Her şeyden önce dürüst olmak, işimi severek gece gündüz demeden fazla efor sarf ederek bu günlere gelebildik’. Dedi. Gençlere, mutlaka eğitim almalarını ve kötü alışkanlıklardan uzak durmalarını tavsiye eden Eldar İzzet, daha sonra şunları da söyledi: ‘Gençlerimiz saygı görmek istiyorlarsa, önce kendileri saygı göstermelidirler. Nitekim onlar bizim geleceğimizdir’. Ailesine çok değer verdiğini söyleyen Eldar İzzet evli ve iki çocuk babasıdır. 24 Ahıska iş Э лдар Иззет Элдар Иззет родился 17 мая года в столице Киргизии Бишкек. Его предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Лахшев. После го класса в году приехал в Турцию для дальнейшего обучения. году закончил университет Ататюрк в городе Эрзурум и приобрёл специальность бухгалтера. После окончания университета переехал в Алталью и работал на разных должностях во многих успешных туристических компаниях Анталии. На сегодняшний день Элдар Иззет является региональным директором одной лидирующей туристической компании в Анталии. Секрет достижения своего успеха он описал следующими словами 'Самое важное в любой работе это быть честным, любить свою работу и вложить дополнительные усилия и упорно трудиться’. Молодому поколению, советует обязательно получить образование, уважение к старшим и быть респектабельными. Так как они - наше будущее. Говорит Элдар Иззет. В настоящее время Элдар Иззет женат и отец двоих детей, также большое значение придаёт своей семье. Röportaj /Репортаж A lbina Hamzagil Albina Hamzagil Альбина Хамзагиль / SARABİ TRAVEL SARABİ TRAVEL Albina Hamzagil kimdir? SARABI Travel turizm acentesinde Genel Müdür Yardımcısı ve kontrat müdürü olmayı başaran Albina Hamzagil 1 Ekim ’da Özbekistan’ın Semerkant şehrinde doğdu. Daha sonra senesindeki Özbekistan olaylarından sonra Rusya’nın Krasnodar Bölgesine ailesiyle birlikte taşındı. Aynı yıl içerisinde Kazakistan’ın Jambıl iline bağlı Mihaylovka ilçesine taşındı. Burada ilk, orta ve lise öğrenimini tamamladıktan sonra ’da Türkiye’ye geldi. Bir sene Gaziantep’te TÖMER okudu. yılında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisat İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümünü kazandı ve ’de mezun oldu. Evli ve iki çocuk annesidir. Dedeleri Ahıska’nın Ude Bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. - Albina Hamzagil ne iş yapıyor? - Kontrat – anlaşmaların yapılması demektir. Kontrat müdürü de paket tur içerisinde yer alan turizm işletmelerini ziyaret ederek sözleşmeleri yapar. Yapılan sözleşmelere istinaden yatak ve oda kontenjanları tespit eder. Ancak bu çalışmalar her zaman sezon öncesinden tamamlanmış olmalıdır. Çünkü anlaşma yapılan otellere ait bilgiler tüketiciye katalog ve internet üzerinden sunulduğu için katalog çalışmaları anlaşmalardan sonra kontrat müdürü tarafından ya da katalog sorumlusu tarafından düzenlenir ve pazara sunulacağı tur operatörüne iletilir. Bu bölümde çalışan elemanlar rakip acentenin ürünleri ve fiyatlarını izleyerek; kendi tur operatörü, konaklama işletmeleri ve tüketiciler için en verimli hizmeti tespit ederek uygulamaya koyulur. - Abline Hamzagil nasıl başardı? - Turizmde yılından beri çalışıyorum. Üniversite dönemindeyken yaz tatillerinde Antalya’ya çalışmak için gelirdim. Turizmde direk otel rehberi olarak çalışmaya başladım ve daha sonraki yıllarda çeşitli tur şirketlerinde operasyon, rezervasyon ve satış müdürü olarak devam ettim. Evlendikten sonra biraz ara vermek zorunda kaldım. Ama çok şükür çocuklarım büyüdükten sonra 25 А Ahıska iş льбина Хамзагиль Биография Альбины Хамзагиль Заместитель генерального директора и менеджер по контрактам SABARİ Travel Альбина Хамзагиль родилась 1 октября года в Узбекистане, городе Самарканд. Ровно через десять лет после ферганских событий, в году Альбина Хамзагиль вместе со своими родителями вынужденно переехала в Россию, город Краснодар. Однако в том же году они всей семьей переехали в Казахстан, Жамбылскую область, Михайловский район. После го класса Альбина Хамзагиль в году по программе студенческого обмена приехала в Турцию. Первый год она посещала курсы турецкого языка (TÖMER) в городе Газиантеп. На следующий год поступила в университет имени Абант Иззет Байсал, на факультет экономики в городе Болу, который закончила в году. Ее предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Уде. Албина Хамзагиль на сегодняшний день воспитывает двоих детей. - Пожалуйста, расскажите о своей деятельности. - Контракт - это форма заключения договоров. Являясь контрактным директором, я общаюсь с туристическими организациями и заключаю с ними договоры по туристическим проектам, в которых оговариваются нормы и число комнат и спальных мест. Особенность данного вида работы заключается в том, что он должен быть выполнен до начала сезона, так как договоры, заключенные с отелями, предоставляются потребителям по каталогу или через интернет. Работа с каталогами, в свою очередь, осуществляется менеджерами по контракту, либо людьми, несущими ответственность за каталоги. Работающие в этом разделе тщательно изучают цены и тур продукты конкурирующих агентств для предоставления своим гостям жилья и качественный сервис за приемлемые цены. Только после этого они будут предложены туроператорам на рынке. - Как вам удалось добиться такого успеха? - В туризме я работаю с года. В тот период, когда я училась в университете, во время летних каникул всегда приезжала в Анталью и работала каждый сезон. В туризме я начала работать сразу в статусе отельного гида. А в следующие сезоны продолжила Röportaj /Репортаж Albina Hamzagil Альбина Хамзагиль tekrar satış müdürü olarak işe alındım ve son iki senedir SARABI Travel’de Genel Müdür Yardımcısı ve kontrat müdürü olarak çalışıyorum. Toplamda turizmde 12 senelik bir geçmişim var. Bu 12 senenin bana vermiş olduğu tecrübe ve anne babamın desteği ile eşimin sürekli yardımları sayesinde bu pozisyonda çalışıyorum. / SARABİ TRAVEL Ahıska iş работать в разных тур фирмах менеджером операции, резервации, затем и менеджером по продажам. После того, как вышла замуж, пришлось на некоторое время сделать перерыв. Но слава Аллаху, как только дети выросли мне удалось снова устроиться на работу менеджером по продажам на этом рынке. Последние два года я работаю в туристическом агентстве SARABI Travel заместителем генерельного директора и контрактным директором. На сегодняшний день мой стаж работы в туризме составляет 12 лет. Можно сказать, такого успеха я добилась благодаря моему опыту, который приобрела за этот период времени. Также очень важную роль сыграли мои родители и мой любимый муж, который всегда подсказывал мне верное направление. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Eşimin sürekli bana ve çocuklarıma söylediği bir söz var, o da Arapçası ikra olan sözdür. Yani oku demektir. Kuranı Kerimde geçen bu sözü ben de gençlerimize tavsiye ederim. Çünkü bir insan ancak okuyarak kendini geliştirebilir ve hayatındaki hatalarını azaltabilir. Okumak kendini bilmek demektir. Kendini bilen insan - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Мой муж часто говорит мне и нашим детям одно olgunluğa kavuşur. Bence başarı olgunluk demektir. Olgun insanlar hayatın арабское слово, "икра" - что означает в переводе на русский язык – "читай zirvesine çıkabilen insanlardır. изучай’’!". Это первое слово, Bir günü bir kasabanın olgun 12 senenin bana vermiş olduğu tecrübe ve anne которое упоминается и в священном Коране, я хочу babamın desteği ile eşimin sürekli yardımları insanına sormuşlar; ‘Olgun посоветовать нашему sayesinde bu pozisyonda çalışıyorum. olmak için ne lazım?’ молодому поколению. Успеха я добилась благодаря моему 12 O da demiş ki; ‘Tecrübe’. летнему опыту. Также очень важную роль Занимаясь чтением, человек Peki, tecrübeli olmak için ne сыграли мои родители и мой любимый муж, может развивать себя и допускать минимум ошибок lazım? который всегда подсказывал мне верное направление. в своей жизни. Чем больше ‘Problem’. человек набирает знаний, Ya problemi çözmek için ne тем больше он познает себя. lazım? Познать себя - это значит обрести мудрость. И с моей ‘Zaman’ demiş olgun insan. точки зрения, это и есть успех. Люди, которые Bu hikâyeden yola çıkarak hayatımızda hangi alanda достигли самой высокой цели в жизни – мудрые olursa olsun karşılaştığımız sorunlar karşısında şikâyetçi люди. В один прекрасный день у одного человека спросили: değil, azimli ve çözüme odaklı olarak o sorunlarla "Что нужно для того, чтобы стать мудрым?" В ответ mücadele etmek gerek. Sorunun büyüklüğü veya он сказал: "Опыт". - "Хорошо, а что нужно для того, küçüklüğünü bize zaman gösterir. Ne kadar fazla sorun чтобы набрать опыта? " - "Проблема". - "А что надо çözersek o kadar fazla tecrübe elde ederiz. Problemleri для того, чтобы решить проблему? " - "Время", ответил мудрый человек. Из этого рассказа çözerken maksimum hataları minimum seviyeye становится ясно, что при столкновении с проблемами indirebilmek için okumakta çok fayda var. Yani daha önce вместо жалоб на судьбу нужно усердно и терпеливо bu tür sorunlarla karşılaşan insanlar nasıl bir çözüm yolu решать их. bulduysa biz de aynı yoldan ilerleyerek çıkışa doğru Насколько велика проблема покажет время. Чем больше мы будем решать проблем, тем больше gidebiliriz. наберем опыта. Для сведения ошибок к минимуму при решении проблем будут полезны знания, которые мы получаем, когда читаем различные книги и перенимаем опыт предыдущих поколений. 26 Şiirler / Стихи N Nonna Halilova Нонна Халилова / ŞAİR - ПОЭТ Н ona Halilova Ahıska iş она Халилова Любовь Любовь, надежда и мечты. Что может быть прекрасней? Без ласки, нежности, любви Что может быть ужасней? Народ Люди, дамы, господа, Турок, немец, англичанин. Все живём мы на планете Любить всем сердцем, горячо Умеет тот, кто верит, Под названием Земля. Что жизнь прожить не так легко. Как живём мы в новом веке? С любовью сумеет. Что ответим на том свете Нашим предкам за поступки, *** Совершенные не верно? Мир спасёт любовь и честность. Мы не верно соблюдаем Это верная дилемма. Все обычаи, обряды. В мире много злых и вредных, Мы не верно поступаем, Их жестокостям нет меры. Делим всех и все на расы. Нет любви и нету веры. Белый, чёрный, азиат, Если ты поможешь бедным Разве это важно? И несчастным в этом мире, Разве можно воевать То не будет злых и вредных. Мир спасём мы, надо верить. Лишь за то, что кто-то Хочет властелином стать И надеть корону? А для нашего народа В жизни часто происходят В этом мире нету Очень разные моменты. Ни закона, ни свободы. Ситуации проблемы Только лишь нам остаётся Нерешённые ответы: Преклоняться трону. И женитьбы и разводы, Аллах один, Земля одна, И рождения и смерти, Жизнь одна даётся. И успехи и провалы Нету разных и раздельных И подъемы и падения. Все равны мы перед Аллахом. Все моменты неизбежны, Все проходят через это. Судьбы каждого не схожи, А по сути так похожи. Вот родился человечек, Он растёт и подрастает. И, конечно же, не знает, Что судьба ему подарит. Всё решать должны мы сами, А судьба лишь помогает Разделить судьбу на части, Не возможно, не угодно. Для чего мозги даны нам, Выбирать должны мы сами. Дорожи своей судьбою, Если хочешь быть счастливым. Судьба 27 Жизнь Жизнь проходит не заметно Словно ветром нас уносит Не успеем мы родиться Вот и старость к нам приходит Не успеем оглянуться Как и жизнь сама проходит Сердце жмётся, лишь при мысли Когда думаешь о смерти Что придёт пора покинуть Этот мир, в котором жил ты Мой совет тебе, не думай Не терзи свою ты душу Вспомни лучше, как нам в детстве Сказки разные читали Про волшебников и феев Про разбойников, кощеев Сочини и ты на старость Себе маленькую сказку Что покинув эту землю Попадёшь в рай небесный Все мы будем на том свете Будем жить там все мы вечно. Röportaj /Репортаж A ğabek Yaşaroğlu Ağabek Yaşaroğlu Агабек Яшароглу / DIVA’S CROCOS DIVA’S CROCOS А Ahıska iş габек Яшароглу Биография Агабека Яшароглу Агабек Яшароглу (прежняя фамилия Хейроев) родился 7 мая года в Казахстане, Меркенском районе Жамбылской области. Его предки были высланы из Грузии, село Хыртыз, регион Ахыска на спецпоселение в Среднюю Азию. После окончания го класса в году по квоте турков Ахыска он приехал в Турцию, чтобы продолжить обучение. Первые шесть месяцев Агабек посещал уроки турецкого языка в Фем Дерсхане. Затем поступил в университет Сельджук на факультет Экономики и Администрации Департамента делового администрирования. В году успешно окончил университет и в тот же год женился. На сегодняшний день Агабек Яшароглу – отец троих детей и владелец торгового центра DIVA’S CROCOS. Ağabek Yaşaroğlu kimdir? DIVA’S CROCOS deri mağazanın sahibi Ağabek Yaşaroğlu, (eski soyadı Heyroyev) 7 Mayıs ’te Kazakistan’ın Jambıl iline bağlı Merke ilçesinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Hırtız bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini aynı ilçede tamamladıktan sonra senesinde Ahıska kontenjanı ile Türkiye’ye üniversite okumaya geldi. İlk altı ay İstanbul’da Fem dershanesinde Türk dili eğitimi aldı ve arkasından üniversite sınavına katılarak Konya Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümünü kazandı. ’da üniversiteyi başarıyla bitirdi ve aynı sene içinde evlendi, şimdi üç çocuk babasıdır. Деятельность Агабека Яшароглу - В сфере кожаных изделий мы начали работать с года. А через год мы в месте с Меликшахом приобрели участок и построили собственный торговый центр. Слава Аллаху, в этом году нашему центру уже исполнилось четыре года. Работаем интенсивно, и дела идут очень хорошо. Более того, мы имеем несколько своих филиалов при отелях. Мы работаем совместно с туристическими агентствами, обслуживая гостей от агентств и через наши филиалы. Основное количество изделий к нам поступают из Стамбула, из Измира и от ведущих стран-производителей кожи в мире. В этом году мы заключили договор с фирмой в Стамбуле. Сменили логотип нашего центра, который теперь будет носить название DIVA’S CROCOS. -Ağabek Yaşaroğlu ne iş yapıyor? - Deri işini yılında yapmaya başladık ve ’da Melikşah ile birlikte bir yer alarak bu mağazayı sıfırdan inşa ettik. Çok şükür bu sene dördüncü senemize girdik. İşlerimiz gayet yoğun ve güzel. Ayrıca birkaç otelde mağaza bayilerimiz bulunmaktadır. Yaptığımız iş acentelerle anlaşmalı olarak onların bize getirdikleri müşteriler ve otellerde ki şubelerimizin bize gönderdikleri misafirlerimize son derece kaliteli servis sunarak onları memnun etmektir. Ürünlerimizi genelde İstanbul, İzmir ve dünyanın önde gelen deri üretici ülkelerinden alıyoruz. Bu sene İstanbul’da büyük bir şirketle bir anlaşma yaparak ortak bir şekilde çalışmaya karar verdik. Çünkü birlikte güç var. Bundan sonra artık mağazamızın logosu DIVA’S CROCOS olarak geçecek. - Господин Яшароглу, как вам удалось добиться такого успеха? - Во-первых, очень сильно мне в этом помогли мой отец, братья, родственники и друзья. Можно сказать, что благодаря поддержке близких мне удалось достигнуть этого уровня. Кроме того, во времена студенческих лет я приезжал в Анталью, и, работая в разных областях туризма, набрал большой опыт. Когда в году получил турецкое гражданство, решил заняться своим делом. Договорился с мебельной фабрикой, открыл филиал и ровно четыре года продавал мебель на рынке Анталийского побережья. Затем в году пересеклись наши пути с Меликшахом Айдыноглу и мы стали занимать - Ağabek Yaşaroğlu nasıl başardı? -Şimdi tabi benim başarımın arkasında öncelikle babam sonra kardeşlerim, akrabalarım ve dostlarım var. Onların sayesinde ve onların yardımıyla ben belki bugünlere gelebildim diyebilirim. Ayrıca üniversite yıllarımda her sene yaz tatilinde Antalya’ya gelerek turizmin farklı bölgelerinde çalışarak tecrübe elde ettim. senesinde Türk vatandaşlığını 28 Röportaj /Репортаж Ağabek Yaşaroğlu Агабек Яшароглу aldıktan sonra kendi işimi yapmaya karar verdim ve Antalya’da mobilya sektöründe ünlü bir mobilya şirketinin bayiliğini alarak tam dört sene iç piyasada mobilya satışını yaptım. Daha sonra yılında Melikşah Aydınoğlu ile yollarımız birleşti ve birlikte deri işini yapmaya başladık. Başarılı olmak hiçte zor değil. Yeter ki insan kendi işini dürüst ve doğru bir şekilde yapsın, o iş onu zaten kendiliğinden başarıya doğru götürür. / DIVA’S CROCOS Ahıska iş ся бизнесом, связанным с кожаными изделиями. В целом добиться успеха не трудно - для этого достаточно, чтобы каждый человек выполнял свою работу на совесть и без ошибок. Такая работа сама приведёт любого человека к успеху. - Какой совет вы бы дали нашей молодёжи? - Для начала я хочу посоветовать нашему молодому поколению, чтобы они оказывали уважение старшим. Такое воспитание мы получили от своих предков, и мне бы хотелось, чтобы оно передавалось из поколения в поколение. Уважение – это самый простой и самый естественный способ - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? взаимопонимания. Если человек стал фаворитом - Gençlerimize her şeyden önce büyüklere karşı saygılı успеха – он добился этого через уважение. Если olmalarını tavsiye ederim. Biz atalarımızdan bunu gördük человек неудачник, значит, он кого-то или что-то не уважает. Говоря об уважении, я имею ввиду не только ve isteriz ki gençlerimizde aynı yoldan devam ede уважение к старшим, но и уважение к своей религии, gitsinler. Çünkü saygılı insan kendisinin terbiyeli культуре, традициям, к своей истории. olduğunu gösterir. Terbiye Başarılı olmak hiçte zor değil. Уважение идет от eğitimin yarısı demektir. Yeter ki insan kendi işini dürüst ve doğru bir воспитания, а воспитание – şekilde yapsın, o iş onu zaten kendiliğinden Üniversite mezunu olan bir это половина образования. başarıya doğru götürür. gencin terbiyesiz davranması Если человек с высшим Ддобиться успеха не трудно - для этого образованием будет вести onun ne kadar cahil olduğunu достаточно, чтобы каждый человек выполнял себя невоспитанно – этим свою работу на совесть и без ошибок. gösterir. Hâlbuki güzel bir Такая работа сама приведёт любого он докажет свою terbiye alan bir genç terbiyeli человека к успеху. безграмотность. С другой davrandığında her ne kadar стороны, если взять человека без высшего образования, но крайне воспитанного, üniversite okumamış olsa da o onun ne kadar eğitimli мы увидим в нем просвещённость и компетентность. olduğunu gösterir. Yani demek istediğim o ki mesele Окончив университет мы лишь на половину sadece üniversite okumakla bitmiyor. Bunun yanında bir становимся образованными. Остальную часть de çok iyi bir aile terbiyesi almaları da şart. Saygı derken образования мы должны получить путем воспитания, sadece büyüklere karşı değil, aynı zamanda kendi dinine, полученного у своих родителей. По поводу второго моего совета я хотел бы сказать örfüne âdetine, kültürüne ve tarihine karşı da saygılı следующее. Большая часть нашей молодежи, olmalarını tavsiye ederim. приезжая в Анталью, устраивается работать в сфере İkinci mevzu olarak şunu söylemek isterim. Antalya’ya туризма. Однако на рынке Анталийского побережья gelen gençlerimizin çoğu turizm sektörüne есть еще много интересных сфер, у которых есть прекрасное будущее. Например, я бы рекомендовал yönelmektedirler. Hâlbuki bu bölgede daha değişik ve войти в сектор промышленности. Рынок Антальи geleceği parlak olan sektörler de mevcut. Mesela sanayi развивается очень быстро и с каждым годом число sektörüne girmelerini tavsiye ederim. Zira Antalya иммигрантов растет, что дает огромный плюс нашему молодому поколению, знающему иностранные языки. piyasası çok hızlı gelişen bir piyasadır. Her sene buraya В ближайшее время на рынке промышленности в yabancı uyruklu vatandaşlar yerleşmektedir. Bizim Анталье будет большой спрос на кадры со знанием gençlerimizin bu piyasadaki avantajı bildikleri yabancı иностранного языка. Я бы хотел, чтобы эти места dildir. Yarın bir gün sanayide bu konuda çok büyük bir заняли наши молодые люди. açıklık olacak. İşte bu açığı bizim gençlerimizin doldurmalarını isterim. 29 Röportaj /Репортаж M elikşah Aydınoğlu Melikşah Aydınoğlu Меликшах Айдыноглу DIVA’S CROCOS / DIVA’S CROCOS Ahıska iş M еликшах Айдыноглу Биография Меликшаха Айдыноглу Меликшах Айдыноглу (прежняя фамилия Лапаев) родился 12 июля года в Казахстане, Меркенском районе Жамбылской области. Его предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, село Ошора, регион Ахыска. После окончания школы в году, по квоте турков Ахыска вместе с Агабеком Яшароглу приехал в Турцию для получения дальнейшего образования. Первые шесть месяцев посещал уроки турецкого языка в Фем Дерсхане, города Стамбула. Затем поступил на юридический факультет университета Сельджук в городе Конья. На сегодняшний день Меликшах Айдыноглу женат, имеет троих детей, а также является партнером кожаного центра DIVA’S CROCOS. Melikşah Aydınoğlu kimdir? DIVA’S CROCOS deri m a ğ a z a nın ortağı Melikşah Aydınoğlu (eski soyadı Lapayev) 12 Temmuz ’te Kazakistan’ın Jambıl iline bağlı Merke ilçesinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Oşora bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini aynı ilçede tamamladıktan sonra senesinde Ahıska kontenjanı programı sayesinde Ağabek Yaşaroğlu ile birlikte Türkiye’ye okumaya geldi. İlk altı ay İstanbul’da Fem dershanesinde Türk dili eğitimi aldı ve arkasından üniversite sınavına katılarak Konya Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesini kazandı. Evli ve üç çocuk babasıdır. - Господин Айдыноглу, расскажите о своей работе и каким образом вам удалось добиться такого успеха? - Не смотря на то, что по образованию я юрист, после окончания университета я выбрал сферу торговли. Мне нравится торговать. Как говорил наш пророк Мухаммед (мир ему и благословение Аллаха): "Девять десятых дохода составляет торговля". Еще в студенческие годы я на каникулах ездил в Кушадасы, seafoodplus.info и работал в магазине кожаных изделий. Ровно 15 лет своей жизни я посвятил этому делу. Первый год, когда я только устроился в магазин, он был ещё слишком мал. Однако со временем мне удалось сделать из этого крохотного магазина большой шопинг-центр. Затем были открыты филиалы в России и Беларуси. Несколько лет я лично представлял филиалы в этих странах, затем передал дело младшему брату, а сам переехал в Анталью. Так как у нас с братом Агабеком был один проект, о котором мы мечтали долгое время, мы решили, что пришло время для осуществления нашего общего проекта. Мы основали наш кожаный центр Crocos в году. - Melikşah Aydınoğlu ne iş yapıyor ve nasıl başardı? - Hukukçu olmama rağmen üniversiteyi bitirdikten sonra ticaret yapmayı seçtim. Çünkü ticareti çok seviyorum. Peygamber Efendimizin (SAV) de dediği gibi; ‘Kazancın onda dokuzu ticarettedir’. Daha öğrencilik yıllarımda yaz tatillerinde İzmir Kuşadası’na gider ve bir deri mağazasında çalışırdım. O mağazaya tam 15 senemi verdim. İlk geldiğimde mağaza küçücük bir butik halindeydi. Daha sonra fikirlerimle ve geliştirdiğim projelerle o küçük mağazayı büyük bir şoping mağazasına dönüştürdük. Rusya ve Beyazrusya’da bayiler açtık. Birkaç sene bu bayilerin temsilciliğini kendim yürüttüm ve arkasından kardeşime devir ederek Antalya’ya geldim. Zira Ağabek ağabeyle yıllar önce kurmuş olduğumuz bir planımız vardı. Artık o projeyi hayata geçirme zamanı gelmişti. Ve nitekim öyle de oldu. Şimdi gördüğünüz bu Crocos mağazasını biz senesinde sıfırdan kendimiz inşa ettik. - В чём смысл слово Crocos? - Crocos – латинское слово, в переводе означает подснежник. У подснежника очень глубокий смысл, поэтому мы решили назвать наш кожаный центр Crocos. Имена в нашей жизни играют важную роль. Как имя человека влияет на его жизнь, точно также имя или логотип магазина влияют на его характеристику. Смысл такого названия в том, что несмотря ни на какие трудности мы будем расти как подснежник. -Crocos ne anlama geliyor? -Crocos eski Latince’de bir kardelen demektir. Başka bir deyişle çok yüksek dağlarda yetişen bir safran çiçeğidir aynı zamanda. Neden biz bu ismi verdik mağazamıza? Çünkü bu bitkinin çok derin bir anlamı var. Aynı o bitki gibi biz de kendi işlerimizde tepelere doğru yükselelim diye mağazamızın adını Crocos koyduk. İsim çok önemlidir, nitekim bir insanın adı o insanın hayatını ne derece yönlendiriyorsa bir mağazanın adı ve logosu da aynı şekilde o mağazaya bir yön verir. - Какой совет вы бы дали нашей молодёжи? - Настоящий друг - это тот, кто будет поддерживать тебя, даст тебе работу или научит тебя какой-нибудь 30 Röportaj /Репортаж Melikşah Aydınoğlu Меликшах Айдыноглу - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize vereceğimiz en güzel tavsiye onların ellerinden tutabilmektir. Yani onlara iş vererek, işi öğreterek her birini bir iş sahibi yapabilmek en güzel tavsiyedir. Şimdi tavsiye vermek kolay, ama o tavsiyeyi yerine getirmek zordur. Hani bir atasözü var. Çocuğuna sürekli balık vereceğine en iyisi ona balık tutmayı öğret. Bizim amacımız da bu. - Antalya’da turizmi canlandırmak için sizce ne yapılabilir? - Bu konuda Dubai’den biraz örnek alınabilir. Adamlar her sene yeni yeni festivaller düzenliyorlar. Her sektör adına bir festival yani fuar yapıyorlar. Dünyanın farklı ülkelerinden milyonlarca insan katılıyor bu festivallere. Neden çünkü fiyatlar çok uygun ve ürün seçimi olabildiğince geniş. Bunun yanı sıra reklamını da tüm dünyada çok iyi derecede yapıyorlar ki duyan herkes gidiyor Dubai’ye. Mesele bunun gibi bir faaliyet bizim Antalya’da da yapılabilir. Çünkü kış aylarında Antalya turizmi olabildiğince zayıf geçiyor. - Expo her halde böyle bir şey için yapılıyor? - Evet, expo ’nın Antalya için çok büyük bir getirisi olacağına inanıyorum. İnşa Allah belki o zaman Antalya’ya turist yaz kış akın eder. Expo Antalya için büyük bir rol oynayacak. Geçende Çin’de böyle bir expo center’e gittim. Adamlar çiçeklerden öyle bir desenler ve nakışlar yapmışlar ki insan ne kadar bakarsa baksın o güzelliğe doyamıyor. Sırf bu güzelliği görebilmek için dünyanın çeşitli bölgelerinden olabildiğine çok insan gelmişti. Düşünün sadece bir çiçek gösterisi için bu kadar insan geliyorsa bizim burada neler yapılabilir neler? Kısacası Antalya’da turizmi daha da canlı tutabilmek için çok ilginç fikirlere ihtiyaç var. - Peki, expo açıldığında büyük mağazalar ve sokak dükkânların satışlarını olumsuz etkiler mi? - Hayır, etkilemez, çünkü herkes kendi nasibini yer. Ayrıca tam tersi daha faydalı olacağını umuyorum. Expo sayesinde turist sayısı daha fazla artacağı için Antalya esnafının yüzü de gülecek. - Dericilik sektörü gittikçe daralıyor mu, yoksa daha mı fazla ilgi görüyor? - Şimdi deri zorunlu bir ihtiyaç olarak sayılmasa da en azından olmazsa olmaz ihtiyaç alanına girmektedir. Hele ki soğuk ülkelerde deriye karşı mutlaka bir ilgi ve ihtiyaç duyuluyor. Kaldı ki Türkiye bu sektörde kendi ustalığını ve kalitesini dünya piyasasında çoktan ispatlamıştır. Tabi ki satışlarımız eskiye göre biraz düştü. Ama bunun da nedeni bizim esnaflarımızın gidip Rusya, Kazakistan ve benzeri ülkelerde doğrudan mağaza açarak orada satış yapmaları oldu. Esnaflarımızın böyle bir davranışı ister istemez iç piyasada ki satışların düşmesine sebep oldu. Fakat bütün bunlara rağmen Antalya’da deniz olduğu sürece bu sektör hiçbir zaman ölmez. Zira dediğim gibi 31 herkes kendi nasibini yer. / DIVA’S CROCOS Ahıska iş профессии. Словесно давать советы легко, но выполнять их трудно. И всегда помните высказывание о том, что лучше дать человеку удочку и научить его ловить рыбу, чем кормить его все время пойманной рыбой. - Как вы думаете, что можно сделать, чтобы оживить туризм в Анталье? - В этом плане можно брать пример у дубайцев, организующих новые фестивали каждый год – на каждый сектор отдельный фестиваль или выставка. Миллионы людей из разных стран мира посещают эти фестивали. Почему? Потому что там приемлемые цены и огромный ассортимент. В дополнении к этому они делают грандиозную рекламу, и каждый, кто об этом услышит, едет в Дубай на выставку. Такие фестивали или выставки можно устроить и у нас. А пока что в зимний период туризм в Анталье проходит очень слабо. - Скорее всего Expo организуют с этой целью? - Да, Expo принесёт большую пользу Анталийскому рынку. С дозволения Аллаха, возможно после таких мероприятий туристы будут посещать Анталью и зимой, и летом. Expo сыграет большую роль в сфере туризма. В прошлый раз я посещал Eкспo-центре в Китае. Люди из цветов сделали узоры и вышивки,от которых невозможно было отвести взгляд. Туристы со всего света приехали туда, чтобы увидеть эту красоту. А теперь подумайте, если только один цветочный фестиваль притягивает внимание столь многих туристов, то что можно организовать у нас, в Анталье? Поэтому для оживления туризма в Анталье необходимо множество интересных идей. - Хорошо, но разве открытие Еxpo не вызовет снижение продаж уличных магазинов и шопинг-центров? - Нет, потому что у каждого своя доля в этом бренном мире. Скорее наоборот, Expo принесёт огромную пользу в области продаж всех магазинов благодаря росту числа туристов. Это, несомненно, поднимет настроение всех наших бизнесменов. - Расскажите, сектор кожевенной промышленности постепенно сокращается, или наоборот развивается? - Хотя кожевенная промышленность и не является чем-то обязательным, но без неё тоже нельзя обойтись. Особенно в северных странах, где есть большой спрос на кожевенную продукцию. Кроме того, Турция давно зарекомендовала себя на мировом рынке мастерством и качеством изделий из кожи. В какой-то степени продажи действительно упали за последнее время. Но причиной этому стал отток местных бизнесменов, которые уехали в Россию, Казахстан и прочие страны и открыли там кожаные магазины. Это напрямую подействовало на продажи внутри страны. Однако, несмотря на все это, пока в Анталье будет существовать море, сектор кожевенной промышленности никогда не сократится. Потому что, как я уже сказал, у каждого человека своя доля в этом бренном мире. Röportaj /Репортаж A ziz Rasimgil Aziz Rasimgil Азиз Расимгиль / GLOBUS JEWELLERY Ahıska iş GLOBUS JEWELLERY А зиз Расимгиль Биография Азиза Расимгиль Азиз Расимгиль (прежняя фамилия Караев) родился 8 декабря года в столице Узбекистана городе Ташкенте. Мать, госпожа Шерифе, по образованию педагог. Отец Рамиз Караев был профессором, доктором ядерной физики, преподавателем в университете. Его предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Сур. После окончания школы Азиз Расимгиль в году поступил в Институт востоковедения на Международные отношения – Факультет экономики и административных наук. Однако после 2-го курса он по программе студенческого обмена приехал в Турцию для продолжения своего образования. Первый год походил на курсы турецкого языка в городе Самсун. Затем в следующие годы окончил университет Улудаг Международные отношения Факультет экономики и административных наук. В году приехал в Анталью. А семья переехала жить в Турцию, город Ыгдыр. В году после шестимесячного курса получил лицензию профессионального гида на русском языке. На сегодняшний день Азиз Расимгил женат, имеет двоих детей, а также является одним из партнеров ювелирного магазина GLOBUS Jewellery. Aziz Rasimgil kimdir? GLOBUS Jewellery mağaza ortaklarından Aziz Rasimgil 8 Aralık ’de ailenin ikinci oğlu olarak Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te doğdu. Annesi Şerife Hanım tarih öğretmeni, babası nükleer fizik dalında Prof Dr. Ramiz Karayev ise üniversite hocasıydı. Dedeleri Ahıska’nın Sür bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. Eski soyadı Karayev olan Aziz Rasimgil liseyi bitirdikten sonra yılında Doğu Bilimi Enstitüsü’nde Uluslararası İlişkiler İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesini kazandı. İkinci sınıftan sonra yılında Türkiye ve Türkî Cumhuriyetler arasındaki öğrenci değişimi programıyla eğitiminin devamı için Türkiye’ye geldi. İlk sene Samsun’da TÖMER okudu. Arkasından Uludağ Üniversitesinde İİBF Uluslar arası İlişkiler Bölümünden muzun oldu. senesinde Antalya’ya yerleşti. Ailesi de Iğdır programıyla Türkiye’ye göç etti. ’da profesyonel rehberlik sınavını kazandı ve altı ay içinde Rus dili Bölümü kokartını aldı. Evli ve aynı zamanda iki çocuk babasıdır. - Aziz Rasmigil ne iş yapıyor? - Biz üç kardeşiz Abimin adı Ali Rasimgil, kardeşimin ismi de Murat Rasimgil olarak GLOBUS mağazasını ’den bu yana ortak çalıştırıyoruz. Yani burası bir aile şirketidir. Mağazamız metrekarelik bir alana sahiptir. Bizim mağazamızın ismi her ne kadar GLOBUS Jewelleri olarak geçse de asıl adı Ahıskant’ır. Ahıskant’ın anlamı – eski vatan ve yeni vatan demektir. Gördüğünüz gibi biz burada kuyumculuk yapıyoruz. Altın ürünleri ve değerli taşlar yani mücevher üzerine çalışıyoruz. Bir de İsviçre’de üretilen kıymetli saatlerin önde giden markalarını satıyoruz aynı zamanda. Toplam 45 çalışanımız vardır ve bunun çoğu Ahıska’lıdır. Genelde turiste yönelik çalışırız. Bunun dışında yedi sekiz tane otel mağazamız daha var. Vitrinlerdeki ürünlerimizin bazı kısmı Türkiye’de üretilmiştir diğer kısımları ise yurt dışı tedarikçilerden aldığımız ürünlerdir. İşte İtalya, Uzakdoğu, Yunanistan gibi ülkeler diyebiliriz. Taşların - Расскажите о своей работе. - Нас три брата. Старшего зовут Али Расимгил, а младшего Мурат Расимгил. С года, со дня открытия GLOBUS Jewelleri, мы все вместе работаем во благо нашего магазина. Общая площадь нашего центра составляет квадратных метров. Несмотря на официальное название – GLOBUS Jewelleri, настоящее имя магазина – Ahıskant, что значит прежняя и настоящая родина. На витринах нашего магазина вы найдете различного вида ювелирные изделия с любыми драгоценными и полудрагоценными камнями, из разной пробы золота. А также в ассортименте присутствуют наиболее популярные марки швейцарских часов. Имеются изделия, которые были произведены в Турции, Италии, Греции, странах Дальнего Востока и многих других. Основную часть камней импортируем из Индии, Южной Африки и т.д. Таким образом, мы представляем бизнес на международном уровне. 32 Röportaj /Репортаж Aziz Rasimgil Азиз Расимгиль Высококлассное обслуживание и вежливый персонал, который включает в себя уже 45 человек, сделает все ради удовлетворения наших гостей. Большая часть посетителей нашего центра - это туристы из разных стран мира. В Турции на ювелирном рынке самое важное то, что люди доверяют нам больше чем банковским организациям. В основе нашей работы лежит доверие. Наши партнеры оказывают нам большое уважение, а мы в свою очередь уделяем огромное внимание людям, с которыми работаем. На этом рынке честность всегда на первом месте. Покойный мой отец часто говорил нам: "В процессе любой работы основывайтесь на мораль и честность". çoğunu Hindistan, Güney Afrika ve benzeri ülkelerden alıyoruz. Bu şekilde uluslar arası düzeyde bir takım çalışma sergiliyoruz. Türkiye’de kuyumculukta asıl önemli olan şey vatandaşın bankadan çok bize güvenmesidir. Çünkü bizim işimizde her şey güvene dayalıdır. Gerçekten bakıyorsunuz çok küçük parçalar ama çok kıymetliler. Kaybı da insana çok acı çektiriyor. Dolaysıyla çalıştığımız firmalar bize çok önem veriyor, biz de çalıştığımız insanlara çok önem veriyoruz. Burada her şey tamamen dürüstlüğe bağlıdır. Rahmetli babam bize her zaman derdi; ‘Yaptığınız işi ahlaka ve dürüstlüğe dayanarak yapın’. Annemin de babamın da branşı öğretmenliktir. Annem okulda, babam da üniversitede öğretmendi. - Как вам удалось добиться такого успеха? - Это совершенно случайное явление. Все началось с того, как мы с младшим братом, будучи студентами, приехали в Анталью и начали работать гидами. Старший брат Али устроился продавцом в кожаном центре и постепенно продвинулся до начальника магазина. В году мы по решению моего брата Али открыли свой первый магазин площадью кв. метров. Наряду с этим открыли еще один небольшой ювелирный магазин. Название нашей фирме дали GLOBUS. - Aziz Rasimgil nasıl başardı? - Tamamıyla tesadüfî olan bir şey bu. Dediğim gibi öğrencilik yıllarımda Antalya’ya geldim ve Murat kardeşimle birlikte rehberlik yapmaya başladık. Ağabeyim de bir deri mağazasında tezgâhtarlıktan başlayarak şefliğe kadar yükseldi. ’ye kadar biz bu şekilde çalıştık. Sonra Ali ağabeyimin kararı üzerine metrekarelik bir deri mağazası açtık. Arkasından hemen yanında bir tane de küçük kuyum mağazası açtık. Firmamızın ismini de GLOBUS olarak adlandırdık ve öyle devam ettik. - Neden GLOBUS? - GLOBUS - küre demektir. Yani yuvarlak bir dünya. İstediğin kadar dön dolaş gene aynı yere gelirsin. / GLOBUS JEWELLERY Ahıska iş - Почему GLOBUS? - Потому что GLOBUS символизирует земной шар, то есть сколько бы ты ни Önce isim kazanmak için çalışmak крутился, все равно lazım. Sonra o isim sana zaten вернешься в прежнее место. para kazandırır. В первую очередь нужно заработать не деньги, а имя, то есть авторитет, который впоследствии будет р аботать на фирму. - Этот замысел отражается на ваших гостях? Да, конечно. Гости, побывавшие у нас, выходят на улицу и прогуливаются по всем магазинам этого района, и в итоге все равно возвращаются к нам. В году мы решили расширить свое дело и увеличили площадь нашего магазина от до квадратных метров, включив в ассортимент товаров и кожаные изделия. Однако через несколько лет приостановили продажу изделий из кожи на турецком рынке и решили работать только на экспорт. На сегодняшний день мы принимаем заявки на кожаные изделия, заказываем их на фабрике и отправляем по адресу заказчика. Ювелирный магазин также продолжает работать как и раньше. - Peki, müşterilere de yansıyor mu bu ifade? - Tabii mağazamızdan çıkan müşteriler başka mağazaları gezer dolaşır ama sonunda yine bize gelirler. İşte ’da işlerimizi büyüttük ve artık metrekarelik alan bize dar gelmeye başlayınca bu sefer alanımızı bin metrekareye kadar genişlettik. Kuyum ve deri mağazası olarak çalışmaya devam ettik. Ancak sonraki yıllarda Türkiye’de deri satmayı durdurduk ve bu işi sadece yurt dışı piyasasında yapmaya karar verdik. Dolaysıyla şu anda yurt dışından siparişlerimizi alıyoruz ve fabrikadan diktirip gönderiyoruz. Deri işini bu şekilde yürütüyoruz. Fakat kuyum işini eskisi gibi devam ettiriyoruz. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Вот что я хочу сказать молодому поколению. В какой бы сфере они ни работали, пусть не забывают, что самый основной капитал в этом мире - это имя. В первую очередь нужно заработать не деньги, а имя, то есть авторитет, который впоследствии будет работать на фирму. Турция – это страна, в которой все заводы, фабрики и оптовики готовы будут сотрудничать с тобой помогать тебе продвигаться вперед в твоем деле, если ты заслужил своей организации авторитет и уважение. Не надо искать легкий метод заработать денег. Нужно быть терпеливым и усердно работать. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize şunu tavsiye etmek isterim. Burada hangi alanda olurlarsa olsunlar en büyük sermayenin isim olduğunu unutmasınlar. Dediğim gibi önce isim kazanmak için çalışmak lazım. Sonra o isim sana zaten para kazandırır. Türkiye öyle bir memleket ki ismin temiz olduğu sürece gerek fabrikalar, gerek toptancılar ve 33 Röportaj /Репортаж Aziz Rasimgil Азиз Расимгиль / GLOBUS JEWELLERY Ahıska iş Тогда деньги сами побегут за тобой. diğerleri sana her zaman destek çıkar ve el uzatır. Kolay para peşinde koşmamalıyız. Sabırlı olup iş kovalamalıyız. İş kovalarsan para zaten kendisi gelir. - Вы согласны с теми, кто говорит, что якобы с каждым годом туризм в Анталье идет на спад? - Чтобы говорить такое, нужно прежде пережить худшие времена. Я в Турции с года работаю в туризме. Можно сказать, что нет такой работы, где бы я не работал. И мы действительно видели здесь худшие времена. Я помню, как однажды в Стамбуле возле меня взорвалась бомба. В городе Ыгдыр надо мной пролетали пули. Да, понятно, что вчера мы зарабатывали лир и этого хватало. Но если сегодня ты зарабатываешь лир, и говоришь, что этого тебе не достаточно – это не говорит об ухудшении положения в туризме. Пусть люди не забывают, что счастлив не тот, у кого много, а счастлив тот, кому хватает. В году в России была громкая девальвация, и рубль резко упал. В году в Стамбуле в августе, - в середине сезона, произошло землетрясение. И те времена действительно были худшими для туризма. Если смотреть с другой стороны, то в Антальи есть множество мелких магазинов, желающих быстро вырасти. В один сезон у этого магазина всего пять человек персонала, а в другом - уже 70 человек. Конечно же такой шаг хозяина рано или поздно обанкротит весь магазин. И после этого многие говорят о том, что в Анталье туризм с каждым годом идет на спад. Умные люди сразу за один шаг не расширяют свои магазины. Они, не торопясь, каждый год увеличивают обороты всего на 15 или 20 процентов. Приведу простой пример. Когда мы начинали работать в туризме, в году, ежегодный доход от туризма составлял всего шесть миллиардов долларов. На сегодняшний день это число выросло на 31 миллиард долларов. В девяностые года Турцию за год посещали около шесть миллионов туристов. Но сейчас ежегодно Турцию посещают 30 миллионов. К тому же в предыдущие годы туристы, услышав о каком-либо терракте в Турции, сразу меняли направление своего визита на другие страны. Однако в нынешнее время, несмотря на все это, люди для отдыха предпочитают нашу страну, и с каждым годом число туристов растет. Все это потому, что в Турции сфера туризма уже вошла в свою колею. Есть еще один момент. Раньше не было такой конкуренции как сейчас и в сфере туризма торговлю вели люди среднего класса. Но когда туристический рынок начал развиваться, в эту сферу стали входить крупные бизнесмены – и большие рыбы стали глотать мелких. Если в прошлые годы туристическая компания за сезон зарабатывала один миллион долларов, то государство вручало этой фирме плакет. Но теперь этот миллион сможет заработать любая уличная туристическая компания. Раньше если мы зарабатывали лир, то из них 70 лир оставались у нас. Но теперь все наоборот. Государство 70 лир забирает себе, а 30 лир оставляет нам. Если раньше нам хватало заработанного миллиона, то теперь мы должны зарабатывать два миллиона. Может поэтому люди говорят, что туризм в Анталье идет к худшему. - Antalya’da turizm her sene daha kötüye gidiyor diyenlere katılıyor muzunuz? - Şimdi kötüye gittiğini söyleyebilmeleri için öncelikle o kötüyü yaşamaları lazım. Ben Türkiye’de ’den beri turizmde çalışıyorum. Turizmde yapmadığım iş yoktur. Biz burada kötüyü gördük. İstanbul’da benim yanımda bomba patladığını bilirim. Iğdır’da üzerimizden mermilerin uçtuğunu gördüm. Kötü derken neye kötü diyorsun? Tamam, dün yüz liraya doyurdun. Ama bugün lira kazanıyorsan ve hala şükür edemiyorsan bu kimsenin sorunu değil, tamamen insanın iç sorunudur. Yani biz burada ’de Apo’nun yakalanmasını yaşadık. Aynı yıl içerisinde Rusya’da büyük devalüasyonu yaşadık. Bir anda rublenin çöküşünü gördük biz burada. Daha bununla da bitmiyor. ’da depremi gördük. Tam da Ağustos ayına denk gelmişti. O zaman turizm kötüydü. Şimdi beş kişi çalıştıran bir iş adamı birden personel sayısını 70’e yükselterek hızlı büyüyeceğim derse hiç şüphesiz kısa sürede batar. O zaman onun için turizm kötüye gider. Onun yapacağı şey o beş kişilik personel ile her sene yüzde 15 veya yüzde 20 olarak büyümesi lazım. Sana en basit bir örnek vereyim, biz turizme başladığımız yıllarda yani senesinden bahsediyorum Türkiye’nin turizmden sağladığı yıllık döviz girdisi 6 milyar dolardı. Fakat şu anda Türkiye’nin turizmdeki yıllık döviz girdisi 31 milyar dolar. Doksanlı yıllarda Türkiye’ye bir senede 6 milyon turist geliyordu. Ama şu anda bu rakam 30 milyona kadar yükseldi. Eskiden Türkiye’de bir bomba patlasaydı turist buraya gelmekten vazgeçerdi. Ama şimdi neler yaşanıyor kendiniz de görüyorsunuz. Bütün bunlara rağmen turist gene de geliyor ve sayıları gittikçe de artıyor. Türkiye turizmi artık oturmuş. Eskiden şimdiki gibi sert bir rekabet yoktu. Eskiden bu işi sıradan insanlar yapıyordu. Ancak pasta büyüyünce işin içine büyük iş adamları girmeye başladı. Denizlerde büyük balıklar her zaman küçük balıkları yutar bu bir gerçek. Eskiden turizm şirketleri bir milyon dolar girdi elde etselerdi devlet bu şirketlere plaket verirdi. Şimdi o bir milyon doları bir tane sokak acentesi bile yapıyor. Eskiden lira kazanıyorsak onun 70 lirası bize kalırdı. Ama şimdi tam tersi oldu. Devlet 70 lirasını alıyor bize sadece 30 lirası kalıyor. Yani işin şekli değişti. Önceden bir milyonluk satış yapman gerekirken şimdi iki milyon yapman gerekiyor, belki ondan bahsediyorlar iş zorlaştı diye. 34 Röportaj /Репортаж F Ferit Osmanlı Ферит Османлы / SPORCU-СПОРТСМЕН erit Osmanlı SPORCU-СПОРТСМЕН Ф Ahıska iş ерит Османлы Биография Ферита Османлы Шестикратный чемпион мира по армрестлингу, Ф е р и т О с м а н л ы родился 24 июня года в Узбекистане, Сырдарьинская область, город Гулистан. Его предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Кортох. После событий в году они всей семьей переехали в Азербайджан. Ровно через три года вернулись обратно в Узбекистан, город Гулистан. Таким образом, Ферит Османлы первые три класса образования получил в Узбекистане, до седьмого класса учился в Азербайджане, а й класс закончил снова в Узбекистане. В том же году поступил в Ташкентский Государственный Университет в Академию Физической Культуры и Спорта. В году закончил университет, и через - Ferit Osmanlı ne iş yapıyor? - Her sene iki defa çeşitli ülkelerde bilek güreşinde три года вместе с семьей переехал в Турцию, город Денизли. Однако с года turnuvaları düzenlenir. Bunun живет в Анталье. На biri Avrupa bilek güreşi сегодняшний день Ферит şampiyonasıdır ki genelde hep Profesyonel sporcu olmalarını Османлы женат и отец tavsiye etmiyorum. Çünkü profesyonel Mayıs ayı içerisinde geçer. Bir двоих детей. sporculuk vücuda zararlıdır. diğeri de dünya bilek güreşi Ferit Osmanlı kimdir? Bilek güreşinde 6 kez dünya şampiyonu olan Ferit Osmanlı 24 Haziran ’de Özbekistan’ın Sırdarya Vilayeti Gülistan şehrinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın K o r t o h bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. olaylarından sonra Azerbaycan’a ailece taşındılar. Tam üç sene sonra geri Özbekistan’a yaşadıkları şehre döndüler. Böylece ilkokulu Özbekistan’da, ortaokulu Azerbaycan’da ve lise öğrenimini tekrar Özbekistan’da bitirdikten sonra Taşkent Devlet Üniversitesi Spor Akademi Fakültesi Beden Eğitimi Bölümünü kazandı ve yılında mezun oldu. ’de ailece Türkiye’nin Denizli iline taşındı ve senesinde de Antalya’ya yerleşti. Evli ve iki çocuk babasıdır. şampiyonasıdır. O da genelde - Господин Османалы, Я не советую заниматься спортом eylül ile ekim ayları arasında расскажите о своей профессионально, так как düzenlenir. Ayrıca bir de деятельности? Türkiye bilek güreşi профессиональный спорт вредит здоровью. - Дважды в год проводятся şampiyonası var o da her yılın турниры по армрестлингу в Mart ayında organize edilir. различных странах мира. Avrupa ve dünya bilek güreşi turnuvalarına katılabilmek Первый из них - это европейский чемпионат по için önce Türkiye’de düzenlenen yarışmayı kazanmak армрестлингу, обычно проводится в мае. А второй gerekir. Türkiye’de yarışmayı kazanan sporcu otomatik - это чемпионат мира по армрестлингу, который olarak milli takıma geçmiş olur. Dolaysıyla Avrupa ve проводится либо в сентябре, либо в октябре. Также Dünya bilek güreşi şampiyonalarındaki bütün masrafları ежегодно в марте осуществляется чемпионат армрестлинга по Турции. Чтобы участвовать в Türkiye Vücut geliştirme Fitnesi ve Bilek Güreşi европейских и мировых чемпионатах нужно Federasyonu karşılar. Böylece Avrupa bilek güreşi сперва пройти конкурс армрестлинга по Турции. seçmeleri gene Mart ayında ve dünya bilek güreşi Выигравший все поединки в Турции, seçmeleri de Temmuz ayında yapılır. Yalnız bu seçime автоматически переходит в команду национальных ancak Türkiye bilek güreşini kazananlar katılabilir. спортсменов. Соответственно все расходы в 35 Röportaj /Репортаж Ferit Osmanlı Ферит Османлы / SPORCU-СПОРТСМЕН Ahıska iş европейских и мировых чемпионатах федерация армрестлинга, бодибилдинга и фитнеса берет на себя. Таким образом, отборочные турниры для европейского чемпионата проводятся в марте, а для мирового чемпионата в июле. Однако напоминаю, что в этих отборочных турнирах смогут участвовать только те спортсмены, которым удалось пройти в команду национальных спортсменов. В европейских чемпионатах по армрестлингу от имени Турции я участвовал два раза и в обоих поединках занял второе место. Но в прошлом году первый раз от имени Турции участвовал в мировых чемпионатах в категории - Ferit Osmanlı nasıl başardı? кг, где и в правой, и в левой руке завоевал - Küçükken ben Özbekistan’da çok kiloluydum. Bir günü первое место. Итого 14 раз стал чемпионом kendi kendime dedim ki bu böyle olmaz. En iyisi gidip bir армрестлинга по Турции, три раза занял второе fitness salonuna yazılayım ve bu kilolardan kurtulayım. место в европейских чемпионатах и пять раз стал чемпионом мира. В Ve nitekim öyle de oldu. этом году также занял Fitness salonuna первое место в geldiğimde salonun bir категории + кг на köşesinde bir bilek güreşi чемпионате Европы по masası gördüm. Etrafında армспорту, который da birkaç insan kendi состоялся с 18 по 24 мая aralarında bilek güreşi в Баку (Азербайджан). yapıyorlardı. Başlarında o В то же время zamanki dünya şampiyonu единожды удалось onlara antrenörlük получить кубок мира по yapıyordu. Meğerse bu армрестлингу среди профессионалов. fitness salonuna gelen Avrupa bilek güreşi şampiyonasına Türkiye adına iki defa katılabildim ve iki defa da ikinci oldum. Ancak Dünya bilek güreşi şampiyonasına geçen sene Türkiye adına ilk defa katıldım ve kiloda hem sağ ve hem sol kolda birinci oldum. Toplamda 14 kez Türkiye şampiyonluğunu kazandım. 3 kez Avrupa ikinciliğim var ve 5 kez dünya şampiyonluğum var ve en son Mayıs tarihleri arasında Azerbaycan-Bakü'de düzenlenen bilek güreşi şampiyonasına katıldım, orada da + kiloda yine birinci oldum. Aynı zaman bir kez de Profesyoneller arası Dünya kupasını kazandım. sporcular her hafta sonu kendi aralarında böyle bir yarışma düzenliyorlarmış. Yanlarına yaklaştım ve dedim ki; ‘Bende sizinle bir bilek güreşi denemek istiyorum’. Onlar önce güldüler ve dediler gel yapalım ama bizi yenemezsin, çünkü bilek güreşi taktik işidir. Ben de; ‘Olsun’ dedim ve inanır mısınız? Oradaki herkesi tek tek kaba gücümle yendim ve her kez şaşkınlık içerisindeydi. Bilek güreşi maceramız bu şekilde başlamış oldu. İlk beş ay bu fitness salonunda antrenman yaptım. Arkasından Özbekistan bilek güreşi yarışmalarına katıldım ve birinci oldum. Daha sonra yılında Rusya’nın Suzdal şehrinde düzenlenen bilek güreşi Dünya şampiyonasına Özbekistan adına katıldım ve hem sağ hem de sol kolda ikinci oldum. ’te Güney Afrika’da düzenlenen yarışmada gene ikinci oldum. Ancak aynı yıl Kazakistan’ın Öskemen şehrinde organize edilen Asya bilek güreşi turnuvasına katıldım ve orada birinci oldum. senesinde dünya bilek güreşi şampiyonası Japonya’da düzenlendi ve hem sağ, hem de sol kolda birinci oldum. Sağ kolda Japonların ünlü sporcusu Yoshi Kanayi ile finale çıktım. Sol kolda da Ukraynalı Andrey Pushkar ile final yaptım. ’da Polonya’da dünya kupası şampionasına katıldım ve orda da +95 kiloda birinci oldum. yılı benim için çok başarılı bir yıl oldu. Çünkü bu yıl içerisinde katıldığım bütün - Как вам удалось добиться такого успеха? - В детстве я был полным мальчиком. И однажды я сказал себе, что так нельзя продолжать дальше. Решил, что запишусь в фитнес-центр и избавлюсь от лишнего веса. Как сказал так и сделал. Когда я впервые пришел в фитнес центр, то в одном из углов увидел стол для армрестлинга. Вокруг стола несколько человек вели между собой борьбу. Тренером этого салона был один из чемпионов того времени. Оказалось, что к концу каждой недели посетители фитнес-центра устраивают между собой борьбу по армрестлингу. Тогда я сказал, что тоже хочу участвовать в поединке с ними. Они засмеялись и сказали, что я не смогу победить, потому что армрестлинг это сочетание техники и тактики. Я не поверил их словам и выиграл у всех, кроме тренера. Конечно, все были удивлены. Вот таким образом я и начал заниматься этим видом спорта. Первые пять месяцев я занимался в фитнес-центре и затем решил участвовать в конкурсе по армрестлингу в Узбекистане. В первом же моём поединке я завоевал первое место. Позже в году от имени Узбекистана участвовал на соревнованиях по армрестлингу, которые были организованы в России, в городе Суздаль. Там я получил второе место на обеих руках. В году в Южной 36 Röportaj /Репортаж Ferit Osmanlı Ферит Османлы / SPORCU-СПОРТСМЕН Ahıska iş Африке мне также удалось получить второе место. В том же году в Казахстане в городе Усть-Каменогорск состоялся Азиатский турнир по армрестлингу, где я смог наконец завоевать первое место. В году чемпионат мира по армрестлингу прошел в Японии, и там мне удалось завоевать первое место на обеих руках. На правой руке я вышел в финал с известным Японским спортсменом Ёши Канаи, а на левой руке с Андреем Пушкарем из Украины. В году чемпионат мира по армрестлингу прошел в Польше, где я также завоевал первое место в категории + 95 кг. год для меня был самым успешным в моей жизни – тогда я во всех соревнованиях завоевал первые места. Потом я переехал в Турцию. Но за десять дней до моего переезда провел титульный матч один на один с Алексеем Семеренко в России, городе Ялта и выиграл. А когда переехал в Турцию, пришлось оставить спорт на целых два года. Потому что по здешним законам, чтобы получить турецкое гражданство в течение пяти лет, каждый иностранец имеет право находится за границей всего шесть месяцев. Этот закон препятствовал мне участвовать в международных соревнованиях. В году удалось получить турецкое гражданство и с года я участвую во всех соревнования от имени Турции. yarışmaları birinci olarak kazandım. Daha sonra zaten Türkiye’ye göç ettim. Türkiye’ye göç etmeden on gün önce Rusya’nın Yalta şehrinde Aleksey Semerenko ile teke tek unvan maçı yaptım ve onu da kazandım. Türkiye’ye geldikten sonra iki sene spora ara vermek zorunda kaldım. Zira Türkiye vatandaşlığını alabilmek için beş yıl içerisinde en fazla altı ay yurt dışında bulunabilirsin yasası uluslar arası yarışmalarına katılmamı engelledi. ’da Türkiye vatandaşlığına geçebildim ve yılından itibaren artık tüm yarışmalara Türkiye adına katılıyorum. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize tabiî ki spor yapmalarını tavsiye ederim. Sigara, alkol ve benzeri alışkanlıklardan uzak durmalarını bunun yerine eğitim ve spor yapmalarını öneririm. Her gün bir paket sigara tüketen arkadaşlara devamlı şunu söylerim; bir ay içerisinde o sigaraya verdiği parayı götürüp bir spor salonuna verip sporunu yapsa fena mı olur? Hobisi sigara değil de spor olmuş olur. Tabi ben profesyonel sporcu olmalarını söylemiyorum. Profesyonel sporculuk vücuda zararlıdır. Neden diyeceksiniz? Çünkü profesyonel sporda insan kendi vücudunu olabildiğince zorluyor. Rakibini yenebilmek için inanılmaz zorluklara katlanıyorsun. Ve bu da zamanla kalbine ve diğer organlarına zarar veriyor. Bu yüzden fitness yapmalarını öneririm. Zira fitness yapan bir insan hem sağlıklı ve hem de forumda kalmış olur. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Молодому поколению, конечно, посоветую заниматься спортом. Держаться подальше от сигарет, алкоголя и бросить прочие вредные привычки. Вместо этого рекомендую получать образование и заниматься спортом. Я всегда говорю людям, которые каждый день покупают пачку сигарет: в течение одного месяца за те деньги, которые тратят на сигареты можно записаться в любой спортивный комплекс и вести здоровый образ жизни. Разве это было бы плохо? В этом случае их занятием станут не сигареты, а спорт. Конечно, я не советую заниматься спортом профессионально, так как профессиональный спорт вредит здоровью. Спросите почему? Потому что в профессиональном спорте человек принуждает свое тело к большим нагрузкам, чтобы победить соперника. Со временем такая нагрузка приносит вред сердцу и другим органам тела. Поэтому я рекомендую легкий вид спорта, чтобы быть здоровым и держать себя в форме. 37 Röportaj /Репортаж M uhamed İsmailov Muhamed İsmailov Мухамед Исмалилов / DOKTOR-ДОКТОР DOKTOR-ДОКТОР Muhamed İsmailov kimdir? Antalya Kemer’de Marina polikliniğin sahibi Muhamed İsmailov 23 Şubat ’da Özbekistan’da doğdu. Aynı yıl içerisinde ailesi ile birlikte Azerbaycan’a göç etti. Dedeleri Ahıska’nın Kikinet Bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. Azerbaycan’da liseyi bitirdikten sonra üniversite sınavlarına katılmak için geri Özbekistan’a döndü. yılında Semerkant Tıp Üniversitesi Pediatr Bölümünü kazandı. Üniversiteden muzun olduktan sonra Sırderya ilinin Gülistan şehrinde pediatr olarak çalıştı. olaylarından sonra tekrar Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye geldi ve Nerimanov Tıp Fakültesi öğrenim üyesi olarak görev yaptı. ’ten bu yana Türkiye’de ikamet ediyor. Evli aynı zamanda üç çocuk babasıdır. ухамед Исмаилов Биография Мухамеда Исмаилова Мухамед Исмаилов родился 23 февраля года в Узбекистане. В том же году вместе с родителями переехал в Азербайджан. Его предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Кикинет. После го класса Мухамед Исмаилов в году вернулся в Узбекистан, для того чтобы поступить в С а м а р к а н д с к и й университет на факультет педиатрии. А после окончания университета начал работать педиатром в городе Гулистан, в Сырдарьинской области. После событий в году Мухамед Исмаилов вынужденно переехал обратно в Азербайджан и устроился на медицинский факультет Нариманова в столице Баку. С года живет в Турции. Женат и отец троих детей. На сегодняшний день Мухамед Исмаилов владелец поликлиники "Марина". О деятельности Мухамеда Исмаилова - Так как я по образованию медик, переселившись в Турцию спустя некоторое время, то есть в году, мне удалось открыть свою поликлинику, и с тех пор мы обслуживаем пациентов, которые обращаются к нам. Мы оказываем первую помощь, а если болезнь окажется серьезной, то в таких случаях направляем в другие больницы, с которыми сотрудничаем. Наш коллектив состоит из докторов, медсестер, санитарных врачей, водителей и вошингеров. В связи с тем, что наша поликлиника находится в туристическом регионе Кемер, в основном мы имеем дело с пациентами из других стран, приехавшими сюда отдыхать. В связи с этим 90 процентов нашего коллектива владеют иностранным языком. Помимо поликлиники в Анталье имеется ассистентская компания "AKDENİZ ALARM ASİSTANS", которая ассистирует страховые полисы граждан из Турции Таиланда, арабских стран, Китая и других восточных стран. Кроме того, еще имеется салон красоты и здоровья для женщин. - Muhamed İsmailov ne iş yapıyor? - Branşım tıp üzerine olduğu için Türkiye’ye geldikten birkaç sene sonra yani ’de bu polikliniği açtım ve çalıştırıyorum. Polikliniğimizde doktorlar, hemşire, sağlık memuru, sekreter, şoförler ve temizlik elemanları çalışmaktadırlar. Genelde yabancı turistlere sağlık hizmeti verdiğimiz için personelin yüzde 90’ı yabancı dil bilmektedir. Bunun dışında Antalya’da AKDENİZ ALARM ASİSTANS şirketi olarak yabancı sigortalarının Türkiye, Tayland, Arap ülkeleri, Çin ve diğer doğu ülkelerin de asistanlığını yapıyorum. Ayrıca bayanlar için bir de LABELLA sağlık ve güzellik merkezini çalıştırıyorum. - Как вам удалось добиться такого успеха? - Секрет моего успеха заключается в том, что я всегда выполняю работу, которую знаю. Я никогда не берусь за дело, если оно мне не знакомо. Любой человек если будет выполнять понятную ему работу, добьется успехов на этом поприще. Конечно, как и у всех обычных людей у меня были некоторые трудности на пути к успеху. Но, чтобы преодолеть эти трудности мне пришлось вложить дополнительные усилия и упорно трудиться. Слава Аллаху, вот уже 12 лет как моя поликлиника и ассистентская компания "AKDENİZ ALARM ASİSTANS" продолжают работать на этом рынке. - Muhamed İsmailov nasıl başardı? - Başarmamın sebebi bildiğim bir işi yapmaktır. İnsan bildiği işi yaparsa başarma ihtimali her zaman yüksek olur. Bilmediğim işi asla yapmam. Zorluklar tabii ki oldu ancak çalışarak ve fazladan efor sarf ederek bu zorlukların üstesinden bu şekilde geldim. Ve çok şükür 12 senedir klinik aynı zamanda asistanlık işi devam ediyor. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimiz hangi alanda olurlarsa olsunlar her şeyden önce dürüst olsunlar. Yaptıkları işlerine bütün enerjilerini vererek yapmalarını tavsiye ederim. Enerji demişken şunu da ilave etmek isterim. Hani dedelerimiz hep derdi; ‘Ne ekersen onu biçersin’. Gençlerimiz bunu gaye edinsinler yeter. M Ahıska iş - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Нашим молодым людям советую быть всегда честными и справедливыми. В какой бы области они ни работали, пусть вложат в свою деятельность всю свою энергию. Как говорили наши деды, что посеешь, то и пожнешь. Пусть сделают вывод из сказанного. 38 Röportaj /Репортаж İ smail Gülel İsmail Gülel Исмаил Гюлель / DOKTOR-ДОКТОР DOKTOR-ДОКТОР И Ahıska iş смаил Гюлель Биография Исмаила Гюлель Исмаил Гюлель родился 10 августа года в Казахстане, Алматинская область, Иссыкский район. Его предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Юкары Ошора. После го класса Исмаил Гюлель поступил в А л м а т и н с к и й Го с уд а р с т в е н н ы й университет, на факультет медицины, кафедру общей хирургии. В году, когда закончил университет, проработал в разных больницах города Алматы. После распада СССР, в году вместе со своей семьей переехал в Турцию, город Ыгдыр. В году защитил свой диплом и по очереди проработал хирургом в таких учреждениях здравоохранения, как медицинский центр города Ыгдыр, государственная больница района Биледжик и Бозъюк, а также государственная больница района Бор в Области Нийде. А с го года работает в государственной больнице района Серик на Анталийском побережье. Исмаил Гюлель на сегодняшний день женат, имеет четверых детей. İsmail Gülel kimdir? Antalya Serik Devlet hastanesinde Genel cerrahi uzmanı olan İsmail Gülel 10 Ağustos ’te Kazakistan’ın Almatı ili’ne bağlı Issık ilçesinde doğdu. Validenler Ahıska’nın Yukarı Oşora bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimi aynı ilçede tamamladıktan sonra Almatı üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Bölümünü kazandı. ’de üniversiteden mezun olduktan sonra Almatı’nın çeşitli hastanelerinde branşı üzerine çalıştı. Sovyetlerin çöküşüyle birlikte senesinde ailesiyle Türkiye’nin Iğdır şehrine yerleşti. ’da diploma denkliğini aldı ve sırasıyla Iğdır sağlık ocağında, Bilecik ili Bozüyük ilçesi devlet hastanesinde, arkasından Niğde’nin Bor ilçesinde bulunan devlet hastanesinde Genel cerrahi doktoru olarak çalıştı. yılında Antalya Serik devlet hastanesine tahini çıktı ve o günden bu yana aynı hastanede Genel cerrahi uzmanı olarak çalışmaktadır. İsmail Gülel evli aynı zamanda dört çocuk babasıdır. - Господин Гюгель, расскажите, о своей работе. - На сегодняшний день я работаю общим хирургом высшей категории в государственной больнице Серикского района на побережье Антальи. Провожу любые операции, связанные с брюшной полостью, такие как аппендицит, инфекция желчных путей, перитонит, интраабдоминальной абсцесс, дивертикулит и т.д. В нашей больнице лечатся не только граждане Турции, но и иностранные граждане, особенно в летний период. - İsmail Gülel ne iş yapıyor? - Antalya Serik Devlet hastanesinde genel cerrahi uzmanı olarak çalışıyorum. Karın boşluğunda bulunan bütün organlardaki ameliyatları yapıyorum. Yani kısacası Apandisit, Safra yolları enfeksiyonu (akut kolesistit), Peritonit, Karın içi apse, Divertikülit v.s gibi ameliyatlar diyebiliriz. Hastanemizde vatandaşlarımızla birlikte yabancılar da muayene görmektedir. Özellikle yaz aylarında muayene gören yabancı turistler çok olur. - Как вам удалось добиться такого успеха? - Да какой там успех? Разве это можно назвать успехом? Настоящего успеха добились наши деды, наши предки. Потому что они прошли через войну, видели геноцид и депортации. Несмотря на все это они не сдались и добились настоящего успеха. Во-первых, благодаря Аллаху, а во-вторых благодаря им сегодня мы находимся здесь. Если я сейчас и работаю на этом месте, то потому что наши предки когда-то боролись за нас и за наше будущее. Вы понимаете? - Господин Гюгель, на сегодняшний день очень много хороших специалистов, которые окончили медицинские факультеты в странах СНГ и имеют большой стаж работы, но приехав в Турцию, не могут получить диплом международного образца. Поэтому они направляются в сферу туризма. Что вы посоветуете таким людям? - İsmail Gülel nasıl başardı? - Asıl başarıyı bizim dedelerimiz yaşamıştır. Çünkü onlar gördükleri o savaşlara, katliamlara, soykırımlara ve sürgünlere karşı yenik düşmediler. Her türlü zorluklara karşı sabrederek başardılar ve bizim bu günlere gelmemize sebep oldular. Yani ben şimdi bugün burada çalışıyorsam bunu dedelerimize borçluyum. Anlatabiliyor muyum? - İsmail Bey bugün Orta Asya ülkelerinde tıp üniversitelerini bitiren ve birkaç yıl o ülkelerde branşı üzerine staj yapan genç ya da orta yaşlı doktorlarımız var. Bunlar Türkiye’ye geldiklerinde diplomalarına denklik almakta zorlanıyorlar. Dolaysıyla ya turizm veya başka sektörlere yöneliyorlar. Bu gibi insanlarımıza ne tavsiye edersiniz? 39 35 Röportaj /Репортаж İsmail Gülel Исмаил Гюлель / DOKTOR-ДОКТОР Ahıska iş - Во-первых, в этом плане неправильное и несправедливое отношение к этим специалистам. Например, если взять европейские страны, такие как Германия, Греция и им подобные, в том числе и Израиль, то там специалисты, приехавшие из-за рубежа, в первую очередь проходят шестимесячные курсы. После окончания им выдают сертификаты, с которыми эти доктора могут работать по своему направлению в любых оздоровительных центрах. Но, к сожалению, в Турции каждый специалист, приехавший из-за рубежа, должен пройти экзамен и защитить свой диплом. Теперь я понимаю, что если на экзаменах будут вопросы соответствующие специализации медика, то любой профессиональный доктор сможет сдать этот экзамен с закрытыми глазами. Но ведь так не делается. Я хирург с большим стажем и если на экзамене мне будут задавать вопросы, связанные с микрохимией, микробиологией, биохимией или же вопросы общей медицины, то я испытаю затруднения с ответами на такие вопросы. Чтобы пройти такой экзамен нужно закончить кафедры, связанные с этими предметами. А иначе очень трудно будет получить диплом международного образца. На данный момент во многих развитых странах работают доктора из бывшего СССР. Если бы эти доктора не имели достаточного знания, то власти таких развитых стран не позволили бы им работать на такой ответственной работе. Как-никак речь идет о человеческой жизни. Однако слава Аллаху, что наконец-то вступил в силу новый закон, который облегчит положение моих коллег, приехавших из других стран. По данному закону доктора, знающие турецкий язык, а также доктора, относящиеся к тюркским странам, будут сдавать отдельный экзамен только по турецкому языку. Докторам, которые пройдут этот экзамен, автоматически будут выдавать диплом международного образца. Asıl başarıyı bizim dedelerimiz yaşamıştır. Настоящего успеха добились наши деды, наши предки. Şimdi burada bir kere çok büyük bir haksızlık ve yanlışlık var. Mesele Avrupa ülkeleri içerisinde yer alan Almanya, Yunanistan ve benzeri memleketlerde, buna İsrail de dâhil yurtdışından gelen tüm doktorlar için 6 aylık bir eğitim verilir. Eğitim sonunda doktorlara sertifika takdim edilir ve neticesinde doktorlar hiçbir denklik sınavına tabi tutulmadan bölümleri üzerine herhangi bir hastanede çalışabilirler. Ama Türkiye’de denklik sınavını kazanmak mecburiyeti var. Şimdi anlıyorum, eğer bu denklik sınavındaki sorular herkesin kendi branşı üzerine olursa eminim doktorlarımız bu sınavı rahatlıkla geçer. Mesela ben cerrah uzmanıyım bana cerrahi bölümüyle ilgili sorular sorulsa gözü kapalı geçerim bu sınavı. Ama sen tut bana mikro biyoloji veya mikro kimya, biyokimya ya da genel tıptan sorular sorarsan tabiî ki zorlanırım. Bu denklik sınavını geçebilmek için yukarıda saydığım dallar üzerine burada üniversite bitirmek lazım. Öbür türlü bu sınavı kazanmak mümkün değil. İşte haksızlık ta burada zaten. Hâlbuki şu anda dünyanın çeşitli ülkelerinde Sovyet zamanından kalan doktorlar çalışıyorlar. Bu doktorlar eğer yetersiz olsalardı o ülkelerin yöneticileri onların çalışmalarına müsaade eder miydi? Çünkü doktorluk çok sorumlu bir iştir. Neticede insan hayatı söz konusu. Ama Allah’a şükür yeni bir kanun çıktı ve bu kanun bizim yurt dışından gelen meslektaşlarımıza baya bir kolaylık getirdi. Yani Türk dilini bilen veya Türk soyundan gelen soydaşlarımız ayrı bir sınava tabi tutulacaklar. Onlara sadece Türk dili sınavı yapılacak. Eğer Türk dili sınavını geçerlerse denklik almış olacaklar. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Нашим молодым людям я советую учиться, учиться и еще раз учиться. Потому что Турция - это наша страна. Мы должны защищать эту страну от всего плохого. Я не хочу выражать свои чувства с точки зрения политики, но как бы там ни было, когда я смотрю на государственные учреждения, то вижу, что все они далеки друг от друга. Ощущение, что ни в одном учреждении нет искренне любящих свою работу. Я не вижу в этих людях никакого патриотизма. Исходя из этого, я желаю, чтобы наша молодежь выучилась, как следует, и немедленно заняла крайне важные позиции в управлении этой страны. Потому что у нашего народа есть чувство тоски по своей родине и настоящая любовь к своей стране. Если в этой стране и будут светлые дни, то только благодаря нашему молодому поколению. И будет хорошо, если это поймут все граждане этой страны, в том числе и правители. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize okumak, okumak ve gene bir kez daha okumayı tavsiye ederim. Çünkü Türkiye bizimdir, Türkiye’ye biz sahip çıkacağız. Siyasi konuşmak istemem ama ben bakıyorum Türkiye’de bütün kurumlar bir birinden kopmuş vaziyette. Hiçbir kurumda gerçek ve samimi çalışan insanlar yok gibi, yani ben bu insanlarda gerçek anlamda devlet sevgisini göremiyorum. Tam tersi, devlet düşmanı gibi davranıyorlar. Bu yüzden bizim gençlerimizin bir an evvel kendilerini çok hızlı bir şekilde yetiştirmelerini ve bu memleketin çok önemli yerlerine gelmelerini tavsiye ederim. Çünkü bizim millette vatan hasreti ve gerçek anlamda vatan sevgisi var. Eğer bu ülke güllük ve gülistanlık devrini yaşayacaksa bunu ancak bizim millet yapar. Keşke bunu herkes duysa ve bilse, yönetimdekiler dâhil. - İnşa Allah bu dergi sayesinde herkes duymuş olur. - С дозволения Аллаха, благодаря этому журналу все узнают об этом. 40 35 Röportaj /Репортаж A yvaz Turan Ayvaz Turan Айваз Туран / DOKTOR-ДОКТОР DOKTOR-ДОКТОР Ayvaz Turan kimdir? Antalya Atatürk Devlet Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Ayvaz Turan 29 Eylül ’te Özbekistan’ın Kokand şehrinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Kılde bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. katliamından dolayı ailece Rusya’ya göç etmek zorunda kaldı. Ancak birkaç ay sonra Azerbaycan’ın Gence şehrine taşındılar. Böylece ilkokulunu Kokand’a, ortaokulunu Gence’de ve lise öğrenimini de Rusya’nın Nalçik şehrinde bitirdi. Aynı yılda Nalçik’te Kabarday Balkar Devlet Üniversitesi Tıp Fakültesini kazandı ve ’da mezun oldu. İki yıl Nalçik Devlet Hastanesinde ortopedi ve travmatoloji bölümünde çalıştı ve daha sonra öğrenci değişimi programı ile Türkiye’ye geldi. İlk sene İzmir’de TÖMER okudu. Arkasından Bursa Uludağ Üniversitesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalında altı yıl uzmanlık eğitimi gördü. yılında Uzman Doktor unvanını kazandı. ile yılları arasında da omurga cerrahı üzerine yan dal eğitimi aldı. Aynı yıl içinde denklik aldı ve ataması yapıldı. Üç yıl Diyarbakır’ın Çermik ilçesinde ortopedi ve travmatoloji uzmanı olarak çalıştı. ’da da kurum iç atama ile Antalya’ya geldi. Evli ve iki çocuk babasıdır. А Ahıska iş йваз Туран Биография Айваза Турана Доктор-ортопед Айваз Туран родился 29 сентября года в Узбекистане, в городе Коканд. Его предки были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Кылде. После событий в Узбекистане в году Айваз Туран вместе со своими родителями вынужденно переехал в Россию. Однако через несколько месяцев они переселились в город Гендже, что находится в Азербайджане. Таким образом, первые 3 класса он закончил в Узбекистане. До седьмого класса отучился в Азербайджане, а 11 классов закончил в России, городе Нальчике. В том же году поступил в Кабардино-Балкарский государственный университет на медицинский факультет. В году, окончив университет, два года проработал ортопедом в Нальчике. Позже по программе студенческого обмена приехал в Турцию. Первый год ходил на курсы Турецкого языка в городе Измир. Затем в течение шести лет прошел специальное обучение на кафедре ортопедии в университете Улудаг в городе Бурса. В годах получил знания по хирургии позвоночника. В том же году смог получить диплом международного образца, также было назначение его в город Диярбакыр, район Чермик. В этом районе Айваз Туран как ортопед проработал целых три года. А в году был назначен в государственную больницу Антальи имени Ататюрк. На сегодняшний день Айваз Туран женат, имеет двоих детей. - Ayvaz Turan ne iş yapıyor? - Ortopedi kısaca orthos ve paedia sözcüklerinin birleşiminden oluşmuş düzgün (orthos) çocuk (paedia) anlamına gelir. Temel olarak kas iskelet sistemini ve onun sorunlarını inceleyen, gövdenin devinim dizgesinin morfolojisini ve işlevini değiştiren doğumsal, sonradan edinilmiş ya da travma sonucu oluşan lezyonları incelemeye, önlemeye ve tedavi etmeye yönelik tıp uzmanlık dalıdır. Ortopedi ile ilgili her türlü ameliyatı yapıyorum. Kırıktır, çıkıktır, kaza sonucu oluşan hasarlar veya doğuştan gelen anomaliler üzerine bütün ameliyatları gerçekleştiriyoruz. Hastalarımız genelde yerli vatandaşlarımızdan oluşuyor. Bazen yabancılar da çıkıyor. Son zamanlarda bizim Ahıskalılar da beni duyup bildikçe bu hastaneye gelmeyi tercih ediyorlar. - Господин Туран, расскажите о своей деятельности - Ортопедия (от греч. orthos — прямой, правильный и paedia — воспитание, обучение) — раздел клинической медицины - хирургии, - изучающий профилактику, диагностику и лечение деформаций и нарушений функций костно-мышечной системы, которые являются результатом врождённых дефектов, пороков развития, последствий травм или заболеваний. Я делаю все виды операций, связанных с ортопедической хирургией, такие как вывихи, случайные повреждения или врожденные аномалии и т.д. Нашими пациентами в основном является местное население. Но среди них иногда оказываются и иностранцы. В последнее время среди пациентов я все больше вижу турков Ахыска приехавших из Средней Азии. Они предпочитают обращаться в нашу клинику и в дальнейшем, поскольку мы предлагаем - Peki, yabancılar için hastanenizde herhangi bir indirim var mıdır? Ülkelere göre değişiyor. Bildiğim kadarıyla mesela 41 35 Röportaj /Репортаж Ayvaz Turan Айваз Туран Kazakistan veya Rusya gibi ülkeler arasında ikili anlaşmalara göre yüzde 25’lere kadar bir indirim söz konusu. Daha da çeşitli indirimler var ama bu bir paket programıdır. / DOKTOR-ДОКТОР междисциплинарный сервис государственных больниц. Ahıska iş на уровне - Хорошо, скажите, в вашей больнице есть какие-нибудь льготы для иностранцев? - Это зависит от страны, из которой приехал человек. Например, между такими странами как Казахстан и Россия, у Турции существует двухсторонние договора о том, что граждане этих стран могут лечиться в Турецких государственных больницах со льготами на 25 процентов дешевле. İnşa Allah diyerek oturup beklemek bize bir şey vermez. Все время говорить "дай Аллах" и при этом ничего не делать, не приведет нас к намеченной цели. - Как Вам удалось добиться такого успеха? - Такого успеха я добился благодаря своим родителям. Я помню в трудный период жизни мои родители не ели и не пили, но зато обеспечили мою учебу. Они словно посадили дерево и многие годы ухаживали за ним, пока это дерево не дало фрукты. Я очень горжусь своими родителями и всегда целую их руки. Еще раз огромное спасибо им за все, что они для меня сделали. -Ayvaz Turan nasıl başardı? - Başarımın arkasında her zaman anne babam vardı. Hani derler ya, yemediler yedirdiler, giymediler giydirdiler. Aynen öyle oldu. Bir ağaç ekersiniz ve yıllarca ona hizmet edersiniz, sonra da o ağaç meyvesini verir ya. İşte onun gibi bir şey bu. ’li yıllarda Türkiye’ye gelen her aile hemen işe başlardı, ailece konfeksiyon veya inşaat işlerinde çalışırlardı. Anne babamız da aynı işlerde çalıştılar ama bizim çalışmamıza izin vermediler. Lakin bizi okuttular. Çok zordu ama başardık. Sağ olsunlar her zaman ellerinden öperim. - Какой совет Вы бы дали нашей молодежи? - Молодому поколению я советую лишь одно: как бы ни было трудно в этой жизни, пусть никогда не сдаются. Иногда в жизни кажется, что добиться успеха очень трудно или почти невозможно, но как бы там ни было, - это достижимо. Пусть не забывают, как бы высоко не стояли горы, дороги через них все равно пройдут. Это я говорю особенно тем, кто закончил медицинские факультеты в Средней Азии и приехал в Турцию на постоянное проживание. Когда переезжают сюда, то в первую очередь испытывают трудности в получении диплома международного образца. И поэтому вынужденно работают в других областях. Мой им совет – при переезде в Турцию надо записываться на курсы турецкого языка, а также больше читать книг на турецком языке. Необходимо выучить турецкий медицинский язык, а потом сдавать экзамен на подтверждение диплома. И только тогда удастся легко пройти этот экзамен. Конечно, будет хорошо, если наши старейшины DATÜB – Всемирная Ассоциация Турков из Ахыска заинтересуются этим вопросом и обратятся к турецким властям с целью облегчить решение этой проблемы. Дай Аллах, чтобы это случилось в самое ближайшее время. Я понимаю, что все время говорить "дай Аллах" и при этом ничего не делать, не приведет нас к намеченной цели. Конечно, нужно просить у Аллаха, и в то же время всем народом должны вместе усердно работать над нашими правовыми проблемами. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize tavsiye etmek istediğim tek şey, asla ve asla pes etmesinler. Başarmak çok zor ve imkânsız gibi görünse de mümkündür. Taşı suyun gücü değil, suyun devamlılığı deler. Dağ ne kadar yüce olursa olsun yollar onu aşar diye bir atasözü var. Bunu özellikle Orta Asya ülkelerinde tıbbı bitirip buraya gelen bizim kardeşlerimiz için söylüyorum. Çünkü onlar buraya geldiklerinde denklik almakta zorlanıyorlar ve dolaysıyla tıptan soğuyarak başka alanlara yöneliyorlar. Onlara tavsiyem, Türkiye’ye ilk geldikleri zaman TÖMER’de Türk dili eğitimi görsünler, bol bol Türkçe kitap okusunlar, yani kısacası tıbbın Türkçesini öğrenerek tıpta uzmanlık sınavına (TUS) katılsınlar. İşte o zaman denklik almaları kolaylaşır. Tabi ki bizim büyüklerimiz yani DATÜB Başkanımız ve yardımcıları bu konuyla ilgilenseler ve Türkiye hükümeti ile bir anlaşmaya varsalar doktorlarımız için çok büyük bir iyilik ve kurtuluş olurdu. İnşa Allah bir gün yollar açılır ve bu konuda da bir çözüme varılır. Ama inşa Allah diyerek oturup beklemek bize bir şey vermez. Bunun için hep beraber millet olarak azimle çalışmamız lazım. 42 35 Röportaj /Репортаж E ldar Aydınlı Eldar Aydınlı Эльдар Айдынлы / ORTODONTİST ORTODONTİST Eldar Aydınlı kimdir? Diş hekimi Ortodontist Eldar Aydınlı 26 Ekim ’de Özbekistan’ın Fergana şehrinde doğdu. Marogil soyundan gelen dedeleri Ahıska’nın Zigala bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. ’da Özbekistan faciasından sonra ailesiyle birlikte Rusya’nın Kurski şehrine göç etti. Ancak akrabalarının Azerbaycan’da ikamet etmesi sebebiyle aynı yıl içinde Rusya’dan Azerbaycan’ın Gence şehrine taşındı. Burada orta ve lise öğrenimini tamamladıktan sonra yılında Bakü Tıp Üniversitesi Stomatoloji yani Diş Hekimliği Bölümünü kazandı. ’da üniversiteden mezun olduktan sonra yabancı öğrenci programına katılarak yılında Türkiye’nin Samsun şehrinde bulunan Ankara Üniversitesi dil bilgisi yani TÖMER bünyesinde Türk dili eğitimini aldı. Arkasından Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Ana Bilim Dalında uzmanlık ve doktora programına alındı. yılında doktora tezini tamamlayarak Ortodonti Uzmanı ünvanını kazandı. Evli ve bir çocuk babasıdır. Э Ahıska iş льдар Айдынлы Биография Эльдара Айдынлы Эльдар Айдынлы родился 26 Октября года в Узбекистане, городе Фергана. Его предки - потомки Марогил были высланы на спецпоселение в Среднюю Азию из Грузии, регион Зигала. После ферганских событий года Элдар Айдынлы вместе со своими родителями переехал в Россию, город Курск. Однако, так как его родственники жили в Азербайджане, спустя некоторое время они перебрались в Азербайджан, город Гянджа. Здесь он в году закончил одиннадцатый класс и поступил в Бакинский медицинский университет на факультет стоматологии. В году окончил университет, и в году по программе студенческого обмена приехал в Турцию. Первый год ходил на курсы турецкого языка (TÖMER) в городе Самсун. Затем был взят на альтернативные докторские программы в Эгейский университет, на факультет стоматологии, кафедра ортодонтии. А уже в году после защиты докторской диссертации смог получить титул специалиста в ортодонтии. На сегодняшний день Эльдар Айдынлы женат, у него есть ребёнок, а также он является стоматологом-ортодонтом. - Eldar Aydınlı ne iş yapıyor? - Antalya’da ortak olarak Özel Antalya Uzmanlar Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği kurduk. Ortodonti bir diş hekimi dalıdır. Yaptığımız iş yamuk olan dişleri düzelterek insanları düzgün ve güzel bir gülümsemeye kavuşturmaktır. Genellikle bizim hasta potansiyelimizi oluşturan insanlar Antalya’da ikamet edenler ve Antalya dışındakilerdir. Rusça bildiğimden dolayı aynı zamanda SSCB ülkelerinden buraya taşınanlar ve sezonluk çalışmaya gelenler de hastalarımız arasında yer almaktadır. Biz müşterilerimize multidisipliner hizmeti veriyoruz. Buna çok branşlı yaklaşım da denir. Yani hasta kliniğimize geldiğinde her türlü tedaviyi burada görmüş oluyor. Daha geniş bilgi için seafoodplus.info sitesinden de ulaşa bilirsiniz. - Эльдар, расскажите немного о своей работе. - В Анталье я с моим партнером основал частную стоматологическую клинику под названием "Uzmanlar". Ортодонтия - это раздел стоматологии, занимающийся изучением этиологии, диагностики, методов профилактики и лечения зубо-челюстных аномалий. Наша основная задача – исправлять кривые зубы и восстанавливать красивую улыбку на лице человека. Обычно нашу клинику посещают пациенты, живущие в Анталье, иногда обращаются за помощью из других городов Турции. Так как я знаю русский язык также обслуживаю граждан из стран СНГ, которые переехали жить в Анталью, и тех кто приезжает сюда на отдых. Мы предоставляем нашим клиентам многопрофильные услуги. То есть мы оказываем все виды лечения связанные с полостью рта и зубами. Для получения дополнительной информации вы можете посетить наш сайт seafoodplus.info - Eldar Aydınlı nasıl başardı? - Beni bu seviyeye getiren şeylerden, bir tanesi disiplindir. Benim rahmetli babam üniversitede matematik bölüm başkanıydı, dolaysıyla babamın bize vermiş olduğu terbiye, disiplin ve eğitim sayesinde ben bugün buralara geldim diyebilirim. Çünkü gerek okurken, gerek çalışırken veya kısacası yaptığım her işte disipline önem veririm. - Как вам удалось добиться такого успеха? - Одной из причин моего успеха является дисциплина. Мой покойный отец был председателем кафедры математики и алгебры в университете. 43 35 Röportaj /Репортаж Eldar Aydınlı Эльдар Айдынлы İkincisi azim. Yani azimle, sabırla çalışarak hiç yılmadan, bıkmadan yolumuza devam ettik ve bu günlere geldik. Üçüncüsü ise cesurluk. Zira başarının yarısı cesurluktur. Cesurluk insana hiç bilmediği tanımadığı alanlara yeni bir adım atmasında yardımcı olur. Düşünün ben üniversiteyi Bakü’de Rusça bitirdim. Fakat burada doktora ve uzmanlık branşımı Türkçe olarak okudum. Bu benim için tabiî ki çok zor oldu. / ORTODONTİST Ahıska iş Соответственно он дал нам воспитание, дисциплину и образование, благодаря чему я добился такого успеха на сегодняшний день. Где бы я не находился и какую работу бы не выполнял, всегда опираюсь на дисциплину. Второе - это настойчивость. На пути к успеху я всегда работал настойчиво и терпеливо. Третье - это храбрость, потому что храбрость дает половину успеха. Мужество позволяет человеку продвигаться в новых областях и местах. В Баку я закончил университет на русском языке, а здесь учился на турецком и для меня это было нелегко, но я справился. Beni bu seviyeye getiren şey disiplin, azim ve cesurluktur. Причиной моего успеха является дисциплина, настойчивость и храбрость. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? - Молодому поколению, особенно тем, кто приехал сюда на учёбу, я хочу сказать: не заполняйте свою голову другими делами. То есть, если ты сюда приехал на учёбу, не стоит посвящать себя туризму. Лучше закончить свой ВУЗ и продвигаться вперед по своей специальности. К примеру, когда студент, который учится на инженера, медика или по другой профессии, на летние каникулы приезжает для работы в туризме – он совершает большую ошибку. Вместо этого я советую им в летние каникулы практиковаться по своей специальности, чтобы набрать опыта. В жизни всему есть своё время. Обычно в период от седьмого по десятый классы у каждого человека в уме сформировывается мысль о том, кем он хочет быть в будущем. В этот период молодой человек должен стремиться в том направлении, которое его интересует. А родителям необходимо помочь своим детям. Например, у евреев есть такая традиция: когда ребёнка только забирают из роддома сразу собираются его родители и близкие родственники, чтобы решить кем будет этот малыш в будущем. После решения родители малыша с ранних лет развивают его в выбранном направлении. Также и в Европе: когда ребёнку исполняется год, родители оставляют малыша в комнате, наполненной игрушками из разных сфер жизни. Затем наблюдают, какую игрушку младенец возьмёт в руки – и вдальнейшем будут помогать ему развиваться в этом направлении. Однако в Турции молодые люди могут выбирать свой факультет или профессию по баллам. Это грубая ошибка. Потому что в будущем молодой человек должен будет выполнять работу, которая ему вообще не нравится. В результате это приведёт к тому, что человек не добьется никаких успехов в этой жизни ни для себя, ни для государства. Я имею ввиду, что если человеку нравится играть на пианино, а его принуждают стать успешным математиком, то это будет не правильно. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Gençlerimize şunu tavsiye ederim, özellikle buraya üniversiteyi kazanıp gelenler için diyorum, kafalarını başka şeylerle meşgul etmesinler. Yani üniversiteyi okumak için geldiyse bir gencimiz gidip te turizm ile uğraşmasın. Aksine bölümlerini başarıyla bitirsinler ve o bölüm üzerine yükselerek bir yerlere gelsinler. Mesela bir mühendislik, bir tıp veya herhangi bir bölüm okuyan bir öğrenci yaz tatilinde gelip burada turizmde çalışıyorsa yanlış yapıyor demektir. Bunu yapacağına gidip kendi mesleği üzerine staj yapması ona daha çok tecrübe kazandıracaktır. Turizmde bence turizm üniversitesinde okuyanlar çalışırlarsa doğru olur. Hayatta her şeyin kendi zamanlaması vardır. Genelde insanların ileride ne olmak istedikleri ortaokul ve lisede kafalarında oluşur. Bu dönemde bir genç hangi işten keyif alıyorsa o yönde eğitimini alarak hayatına öyle devam etmelidir. Anne babaları bu konuda çocuklarına yardımcı olmalıdır. Mesela Yahudiler, yeni doğan çocuk hastaneden eve getirildiğinde ailesi ve akrabaları toplanarak o çocuğun ileride kim olacağına dair karar alırlar ve o çocuğun daha küçük yaştan itibaren o yönde yetişmesini sağlarlar. Avrupa’da da aşağı yukarı aynı. Yeni doğan çocuk bir yaşına geldiğinde onu bir odaya koyarlar ve odayı her türlü oyuncaklarla doldururlar. Arkasından bakarlar, çocuk hangi oyuncağa yönelirse anne babası onun o alanda yetişmesine özen gösterir. Ama Türkiye’de gençler puana göre bölüm ve meslek seçebiliyorlar. Bu büyük bir yanlışlıktır. Çünkü ileride bu gencimiz sevmediği bir işi yapmak zorunda kalacak ve hayatı boyunca ne kendisi için başarılı olabilecek ne de devleti için. Mesela piyanodan hoşlanan bir insanı kalkıp ta matematik alanında başarılı olmasını istersen bu yanlış olur, demek istediğim bu. 44 35 Röportaj /Репортаж L eyla Eren Leyla Eren Лейла Эрен EREN GIDA Leyla Eren kimdir? Eren Gıda mantı ve börek imalathanenin sahibi Leyla Eren 17 Temmuz ’de Kazakistan’ın Jambıl iline bağlı Grodikovo ilçesinde doğdu. Dedeleri Ahıska’nın Sülüs bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini aynı ilçede tamamladıktan sonra yılında ailece Türkiye’nin Bursa iline taşındılar. Bursa’da çeşitli tekstil fabrikalarda birkaç sene çalıştıktan sonra senesinde Antalya’ya ailece yerleşti. / EREN GIDA Л Ahıska iş ейла Эрен Биография Лейлы Эрен Лейла Эрен родилась 17 июля года в Казахстане, Жамбылская область, село Гродиково. Ее предки были репрессированы в Среднюю Азию из Грузии, регион Ахыска, село Сулус. После го класса в году Лейла Эрен вместе с родителями переехала в Турцию, город Бурса. В этом городе она работала на разных текстильных фабриках, позже в году переехала жить в город Анталья. На сегодняшний день Лейла Эрен владелец пельменного цеха «ЭренГыда». - Leyla Eren ne iş yapıyor? - Eren Gıda olarak burada dedelerimizin hinkal dedikleri ürünün imalatını yapıyoruz. Ruslar buna pelmeni diyorlar ama Türkiye’de bu ürünün adı mantı olarak geçiyor. Fakat bizim ürettiğimiz mantı Türk mantısından birkaç kat daha büyük olduğu için yerli halkın çok ilgisini çekiyor. Satışlarımız toptan ve perakende olmak üzere şimdilik sadece Antalya bölgesine hizmet verebiliyoruz. Ancak ileride Allah nasip ederse tüm Türkiye piyasasına satış yapmayı planlıyoruz. Benim amacım bu ürünü sadece bizim Ahıska’lılara ve Ruslara satmak değil. Aksine bu yemek kültürünü Türk mutfağına sokabilmek ve Türk milletini bu eşsiz lezzetle tanıştırmaktır. Marketlerde kilosu 20 ile 25 lira arasında satılan mantımızın bir kilosu 6 porsiyona tekabül etmektedir. Bu da nerden baksan 5 kişiyi rahatlıkla doyurabiliyor. - Расскажите, пожалуйста, о своей деятельности. - В Турции наши пельмени называют манты. Правда наши пельмени немного крупнее турецких мантов, что и вызывает большой интерес турецкого народа к нашему продукту. Открылись мы только в этом году, но, несмотря на это, спрос на наш продукт растет с каждым днем на Анталийском побережье. Наша главная цель – внедрить этот продукт в турецкую кухню и реализовывать его на всей территории Турции. Цены у нас как оптовые, так и розничные. Килограмм упаковки соответствует шести порциям пельменей. В маркетах, в магазинах килограмм упаковки нашей продукции продаётся по 20, а местами по 25 турецких лир. - Как вам удалось открыть свой бизнес? - Со дня моего приезда в Турцию я с легкостью находила работу. Вот только с зарплатой мне всегда не везло. Проработала во многих сферах и везде со мной поступали несправедливо. Главное, что я работала со всей энергией честно и на совесть, но зарплату мне выдавали либо с трудом, либо часть денег. Из-за того, что мои родители меня воспитали быть всегда честной и справедливой, многие работодатели пользовались этим. Поэтому, несмотря на то, что я проработала в Бурсе и в Анталье несколько лет, практически ничего не заработала. Только последние два года я работала в компании по недвижимости, и тут мне, наконец, удалось заработать немного капитала на свой бизнес. Во время этой работы я смогла познакомиться с очень состоятельными людьми из стран СНГ и, наладив с ними теплые отношения, смогла продавать им недвижимость. Хотя я уже не работаю в компании по недвижимости, всё равно продолжаю держать связи с - Leyla Eren nasıl başardı? - Türkiye’ye geldiğimden beri iş bulmakta hiç zorluk çekmedim, ama maaş almakta hep zorlandım. Birçok sektörde çalıştım. Hepsinde de ezildim. Ben ailemden dürüstlüğü ve yardım severliği öğrendiğim için devamlı kandırıldım ve kullanıldım bu piyasada. Gerek Bursa’daki tekstil sektörü olsun ve gerekse Antalya bölgesindeki turizm sektörü olsun, yıllarca çalıştım ancak hiç para kazanamadım. En sonunda bir emlak şirketinde belirli bir zaman çalıştım. Yurt dışından gelen zengin insanlara daire sattım ve aynı zamanda onlarla olan dostluk ilişkilerimi güçlendirdim. Emlak şirketinde çalışırken biriktirdiğim sermaye ile şu gördüğünüz imalathaneyi açabildim. - Mantı imalatı fikri nereden aklınıza geldi? - Bundan beş sene önce bir Rus işadamı Antalya 45 35 Röportaj /Репортаж Leyla Eren Лейла Эрен / EREN GIDA Ahıska iş моими бывшими клиентами. - Откуда у вас появилась идея производить пельмени? - Пять лет назад один очень крупный бизнесмен из России открыл в Анталье крупный пельменный цех и стал обеспечивать около 60 отелей, расположенных на побережье Антальи. Мой отец работал в этом цеху главным специалистом по обслуживанию оборудования. Можно сказать, работа у них шла в гору. Вот только беда была в том, что между цехом и отелями была одна посредническая фирма, которая и способствовала банкротству этого цеха. Фирма-посредник сперва вошла в доверие, а потом начала брать товар под реализацию. Такой вид реализации повторялся несколько раз, и в итоге посредник тайно собрала все деньги с отелей и скрылась. После того, как закрылся пельменный цех, хозяин был вынужден вернуться в свою страну. Однако свидетельство о регистрации товарного знака, сертификат İSO и прочие документы остались открытыми. Пользуясь случаем я поговорила с бизнесменом и договорилась взять все документы на себя. Затем открыла цех заново и продолжила производство. bölgesinde bu işi yapıyordu. İşleri de gayet iyi gidiyordu. Akdeniz bölgesi boyunca 60 tane otele satış yapıyorlardı. Yalnız otellere doğrudan satış işlemini bir aracı firma götürüyordu. Benim babam da imalathanede makinelerin başında ustabaşı olarak çalışıyordu. Çok geçmeden pazarlamayı yapan aracı firma sahipleri Rus işadamını dolandırarak batırdılar. Adam iflas edince ülkesine geri dönmek zorunda kaldı. Ancak marka tescil belgesi, İSO belgesi gibi resmi bütün belgeleri ve sertifikaları açıkta kaldı. Hal böyle olunca Rus adamı ile bir anlaşmaya vararak bu markayı, aynı zamanda tüm resmi evraklarını üzerime aldım ve imalathaneyi yeniden açtım. Gençlerimiz bu memlekette kendilerini ezdirmesinler, kullandırmasınlar ve çok uyanık olsunlar. Kendi haklarını ve hukuklarını çok iyi bilsinler. Yoksa etrafta bir sürü kurt insanlar tarafından iki dakikada harcanırlar. Наша молодежь должна быть крайне осторожна, чтобы их не использовали в своих целях. Советую тщательно изучить свои гражданские права. - Какой совет вы бы дали нашей молодежи? -Так как Турция является многонациональной страной, здесь можно встретить людей с разным менталитетом. Поэтому находясь внутри такого общества, наша молодежь должна быть крайне осторожна, чтобы их не использовали в своих целях. Советую тщательно изучить свои гражданские права. Приведу вам простой пример. На прошлой неделе в городе я села в автобус. По дороге я услышала, как один молодой парень говорил по телефону со своей мамой и сразу поняла, что этот парень совсем недавно приехал в Турцию. Потому что он очень радостно сообщал своей маме, что нашел работу в кожаном магазине отеля. А заработную плату будет получать только от продажи, и то всего три процента. На самом деле мне известно, что в кожаных магазинах продавцам платят до ти процентов. Разве не жаль будет этого парня? Целых 6 месяцев каждый день по 16 часов он будет работать за какие-то гроши. Становится ясно, что этого парня тоже используют как работника и могут обмануть. Чтобы всего этого не случилось, надо держаться всегда вместе и поддерживать друг друга в таких случаях. Я думаю, что если ранее прибывшие в Турцию будут показывать новичкам дорогу, то таким образом можно будет предотвратить случаи мошенничества работодателей. - Gençlerimize ne tavsiye edersiniz? - Türkiye çok uluslu bir memleket olduğu için burada her türlü insan var. Dolaysıyla gençlerimiz bu memlekette kendilerini ezdirmesinler, kullandırmasınlar ve çok uyanık olsunlar. Kendi haklarını ve hukuklarını çok iyi bilsinler. Yoksa etrafta bir sürü kurt insanlar tarafından iki dakikada harcanırlar. Örneğin geçenlerde şehir içinde bir otobüse bindim. Yolda giderken bir delikanlının telefonla annesi ile görüştüğüne tanık oldum. Herhalde Türkiye’ye yeni gelmiş olmalı ki annesine telefonda sevinçli bir şekilde bir oteldeki deri mağazasında iş bulduğunu ve maaş olarak da sadece satıştan yüze 3 komisyon alacağını anlatıyordu. Hâlbuki deri mağazalarında tezgâhtarlara yüzde 30’lara kadar komisyon veriliyor. Şimdi bu çocuğa yazık değimli? Altı ay boyunca günde 16 saat çalışacak ve aldığı yüzdeye bak. Belli ki bu genç sezon boyunca harcanacak ve kullanılacak. Bu tür gelişmelerin önüne geçebilmek için biz her zaman birlik içerisinde olmalıyız. Devamlı birbirimize destek çıkmalıyız. Eskiden gelenler yeni gelenlere ağabeylik yaparak yol gösterseler daha iyi olur diye düşünüyorum. Elimizden geldiği kadar yanlış esnafın yanında gençlerimizin harcanmalarına ve ezilmelerine izin vermeyelim!!! 46 GANİC OR % DANA S AT IS FAC TI O N BOL ETLİ MANTI ПЕЛЬМЕНИ Yeni Lezzet EREN GIDA MANTI ve BÖREK İMALATI Toptan & Perakende Satış Leyla EREN: +90 08 62 mail: [email&#;protected]

Tehlikedeki Türk Dilleri C.3

UNESCO Hoca Ahmed Yesevî Yılı anısına ve Bağımsızlıklarının Yılında Türk Cumhuriyetleri onuruna, Uluslararası Türk Akademisi ve Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığının destekleriyle hazırlanan “Tehlikedeki Türk Dilleri” kitabı 4 cilt olarak yayımlandı. “Tehlikedeki Türk Dilleri” projesi; dünya gündeminden nispeten uzak kalan az nüfuslu ve az konuşurlu Türk halklarını, onların dillerini ve kültürlerini bir arada, ortak ana başlıklar halinde ele almayı, tanıtmayı, bilgi ve belgeleri kamuoyu ile paylaşmayı ve bu yolla tehlikedeki Türk dilleri ve kültürleri konusundaki farkındalığı ve duyarlığı geliştirmeyi, sonraki kuramsal çalışmalar, dokümantasyon çalışmaları, yeniden canlandırma vb. diğer faaliyetler için müşterek bir akademik zemin ve platform oluşturma amacıyla yayımlanmıştır. Kitapta 26 ülkeden bilim insanının telif ve tercüme toplam özgün yazıyla yer aldığı 4 ciltlik kitap seti; süreli yayın, web sitesi vb. “Tehlikedeki Türk Dilleri” adlı geniş kapsamlı projenin bir parçasıdır. Kitap seti 3 ana bölümden ve 4 ciltten oluşmaktadır. Bu çalışmada yer alan “Tehlikedeki Türk Dilleri”ni belirlemede temel ölçüt olarak UNESCO’nun Tehlikedeki Dünya Dilleri Atlası (UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger) esas alınmıştır. Atlas’ta Rusya Federasyonu’nda konuşulan Türk dillerinin, Tatarca dışında, Başkurtça, Çuvaşça ve Yakutça dâhil, tamamı farklı düzeylerde tehlikede gösterilmiştir. Atlas’ta yer almayan Çin Kazakçası, Çin Kırgızcası, Avrupa’daki yerli ve göçmen Tatar ve Başkurt vb. Türk dilleri de aynı şekilde proje kapsamına dâhil edilmiştir. Öz deyişi “Son Sesler Kaybolmadan” olan projede, Çin’in kuzeydoğusundaki Fu-yü Kırgızcasından, Avrupa’nın en batısında Litvanya Karaycasına; Taymır yarımadasında konuşulan Dolgancadan, Basra körfezinin doğu kıyılarına yakın İran coğrafyasındaki Kaşgaycaya değin az nüfuslu, az konuşurlu Türk dilleri ele alınmaktadır. Yazıların tamamı bilimsel çalışma yaşamının önemli bir bölümünü bu projede ele aldığı Türk diline adayan yazarların kaleminden çıkmıştır. Yazarların önemli bir bölümü aynı zamanda ele aldığı dilin konuşurudur. Proje makalelerinin dilleri, sayı bakımından İngilizce başta olmak üzere Türkçe, Rusça, Kazakça, Özbekçe vd. Türk dilleridir. Tehlikedeki Türk Dilleri Editörler Prof. Dr. Süer Eker, Prof. Dr. Ülkü Çelik Şavk Yayın Koordinatörü Halil Ulusoy © Uluslararası Türk Akademisi Barış ve Uyum Sarayı Tauelsizdik Cad. No Astana / Kazakistan seafoodplus.info • [email protected] Tel: +7 () © Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı Taşkent Cad. Şehit H. Temel Kuğuoğlu Sokak. No: 30 Bahçelievler/ANKARA Tel: 06 00 • Faks: 06 09 seafoodplus.info • [email protected]

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir