Başlıca Sera Gazları Nelerdir
kaynağı değiştir]
Sera gazları, Dünya tarafından yayılan dalga boyu aralığında kızılötesi radyasyonu emen ve yayan gazlardır.[1] Karbondioksit (%0,04), azot oksit, metan ve ozon Dünya atmosferinin neredeyse %0,1'ini oluşturan ve kayda değer bir sera etkisine sahip olan eser gazlardır.
Sırasıyla, Dünya atmosferinde en bol bulunan sera gazları şunlardır:
- Su buharı (H2O)
- Karbondioksit (CO2)
- Metan (CH4)
- Nitröz Oksit (N2O)
- Ozon (O3)
- Kloroflorokarbonlar (CFC'ler)
- Hidroflorokarbonlar (HCFC'leri ve HFC'leri içerir)
Atmosferik konsantrasyonlar, kaynaklar (insan faaliyetlerinden ve doğal sistemlerden kaynaklanan gaz emisyonları) ve yutaklar (gazın atmosferden farklı bir kimyasal bileşiğe dönüştürülerek veya su kütleleri tarafından absorbe edilerek uzaklaştırılması) arasındaki denge ile belirlenir.
Belirli bir süre sonra atmosferde kalan emisyon oranı, "havadan taşınan kısımdır" (İngilizce:&#;Airborne fraction). Yıllık havada taşınan kısım, belirli bir yıldaki atmosferik artışın o yılki toplam emisyonlara oranıdır. yılı itibarıyla CO2'nin yıllık hava kaynaklı oranı yaklaşık 0,45 idi. Yıllık havada taşınan kısım döneminde yılda % ± oranında artmıştır.[10]
Dolaylı radyatif etkiler[değiştir kaynağı değiştir]
Her bir gazın sera etkisine katkısı, o gazın özelliklerine, bolluğuna ve neden olabileceği dolaylı etkilere göre belirlenir. Örneğin, bir metan kütlesinin doğrudan ışınım etkisi, 20 yıllık bir zaman çerçevesinde aynı karbondioksit kütlesinden yaklaşık 84 kat daha güçlüdür[15], ancak çok daha küçük konsantrasyonlarda mevcuttur, böylece toplam doğrudan ışıma etkisi şimdiye kadar daha küçük olmuştur. Bu durum kısmen de, ek karbon sekestrasyonunun yokluğunda daha kısa atmosferik ömrü olması nedeniyledir.
Öte yandan metan, doğrudan ışınım etkisine ek olarak, ozon oluşumuna katkıda bulunduğu için büyük, dolaylı bir ışıma etkisine sahiptir. Shindell vd. ()[16], metanın iklim değişikliğine katkısının, bu etkinin bir sonucu olarak önceki tahminlerin en az iki katı olduğunu savunmaktadır.[17]
Sera etkisine doğrudan katkılarına göre sıralandıklarında en önemlileri şunlardır:[13]
| Bileşik &#; | Formül &#; | Atmosfer Konsantrasyonu[18] (ppm) | Katkı (%) |
|---|---|---|---|
| Su buharı ve bulutlar | H2O | (A) | % |
| Karbondioksit | CO2 | ~&#; | % |
| Metan | CH4 | ~ | % |
| Ozon | O3 | (B)&#; | % |
| Notlar: (A) Su buharı büyük ölçüde yerel olarak değişir[19] (B) Stratosferdeki konsantrasyon. Dünya atmosferindeki ozonun yaklaşık %90'ı stratosferde bulunur. | |||
Yukarıda listelenen ana sera gazlarına ek olarak, diğer sera gazları arasında sülfür hekzaflorür, hidroflorokarbonlar ve perflorokarbonlar bulunur (bkz. IPCC sera gazları listesi). Bazı sera gazları genellikle listelenmez. Örneğin, nitrojen triflorür yüksek bir küresel ısınma potansiyeline (GWP) sahiptir ancak yalnızca çok küçük miktarlarda mevcuttur.[20]