Andımızın Yazılışı

8 Ekim 2013 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 12’nci maddesi ile yürürlükten kaldırılan ‘Öğrneci And’ ile ilgili olarak yeni bir gelişme yaşandı. Danıştay, Öğrenci Andını kaldıran yönetmelik hükmünü iptal etti. Bu gelişme sonrasında ‘öğrenci andı’nın yazarı Reşit Galip merak konusu oldu. Peki, Reşit Galip kimdir, öğrenci andı’nın yazılış hikayesi nedir? İşte bir dönem okulda her sabah okuduğumuz ‘Andımız’ metninin yazarı Reşit Galip..

REŞİT GALİP KİMDİR?

Tam ismiyle Mustafa Reşit Baydur, 1893 yılında Rodos’ta dünyaya geldi. Babası mahkeme reisi Mehmet Galip Bey, annesi Rodoslu Münevver Hanım’dır. İlk ve ortaokulu Rodos’ta okuyan Reşit Galip, İzmir’deki Fransız Koleji’nden 1911 yılında mezun olduktan sonra İstanbul Darulfünuna bağlı Mekteb-i Tıbbiye’ye giderek oradan doktor olarak 1917 yılında mezun oldu. Mezun olduktan sonra aynı fakültede asistan olarak çalıştı.

DERGİLER ÇIKARDI

Tıbbiye’de öğrenci iken ‘Hakikat’ isminde bir gazete çıkaran Reşit Galip, ‘Sivrisinek’ adlı karikatür dergisi çıkardı. Çeşitli gazetelerde yazıları yayımlandı. Sonradan Türk Dil Kurumu’na dönüşecek olan Türk Dili Tetkik Cemiyeti içinde de yer aldı ve bu cemiyetin çıkardığı “Öz Dilimiz” dergisinin başyazarlığını üstlendi.

GÖNÜLLÜ OLARAK SAVAŞA KATILDI

Reşit Galip, öğrencilik hayatını devam ettirirken gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı ve savaşta yaralandı. Sonrasında I. Dünya Savaşı’na katılmak için gönüllü odu; Çatalca ve Kafkasya Cephelerinde savaştı; Erzurum’da hastalanarak geri döndü.

Reşit Galip, Mübadele Komisyonu delegesi, Aydın Milletvekili, Ankara İstiklal Mahkemesi üyesi, Türk Ocakları Merkez Heyeti Başkan Vekili, Türk Tarihi Tetkik Encümeni Genel Sekreteri, Türk Tarih Kurumu Genel Sekreteri, CHP GYK Üyesi, Halkevleri’nin kurucuları arasındadır.

İstanbul’da I. Dünya Savaşı’ndan sonra “Köycüler ” adlı cemiyetin kurucularından oldu. Kurtuluş Savaşı başladığında bu derneğin faaliyetleri doğrultusunda Doktor Hasan Ferit ile birlikte Tavşanlı’da köylerde milli mücadelenin propagandasını yaptı. Sakarya Savaşı’ndan sonra Ankara’da Sağlık Bakanlığı Hıfz-ı Sıhha Dairesi başkanlığına getirildi. 5 Aralık 1921 tarihinde kendi isteği ile Mersin hükümet doktoru olarak atandı. 1924 yılında Gaziantep Sıhhiye Müdürlüğü’ne tayin edilince bu görevi kabul etmedi ve istifa ederek Mersin’de serbest hekimlik yapmaya başladı.

EĞİTİM SEFERBERLİĞİNE BÜYÜK KATKI

Mersin’de bulunduğu sırada hekimliğin yanısıra “Yeni Mersin” gazetesinin başyazarlığını üstlenmiş ve “Yeni Adana” gazetesinde de yazılar yayımlamıştır. Bu yayın organlarında Anadolu’nun ve Türklüğün kurtarılması için temel sorunun köylere hizmet götürmek ve köylüyü eğitmek olduğunu vurgulayan yazılar yazdı. Lozan Anlaşması’nın imzalanmasından sonra anlaşma gereğince Türkiye-Yunanistan arasındaki nüfus değişimini düzenlemek için kurulan Türk-Yunan Mübadele Komisyonu’nda delege olarak görev yaptı.

AYDIN MİLLETVEKİLİ OLDU

1925 yılında ara seçimlerinde General İzzettin Çalışlar’ın istifa etmesi ile boşalan Aydın milletvekilliğine seçilerek meclise girdi. Kısa bir süre sonra başlayan Şeyh Sait İsyanı sırasında, Ali Çetinkaya başkanlığındaki Ankara İstiklal Mahkemesi’nde üye olarak görev yaptı.

3. ve 4. Dönem TBMM. Aydın milletvekilliği yaptı. Türk Ocakları’nın 23 Nisan 1930 günkü kurultayında 16 üyeli Türk Tarihi Tetkik Heyeti üyeliğine seçildi ve heyetin genel sekreteri oldu. Türk Ocakları’nın kapatılması üzerine onun yerine kurulan Halkevleri örgütünün kurulmasında etkin rol aldı.

MİLLİ EĞİTİM BAKANI OLDU

19 Eylül 1932 tarihinde Milli Eğitim Bakanı olarak atandı. Bakanlığı sırasında ilkokuldan başlayarak öğrencilere Atatürk ilkelerine bağlılık ruhu aşılamaya yönelen Reşit Galip Cumhuriyet 10. yılını doldururken 23 Nisan 1933 sabahı çocuklarına kendi yazdığı bir andı okutmuş ve o gün Çocuk Haftası’nı açış konuşmasında da bu metni tekrar etmişti. Bu konuşmanın ardından Bakanlıkça yayımlanan bir genelge ile Cumhuriyet’in 10. yılından başlayarak okullarda bu ant sürekli hep bir ağızdan okutulmuştur. Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Milli Kütüphane ile İlimler ve Sanatlar Akademisi’nin kurulması onun bakanlık dönemine kararlaştırıldı.

1933 yılında Üniversite Reformu yaptı. Darülfünun’un lağvedilip yerine İstanbul Üniversitesi’nin kurulmasına dair kanun 31 Mayıs 1933’te TBMM’de kabul edildi. Yasanın yürürlüğe girmesinden önce kadronun saptanmasına ilişkin yoğunlaşan eleştiriler yüzünden Reşit Galip 13 Temmuz 1933’te bakanlıktan ayrıldı. Reşit Galip, Zübeyre hanım ile olanevliliğinden 3 kız çocuk babasıydı. Reşit Galip, 5 Mart 1934 tarihinde 41 yaşında zatürreden Ankara’da ölmüştür.

NE OLMUŞTU?

Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu 10 Mayıs 1933 tarih ve 101 sayı kararı ile okullarda “Andımız” okutulmaya başlanmıştı ancak8 Ekim 2013 Tarihli ve 28789 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak “27/8/2003 tarihli ve 25212 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 12’nci maddesi yürürlükten kaldırılmıştı.

23 Nisan 1932’den itibaren her sabah okullarda okutulan ve 2013’te kaldırılan Andımız’ın, Danıştay’ın kararıyla
tekrar okullarda okutulmaya başlanması bekleniyor.

Ancak Milli Eğitim Bakanlığı bu kararın ardından bir açıklama yaptı ve kararın henüz kesinleşmediğini, hukuki sürecin devam ettiğini belirtti

İlgili

Ağabeyine, köye döndüğü vakit, her şeyi açıklayacaktı, bunun için kendi kendine söz verdi, ant içti. Artık içinin yeğnileşmesinden başka bir şey düşündüğü yoktu. O gün, Enü içki içmedi. Yaşamında ilkin, borçlularından birinin bir tarla satma önerisini geri çevirdi.