Damar duvarının sağlamlığını kaybetmesi, genişlemesi olarak tanımlanan ve patlamaya hazır bir bomba gibi hayatı tehdit eden anevrizmalara tansiyon, sigara, genetik faktörler gibi nedenler yol açmaktadır. Anevrizmalar genellikle herhangi bir belirti vermez. Çoğu anevrizma rastlantısal olarak başka bir nedenle yapılan muayenenin bir bulgusu olarak saptanır.
Anevrizma ya da halk diliyle balonlaşma, damar duvarının sağlamlığını kaybetmesi ve genişlemesidir. Bir genişlemeden ya da bir anevrizmadan söz edebilmek için normal damar çapının en az bir buçuk ya da iki katı kadar genişlemesi gerekir. Kişini yaşına, cinsiyetine, boyuna, vücut ağırlığına ve bulunduğu bölgeye göre damar çapları farklılık göstermektedir. Yüksek tansiyon, sigara kullanımı, genetik faktörler ve bazı enfeksiyonlar anevrizmaya yol açan nedenler arasındadır. Bazen de travma sonrası damarlarda anevrizma oluşumu görülmektedir.
Temiz ve oksijenden zengin kanı kalpten çıktıktan sonra organlarımıza taşıyan ana atardamarımız aorttur. Aort, vücudumuzdaki seyrine göre farklı isimlerle adlandırılmaktadır. Kalbimizden çıktıktan sonraki aort bölümü ‘’Çıkan Aorta’’ olarak isimlendirilir. Daha sonra baş boyun bölgesi ve kollarımıza dağılan atardamarları verir. Aorta bu bölgede kavis yapar ve vücudun aşağısına doğru inmeye başlar. Kavis verdiği bu bölüm ‘’Arkus Aort’’ olarak bilinir. Ardından göğüs boşluğundan aşağıya doğru yönelir ve diyafragma seviyesinden karına girer (Torasik Aorta). Aşağıya doğru seyrine devam eder ve göbek seviyesinde ikiye ayrılarak bacaklarımızın beslenmesini sağlayan iki atardamara ayrılır (Abdominal Aort).
Anevrizmalar genellikle herhangi bir belirti vermezler. Çoğu anevrizma rastlantısal olarak başka bir nedenle yapılan muayenenin bir bulgusu olarak saptanır. Yakınmalar, anevrizmanın bulunduğu yere göre farklılık göstermektedir. Karın içerisinde yerleşen anevrizmalar karın ağrısı veya sıklıkla bele doğru yayılan ağrı ile ortaya çıkmaktadır. Büyük anevrizmalarda hasta elini karnına koyduğunda eline bir top vuruyormuş gibi hissedebilir. Göğüs boşluğundaki anevrizmalar ise göğüs ağrısı, sırta vuran ağrı veya ses kısıklığına neden olabilir. Bazen de ilk bulgu aort damarının yırtılması şeklinde olmaktadır.
Günümüzde anevrizma tanısı koymak oldukça kolaydır. En sık başvurulan teşhis yöntemi ultrasonografidir. Genellikle ultrasonografi sonrası anevrizma saptanan hastalarda ileri tetkik gerekmektedir. Hastanın takibinde ve tedavinin planlanmasında ileri tetkik olarak en sık Bilgisayarlı Tomografi kullanılmaktadır.
Anevrizma aortunun bölümlerinden herhangi bir yerinde görülebilir. Anevrizmalar en çok böbrek atardamarlarını verdikten sonraki bölümde gelişir. Bazen tek bir anevrizma, bazen birden fazla anevrizma oluşabilir.
Anevrizmanın bulunduğu yere ve büyüklüğüne göre tedavi yöntemleri değişmektedir. Çıkan aorttaki anevrizma çapı cm ve üzerinde ise başka bir bağ dokusu hastalığı yoksa tedavi edilmelidir. Karın içindeki anevrizmalarda ise müdahale sınırı anevrizma çapının cm çapa ulaşması ve daha büyük olmasıdır. Büyüme hızı fazla olan cm’den küçük anevrizmalar da tedavi edilmelidir. Küçük anevrizmalar tıbbi tedavi ile izlenebilir. Müdahale sınırında olan anevrizmalar için iki farklı yöntem uygulanmaktadır. Açık cerrahi ve kapalı (Endovasküler) yöntem. Açık cerrahi yöntemde balonlaşmış bölge çıkarılıp yerine yapay bir damar yerleştirilmektedir. Kapalı yöntemde ise damar içerisine yerleştirilen stent-greftler ile anevrizmalar devre dışı bırakmaktadır. Anatomik olarak uygun olan hastalarda Endovasküler yöntem birinci tercihtir ve düşük risklerle uygulanmaktadır.
Aort dediimiz damar, kalpten çktktan sonra vücuda dalan kan pompalayan ana atardamardr. Aortun çap, kalpten çkt bölümde yaklak 2,5 cm’dir. Vücutta bu kadar geni çapa sahip baka bir damar yoktur. Çeitli sebeplerden dolay Aort'un çap artar, geniler. Biz buna tpta "Anevrizma" deriz. Anevrizma belli bir süre sonra daha da geniler ise yrtlma ihtimali vardr. çinden geçen kan dar doru akar, ve komu organlar etkileyecek düzeye gelirse biz buna tpta "rüptür" (patlama) adn vermekteyiz. Büyüyen aortun bir baka bilinen komplikasyonu ise "Disseksiyon" (içe doru yrtlma) olarak isimlendirilir. Bunlardan her ikisi de oldukça tehlikeli patolojiler olup, annda veya çok süratli tedavi gerektiren, hayati tehlike tayan durumlardr.
Aort, kalbin sol ventrikülünden gelir ve göüs ve karn boluu boyunca ilerler. Aortun göüs boluu ksmndaki bölümünde oluan anevrizmalar, “torasik anevrizmalar” olarak adlandrlrlar. Aortun karn boluu ksmndaki bölümünde oluanlar ise, “abdominal anevrizmalar” olarak adlandrlrlar.Anevrizma taramas neden önemlidir ?
Her yl yaklak insan rüptüre (patlam) anevrizma nedeni ile ölür. Rüptüre anevrizmalar, 50 yan üzerindeki erkeklerde sklkta ölüm nedenidir. Rüptüre anevrizmalarn çou erken tan ve medikal tedavi ile önlenebilir. Çünkü anevrizmalar herhangi bir bulgu vermeden önce geliip büyüyebilirler. Bu yüzden yüksek riskli kiilerde anevrizma taramas yapmak önemlidir. Tan konulduu anda anevrizmalar genellikle ilaç veya cerrahi ile baarl olarak tedavi edilebilirler. Aort anevrizmas tans konduunda doktorlar kalp hzn ve kan basncn azaltacak ilaçlar verirler, bu da patlama riskini azaltr. Geni aort anevrizmas tans konulduunda, genellikle aortun hastalkl ksmnn replase (deitirilme) edilmesi eklindeki cerrahi ile tedavi edilebilir. Sonuçlar, genellikle iyidir.
Anevrizmann nedenleri nedir?
• Ateroskleroz (damar sertlii veya kalitesinin bozulmas) nedeniyle oluabilir. Ateroskleroz gelitikçe atardamar duvarlar kalnlar, hasarlanr ve normal iç yüzeylerini kaybeder. Atardamarn bu hasarlanm ksm içindeki kann basncyla gerilebilir veya balonlaabilir. Böylece anevrizma oluur. • Anevrizma ayn zamanda atardamarn içindeki sürekli yüksek kan basnc dolaysyla da oluabilir.Kimler Risk altndadr ?
Erkekler, kadnlara oranla AAA (En sk anevrizma tipi olan abdominal aortik anevrizmalar) için kat daha yüksek riske sahiptirler. AAA riski, yalandkça artar ve en sklkla yalar arasndaki kiilerde oluur. Periferik anevrizmalar da ya arasndaki kiilerde sk görülür.Özetle :
• Ateroskleroz (Atardamarlarda ya depolanmas)Belirtileri Nelerdir ?
Anevrizmalarn bulgu ve iaretleri tipine, yerleimine ve patlayp patlamadna veya vücuttaki dier yaplarla ilikisine baldr. Anevrizmalar yllar boyunca herhangi bir ikayete yol açmakszn oluup büyüyebilir.
Yllar boyunca yavaça büyürler ve patlayana kadar herhangi bir ikayete yol açmazlar. Bazen muayene srasnda hastann karnnda nabz veren bir kitle fark edilebilir. Eer ikayete yol açarlarsa, bu ikayetler srtta veya karnn kenarlarnda derin batc tarzda ar, karnda saatler veya günler boyunca süren sabit yanc ar, ayaklarda souma veya uyuma eklindedir. Karn bölgesindeki anevrizmalara biz Abdominal Aort Anevrizmas (AAA) deriz. AAA patlarsa, ikayetler karnn alt ksmnda veya srtta ani ve iddetli ar, bulant ve kusma, ciltte terleme, ba dönmesi ve ayaa kalknca artm kalp hz eklinde olur. Patlam bir AAA nedeniyle oluan iç kanama, hastada oka yol açabilir.Periferik anevrizmalarda ortaya çkan ikayetler, boyunda, kolda veya bacakta hissedilen nabz veren kitle, kol veya bacak ars, egzersiz kramp eklindedir.
Anevrizma Tans Nasl Konulur ?
Anevrizmalar, rutin fizik muayene srasnda ans eseri bulunabilirler. Sklkla göüs veya karn ars gibi baka nedenlerle yaplan ultrason, röntgen veya bilgisayarl tomografi srasnda ans eseri bulunurlar. Anevrizma tans koymak için röntgen, ultrason, bilgisayarl tomografi, magnetik rezonans görüntüleme, anjiografi gibi yöntemler kullanlr.Anevrizmalar ne zaman ve nasl tedavi edilir ?
Aort Anevrizmas vücutta bulunduu yere göre hem tedavi zaman, hem de tedavi yöntemi açsndan farkllklar arz eder. Eer göüs kafesi içindeki aortu çkan aort ve inen aort diye ikiye ayrrsak, tedavi gerektiren durumlar öyle özetleyebiliriz :
Yukardaki durumlarda aort anevrizmalar ya ameliyat yöntemi ile, ya da endovasküler (giriimsel) yöntem ile (EVAR, TEVAR) tedavi edilmelidirler. Bu sonuncu yöntem halk arasnda "kapal yöntem" adyla anlr.
This post has been written by Prof. Dr. Tayfun Aybek and viewed times.
Yayınlanma:
Gaziantep’te 68 yaşındaki Meral Çakı’nın aort damarında rekor büyüklükteki genişleme bilim dünyasını şok etti. Kadının 8 yılda santimetre çapa ulaşan damarları, 4 saat süren operasyonla değiştirildi. Peki bu riskle karşılaşmamak için ne yapmak gerekiyor.
Gaziantep’te, 6 gün önce göğsünde ağrı, sıkışma gibi rahatsızlıklardan Gaziantep Medicalpark Hastanesi'ne müracaat eden Meral Çakı’nın yapılan müdahale ve tetkikleri sonucunda aort damarında tıpta anevrizma olarak ifade edilen santimetrelik bir balonlaşma tespit edildi. Damarında rekor düzeyde bir genişleme olduğunu öğrenen kadın büyük bir şok yaşarken, hastanın durumu doktorları da şaşırttı. Patlama riskinin çok büyük olduğu ifade edilen kadın ikna edilerek acilen ameliyata alındı. Hasta kadın, Doç. Dr. Mustafa Bilge Erdoğan başkanlığında ekiple 4 saat süren başarılı bir operasyonla ameliyatla yeniden sağlığına kavuştu. 5 gün hastanede tedavi gören Çakı, taburcu edildi.
ÇOK ENDER RASTLANAN BİR DURUM
Taburcu olan Meral Çakı hastaneye gelene kadar rahatsızlığının farkında olmadığını söyleyerek, olayı öğrendiğini çok şaşırdığını ifade etti. Gerekli teşhislerin hemen konulup, müdahale edilmek istenmesi nedeniyle doktorlarına güvendiğini belirten Çakı, gerçekleşen ikinci bir ameliyatla yeniden eski sağlığına kavuştuğunu söyledi.
Damarlardaki genişlemenin yaklaşık 8 yıllık genişleme olduğunu belirten Doç. Dr. Erdoğan ise, çok ender rastlanan bir durum olması ve yüksek ölüm riski nedeniyle erken müdahale ettiklerini kaydetti.
Ameliyatta yüksek ölüm riskine rağmen hastanın kabul etmesi ile ameliyata alındığını ifade eden Erdoğan, “Damarın yırtılmadan patlamadan santimetre uzunluğa ulaşması, çok ender görülen olaydır. Hastamıza durumu anlattık, çok riskli bir ameliyat olduğunu söyledik. Hastamız cesaret göstererek ameliyata girmeyi kabul etti. Meral hanımın 48 kilo olmasına rağmen santimetrelik anevrizmanın patlamaması bir şanstı. Ameliyatta ana aort kapağını, kalbi besleyen damarları ve beraberinde beyne giden damarları değiştirdik. Şu an gayet sağlıklı” dedi.
DOKTORLAR UYARIYOR
Doç. Dr. Mustafa Bilge Erdoğan hastalık ile ilgili bilgiler vererek uyardı. Erdoğan, “Aort anevrizmaları kalbimizden çıkan vücuda kanın pompalandığı ana damarın genişlemesi ile oluşur. Normal çapı – 3 cm olan damardan dakikada ortalama 5 litre kan geçer. Çeşitli nedenlerle (yüksek tansiyon, damar sertliği , bazı bağ dokusu hastalıkları,sigara) ilerleyen yaşlarda sinsice bu damar genişleyebilir. Çoğu zaman bir şikayet vermez ve maalesef bazı hastalarda ilk şikayet damarın ani yırtılması veya rüptürü olur ki bu da hastanın ani hayatını kaybetmesine neden olur. Ancak erken tespit edilen bu balonlaşmaların ameliyat ile tedavisi mümkündür” şeklinde konuştu.
“SİGARADAN OLABİLİR”
Erdoğan, hasta Meral Çakı’nın yoğun bir şekilde sigara içtiğini de hatırlatarak, damarlardaki genişlemenin sigaradan kaynaklanmış olabileceğini de ifade etti. Erdoğan, “Hastamız maalesef ki yoğun sigara içen biri. Sigara içenlerde aort anevrizmaları normal kişilere kıyasla kat daha fazla görülür. Anevrizma çapı santim olduğunda artık hastaya ameliyat olması gerektiğini söyleriz” diye konuştu.
HİÇ BELİRTİ VERMEYEBİLİR
Bir aort atardamarı anevrizması, damar çapının normalinden yüzde 50 daha fazla genişlemesine yol açan bir cins balonlaşması olarak bilinir. Genelde santimetre olarak kalpten çıkan aort damarı, anevrizma durumlarında yüzde 50 oranda genişleme ile santimetrelik balonlaşma görülebilir. Genişlemenin 5 santimetreye ulaştığı zaman ise patlama ve yırtılma riski ile karşı karşıya kalınabiliyor. Bugüne kadar ise santimetreden daha fazla genişliği ulaşmış ya da balonlaşmış aort damarının pek duyulmazken, vücudun en büyük damarı olan aortlar, yıllar süren genişlemelerinde hiç belirti vermeden balonlaşarak patlamaya hazır bir bomba gibi insan sağlığını ciddi bir şekilde tehdit edebiliyor.
AğrıameliyatBilimbombaGaziantepKadınÖlümpatlamasigarayüksek tansiyon
Anevrizma damar genişlemesi anlamına gelir. Aort anevrizması kalpten çıkan ana damar olan Aortanın çapındaki genişlemedir. Aort damarı, kalpten çıktığı noktadan itibaren önce göğüs boşluğu içerisinde sonrasında karın boşluğu içerisinde seyreder. Aortanın kalpten hemen çıktığı noktadan başlayıp beyine giden damarlar ayrılmadan biten anevrizmalar, çıkan aort anevrizmaları (asendan aort) olarak adlandırılır (A). Eğer anevrizma sadece beyin damarlarının çıktığı bölgede ise “arkus anevrizması”, göğüs boşluğu içerisinde ise “torasik” (B) karın bölgesinde ise “abdominal” (C) anevrizma adını alır.
Anevrizma ile beraber veya bağımsız olarak aort duvarının yırtılması durumunda ise “diseksiyon” adı verilen tablo ortaya çıkar. Anevrizma ve diseksiyonların en önemli tehlikesi damarın yırtılması (rüptür) dır. Anevrizmalar sıklıkla sessiz seyrederler. Tanı çoğunlukla başka bir sebeb ile yapılan bir araştırma esnasında konur. Bu hastalarda bazen ilk belirti anevrizmanın yırtılması da olabilir.
Asendan aort anevrizmaları sıklıkla li yaşlarda ortaya çıkar. Bazı hastalıklarda ise daha genç yaşlarda bu anevrizmaları görmekteyiz. Bunlar sıklıkla doğumsal aort kapak hastalıkları (biküspid aort kapak- aort kapağının iki yaprakçıktan oluşması) veya aort dokusundaki yapısal bozukluklar ki bunlara konnektif doku hastalığı (Marfan Sendromu, Loeys-Dietz Sendromu, Ehlers-Danlos Sendromu) adı da verilir.
Hastalık sinsi seyreden ve çoğunlukla belirti vermeyen özelliktedir. Görülme sıklığı 50 yaş üstünde 25/ dir. Ülkemizdeki nüfus yapısı dikkate alındığında yılda yaklaşık civarında yeni hasta görülme şansı mevcuttur. Tanı sıklıkla başka bir sebeple yapılan tetkikler sırasında şans eseri konulmaktadır. Zira ülkemizde bu hastalığa yönelik bir tarama programı bulunmamaktadır.
Daha öncede belirttiğim gibi hastalık sinsi seyreden bir hastalıktır. Genellikle belirti vermez. Ancak çok büyük çapa ulaşmış olan anevrizmalarda anevrizmanın yerine göre bazı belirtiler görülebilir. Mesela göğüs boşluğu içerisinde çok büyüyen bir anevrizma ses tellerine bası yaparak ses kısıklığı yaratabilir. Yada yemek borusuna bası yaparak yutma güçlüğü oluşturabilir. Belirli bir çapa ulaşmış anevrizmalarda eğer kişi zayıf ise ve anevrizma karın boşluğunda ise dışardan aort damarının atışlarını hissedebiliriz. Bu belirtiler hastalığın ilk belirtisi olarak karşımıza çıkabilir. Bazı asendan aort anevrizmalarında aort kapağında kaçak oluşabilir. Bu durumda kalpte üfürüm duyulabilir. Tanı koymak aslında çok basittir. Öncelikle hastalıktan şüphe etmek gerekir. Esas tanı ise kalbe yönelik yapılan ekokardiyografi, karın bölgesine yönelik yapılan ultrasonografi veya göğüs ve karın bölgesine yönelik çekilen tomografik anjiyo ile konulmaktadır.
Hastalığın en önemli sonucu damarın belli bir çapa ulaştığında patlamasıdır. “Rüptür” adını verdiğimiz bu olayda ölüm şansı yüksektir. O nedenle hastalığın bu noktaya gelmeden tedavi edilmesi gerekmektedir. Genellikle bu oran damar çapı 5 cm ve üzerine çıktığında artmaktadır. Dolayısıyla bu anevrizmaların takibi ve müdahale sınırına geldiğinde ise tedavisi anevrizmanın beklenmedik bir şekilde yırtılmasının önüne geçmek açısından büyük önem taşımaktadır.
Aort anevrizması, daha çok sigara içen, yüksek tansiyonu olan ve ailesinde anevrizma hastalığı olan kişilerde görülmektedir. Kısaca kalp ve damar hastalıkları açısından genel risk faktörleri olarak tanımladığımız bu faktörlerden sigara ve yüksek tansiyon kontrol altına alınabilecek faktörlerdir. İnsanın genetik yapısı ise değiştirilemez. Öte yandan hastalığın ilaçla tedavisi mümkün değildir.
Aort anevrizmasının tamiri, anevrizmanın bulunduğu bölgeye göre değişmektedir. Aort damarının kalpten çıktığı bölgede ve/veya beyine giden damarların yer aldığı bölgedeki anevrizmalarda açık tamir veya açık yöntemlerle kapalı yöntemlerin beraber kullanıldığı hibrid teknikler kullanılmaktadıseafoodplus.info göğüs boşluğunda yer alan veya sadece karın boşluğunda yer alan beyine ve iç organlarımıza kan götüren damarlardan uzak olan anevrizmalarda ise kapalı yöntem olarak adlandırılan endovasküler tedavi yöntemleri kullanılmaktadır.
Açık tamir yönteminde göğüs kemiği açıldıktan sonra kalp, kalp-akciğer makinesi adı verilen bir makinaya bağlanır. Bu makina ameliyat sırasında kalbin ve akciğerlerin görevini üstlenir. Kalp durdurulduktan sonra genişlemiş olan aort bölgesi çıkarılır ve yerine suni damar dikilir.
Beyine giden damarların da içinde olduğu anevrizmalarda ise hibrid yöntem adını verdiğimiz teknikler kullanılarak hastaların ameliyat sırasında maruz kalacakları riskler azaltılma yönüne gidilir. Bu yöntemde sıklıkla kalp durdurulmadan beyine giden damarlara baypas yapılır ve genişleyen anevrizmatik bölge içeriden endovasküler greft adını verdiğimiz bir suni greftle devre dışı bırakılır. Bu ameliyatların Hibrid Ameliyathane adını verdiğimiz özel mekanlarda yapılması gereklidir.
Abdominal Aort Anevrizması hayatı tehdit eden çok ciddi bir hastalıktır. Karın boşluğu içerisinde aort damarının genişlemesi “ Abdominal Aort Anevrizması” adını alır. Normal şartlarda bu bölgede Aort damar çapımız cm civarındadır. Bu çapın 4 cm ve üzerinde olması durumunda “anevrizma” dan bahsedebiliriz. Aort anevrizmaları içerisinde en sık görülen anevrizmadır.
Son yıllarda hastalığın tedavisinde büyük aşamalar kaydedilmiştir. Eskiden oldukça büyük kesilerle karın açılarak hastalıklı bölge çıkarılıp oraya suni bir damar dikilerek yapılırdı. Günümüzde ise artık bu yöntem yerini uygun hastalarda kasık bölgesinden yapılan ufak kesilerle damar içerisine yerleştirilen bir stente bırakmıştır. Kısaca endovasküler tamir adını verdiğimiz bu yöntem hasta açısından büyük rahatlık sağlamıştır. Eskiden açık cerrahi ile yapılan ameliyatlarda hastalar gün süre ile yoğun bakım ünitesinde ve sonrasında değişen şartlara bağlı olarak gün süre ile hastanede kalırlardı. Açık cerrahide, kanama dolayısıyla kan kullanımı, enfeksiyon oranları oldukça yüksekti. Ayrıca hastaların normal hayatlarına dönmeleri her şey yolunda giderse 1, aylık bir süreci içermekte idi. Endovasküler tamir yönteminde ise hastalar gün içerisinde hastaneden taburcu olabilmekte ve sonrasında yaklaşık 1 hafta içerisinde normal yaşamlarına dönebilmektedir. Ayrıca kan kullanımı ve enfeksiyon oranları açık cerrahi yöntemle karşılaştırıldığında yok denecek kadar azdır. Ancak bu yöntem her abdominal aort anevrizması hastası için uygun olmayabilir.
Aort anevrizmasının karın bölgesinde iç organlarımıza uzandığı durumlarda ise iç organlarımıza giden damarlara baypas yaparak gene içeriden endovasküler greft kullanarak bu anevrizmayı devre dışı bırakma şansına sahibiz.
Aort Anevrizmaları ile ilgili yapmış olduğumuz ve yayınlamış olduğumuz ameliyatların videolarını sitenin videolar bölümünde izleyebilirsiniz.