Başkurdistan Kürt Mu
Başkurdistan Türk mü, hangi ırk? Başkurdistan hangi dili konuşuyor?
Başkurdistan Cumhuriyeti, idari açıdan üniter bir yapıya sahiptir. Devletin temel işleyişindeki üç ana erk; yasama, yürütme ve yargı dikkate alındığında, yerel yönetimlerin hemen hemen herhangi bir gücü yoktur. İllerin ve diğer birimlerin yönetimi, merkezi yönetimden sonra gelir. Yerel yönetimler yalnızca bulundukları yerde hizmet vermek amacıyla kurulmuş durumda. 54 il içerisinde büyükşehir olan 8 kent ise şöyle: Ufa, Sterlitamak, Salavat, Neftekamsk, Oktyabrski, Kumertau, Sibay, Ağizel.
BAŞKURDİSTAN HAKKINDA BİLGİLER
Başkurdistan, Rusya sınırları içinde yer alan özerk bir cumhuriyettir. İç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Rusya'ya bağlıdır. İdil Nehri ile Ural Dağları arasında yer alır.
Başkurdistan Cumhuriyeti'nin başkenti Ufa şehridir. nüfus sayımı itibarıyla 4 milyon 72 bin nüfusa sahip Başkurdistan, Rusya'nın en kalabalık özerk cumhuriyetidir.
28 Kasım tarihinde kurulan Başkurdistan, 20 Mart yılında Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki ilk özerk sosyalist cumhuriyettir.
Başkurdistan Anayasası ve Rusya Federasyonu Anayasası uyarınca, Başkurdistan bir devlettir, ancak egemenliği yoktur. Başkurdistan hükümeti, 11 Ekim tarihinde Başkurdistan Devlet Egemenlik Bildirgesi'ni ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsız bir ülke olduğunu duyurdu. Fakat kısa süre içerisinde bu karardan vazgeçerek SSCB'nin devamı olan Rusya'ya bağlı özerk bir devlet oldular. 11 Ekim günü Başkurdistan'ın 'Cumhuriyet Bayramı' olarak ilan edildi.
Başkurdistan Cumhurbaşkanı, dört yıllık dönem için halk tarafından seçilir. Cumhuriyet Anayasası'na göre cumhurbaşkanı, ülke halkının ve vatandaşlarının haklarını ve özgürlüklerini garanti altına almakla, Başkurdistan Cumhuriyeti'nin ekonomik ve siyasi çıkarlarını korur ve kendi toprakları içerisinde meşruiyeti ve düzeni güvence altına almakla yükümlüdür.
Başkurdistan Cumhuriyeti meclisi, kısaca 'Koroltay' olarak bilinen bir parlamentodur. Meclis üyeleri, her beş senede bir halk tarafından seçilir. Meclisin tane milletvekili vardır. Mevcut Anayasa ise 24 Aralık tarihinde yürürlüğe girdi.
Başkurdistan, Türki cumhuriyetlerden biridir ve Başkurt halkı Türk boyundan gelir. Fakat Başkurt yönetimi, yılında Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'ndan çıkma kararı aldı.
BAŞKURDİSTAN NEREDE?
Ülke, Asya ile Avrupa'nın birleştiği bölgede yer alır. Başkurtistan Cumhuriyeti, Güney Urallar'dan batıya doğru, Ağızel ve Kama nehirlerine kadar uzanır. Federasyon içinde Sverdlovsk Oblastı ve Perm Krayı (kuzey); Udmurtya Cumhuriyeti (kuzeybatı); Tataristan Cumhuriyeti (batı); Orenburg Oblastı (güney/güneybatı), Çelyabinsk Oblastı (doğu) ile komşudur. Güney yönünde Kazakistan ile Başkurdistan arasında Orenburg Oblastı yer almaktadır. Ülkenin yüzölçümü ,6 bin km2'dir. Türkiye'nin yüzölçümü ise km2'dir,
BAŞKURDİSTAN'IN HARİTADAKİ YERİ
GOOGLE HARİTALAR'DA GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYIN
DÜNYADA KAÇ TÜRKİ CUMHURİYET VAR?
Dünya üzerinde şu an 7 bağımsız Türk cumhuriyeti bulunuyor. O ülkeler şöyle:
* Türkiye
* Azerbaycan
* Kazakistan
* Kırgızistan
* Özbekistan
* Türkmenistan
* Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Bunun dışında bağımsız olmayan özerk Türki cumhuriyetler vardır. Bunların çoğu Rusya sınırları içerisinde. Özerk Türki cumhuriyetlerde Türk halklarının çeşitli grupları hayat sürüyor.
Bugün bağımsız olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan daha önce Sovyetler Birliği sınırları içinde özerk ülke olarak yer alıyordu.
Bağımsız Türk cumhuriyetlerinin dünyadaki konumu
TÜRK HALKLARININ YAŞADIĞI ÖZERK BÖLGELER
* Sincan Uygur Özerk Bölgesi: Doğu Türkistan, Çin'e bağlı özerk cumhuriyettir. Gayriresmi bayrağı Gökbayrak'tır. Nüfusun yüzde 'ünü Uygurlar, Salarlar ve Yugurlar gibi Türk halkları oluşturur. Bölgedeki Türkler arasında İslam dini yaygındır.
* Gagavuzya: Moldova'ya bağlı bir özerk cumhuriyettir. Nüfusun yüzde 82,1'ini Gagavuz Türkler'i oluşturur. Gagavuzlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Karakalpakistan: Özbekistan'a bağlı bir özerk cumhuriyettir. Karakalpaklar'ın nüfusa oranı yüzde 32'dir. Bunun dışında bölgenin yüzde 32'sini Özbekler, yüzde 25'ini de Kazaklar oluşturur.
* Nahçıvan: Azerbaycan'a bağlı özerk cumhuriyettir. Türkiye ile sınırı vardır. Nüfusun yüzde 99'unu Azerbaycan Türkleri oluşturur.
BAĞIMSIZ OLMAYAN ÖZERK TÜRKİ CUMHURİYETLER
* Tataristan: Nüfusun yüzde 56,3'ünü Türk halkları oluşturur. Tatarlar'ın oranı yüzde 53,2, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 3,1'dir. Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Başkurdistan: Nüfusun yüzde 57,6'sını Türk halkları oluşturur. Başkurtlar'ın oranı yüzde , Tatarlar'ın oranı yüzde 25,4, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 2,7'dir. Başkurtlar ve Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Çuvaşistan: Nüfusun yüzde 67,7'sini Çuvaş Türkleri, yüzde 2,8'ini ise Tatar Türkler'i oluşturmaktadır. Çuvaşlar arasında Hristiyanlık, Tatarlar arasında İslam dini yaygındır.
* Tuva: Nüfusun yüzde 82'sini bir Türk halkı olan Tuvalar oluşturur. Tuvalar arasında Budizm ve Tengricilik dini yaygındır.
* Yakutistan: Nüfusun yüzde 51'ini Türk halkları oluşturur. Yakutlar'ın oranı yüzde 49,9, Dolganlar'ın oranı 0,2, Tatarlar'ın orası ise 'dir. Bölgedeki Türkler arasında Hristiyanlık ve Tengricilik dini yaygındır.
* Altay: Nüfusun 40,7'ini Türk halkları oluşturur, Altaylar'ın oranı yüzde 34,5, Kazaklar'ın oranı ise yüzde 6,2'idir. Bölgedeki Türkler arasında Şamanizm'in yanı sıra Tengricilik, Burhancılık ve Hristiyanlık da yaygındır.
* Balkar: Asıl adı Kabardey-Balkarya olup çok uluslu bir yapıya sahiptir. Nüfusun çoğunu Cumhuriyete adını veren bir Çerkes Grubu olan Kabardeyler ve bir Türk halkı olan Balkarlar oluşturmaktadır. Balkarlar'ın nüfusa oranı ise yüzde 'dir. Bölgede İslam dini yaygındır.
* Dağıstan: Halkın yaklaşık yüzde 25'ini Türk halkları olan Kumuklar, Azeriler ve Nogaylar teşkil eder. Kafkasya Avarları'nın kökeni tartışmalıdır. Dağıstan'da Kumukların kullandıkları gayriresmi bayrak. Bölgede çeşitli Türk halkları ve Kafkasya halkları yaşamaktadır. Bu halkların arasında İslam dini yaygın olup, nüfusun yüzde 90'ı Müslümanlar'dan oluşmaktadır.
* Hakasya: Hakaslar nüfusun yüzde 12'sini oluşturmaktadır. Hakas Türkler'i arasında Hristiyanlık yaygındır.
* Karaçay: Asıl adı Karaçay-Çerkesya olup çok uluslu bir yapıya sahiptir. Nüfusun çoğunu ülkeye adını Çerkesler ve bir Türk halkı olan Karaçaylar oluşturmaktadır. Türk halklarının nüfusa oranı yüzde 44,3 olup bunun yüzde 41'i Karaçay, yüzde 3,3'ü ise Nogay'dır. Bölgede İslam dini yaygındır.
DÜNYADA KAÇ TÜRK VAR?
Türk halkları, Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve Altay dilleri ailesinin bir alt kolunu oluşturan Türk dillerinin çeşitli konuşan etnik Türk gruplarıdır. Dünyada milyon arasında Türk bulunduğu ve bu nüfusun yaklaşık üçte birinin Türkiye'de yaşadığı düşünülmektedir.
Güncelleme:
İlgili Haberler
Ukrayna nerede, nüfusu kaç, komşuları hangi ülkeler? İşte Ukrayna'nın haritadaki yeriTürk devletleri Turan Kupası'nda bir araya gelecekÇuvaşistan neresi, hangi ülkeye bağlı? Çuvaşlar Türk mü?Ruslar, Türk tarihçi Prof. Dr. Zeki Velidi Togan'ın anıtından rahatsız olduYakutistan dünyanın neresinde, hangi ülkeye bağlı?‘K&#;rtler Kızıl K&#;rdistan’ı tekrar alabilir’
A+A-
Erbil (Rûdaw) – Selahaddin Üniversitesi Öğretim Görevlisi Rıdwan Badini, Lenin döneminde “Kızıl Kürdistan” olarak belirlenen toprakların “Kürtlerin ata toprağı” olduğunu belirterek, “Tekrar Kürtlerin eline geçebilir. Çünkü meşru olmayan bir şekilde Kürtlerden aldılar" dedi.Rûdaw haber bültenine konuk olan Selahaddin Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Rıdwan Badini, "Kızıl Kürdistan 'te Lenin döneminde, resmi olarak 4 reyondan oluşan bir bölge olarak kuruldu. Sosyalist Sovyetler Birliği sınırları içinde Azerbaycan Cumhuriyeti’ne bağlı otonom bir bölge olarak yer alıyordu" ifadelerini kullandı.
Badini, "Arşiv belgelerine göre, Karabağ'da 'te Kürtlerin oranı yüzde 72'ydi. Yüzde 28'i de Azeri ve Ermenilerden oluşuyordu. Bu konuyla ilgili belgelere isteyen herkes ulaşabiliyor" diye konuştu.
Lenin ve Staline baskı yapıldığını belirten Dr. Badini, "'ten 'a kadar ayakta kalan Kızıl Kürdistan'ın yönetimi tamamen Kürtlerden oluşuyordu. 'da iktidara gelen Stalin tarafından bu yönetime son verildi. Azeri ve Ermeniler arasındaki milliyetçi kesimler Kürtlerin buradan sürülmesi için Lenin ve Stalin'e baskı yapmış, etkilemeye çalışmıştı" şeklinde konuştu.
Başkürdistsanlı profesörün anlatımları
"Stalin'in 'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkilerini bozmamak ve daha iyi ilişkiler geliştirmek için Kızıl Kürdistan’ı dağıttığı söyleniyor, bu ne kadar doğru?" şeklindeki soruya Dr. Badini şöyle cevap verdi:
"O zamana ait çok fazla rivayet ve gerçek saklandı, gözardı edildi. Örneğin Başkürdistan var. Bir gün Başkürdistanlı bir profesör ile görüştüm. 'Babamın masasında sürekli Kürtçe-Rusça sözlük görüyordum' dedi. Ona, 'Kürtçe'den ne anlıyorsun, bizim Kürtlerle ne bağımız var?' diye sordum. Nasıl olur da Kürtçeyi iyi biliyorsun? dedi. Profesörün kendisi Başkürdistan üzerine kalın bir tarih kitabı yazdı. Demek istediğim sadece Kızıl Kürdistan'da değil diğer bölgelerdeki Kürtleri de asimile etmek istediler.
'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'ne bağlı çok sayıda Türki cumhuriyeti kendi bağlamaya çalıştı. Onları Türkofon yapmak istediler, Persefon değil. (Türkofon: Resmi dil olmasına gerek olmadan, Türk olsun ya da olmasın, Türkçeyi konuşan, ve Türk kültürüne ilgi duyan, kültürü tanıyan insanlara verilen genel isim)"
Vekil Mustafayev'in girişimleri
"Daha sonra Kızıl Kürdistan Kürtleri haklarını elde edebilmek için hiçbir girişimde bulundu mu?" şeklindeki soruyu cevaplayan Dr. Badini şöyle dedi:
"Çok ilginçtir rahmetli Wekil Mustafayev, 'de doğdu yani Kızıl Kürdistan'ın dağılmasından 9 yıl sonra Özbekistan sahralarında doğdu. 'lerde ise bir aktivist olarak Kızıl Kürdistan için girişimlerde bulundu. Kendisi hukuk okumuş ve Rusya ordusunda görev akmıştı. Daha sonra Kırgızistan Cumhuriyet Gençlik Komisyonu Başkanı oldu. Ancak her zaman Kürt bir şahsiyet olarak tanındı. 'te 'Kürtlük konusunda ileri gittiği' gerekçesiyle yakalandı.
Daha sonra açıkça, belgelerle, ispatlarla Kürdistan davasını yürütmeye başladı. Sovyetler Birliği'nden Kızıl Kürdistan'ın tekrar kurulmasını talep edebilmek için Kürt bir kitleyi çevresinde toplamaya çalıştı. Yekbun isimli bir dernek kurdu. Bu dernekte Sovyetler'deki tüm ülkelerden Kürt aydınlar çevresinde toplandı. Moskova'da çok büyük konferans düzenledi, taleplerini kamuoyuna açıkladı. O zaman çok iyi bir destek aldı.
Maalesef o zaman Kürdistan Bölgesi ve diğer parçaların da durumu kötü olduğu için verilen sözler tutulmadı ve sonuçsuz kaldı."
"1 milyon bin Kürt var"
Dr. Badini, "O dönem Sovyetler Birliği Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı'nı savunuyordu. Neden diğer milletler devletlerini kurarken sadece Kürtler kuramadı?" sorusuna ise şöyle cevap verdi:
"O zaman Kürtler ülkeye dağıtılmış, birlikten yoksun ve zayıftılar. Mesela Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan gibi ülkelerde dağınık yaşıyorlardı. Şimdi bu bölgedeki Kürtlerin toplam nüfusu 1 milyon bin kişiyi buluyor. Kürtler ülkelere dağıtılmıştı. Özellikle Ermenistan ile Azerbaycan'ın Kürtlere karşı sistematik, özel bir programları vardı. Çünkü iki ülke Kürdistan coğrafyasının yarısında hak iddia ediyor. Bu çelişkilerden dolayı Kürtlere karşı duruyorlarda, etkin rol oynamasını istemiyorlardı. Bu yüzden Kürtlerin Kendi Kaderini Tayin Hakkına hep karşı çıktılar.
"Bu konuda yüzlerce kitap var"
Dr. Rıdwan Badini, “O döneme ait çok kaynak var. Bir çok aydın ve yazarın evinde o dönemden kalan kitaplar gördüm. Öğretmen ve uzmanlar tarafından hazırlanmış Kürtçe kitaplardı. Mesela o dönemin en ünlü olanı Heciye Cindi Okulu'ydu. Celile Celil ile Ordixane Celil'in babası Casime Celil hükümetin desteğiyle büyük bir kütüphane kurmuştu. Bu konuda yüzlerce kitap var” dedi.
“Kürtler ilk kez Kızıl Kürdistan'da bir otonomi sahibi, hak sahibi oldu. Sadece 6 yıl ayakta dursa da tarihi olarak çok değerlidir” diyen Dr. Badini, “Kürdistan Bölgesi'nin bu mirası sahiplenmesi lazım. Buralar Kürtlerin ata toprağıdır, Kürt burayı tekrar alabilir. Çünkü meşru olmayan bir şekilde Kürtlerde aldılar” ifadesini kullandı.
Dr. Badini, “Vekil Mustafayev'in cenazesi Kürdistan Bölgesi'nde defnediliyor. Öyle umuyorum ki onun Kürdistan'a gömülen bedeni, Sovyetler Birliği Kürtleri'nin özgürlük ve kurtuluş tohumu olacaktır" diye konuştu.