Bebeklerde Ateş Düşürücü Şurup Kaç Saat Arayla Verilir

Ateş; vücudumuzun enfeksiyonlara karşı, bağışıklık sistemini harekete geçirmek için verdiği doğal ve sağlıklı bir cevaptır. Vücuda giren mikroorganizmanın farkedilmesi üzerine, bağışıklık sistemi elemanlarının hızla hastalıklı bölgeye ulaşmaları için hareketlendiği bir acil durum sireninin çalması olarak basitçe anlatılabilir. Ateşin yükselmesiyle birlikte bakterilerin büyümesi ve virüslerin çoğalması engellenir.

Her yaşın normal vücut sıcaklığı farklıdır. Çocuk ve bebeklerin vücut sıcaklığı çoğu dış etkenden etkilenir. Hareket etmek, fazla giyinmek, sıcak bir içecek içmek dahi vücut sıcaklığını artırabilir. Evde bebek/çocuk varsa sağlıklı çalışan bir ateş ölçerin de evde mutlaka bulunması gerekir. Bakımveren kişinin bu ateş ölçeri doğru kullanabilmesi ve sonuçları da doğru yorumlayabilmesi hastalık takibinde önem taşır. Ateşin en sağlıklı kulaktan ölçerler ile ölçülmesi mümkündür. Kabaca 38 dereceden sonrasını ateş olarak kabul edebiliriz.

Kaç derecede ateş düşürücü verelim? Kaç derecede korkalım? Kaç derecede Acil Servis/’e başvuralım?

Bu soruları her ebeveyn Çocuk Doktoruna mutlaka en az bir defa sormuştur.

Ateşin derecesi ile hastalığın şiddeti korele değildir. Kişisel özellikler; her hastalığın farklı bireylerde farklı derecelerde ateş görülmesine sebep olur. Yani aynı grip mikrobunda komşunuzun çocuğu 38,5 santigrad dereceden fazla ateşlenmezken, sizin çocuğunuzun ateşi 40 dereceyi bulabilir.

Aynı derecedeki ateşe de her çocuğun katlanabilirliği farklıdır. Yani 39 derecede bir çocuk koşup oynarken, 38,5 derecede diğer bir çocuk yatağa serilebilir. Eğer keyfi yerindeyse, koşup oynuyorsa, iştahı yerindeyse her ateşte ateş düşürücü vermeniz gerekmez. Çocukta düşkünlük, uzayan ağlamalar, huzursuzluk, uyku bozukluğu başlıyorsa o halde 38 dereceden sonra ateş düşürücü verilebilir. Yine de ilaç vermeden önce dış ortamı serinletme, kıyafetlerini azaltma ve ılık duş uygulamalarının denenmesi önerilir. 40 dereceye ulaşan ateşte beklemeden ateş düşürücü verilmelidir. Verdiğiniz ateş düşürücünün ateşli havale geçirme riskini azaltmadığı bir gerçektir. (Ateşli havale genetik yatkınlıkla ilgili bir konudur, hasar bırakmaz, ateşin derecesi ile korele değildir.)

Ateşli dönemde çocukların günlük sıvı, oksijen ve enerji ihtiyacı artar. Kalp ve solunum hızlanır. Bu nedenle kronik olarak kalp ve akciğer hastalığı olanlar için ayrı bir değerlendirme gerekir. Bu gibi hastalığı olanlara metabolizmayı rahatlatmak için daha erken, daha düşük seviyedeki ateşlerde ateş düşürücü verilmesi gerekebilir. Önceden sağlıklı olsun ya da olmasın tüm çocukların ateşli hastalık dönemlerinde bol su içmeleri ve temiz havaya çıkmalarının önerilmesi bu nedenledir.

Aşağıdaki tablo, her annenin bilmesi gereken, böylece biz doktorların da işlerini kolaylaştıran bilgiler içermesi nedeniyle çok önemlidir.

TABLO: Ateşli çocuğa yaklaşım ile bilinmesi gerekenler.

1. Ateş normal fizyolojik bir yanıttır.

2. Ateş semptomdur, hastalık değildir.

3. Ateşe ılımlı yaklaşmak gerekir.

4. Hastalık gerileyinceye kadar ateş devam edebilir.

5. Vücut ısısı yüksekliği her zaman tam olarak belirlenemeyebilir.

6. Ateş çoğunlukla faydalı bir savunma mekanizmasıdır.

7. Ateş her zaman tedavi gerektirmez.

8. Antipiretikler her ilaç gibi bir kimyasaldır ve istenmeyen etkiler ve yan etkileri olabilir, her ilaç gibi endikasyonunda kullanılmalıdır.

9. Klinik görünüm her zaman ateş yüksekliğinden daha önemlidir. Döküntü veya beslenme ve uyku düzeninde bozulma varsa, çocuğunuz size iyi gözükmüyorsa bekletmeden doktora başvurunuz.

Ateş düşürmenin ilaç dışı teknikleri arasında kıyafetlerini soymak, ortamı serinletmek, ılık duş aldırmak, ılık su ile ıslatılmış bez ya da pamuk ile kompres yapmak olarak sayılabilir. Sirkeli su ile kompres yapmak geleneksel yöntemler arasında bulunsa da sirkenin ateş düşürme etkisi yoktur, oradaki marifet sudadır. Kompresin ya da duşun ılık suyla uygulanması önem taşımaktadır. Zira soğuk su vücudun titreme mekanizmasını çalıştırarak ateşin daha da yükselmesine sebep olabilir.

İlaç kullanmak gerektiğinde ise uygun ilacın seçilmesi önem taşımaktadır. Öncelikle hiçbir ilacın masum olmadığını bilmek gerekir. Yan etkisi en az olanlarla tedaviye başlamak gerekir. Uygun dozda ve uygun sıklıkta kullanmak için ilaçlar hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.

Öncelikle tercih edilmesi gereken ilaç parasetamol içeren şuruplardır. Yan etki profilinin az olması, doz aralığının daha geniş olması nedeniyle yenidoğan döneminden itibaren tüm yaşlarda güvenle kullanılmaktadır. Tedavi dozu 10-15mg/kg/’dır. Parasetamol içeren çoğu şurubun bir ölçeğinde (5 ml) 120mg etken madde bulunduğu göz önünde bulundurulursa 10 kg ağırlığındaki bir bebek bir ölçek ilaç içmelidir. Bu basit hesapla 15 kg olan bir buçuk ölçek, 20 kg olan iki ölçek içmelidir. 4-6 saat arayla yeniden içirilebileceği gibi günde 5 dozu aşmamak yan etkileri artırmamak için dikkat edilmesi gereken bir kuraldır. Parasetamol içeren şurupların (tüm diğer ilaçlar gibi) ev içinde çocukların ulaşamayacağı yerlerde, mümkünse kilitli dolaplarda saklanması gerekmektedir. Çocukların en sık kullandığı ilaç olma özelliği nedeniyle rengi, tadı ve kokusu çocuklar için çok cazip bir şekilde imal edildiğinden, ortada bırakılan şişelerin çocuklar tarafından bulunması halinde şişenin kalanını bir seferde içtiklerine sıklıkla rastlamaktayız. Kilo başına 150mg alınan parasetamolün toksik olduğu ve akut karaciğer hasarına yol açma riski nedeniyle hastaneye yatış gerektirdiğini unutmamak gerekir.  4 saatten daha sık vermek ya da kilo başına 90 mg olacak şekilde birkaç gün üst üste kullanmak da benzer etkilere sebep olabilmektedir. Bilinmesi gereken bir diğer nokta da parasetamolün karışım ilaçlar içerisinde en sık bulunan ürün olmasıdır. Grip ilaçlarının çoğunda parasetamol bulunduğunu ve ateşi kontrol etmek için beraberinde kullanılan diğer bir parasetamol içeren şurubun doz aşımına sebep olabileceği unutulmamalıdır. Fitil olarak kullanılan ateş düşürücülerin de, bir ölçek şurup kadar, parasetamol içerdiği bilinmelidir.

En masum ilaç olarak tanımlansa da;  annesinin hamilelikte veya erken çocukluk döneminde parasetamol kullanımının çocukların ileri yaşam dönemlerinde astım ve diğer allerjik hastalıkları artırdığı, gebelik sırasında parasetamol alan annelerin çocuklarında dikkat eksikliği/-hiperaktivite bozukluklarına benzer davranış problemleri veya hiperkinetik bozuklukların daha sık görüldüğü, laboratuvar ortamında yapılan fare deneylerinde empati yeteneğini azalttığı gösterilmiştir.

Çocuklarda ateş düşürmek için kullanılabilecek diğer bir ilaç ibuprofen içeren şuruplardır.  Böbrekler üzerine olası yan etkilerinin küçük yaşlarda daha sık olması nedeniyle altı aydan küçük bebeklere kullanılamaz. Tedavi dozu 5-10mg/kg/’dır. Bu ilacın da genellikle bir ölçeğinde 100mg etken madde bulunmaktadır. Yani yine 10 kg ağırlığındaki birini ele alırsak yarım-bir ölçek arasında tüketimi uygun olacaktır.  Kilo başına 100mg alınması toksik etkilere neden olabilir. Doz aşımı yapmadığınız halde bazı duyarlı kişilerde mide rahatsızlığı yapabilmektedir. Bunun dışında pıhtılaşma sistemleri, böbrek, kalp, rahim, merkezi sinir sistemi üzerine negatif etkileri olabileceği gibi de alerjik reaksiyonlara yol açabilir. 

Ateş düşürmek için artık kullanılmayan ilaçlardan en önemlisi aspirindir. Özellikle viral enfeksiyonların yaygın olduğu 20 yaştan önce bir çeşit ağır karaciğer hastalığına (Reye sendromu) yol açabilme riski nedeniyle kullanımı önerilmemektedir.

Metamizol içeren ilaçlar ateşi etkili bir şekilde düşürmesi nedeniyle endişesi yüksek aileler tarafından tercih edilse de, biz hekimler tarafından yine önerilmeyen ilaçlar listesindedir. ABD ve İngiltere/’de çocuklarda kullanımı yasaklanmıştır. En sık kullanıldığı Brezilya’da (ilaç Brezilya aspirini olarak bilinir) 2007 yılında süt çocuklarında yapılan bir çalışmada annelerinin sık metamizol kullanması halinde bebeklerde lösemi riskinin arttığı gösterilmiştir. “Agranülositoz” denilen kan hücrelerinin yapımının azalması durumu, şok, solunum sıkıntısı, ciltte soyulmalarla giden ağır bir reaksiyon (toksik epitelyal nekroliz) korkulan yan etkilerindendir.

Bu bilgiler ışığında, ilaç dışı ateş düşürme yöntemleri denendikten sonra, hala 38 dereceden yüksek ve bebeğin / çocuğun konforunu düşüren ateş varlığında ilk seçilecek ilaç parasetamol olmalıdır.  Ateşin ısrarla devam etmesi halinde ilk dozdan en erken 4 saat sonra yeniden parasetamol verilmesi gerekmektedir. Yan etkilerin artabilme riski nedeniyle rutin olarak dönüşümlü ilaç verilmesi önerilmemektedir. Parasetamol içeren şurupların defaten verilmesine rağmen ateşin çok kısa süreli yeniden yükselme durumlarında; günde en fazla iki defayı aşmayacak şekilde; araya ibuprofen içeren bir ilaç ile girilmesi ateşin kontrolünü artıracak ve aile endişesini azaltacaktır. Daha sık kullanılması, 3 saat arayla rutin olarak bir parasetamol bir ibuprofen verilmesi, ateş düştüğü halde ateş düşürücülere devam edilmesi, saati geldi diye rahat rahat uyuyan çocuğun ateş düşürücü saati geldi diye uyandırılması önerilmemektedir.

Uz. Dr. Görkem ASTARCIOĞLU

Bakteri ve virüs kaynaklı enfeksiyonların neden olduğu yüksek ateş söz konusu olduğunda, dönüşümlü ateş düşürücü kaç saatte bir verilir sorusu önem kazanır. Çocuklarda dönüşümlü ateş düşürücü kullanımı, yeni anne ve baba olan bireyler için merak uyandırıcıdır. Yanlış kullanımı önlemek ve zararlarından kaçınmak için iki ateş düşürücü arası kaç saat olmalı mutlaka bilinmelidir. Farklı iki ateş düşürücü ne kadar arayla verilir? İşte ayrıntılar…

Dönüşümlü Ateş Düşürücü Kaç Saatte Bir Verilir?

Bebeklerde ve küçük yaştaki çocuklarda yüksek ateşin en önemli nedeni, bakteriyel ve viral enfeksiyonlardır. Gribal enfeksiyon, üst solunum yolu enfeksiyonları, alt solunum yolu enfeksiyonu, bağırsak enfeksiyonu (ishal), idrar yolu enfeksiyonu ve kulak enfeksiyonu yüksek ateşe neden olan önemli rahatsızlıklardır. Ateşi yükselen küçük çocuklara zamanında müdahale etmemek ise havale gibi tehlikeli durumların meydana gelmesine neden olabilir. Bu durum, beyinde kalıcı hasara ve sakatlığa sebep olabilir. Üstelik epilepsi (sara) hastalığına yakalanma riski yüksek olanlar, havale geçiren çocuklar ile yetişkinlerdir. Ancak ateşli havale en çok 0-6 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Bundan dolayı, yüksek ateşin nedeninin tespit edilmesi için mutlaka uzman bir doktora başvurulmalıdır.

Yüksek ateşi olan çocuğa ilk etapta ateş düşürücü vermek gerekir. Ancak uzmanlar günde en fazla 4 defa kullanılabileceğinin altını çizmektedir. Çocuğun kilosu göz önünde bulundurularak kilogram başına 5-10 mg dozda ateş düşürücü verilmelidir. Her doz için aradan en az 4 saat geçmesi gerekir. Sadece ateş düşürücü değil, ılık suyla duş aldırmak, nemli bezle kompres yapmak gibi yöntemlere de başvurulabilir. Tüm bunlara rağmen çocuğun ateşi hala düşmüyor ise o zaman bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Çocuklarda Yüksek Ateş Belirtileri Neler?

Yüksek ateş, vücut ısısının 38°C'den daha yüksek olmasıdır. Küçük çocuklardaki olması gereken seviye ise 36.5°C ile 37.5°C arasıdır. Yüksek ateş bir hastalık değil, hastalık belirtisidir. Ateşi yükselen çocuklarda şu durumlar gözlenebilir:

Yorgunluk

Nefes alıp vermekte zorlanma

İştahsızlık

Solgunluk

Baş ağrısı

Sinirlilik

Uyuyamama

Deride mavileşme, kızarıklık ve benek oluşumu

Kusma

Hiç durmadan ağlama (bebeklerde)

El ve ayaklarda soğukluk

Dolven kaç saat arayla verilir? Parol kaç saat arayla verilir? Calpol kaç saat arayla verilir? Tylol kaç saat arayla verilir? Apireks kaç saat arayla verilir?

Çocukların bağışıklık sistemi ve organların çalışma kapasitesi gelişme aşamasındadır. Küçük bir bebeğe fazla dozlarda ilaç vermek böbreklerine veya karaciğerine zarar verebilir. Bu nedenle, bebeklere mümkün olan en az miktarda ilaç vermek isteriz.

Ateş düşürücü şuruplar çocuklara ağızdan verildiğinde, ilacın mideye ulaşması ve sindirim sisteminden emilerek kana geçmesi belli bir zaman almaktadır. Yani çocuk ateş düşürücü şurubu içtikten sonra o ilacın kana ulaşarak ateşi düşürme etkisini gösterebilmesi için belli bir zaman gerekir.

Bu esnada, çocuğun ateşini düşürmek için kıyafetlerini çıkarmak ve tenine ıslak bez koymak gibi geleneksel yöntemler uygulamaya devam edebilirsiniz.

1. Parasetamol içeren ateş düşürücüler kaç saatte bir verilir?

Parasetamol her dört ile altı saatte bir verilebilir. 24 saatlik süre içinde dört defadan fazla parasetamol verilmemelidir.

Çocuğa verilmesi gerekenden daha az ateş düşürücü verdiyseniz, çocuğunuzun ateşi yeteri kadar düşmeyebilir. Çocuğunuz için ideal ateş düşürücü miktarını hacim (ml) ve ölçek olarak öğrenmek için aşağıdaki listeden sahip olduğunuz ateş düşürücü rehberine bakın.

Parasetamol içeren bazı ateş düşürücüler şöyledir:

Çocuğunuza 48 saatten fazla parasetamol vermeniz gerekiyorsa, onu bir doktora götürmelisiniz.

2. İbuprofen içeren ateş düşürücüler kaç saatte bir verilir?

İbuprofen her altı ile sekiz saatte bir verilebilir, günde üç defadan fazla verilmemelidir.

Çocuğa verilmesi gerekenden daha az ateş düşürücü verdiyseniz, çocuğunuzun ateşi yeteri kadar düşmeyebilir. Çocuğunuz için ideal ateş düşürücü miktarını hacim (ml) ve ölçek olarak öğrenmek için aşağıdaki listeden sahip olduğunuz ateş düşürücü rehberine bakın.

İbuprofen içeren bazı ateş düşürücüler şöyledir:

Bir çocuğa uzun süre ibuprofen verildiğinde ender görülen fakat ciddi olan yan etkiler görülebilir. Çocuğunuza 48 saatten fazla ibuprofen vermeniz gerekiyorsa, onu bir doktora götürmelisiniz.

3. Ateş düşürücüyü ne zaman vermeliyim?

Ateş düşürücü asistanı ile ne zaman ve kiloya göre ne kadar ilaç kullanacağınız hakkında fikir sahibi olabilir ya da aşağıdaki tabloya bakabilirsiniz.

Not: Başka şekilde önerdiyse doktorunuzun önerisi ve reçetesi üzerine hareket ediniz! Doğumsal hastalık veya anomalisi olan çocuklarda farklı hareket etmek gerekebiliyor. Kendi çocuğunuz için uygun ateş düşürücü kullanımını hekiminize danışabilirsiniz.

Çocuklarda ateş ölçümü nasıl yapılır?

4. Ateşi olan çocuğu hangi durumlarda doktora götürmeliyim?

Şu özellikleri taşıyan çocukların mutlaka hekimleri tarafından değerlendirilmeleri önerilir

• Yaşı 3 aydan küçük bebekler, iyi görünüyor olsalar dahi
• Hasta izlenimi veren (huzursuz, ağlayan, ağızdan bir şey yiyip içmeyen)
• Tepki vermeyen, uyandırılamayan
• Solunum zorluğu olan, hırıltı sesleri duyulan
• 39-40 derece üzerinde ateşi olan
• Daha önce ateşli havale geçiren
• 4-5 günden fazla devam eden ateşi olan
• Daha önceden bilinen hastalığı olan
• Ateşle birlikte cilt döküntüsü veya cildinde kızarıklıklar olan
• Ateşle birlikte 2-3 gündür günde 5 defadan fazla kaka yapan ishalli çocuklar
• 1 günden fazla kusması olan veya fışkırır tarzda kusan çocuklar
• Boğaz veya kulak ağrısı olan çocuklar
• İdrar yaparken yanma ve ağrısı olan çocuklar

Ateş Düşürücü Rehberi

5. Dönüşümlü ateş düşürücü kaç saatte bir verilir?

Kiloya göre doğru dozda ateş düşürücü verildiğinde muhtemelen yüksek ateş kontrol altına alınır. Yüksek ateşi düşürmek için ilaç dışı yöntemler de ateşi kontrol altına almada etkilidir.

Gün içerisinde sadece bir iki kez ateş düşürücü vermeniz gerekebilir. Bu durumda bir kez parasetamol verdikten sonra bir sonraki ihtiyaç durumunda ibuprofen vermeyi tercih edebilirsiniz. Amaç sadece yüksek ateşi düşürmek olduğunda ibuprofen ve parasetamol etken maddelerini sırayla kullanmak çocuğunuzun yan etki yaşama riskini düşürebilir.

Nadiren daha fazla ilaç kullanmak gerekir. Eğer parasetamol ve ibuprofen içeren ateş düşürücü şurupları dönüşümlü olarak vermeniz gerekiyorsa bunu uygulama kolaylığı ve ilaç verimliliği için belirli bir düzende uygulayabilirsiniz.

Çok ciddi yüksek ateşte dönüşümlü ateş düşürücü kaç saatte bir verilir?

Uyarı: Sık aralıklarla dönüşümlü ateş düşürücü kullanması gereken bir çocuğun mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. Bir gün içerisinde verilebilecek en yüksek miktarda parasetamol ve ibuprofen alması gereken çocuğun mutlaka bir doktor reçetesiyle tedavi edilmesi gerekir. Yüksek ateşe neden olan rahatsızlığın tedavi edilmesi gerekir. Acil ve kritik tedavi, sağlık kuruluşunda düzenlenir. Makalenin devamı sadece sağlık profesyonelleri içindir.

Bir günde 4 kere parasetamol ve 3 kere ibuprofen verilebilir. Toplamda 7 kez ateş düşürücü ilaç verilebilir. Doz hesabı kiloya göre yapılmalıdır!

1. İlk önce parasetamol verilir. (Kronometre: 00:00)
2. Bundan 2 saat sonra ibuprofen verilir. (Kronometre: 02:00)
3. Bundan 2 saat sonra ikinci kez parasetamol verilir. (Kronometre: 04:00)
4. Bundan 3 saat sonra ikinci kez ibuprofen verilir. (Kronometre: 07:00)
5. Bundan 2 saat sonra üçüncü kez parasetamol verilir. (Kronometre: 09:00)
6. Bundan 3 saat sonra üçüncü kez ibuprofen verilir. (Kronometre: 12:00)
7. Bundan 2 saat sonra dördüncü ve son kez parasetamol verilir. (Kronometre: 14:00)

Bazı soğuk algınlığı ilaçları parasetamol ya da ibuprofen içerir. Hem ateş düşürücü hem de soğuk algınlığı ilacı kullanmak üst sınırın üzerinde ilaç verilmesine ve yan etkiler gelişmesine neden olabilir.

Birden fazla ilaçla aynı etken maddeyi vermemek için ilacınızın kutusundan çıkan broşüre bakın ve etken maddelerini öğrenin.

Aşağıdaki tabloda parasetamol ve ibuprofen içeren ilaçlar gruplandırılmış ve sıraya konulmuştur. Bu tablo parasetamol ve ibuprofen içeren ilaçların tamamını içermez!

Kaynak:

1. ncbi.nlm.nih.gov
2. medlineplus.gov
3. www.nhs.uk
4. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
5. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
6. medlineplus.gov
7. nhs.uk