Şase Nedir
kaynağı değiştir]
Bir motorlu taşıtta bir şasinin temel işlevleri şunlardır:[3]
- Aracın mekanik bileşenlerini ve gövdesini desteklemek için
- Statik ve dinamik yüklerle gereksiz sapma veya bozulma olmadan başa çıkmak için.
- Bunlar şunları içerir:
- Gövde, yolcu ve yüklerin ağırlığı.
- Engebeli yüzeylerin üzerinden geçerek iletilen dikey ve burulma kuvvetleri.
- Yol koşullarından, yan rüzgardan ve aracın yönlendirilmesinden kaynaklanan enine yanal kuvvetler.
- Motor ve şanzımandan gelen tork.
- Boylamasına çekme kuvvetleri, başlangıçtan ve hızlanmadan ve ayrıca frenlemeden kaynaklanan sıkıştırma kuvveti.
- Çarpışmalardan kaynaklanan ani darbe kuvvetleri.
Yapısına göre şasi çeşitleri:
- Merdiven tipi şasi: Günlük yaşamda sıkça görebileceğimiz pick-up tarzı araçlarda kullanılır.
- X tipi şasi: Adından anlaşılacağı üzere x şeklindedir. Bu tip şasiler genelde hafif olurlar.
- Ofset çerçeve
- Çapraz eleman çerçeveli ofset
- Çevre Çerçevesi
Temel olarak şasi 5 kategoride incelenebilir:[4]
- Paralel kollu şasi: Genellikle tır, otobüs gibi ağır vasıta araçlarda kullanılan şasi tipidir.
- Merdiven tipi şasi: Günlük yaşamda sıkça görebileceğimiz pick-up tarzı araçlarda kullanılır.
- X tipi şasi: Adından anlaşılacağı üzere x şeklindedir. Bu tip şasiler genelde hafif olurlar.
- Tek kollu platform tipi şasi: Otomobillerde sıkça tercih edilen bir şasi çeşididir.
- Çatal kollu şasi: Kullanımı açısından avantajlıdır. Otomobillerde, ön tarafa doğru uzanan çıkıntılar vardır. Bunlar genelde motor ve motor elemanlarını taşımak için tasarlanır.
Şasi profilleri[değiştir kaynağı değiştir]
Genellikle araç şasisi yapımı için karbon çelik; veya daha hafif yapı oluşturmak için alüminyum alaşımı malzemeler kullanılır. Ayrı bir şasi olması durumunda, çerçeve "profiller" veya "kirişler" olarak adlandırılan yapısal eleman 'dan oluşur. Bunlar normalde çelik sac plakadan katlanıp, yuvarlanarak veya preslenerek yapılan çelik "kanal" bölümlerinden yapılır.
Bunlar için üç ana tasarım vardır. Malzeme iki kez katlanırsa, C şeklinde veya şapka şeklinde (U şeklinde) açık-uçlu kesit oluşur. "Kutulu" çerçeveler profiller kaynaklanarak veya önceden yapılmış metal boru kullanılarak kapatılan şasi profillerini kapsar.
C-şekil
Yassı bir çelik parçası (genellikle 1/8" ila 3/16" arasında değişen ancak bazı ağır hizmet kamyonlarında 1/2" veya daha fazla[5][6]) alınır ve her iki tarafı da aracın uzunluğu boyunca C şeklinde bir kiriş oluşturur.
Şapka
Şapka çerçeveler "U" harfine benzer veya sağ tarafı yukarı bakacak şekilde ya da açık taraf aşağı bakacak şekilde ters çevrilebilir. Zayıflık ve paslanma eğilimi nedeniyle yaygın olarak kullanılmazlar. Ancak 1936–1954 Chevrolet arabalarında ve bazı Studebaker larda bulunurlar.
Bir süreliğine bırakılmış olan şapka çerçeve, şirketler onu tek parça arabaların altına kaynak yapmaya başladıklarında ve etkili bir şekilde kutulu bir çerçeve oluşturduklarında yeniden popüler oldu.
Kutulu
Başlangıçta kutulu şaseler, dikdörtgen profil yapmak için iki eşleşen C profilin birbirine kaynaklanmasıyla yapılmıştır. Ancak, modern teknikler çelik parçasının dört tarafa bükülmesi ve ardından her iki ucun birleştiği yerde kaynaklanması açısından C profil yapmaya benzer bir işlem kullanır.
1960'larda geleneksel Amerikan arabalarının kutulu şasileri, dikişin aşağısındaki birçok yerde nokta kaynakla yapılmıştır; NASCAR "stok arabası" kutu ek mukavemeti için uçtan uca sürekli kaynaklandı.
Tasarım özellikleri[değiştir kaynağı değiştir]
Omurga şasi, şasi üzerinde gövde tasarımına benzeyen şasili bir otomotiv konstrüksiyon türüdür. İki uzunlamasına, paralel çerçeve profiline sahip nispeten düz, merdiven benzeri bir yapı yerine, güç aktarma organını taşıyan ve ön ve arkayı birbirine bağlayan tek bir merkezi, güçlü boru şeklindeki süspansiyon bağlantı yapıları olan omurgadan (genellikle enine kesitte dikdörtgen) oluşur. Omurga sık sık yukarı doğru ve çoğunlukla aracın tabanının 'yukarısına çekilse de, gövde yine de bu yapının üzerine veya üstüne (bazen ikiye katlanır) yukarıdan yerleştirilir.
X şasi[değiştir kaynağı değiştir]
Merdiven şasiye benzer, ancak çerçeve profillerin orta bölümleri, ön ve arka profillerin dış tarafında, yolcu ayak boşluklarının etrafından, külbütör ve eşik panellerinin içine yerleştirilmiştir. Bu, zeminin, özellikle yolcu ayak boşluklarının alçaltılmasına olanak tanıdı, yolcuların oturma yüksekliğini düşürdü ve böylece hem tavan çizgisi hem de toplam araç yüksekliğini ve ağırlık merkezini azaltarak binek araçlarda araç hakimiyetini ve yol tutuşunu artırdı.
Bu, Birleşik Devletler'deki karoser üstü otomobiller için yaygın tasarım haline geldi ancak unibody popülerlik kazanana kadar dünyanın geri kalanında değil. Örneğin Hudson bu yapıyı 1948'de 3. nesil Commodore modelleri üzerinde tanıttı. Bu şasi türü, pahalı yapısal değişiklikler olmadan satışları artırmak için 1950'lerde piyasaya sürülen arabaların yıllık model değişiklikleri’ ne ve daha alçak arabalara bir süreliğine izin verdi. 2011'de kullanımdan kaldırılan Ford Panther platformu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki son çevre çerçevesi binek otomobil platformlarından biriydi.[8] Bununla birlikte, dördüncü ila yedinci nesil Chevrolet Corvette, kapak olarak işlev gören bir iç iskeletle entegre edilmiş bir çevre çerçevesi kullandı.
Alçaltılmış bir tavana ek olarak çevre çerçevesi, istendiğinde daha düşük oturma pozisyonlarına izin verir ve bir yandan çarpışmada daha iyi güvenlik sunar. Ancak önden merkeze ve merkezden arkaya geçiş alanları kiriş ve burulma direncini azalttığından tork kutuları ve yumuşak süspansiyon ayarlarıyla birlikte kullanılır bu yüzden tasarımda sertlik yoktur.