Arı Sokması Neden Şişer

Havaların ısınmasıyla birlikte böceklerde doğada yerine aldı. Böcek sokmaları ve böcek alerjileri de sık sık görülmeye başladı. Böcek sokmasına bağlı reaksiyonların hangisi alerji hangisi normal olduğunu anlamak da bazen zor olmaktadır. Bu yazımızda böceklerden arı alerjisini detaylı bir şekilde anlatmaya çalışacağım.

Arı alerjisi nedir?
Arı sokmasıyla arı venomuna karşı vücudun aşırı reaksiyon vermesine denir. Bazen alerjik şok gibi ölümle sonuçlanabilen sonuçlara neden olabilir.

Arı alerjisi nasıl gelişir?
Arıların zehirleri yani venomları alerjiye neden olmaktadır. Yaban arıları türleri arasında çapraz reaksiyona neden olabilecek alerjenler vardır. Arıların zehirlerine karşı alerji gelişen kişilerde arı sokması ile arı alerjileri belirtileri gelişmektedir. Tip 1 alerjik reaksiyon gelişmektedir.

Arı alerjisi belirtileri nelerdir?
Arı soktuktan sonra saat içinde belirtiler giderek artar. 7 gün devam edebilir. Bazen 72 saat sonra belirtiler ortaya çıkabilir.

Arının soktuğu yerde hafif kızarıklık şişlik ve ağrı görülebildiği gibi bazen büyük şişlikler, yorgunluk, kusma gibi belirtilere neden olabilir. Arı sokmasından sonra fazla şişme görülmesi hayatı tehtit eden ciddi şokla giden alerjik reaksiyonların (Anaflaksi) görülmeyeceğinin göstergesidir. Bu kişilerde anaflaksi gelişme sıklığı % oranındadır.

Arı sokmasından hemen sonra görülen reaksiyonlarda; sokulan yerde hafif şişlik olabilir veya çok fazla olabilir. Toksik reaksiyonlar ve ciddi alerjik şok gelişebilir.

Arı sokmasından günler veya aylar sonra nadir olsa da serum hastalığı, Gullen-Barre sendromu, glomerulonefrit, miyokardit ve vaskülit görülebilmektedir.

Arının soktuğu yerde şişlik olması en sık görülen belirtidir. Ancak bu şişlik alerji nedeniyle olmaz. Venoma bağlı reaksiyondur.

Bazen arı sokması sonrası cm çapından daha büyük olabilir. Arı sokması sonrası kişilerin sadece yüz kişinin üçünde olur. Şişlik boyutu 48 saate kadar artabilir. Düzelmesi ise 10 günü bulabilir. Bazen tüm kolu veya bacakta şişlik olabilir. Reaksiyon ağır ise bitkinlik ve bulantı görülebilir.

Serum Hastalığı nedir?
Bazen immünolojik olarak serum hastalığı denen hastalık görülür. Bu hastalıkta arı sokmasından 7 gün sonra eklem ağrısı ve kurdeşen dediğimiz cildin kaşıntılı allerjik hastalığı görülür. Serum hastalığı geçirenlere de aşı yapılmalıdır.

Toksik reaksiyon
Aynı anda elliden fazla arı sokarsa gelişir. Birçok arının zehiri birden vücuda girmesi sonucu arı zehiri içinde bulunan maddelere bağlı baş ağrısı, bulantı, kusma, ateş, havale, tansiyon düşmesi, kalp I yetmezliği, şok ve ölüm görülebilir. Bu toksik reaksiyonun alerjiyle alakası yoktur. Toksik reaksiyon sonrası alerji de gelişebilir. Bu nedenle toksik reaksiyon gelişen kişilere arılara karşı deri testi I yapılmalıdır. Deri testi pozitifse daha sonraki arı sokmalarında alerjik şok gelişme riski vardır.

Ciddi reaksiyonlar
Arı sokması sonrası gelişen ciddi reaksiyonlar Tip 1 alerjiye bağlı gelişen reaksiyonlardır.
Tip 1 alerjik reaksiyon olarak kaşıntı kızarıklık, kurdeşen ve anjioödem gelişebilir. Arının soktuğu yer dışında bir yerde kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen ve anjioödem gelişmişse alerjik şokun habercisi bir bulgu olarak düşünülebilir. Bu nedenle kaşıntı, kızarıklık ve kurdeşen gelişen kişilerde daha sonraki arı sokmasında alerjik şok riski vardır.

Arı sokmasına bağşlı alerjik şo genelde ilk 30 dakika içinde bazen 1 saat içinde olur. Çok nadiren 72 saat e kadar gecikebilir.
Alerjik şok gelişen çocuklara acil tedavi yapılmalıdır. İlk vrilemsi gereken ilaç epinefrindir. Alerjik şok teşhisi ve tedavisi için alerjik şok bölümünü okuyabilirsiniz.

Arı alerjisinin teşhisi nasıl konulur?
Öncelikle arı sokması olup olmadığı sorgulanmalıdır. Arı soktuğu öğrenilmişse arının türü öğrenilmeldiir. Sokulan yerde iğne varsa bu bal arısıdır. Arı resimleri de arının türünün belirlenmesinde yardımcı olabilir. Arı sokmasında en önemli nokta gelişen reaksiyonun boyutunun saptanmasıyla başlar. Reaksiyonlar alerjiyi düşündürüp düşündürmediği değerlendirilmelidir. Sadece arı sokulan bölgede şişlik mi var, yoksa kaşıntılı kızarıklığın olduğu kurdeşen mi var, arının soktuğu yer dışında da kaşıntılı kızarıklık var mı?, tansiyon düşüklüğü, nabız artması, halsizlik, bulantı, karın ağrısı, nefes sıkışıklığı gibi bulgular sorgulanır. Reaksiyonun boyutu cm den büyük olup olmadığına bakılır.

Hangi durummlarda çocuk alerji uzmanı görmelidir?
Eğer cm de büyük şişlik gelişmişse, ellliden fazla arı sokmuşsa, nefes sıkışıklığı, tansiyon düşüklüğü gelişmişse, kurdeşen gelişmişse çocuk alerji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Arı alerjisi testi nasıl yapılır?
Kandan arı venomuna alerji ve ciltten alerji testi yapılması önerilir. Deri testi deri prick ve intradermal olarak uygulanmaktadır.

Arı sokmasında bilinmesi gerekenler nelerdir?
Arı somasına bağlı alerjik şok gelişen çocukların yanında epinefrin bulunmalıdır. Aileye ve çocuğa epinefrin oto-enjektörünün nasıl kullanacağı konusunda eğitim verilmelidir. Ayrıca arı alerjisi olan kişilerin arı alerjisi olduğunu gösteren kolye takması veya bilezik takması önemlidir. Arı alerjisi gelişen kişilerin ACE inhibitörü gibi tansiyon ilaçları, anjiotensin II resöptör blokeri, MAO inhiibitörleri ve trisiklik antidepresan kullanımından kaçınılmalıdır. Çünkü bu ilaçlar alerjik şok tedavisinde kullanılan ilaçların etki etmesini engellemektedir.

Arı sokmasına bağlı gelişen reaksiyon venom alerjisi olarak düşünülmüşse kandan ve deriden arı venom alerji testi yapılmalıdır. Yapılan test sonucuna gore hangi arıya alerji varsa o arıya karşı aşı tedavisi dediğimiz immunoterapi yapılmalıdır.

Daha once alerjik şok gelişmeyen kişilerin arı venomuna karşı deri testi pozitifse bir sonraki arı sokmasında %10’a varan oranlarda alerjik şok riski vardır.

Alerjik şok gelişmiş kişilerde yapılan alerji testi pozitifse bu kişilerde alerjik şok gelişme riski %’dir.

Arı sokması nasıl tedavi edilir?
Arı sokmasından hemen sonra görülen şişlik için soğuk kompres yapılmalıdır. Ağrı kesici verilebilir. Bir kaç saat içinde düzelir.

Şişlik çok büyükse soğuk kompres, ekstremitelerin yüksekte tutulması, ağrı kesici ilaçlar, ağızda antihistamminikler ve bazen kortikosteroidler kullanılır. Böyle çok geniş şişlik olan kişilerde daha sonar tekrar arı sokarsa alerjik şok gelişme riski %’dur. Böyle çok geniş şişlik olmuşsa mutlaka bir çocuk alerji uzmanı çocuğu değerlendirmelidir.

Kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen ve anjioödem gelişmişse ve sadece deri bulguları varsa ve tansiyon nabız değişikliği yoksa antihistaminikler ve gerekli durumlarda kortikosteroidler verilebilir. Bu şekilde reaksiyon gelişen çocukların daha sonra tekrar arı sokmasıyla alerjik şok gelişebileceği için çocuğun yanında adrenalin oto-enjektörü bulunmasında fayda vardır.

Alerjik şok belirtileri gelişirse hemen epinefrin oto-enjektörü kullanılmalıdır. Bunun için alerjik şok bölümünde epinefrin otoenjektör kullanımı yazımızı okumalısınız ve videomuzu mutlaka izlemelisiniz.

Arı iğnesi deride kalmışsa sıkılmadan çıkarılmalıdır. Sokulan yere soğuk kompres uygulanmalıdır. Sokulan yer kol veya bacaksa sokulan yerin vücuda yakın olan kısmına turnike uygulanmalıdır. Daha önce alerjik şok gelişmişse ve arı sokmuşsa alerjik şok belirtileri gelişmeden epinefrin yapılmalı ve en yakın hastaneye gitmek için ambulans çağrılmalıdır. Epinefrin oto-enjektörü bulundurmak mümkün olmamışsa adrenalin ampul 1 mg ve enjektör her zaman bulundurulmalı ve hangi dozda kullanılacağı konusunda eğitim verilmelidir. Alerjik şok belirtileri ilk epinefrine rağmen devam ediyorsa dakika sonra ikincisi yapılabilir.

Alerjik şok gelişince daha sonra tekrarlar mı?
24 saat içinde tekrarlayabilir. Bu nedenle gözlem altında tutulur.

Arı Sokmasında Aşı Tedavisi
Venoma karşı aşı tedavisi aşının en etkili sonuç verdiği alandır. Kanda arılara karşı alerji varsa ve deri testinde arı alerjisi pozitif çıkarsa ve alerjik şok daha önce gelişmişse aşı tedavisi yapılmalıdır. Hafif alerji gelişen çocuklara aşı tedavisi önerilmez. 16 yaşından büyüklerde arının soktuğu yerde ciddi şişlik veya arının soktuğu yerden başka yerlerde de şişme olursa yapılmalıdır.

Aşı etkili midir?
Arı alerjisine karşı yapılan aşının etkinliği çok fazladır. % oranında etkilidir.

Aşı tedavisi ne kadar sürer?
Yaklaşık 5 yıl devam edilir. İlk 4 ay haftada bir daha sonra ayda bir yapılır.

Arı sokmasından nasıl korunurum?
Arı ile karşılaşmayı azaltacak önlemler alınmalıdır. Bahçe işlerinden mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır. Arı olma ihtimali olan bölgelerde uzun kollu kıyafetler giyilmeli ve kısa pantolonlar giyilmemelidir. Parlak, açık renkli, çiçekli giysilerden kaçınılmalıdır. Beyaz, yeşil ve kahverengi renkler arıları daha az çeker.

Açıkta çöp, gıda, şekerli gıda ve içecekler bulundurulmamalıdır.

Çok sulu meyvalar, çöp kutuları ve yığınları yaban arılarını çeker. Tatlılar, salam, sosis gibi soğuk etler, bira ve diğer besinler yaban arılarını çeker. Açıkta meşrubat içine yaban arıları girer. Piknikte dikkatl olunmalıdır.

Parfümler, kokulu deodarantlar, losyonlar, saç kremleri ve güneş kremleri kullanımı arıları çeker. Kaçınılmalıdır.

Terlemek de yaban arıları ve bal arılarını çekebilir. Bu nedenle açık aanlarda çok terlemeye neden olan sporlar yapılmaması faydalıdır. Arı bireye yaklaşınca ani hareketten kaçınılmalı sakin olunmalsı da önemlidir.

Prof. Dr. Ahmet Ak&#;ay

Böcekler, iğneleri ile insanları sokabilir ya da ısırabilir.  Ancak, günlük hayatta en sık arıların neden olduğu böcek sokmalarıyla karşılaşılmaktadır. Arılar, iğneleri ile insanları sokabilen zar kanatlı böceklerdir. Toplumda yaşamı boyunca arının sokmadığı kişi oldukça az sayıdadır. Ama çok az kişide ölümle sonuçlanabilme olasılığı vardır. Sivrisinek, kene, örümcek, karınca, tahta kurusu ve pire gibi ısıran böcekler nadiren sistemik alerjik tepkiye neden olur.

Arıların zehir keseleri vardır ve bazı kişilerde “venom” denilen arı zehirine karşı alerji gelişebilir. Çoğu kişinin önceden bilinen alerjisi olabileceği gibi bazı kişilerde tekrarlayan arı sokmaları sonucunda alerji ortaya çıkabilir. Çok sayıda arı aynı anda sokarsa, o zaman toksik reaksiyon görülebilir. Bu durum alerji belirtilerine benzerse  de testlerde alerjik duyarlanma saptanamaz.

Ülkemizde en çok balarısı olarak bilinen Apis mellifera ve yaban arısı ya da sarı arı olarak bilinen Vespula vulgaris türleri vardır.

Arı alerjisi öngörülemeyen bir durumdur. Bir kişiyi arı soktuğunda sadece soktuğu yerde geçici hafif ağrı, yanma, kaşıntı ve kızarıklıkla beraber ufak bir şişlik olabilir. Bu normal bir reaksiyondur ve genellikle tedavisiz iyileşir. Bazı kişilerde ise arının soktuğu yerdeki şişlik giderek büyüyebilir. Çok az kişide ise soktuğu yerden uzaktaki vücut bölgelerinde belirtiler hemen (30 dakika içinde) ortaya çıkar. Bu durumda “alerjik şok”  tablosu dediğimiz nefes darlığı, hırıltılı solunum,  çarpıntı, bayılma, karın ağrısı bulantı ve kusma, ishal, tüm vücutta kaşınma ve kızarıklıklar, yüzde ve dilde, deride şişlikler ortaya çıkabilir. Hayati tehlike arz eden belirtiler ise boğazda dilde şişme, ses kısıklığı ve tansiyon düşmesidir. Bu belirtilerin bir veya birkaçı beraber bulunabilir. Bu durum sistemik yani genel bir alerjik tepkiye işaret eder ve nadiren de olsa ölümle sonuçlanabilir.

Bazı riskli kişilerde arı alerjisi belirtileri daha ağır seyredebilir. Bunlar; yaşlı bireyler, kalp hastalığı ve hipertansiyonu olan hastalar, bazı tansiyon ve kalp ilaçlarını kullananlar, mastositoz hastalarıdır.

Arı sokması sonucu yukarıda tanımlanan belirtileri yaşayan hastalar,  mutlaka bir Alerji uzmanına başvurmalıdır. Alerji testlerinde alerjisi saptanan ve ağır reaksiyon geçiren kişilerde sorumlu arı ile yıl kadar süren aşı tedavisi yapılmalıdır. Bu tedavinin başarısı oldukça yüksektir ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirir. Bu hastalara sürekli yanlarında taşımları ve ayrıca acil durumda bir merkeze gidene kadar kendi kendilerine kullanmaları için hazır adrenalin oto-enjektör reçete edilmelidir. Bu hastalara zor olsa da arı sokmasından korunmak için önlemler tavsiye edilebilir. Bal arıları daha sakindir ve soktuktan sonra iğnesini bırakır ve ölür. Yaban arıları ise, daha saldırgandır ve birkaç kez sokabilir.  Böcek sokması riskini etkileyen durumlar olarak; açık hava faaliyetleri, piknik yerleri, açıkta bırakılan gıdaların ve çöp kovalarının çevresi, bina saçakları, ağaç kovukları, toprağa yakın yer altı oyukları, arı kovanlarının etrafı, açık havada yemek içmek, çimenlerde çıplak ayakla dolaşmak bu açıdan tehlike gösterebilir. Arı yetiştiricisi ise bir süre bu işe ara vermelidir.

Prof. Dr. Betül Ayşe Sin

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hast. Anabilim Dalı

İmmünoloji ve Alerji Bilim Dalı, Ankara

Yaz aylarının başlaması ile birlikte böcek sokmaları özellikle de arı sokmalarında artış görülür. Arı sokması genelde önemsenmese de alerjsisi bulunan insanlarda ciddi tehlike oluşturmaktadır. Şimdi arı sokmasında belirtiler, yapılması gerekenler ve tedavi hakkında faydalı olacağına inandığımız bilgiler vermeye çalışacağız

Yaz aylarında en sık karşılaştığımız ve en tatsız olaylardan birisi de arı sokmasıdır. En tatlı besin kaynağı balın üreticisi arılar, bazen kabusumuz olabilir. Peki arı sokmasında belirtiler nedir? Arı sokmasında neler yapılır? Arı sokmasında tedavi nasıl olur? Hepsi ve daha fazlası haberimizde…

ARI SOKMASI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER

Böcekler, iğneleri ile insanları sokabilir ya da ısırabilir. Ancak, günlük hayatta en sık arıların neden olduğu böcek sokmalarıyla karşılaşılmaktadır. Arılar, iğneleri ile insanları sokabilen zar kanatlı böceklerdir. Toplumda yaşamı boyunca arının sokmadığı kişi sayısı oldukça azdır. Ama çok az kişide de ölümle sonuçlanabilme olasılığı vardır.

Arıların zehir keseleri vardır ve bazı kişilerde “venom” denilen arı zehirine karşı alerji gelişebilir. Çoğu kişinin önceden bilinen alerjisi olabileceği gibi bazı kişilerde tekrarlayan arı sokmaları sonucunda alerji ortaya çıkabilir. Çok sayıda arı aynı anda sokarsa, o zaman toksik reaksiyon görülebilir. Bu durum alerji belirtilerine benzerse de testlerde alerjik duyarlılık saptanamaz.

Ülkemizde en çok balarısı olarak bilinen Apis mellifera ve yaban arısı ya da sarı arı olarak bilinen Vespula vulgaris türleri vardır.

ALERJİYE DİKKAT!

Arı alerjisi öngörülemeyen bir durumdur. Bir kişiyi arı soktuğunda sadece soktuğu yerde geçici hafif ağrı, yanma, kaşıntı ve kızarıklıkla beraber ufak bir şişlik olabilir. Bu normal bir reaksiyondur ve genellikle tedavisiz iyileşir. Bazı kişilerde ise arının soktuğu yerdeki şişlik giderek büyüyebilir. Çok az kişide ise soktuğu yerden uzaktaki vücut bölgelerinde belirtiler hemen (30 dakika içinde) ortaya çıkar. Bu durumda “alerjik şok” tablosu dediğimiz nefes darlığı, hırıltılı solunum, çarpıntı, bayılma, karın ağrısı bulantı ve kusma, ishal, tüm vücutta kaşınma ve kızarıklıklar, yüzde ve dilde, deride şişlikler ortaya çıkabilir. Hayati tehlike arz eden belirtiler ise boğazda dilde şişme, ses kısıklığı ve tansiyon düşmesidir. Bu belirtilerin bir veya birkaçı beraber bulunabilir. Bu durum sistemik yani genel bir alerjik tepkiye işaret eder ve nadiren de olsa ölümle sonuçlanabilir.

Bazı riskli kişilerde arı alerjisi belirtileri daha ağır seyredebilir. Bunlar; yaşlı bireyler, kalp hastalığı ve hipertansiyonu olan hastalar, bazı tansiyon ve kalp ilaçlarını kullananlar, mastositoz hastalarıdır.

ARI SOKMASINDA ALERJİ BELİRTİLERİ

Özellikle yaz aylarında sık sık karşılaşılan bir durumdur arı sokmaları. Arı sokması sonrasında yaşanan arı alerjisi belirtileri ise alerjinin erken teşhis edilmesi açısından oldukça önem taşır. Arı sokmalarında küçük kaşıntılar olabilir. Bunlar genellikle 24 saat içinde kaybolurlar. Bazen de 2 gün içinde ortaya çıkan kızarıklık ve kabartılar olabilir. Bunlar 2 ile 7 gün arasında kaybolur. Arı alerjileri belirtileri ise kendisini ürtiker (kurdeşen), anjiödem (kurdeşenin tehlikeli olanı) ve anaflaksi (aniden fenalaşma) gibi şeklinde gösterebilir. Hatta bu reaksiyonlar ölüme bile yol açabilirler. Arı alerjisi belirtileri hemen olabildiği gibi saat sonra da kendini gösterebilir. Boğazda ödem, ses kısıklığı, nefes darlığı, şokla birlikte dolaşım bozuklukları ortaya çıkabilir. Arı alerjisine bağlı ölüm olayları genellikle 50 yaşın üstündeki erkeklerde daha fazladır.

ARI SOKMASINDA YAPILMASI GEREKENLER

Arı sokması karşısında yapmanız gereken ilk şey, yara yerinin sabunlu suyla temizlenmesi ve buz uygulanmasıdır. İğnenin çok derinde olması durumunda cımbızla çekebilirsiniz. Nefes darlığı, bulantı ve güçsüzlük gibi durumlarda da mutlaka hastaneye gitmeniz gerekiyor. Arının soktuğu yeri gün kadar mutlaka gözlemleyin.

ARI SOKMASINA İYİ GELEN BAZI YÖNTEMLER

– Ortadan ikiye bölünmüş sarımsağı arının soktuğu bölgeye 10 dakika boyunca masaj yaparak sürün. Sarımsağın antiseptik özelliği sayesinde zehir kana karışmadan kendini vücuttan atmaya başlayacaktır.

– Bir demet maydanozu iyice dövün. (taze olması önemlidir) Dövülmüş maydanozu arın soktuğu bölgeye sarabilirsiniz.

– Karbonatın iltihap kurutucu etkisi sayesinde hem acıyı hem de oluşabilecek komplikasyonları engeller. Su ve karbonatı karıştırıp macun şeklinde arının soktuğu bölgeye sürebilirsiniz.

– Soğuk yoğurt arı sokmasına iyi gelen etkili yöntemlerden bir diğeridir. Yoğurdu sürmeden önce arının soktuğu yere 4 damla limon sıkın.

– Lavantanın antibakteriyel özelliği sayesinde, arı zehirlenmelerine karşı oldukça etkilidir. Ped pamuk yardımıyla sürdüğünüz lavanta yağının etkisi geçtikten sonra tekrar sürmeye devam edin.

Ağrıkefirnefes darlığıÖlümyoğurt

ARI, BÖCEK, ÖRÜMCEK, AKREP, YILAN  SOKMALARINDA TEMEL İLKELER VE YAKLAŞIMLAR

Zar kanatlıların (bal arısı, yaban arısı, eşek arısı, ateş karıncası, diğer böcekler ) , eklem bacaklıların, sürüngenlerin zehrinin zerk edilmesi sonucu insan vücudunda bölgesel veya genel belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olur, saldırıların çoğu canlının kendini savunma temeline dayanır.

Zehirlenmelere zehrin    (kan dolaşımı, lenf dolaşımı ) ile doğrudan yayılımının yanı sıra canlının türüne göre ısırılan bölgede, arıda olduğu gibi bıraktığı diken veya tarantula gibi eklem bacaklılarında olduğu gibi bıraktığı tüylerin teması veya ender durumlarda rastlanan yılan gibi sürüngenlerin saldırı sonrası ısırdığı bölgede dişinin kırılması sonucu önce lokal (bölgesel ) daha sonra genel alerjik olayların gelişmesine yol açar.

Lokal belirtiler en yaygın görülen tepkilerdir ve genelde ısırık bölgesinde ağrı, kızarıklık, ödem (şişlik)  şeklinde kendini gösterir, bazı bireylerde hafif ve orta dereceli ateş yüksekliği görülebilir. Belirtiler hızla oluşur ve saat içinde geriler bazen de daha geniş alana yayılabilir 48 saat içerisinde zirve yapar ve birkaç gün sürebilir.

 Lokal belirtilerin yanı sıra daha ciddi yaygın belirtilerinde eşlik edebileceği unutulmamalıdır, bunların içinde en önemlisi ve bazen de ölümcül olabilen anaflaksi denilen ağır alerjik tablonun oluşmasıdır. Yaygın belirtiler birden fazla organı tutabilir. Belirtilerin ortaya çıkması ortalama 15 - 20 dakika içinde olup 72 saate kadar uzayabilir.

*Cilt ve deri sistemi etkilendiğinde kızarıklık, kaşıntı, ürtiker (kurdeşen), döküntüler, karıncalanma hissizlik, bül denilen içi şeffaf veya bazen kanla dolan kesecikler ortaya çıkar. Isıran canlı türüne göre örneğin kahverengi keşiş örümceğinde, engerek yılanında olduğu gibi zehrin içerdiği maddelerden dolay ciltte gangrene neden olabilir.

*Sinir sistemi etkilendiğinde baş ağrısı, baş dönmesi, nöbet geçirme, uyku hali, gözde bulanık görme ve göz kapağında düşmeye neden olabilir.

*Solunum sistemi etkilendiğinde öksürük, nefes darlığı, ses kısıklığı, burun akıntısı, hırıltılı solunuma neden olabilir.

*Mide barsak sistemi etkilendiğinde tükürük salgısında artış, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, nadiren kanamalara neden olabilir. 

*Kalp ve dolaşım sistemi etkilendiğinde tansiyon düşüklüğü veya yüksekliği, terleme, çarpıntı başta olmak üzere diğer ritim bozuklukları, bayılma, göğüs ağrısına neden olabilir.

*Kas iskelet sistemi etkilendiğinde iğne batması tarzında kas ağrıları, istemsiz kas kasılması, kas seğirmesi, yüz bölgesindeki  kasılmalara bağlı olarak diş gıcırdatmasına neden olabilir.

Yukarda sayılan  belirtilerin yanı sıra  gözde, dilde, dudaklarda yaygın şişlik, kızarıklık  oluşabilir.

Yukarda sayılan belirtilerin birden fazlası hastada görülebilir örneğin bir hastada hem nefes darlığı hem kaşıntı hem yaygın döküntü hem karın ağrısı aynı anda gelişebilir.

Sokulan yerin ender de olsa iltihap gelişme riski vardır özellikle yaban arılarının sokmaları sonrasında görülür.

Zehrin yüksek doza ulaşması örneğin Çoklu Böcek sokmalarında(Toplu Arı sokması ) , Zehrin  içeriği ve sokulan yerin Hayati organlara (kalp, akciğerler, böbrekler ), kan  ve  lenf dolaşımını sağlayan damarlara yakın olması   durumunda  bu  organlarda işlevsel bozukluklar, yetmezlikler ve ender durumlarda ölüme neden olabilir.

Isırılan veya sokulan bölgeyi, zehri boşaltmak amacı ile kesinlikle sıkmayın  ve  ağızdan emmeye çalışmayın aksi taktirde zehirlenmeye maruz kalabilirsiniz, ısırılan bölgeye kesinlikle bıçak  ve benzeri sivri uçlu veya keskin cisimler ile müdahale etmeyin  aksi taktirde  olası damar, kas, tendon yaralanmasına sebep olabilirsiniz, dokunun  canlılığını korumasını engellediği için turnike uygulamayın.

Sizi/hastanızı ısıran canlıyı eğer öldürdüyseniz sağlık kuruluşuna giderken uygun taşıma yöntemleriyle canlının türünü belirlemek için beraberinizde götürmeniz tedavi yaklaşımının ilk adımını oluşturacaktır.

Eğer zehirlenmeye neden olan bir yılan ise ikinci bir saldırıya maruz kalmaktan kendinizi/hastanızı koruyun eğer öldürüldü ise türünün zehirli olup olmadığını belirlemek için yılanın başını koparmayın.

Zehir ile temas eden bölgenin  kol, el, bacak  olması halinde hareketsiz hale getirin ve Kalp seviyesinde tutun, zehrin emilimini geciktirdiği ve şişliği azalttığı  için  soğuk uygulama yapın, sıkan kıyafetleri ve ya takıları çıkartın ve bulunduğunuz yere  en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.