kaynağı değiştir]
Birbirleri ile tepkimeye vermeyen gazlar, homojen bir karışım oluşturarak birbirlerinden bağımsız bir şekilde kendi hareketlerine devam ederler. Atmosfer günlük hayatımıza bir çok açıdan etki eden bir gaz karışımını oluşturur.
Gaz karışımı içerisinde bulunan her bir gazın kendi başına uyguladığı basınca kısmi basınç denir. Bir gazın kısmi basıncı o gazın aynı kapta ve ortamda yalnız başına bulunması durumundaki basıncına eşittir.
Kısmi basınç doğrudan ölçülememektedir. Doğrudan ölçülebilen değer toplam basınçtır. Kısmi basıncı hesaplamak için;
Su ile tepkime vermeyen veya suda çözünmeyen gazlar, su içerisinde kabarcıklar çıkararak yukarıya doğru hareket ederler. Bu davranışa günlük hayattan örnek olarak soda verilebilir. Su üzerinde toplanan gazlarla ilgili hesap yapılırken ortamdaki su buharı basıncı da dikkate alınmalıdır.
Kısmi Basınç Hesaplama Yöntemleri
İlgili basınç türü doğrudan ölçülmemektedir. Bu şekilde ölçülebilen toplam basınç olmaktadır. Kısmi basıncın hesaplanması şu biçimde yapılmaktadır: Kişi ölçmek istediği kısmi basıncı meydana getiren gaza ait mol sayısını toplam mol sayısına oranlamaktadır. Genellikle mol kesri X simgesi ile ifade edilmektedir. Ortaya çıkan oran, toplam basınçla çarpılmaktadır. Böylece kısmi basınç hesaplanmaktadır.
Kısmi Basınç Formülü Nasıldır?
Kısmi basıncın bulunabilmesi adına kullanılan yasa şu düşünceyi savunmaktadır: Sistemin sıcaklığının stabil olduğunu ve gazın ideal bir gaz gibi davrandığını varsaymaktadır. Bu durumda PV = nRT olmaktadır. Bu formülde yer alan P, basıncı simgelemektedir. V hacmi, n ise mol sayısını ifade etmektedir. Bilindiği üzere T sıcaklığı, R de gaz sabitini göstermektedir. Bileşen gazların bütün kısmi basınçlarının toplamı, toplam basıncı vermektedir.
Dalton'un kısmi basınç kanunu şu şekilde karşımıza çıkmaktadır: P toplam = P 1 + P 2 + P 3 + P n olmaktadır. İdeal gaz yasasının bu varyasyonu yukarıdaki şekilde formülize edildiğinde ilgili kanuna tekabül etmektedir. Esasında ilk olarak gazlara ait genel denklemin bilinmesi gerekmektedir. Bu denklem PxV= nx RxT şeklindedir. Denklemdeki gaz basıncı P, gaz hacmi V, gaz mol sayısı n olmaktadır. İdeal gaz sabiti ise R, R=22,4/= 0,82 şeklinde alınmaktadır. Formüldeki T simgesi de gazın ortam sıcaklığını Kelvin cinsinden vermektedir.