Anaksimandros Sözleri
Anaksimandros, kozmolojiye ve de Dünya'ya sistematik bakış açısıyla bakmaya derin ilgi duyan bir Yunan filozoftu. Bugün hayatı ve dünyası hakkında çok az şey bilinmesine rağmen, kendi çalışmalarını yazan ilk filozoflardan biriydi ve bilim savunucusuydu. Anaksimandros Dünya'nın yapısını ve düzenini anlamaya çalıştı. Böylece coğrafya ve haritacılığa birçok önemli katkı sağladı. İlk Dünya haritasını çizen kişi olduğuna inanılıyor. Aynı zamanda Dünya'nın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk insanlardan biri.
Anaksimandros'un Hayatı
Anaksimandros, MÖ 'da Milet'te (bugünkü Ege'de) doğdu. Erken yaşamı hakkında çok az şey biliniyor, ancak Yunan filozof Miletli Thales'in öğrencisi olduğuna inanılır. Anaksimandros, çalışmalarında astronomi, coğrafya ve çevresindeki dünyanın doğası ve organizasyonu hakkında yazdı.
Bugün Anaksimandros’ın çalışmasının sadece küçük bir kısmı hayatta kaldı ve çalışmaları ve yaşamı hakkında bilinenlerin çoğu, daha sonra gelen Yunan yazar ve filozofların yazılarına dayanıyor. Bunlar arasında MÖ 1. veya 2. yüzyılda ilk filozofların çalışmalarını derlemeye başlayan Aetius var. Onun çalışmalarını daha sonraki 3. yüzyılda Hippolytus ve 6. yüzyılda Kilikyalı Simbilikyus izledi. Bu filozofların çabalarına rağmen, birçok bilim adamı Anaksimandros ve onun bugünkü çalışmaları hakkında en çok bilgiyi Aristoteles ve öğrencisi Theophrastus'un topladığına inanıyor.
Hazırladıkları özetler ve rekonstrüksiyonlar Anaksimandros ve Thales'in Sokratik Öncesi Milet Felsefe Okulu'nu kurduğunu gösterdi. Anaksimandros ayrıca Güneş saatindeki ibreyi (gnomon) icat etti. İbresi Güneş'in konumunu, gündönümlerini ve ekinoksları gösterdi. Evrenin temeli olduğunu düşündüğü tek bir prensibe inandı.
Anaksimandros'un Doğa Üzerine (On Nature) adlı bir felsefi nesir şiiri yazdığı biliniyor ve bugün yalnızca bir parçası sağ. Çalışmalarının özet ve rekonstrüksiyonlarının çoğunun bu şiire dayandığı düşünülmekte. Anaksimandros şiirinde Dünya'yı ve evreni yöneten bir düzenleyici sistem olduğunu belirtir. Ayrıca, Dünya'nın düzeninin temelini oluşturan sonsuz bir ilke ve unsur olduğunu savunur. Bu inanışlara ek olarak Anaksimandros ayrıca astronomi, biyoloji, coğrafya ve geometrideki bazı ilk teorileri tasarladı.
İlk Dünya Haritası, Dünya'nın Konumu ve İlk Dünya Küresi
Anaksimandros’un özellikle Dünya'nın düzenine odaklanması, erken coğrafya ve haritacılığa önemli katkıda bulunmasını sağladı. Yayımlanmış ilk Dünya haritasını hazırladığı bilinir (daha sonra Hekataios tarafından revize edildi). Aynı zamanda ilk dünya küresini tasarladığı düşünülüyor.
Anaksimandros'un bu haritası ayrıntılı olmasa da önemliydi, çünkü tüm Dünya'yı göstermeye çalışması yönüyle alanında ilkti (o zamanlar antik Yunanlılar tarafından bilinen kısmı içerdi). Anaksimandros'un haritayı çeşitli nedenlerle çizdiğine inanılıyor. Bunlardan biri Milet'in kolonileri ile Akdeniz ve Karadeniz çevresindeki diğer koloniler arasındaki gezinmeyi geliştirmekti. Haritayı oluşturmanın bir başka nedeni, diğer kolonilere bilinen Dünya'yı göstererek İyonya kent devletlerine katılmak istemelerini sağlamaktı. İlk dünya küresini yapma girişimi ise Anaksimandros'un kendisi ve akranlarına bilinen Dünya'nın küresel temsilini göstererek bilginin gelişimini arttırma isteğinden gelmektedir.
Anaksimandros, Dünya'nın yaşanılan kısmının düz olduğuna ve bir silindirin üst yüzünden oluştuğuna inanıyordu. Ayrıca, Dünya'nın konumunun hiçbir şey tarafından sabitlenmediğini ve yerinde kalmasının sebebinin diğer her şeyden eşit uzaklıkta olmasından kaynaklandığını söyledi. Anaksimandros MÖ 'lerde yaşamış birine göre fazlasıyla parlak bir zihne sahipti.
Dünya'nın Kökeni, Yeni Hayatın Başlangıcı ve Evrim
Dünya'nın yapısına ek olarak, Anaksimandros evrenin yapısı, Dünya'nın başlangıcı ve evrim ile ilgilendi. Güneş'in ve Ay'ın ateşle dolu içi boş halkalar olduğuna inandı. Anaksimandros'a göre halkalar, ateşin dışarıya parlamasını sağlayan açıklıklara sahipti. Ay'ın evreleri ve Ay tutulmaları bu açıklıkların kapanmasının bir sonucuydu.
Anaksimandros, Dünya'nın kökenini açıklamaya çalışırken, her şeyin belirli tek bir elementten değil, "aperion"dan (sayılamayan, sonsuz) oluştuğu bir teori geliştirdi. Dünya'nın hareketinin ve aperion'un Dünya'nın kökeni olduğuna inandı. Aperion'dan gelen her şeyin aperion'a döneceğini belirtti. Hareketin ise sıcak ve soğuk ya da ıslak ve kuru karaların birbirinden ayrılmasını sağladığını açıkladı. Ayrıca Dünya'nın ebedi olmadığına ve sonunda yeni bir dünyanın başlaması için yok edileceğine inanıyordu.
Aperion'a ek olarak, Anaksimandros ayrıca Dünya canlılarının gelişmek için evrimleştiğini düşündü. Dünya'nın ilk canlılarının buharlaşmadan geldiğini ve insanların ise başka bir hayvan türünden geliştiğini söyledi.
Çalışmaları daha sonra diğer filozoflar ve bilim adamları tarafından daha doğru olacak şekilde revize edilmiş olsa da, Anaksimandros'un yazıları erken coğrafya, haritacılık, astronomi ve diğer bilimsel alanların gelişimi için önemli oldu, çünkü Dünya'nın yapısını ve düzenini açıklamaya yönelik ilk girişimlerden biriydi.
Anaksimandros MÖ 'da, Büyük Menderes Nehri'nin ağzına yakın deniz kıyısında bulunan antik liman şehri Milet'te öldü.
Anaksimandros'un Sözleri
- Hepsi aynı anda var olan birçok dünya ve evren sistemi var, hepsi yok olmaya müsait.
- Ölümsüz ve yıkılmaz olan, her şeyi çevreler ve yönlendirir.
- Dünya silindiriktir, derinliğinden üç kat daha geniştir ve sadece üst kısmına yerleşilir. Ancak bu Dünya uzaydan izoledir ve gökyüzü tam küredir, silindirimiz olan Dünya, gökyüzündeki tüm noktalardan eşit mesafededir ve merkezde desteksiz biçimde yer alır.
Anaksimandros Hakkında Sık Sorulanlar
Anaksimandros'un temel felsefi fikirleri nelerdi ve filozofları nasıl etkilediler?
Anaksimandros, her şeyin kaynağı olan sonsuz, belirsiz bir madde olan "apeiron" fikriyle tanınır. Ayrıca dünyanın herhangi bir destek olmaksızın uzayda asılı durduğunu ve yaşamın daha basit formlardan evrimleştiğini öne sürmüştür. Bu fikirler Herakleitos ve Demokritos gibi daha sonraki filozofları etkilemiştir.
Anaksimandros'un fikirleri daha sonraki bilimsel ve felsefi düşünceyi nasıl etkilemiştir?
Anaksimandros'un "apeiron" ve yaşamın evrimi hakkındaki fikirleri Herakleitos ve Demokritos gibi daha sonraki filozofları etkilemiş, astronomi ve coğrafyaya yaptığı katkılar ise daha sonraki bilimsel keşif ve araştırmalara zemin hazırlamıştır. Ampirik gözlem ve rasyonel düşüncenin önemine yaptığı vurgu, bilimsel yöntemin gelişimini de etkilemiştir.
Anaksimandros'un yaşamın kökeni ve evrimi hakkındaki görüşleri nelerdir?
Anaksimandros, yaşamın daha basit formlardan evrimleştiğini ve ilk canlıların denizden çıkan balık benzeri yaratıklar olduğunu öne sürdü. Bu canlıların sonunda insanlar da dahil olmak üzere daha karmaşık formlara evrildiğine inanıyordu.
Anaksimandros'un coğrafya çalışmalarına katkıları nelerdir?
Anaksimandros, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerini içeren bilinen ilk dünya haritasını oluşturmasıyla tanınır. Ayrıca dünyanın silindir şeklinde olduğunu ve bir okyanusla çevrili olduğunu öne sürmüştür.
Anaksimandros astronominin gelişimine nasıl katkıda bulunmuştur?
Anaksimandros, dünyanın bilinen ilk haritasını oluşturması ve dünyanın silindirik bir şekle sahip olduğunu öne sürmesiyle tanınır. Ayrıca gök cisimlerinin dünyanın etrafında dairesel yörüngelerde hareket ettiğine ve yıldızların dünyadan uzak olduğuna inanıyordu.
Anaksimandros kimdi ve felsefeye katkısı neydi?
Anaksimandros, MÖ 6. yüzyılda Yunanistan'ın Milet kentinde yaşamış Sokrates öncesi bir filozoftur. Evrenin kökeni, gerçekliğin doğası ve insanların dünyadaki rolü üzerine teoriler içeren ilk kayıtlı felsefe sistemini geliştirmesiyle tanınır.
Anaksimandros'un "sınırsız" kavramı neydi?
Anaksimandros'un sınırsız ya da apeiron kavramı, evrenin kendisinden yaratıldığı sonsuz ve ebedi maddeyi ifade ediyordu. Evrenin sürekli değiştiğine ve sınırsız olanın tüm potansiyel ve olasılıkların kaynağı olduğuna inanıyordu.
Anaksimandros insanların dünyadaki rolünü nasıl görüyordu?
Anaksimandros insanların evrenin merkezi değil, daha büyük bir bütünün parçası olduğuna inanıyordu. İnsanların doğayla uyum içinde yaşamak için çaba göstermeleri ve maddi varlıklara ya da güce aşırı derecede bağlanmamaları gerektiğini savunuyordu.
Anaksimandros'un evrenin kökenine ilişkin teorisi neydi?
Anaksimandros, evrenin bir tanrı tarafından yaratılmadığına, bunun yerine "apeiron" veya sınırsız olarak adlandırılan ilkel bir maddeden kendiliğinden ortaya çıktığına inanıyordu. Evrenin sonsuz ve ebedi olduğunu, sürekli hareket halinde olduğunu ve değişime uğradığını savunmuştur.
Kaynaklar:
Benzer Yazılar
Evren'in sırf gözleme ve rasyonel düşünmeye dayalı meydana geliş öyküsünü ilk kez tasarlayan dünyamızın bir 'evren' yani planlı bir şekilde düzenlenmiş bir bütün olduğunu ilk kez o ifade etmiştir. Anaksimandros’un mitolojiyi kullanmadan evreni açıklamaya çalışması onu bu konuda kendinden önce yazan yazarlardan (Hesiodos) ayırır. Tarihe en büyük katkısı evren hakkında ve hayat hakkında yazdıklarıdır. Bu yüzden ‘evren’in babası’ olarak adlandırılır. Aynı zamanda astronomiyi de o icat etmiştir. Bilinen dünyanın bir haritasını çizmiştir. Ussal çıkarımlara önem veren bir düşünür olduğundan simetriye ağırlık vermiştir.
Sıcakla soğuğun önceden beri var olan doğuruşu nesnesi kozmosun meydana gelişinde ayrılmış ve bundan yeryüzü çevresindeki havayı bir ağacın kabuğu gibi saran bir alev kümesi meydana gelmiş, bu küre parçalanıp da bir takım daireler halinde toplandığı zaman güneş, ay ve yıldızlar onun yerini almışlar. Güneş'in çizdiği daire dünyanın 27 misli, ayınki de 19 misli imiş, en yukarıda güneş sonra ay en aşağıda yıldızlar çemberi bulunuyormuş.
Onun kuramındaki yenilik yerin şu ya da bu biçimde göklerde bir yerlerde asılı olduğu ya da bir yerden destek aldığı biçimindeki eski kanıyı reddetmesidir. Ona göre yeryüzü şekil bakımından silindir biçiminde, ve yüksekliği genişliğinin üçte biri kadardır. İki düz yüzeyden biri üzerinde biz yürüyoruz, öteki bunun karşısında bulunuyor ve yer evrenin merkezinde desteksiz bir konumda durmaktadır; çünkü herhangi bir yönde hareket etmesi için bir neden yoktur, bundan dolayı da hareketsizdir.
Meteorolojik düşünceleri[değiştir kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Anaksimandros ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.