Can Hattı Nedir

CAN (Controller Area Network), CANopen’ın fiziksel katmanını oluşturan ve otomotiv otomasyonunda kullanılmak üzere Bosch firması tarafından geliştirilen bir seri ağ teknolojisidir. Özellikle Avrupa’da üretilen arabalar için geliştirilmişse de, endüstriyel otomasyonda ve diğer pek çok sektörde tutulan bir ağ olmuştur. İletişim, değişik elektronik modüller arasında elektriksel gürültülerden dolayı oluşabilecek hatalardan etkilenmeyecek CAN-High ve CAN-Low olmak üzere iki ayrı kablo ve çok güvenli bir protokol sayesinde sağlanır. Ayrıca bu şebekenin bir özelliği de modern otomotiv sistemlerinde hayati önem taşıyan hava yastığı, fren, ABS gibi yolcu güvenliğini ilgilendiren modüllere göre bağlantı önceliği tanımasıdır.

CAN, çift burulmuş kablolu, half duplex, yüksek hızlı bir ağ sistemidir. Mikrodenetleyiciler arasında gerçek zamanlı iletişim de dahil pek çok ihtiyaca cevap verir. RS gibi geleneksel seri iletişim yöntemlerinden çok daha performanslı ve uygun maliyetlidir. Örnek olarak, TCP/IP büyük miktarda veri taşımak için, CAN ise gerçek zamanlı ihtiyaçlar için tasarlanmıştır ve 1 MBit/saniye baud oranıyla MBit/saniyelik TCP/IP bağlantısını tepkime süresinin kısalığı, hata tespiti ve hızlı hata düzeltmesiyle kolayca yener.

Motorola, Philips, Intel ve Infineon gibi pek çok büyük yarı iletken üreticisi firma CAN entegreleri satmaktadır ve milyonlarcasının otomobillerde kullanılması, entegrelerin fiyatlarının düşüklüğünü ve uzun vadeli geçerliliğini garantilemektedir. RS/ seri iletişimini desteklemek için mikrodenetleyicilerine UART (Universal asynchronous receiver/transmitter)# entegre eden çoğu yarı iletken üretici artık bunun yerine CAN kullanmaktadır.

“Controller Area Network Bus” olan yani “Kontrol Alan Ağı Veri yolu”dur. ’ lerde Robert Bosch tarafından otomotivde kablo yumağı yerine bir kablodan yazılım kontrollü veri transferini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.

CAN, otomotiv endüstrisindeki en bilinen haberleşme sistemidir. Her ne kadar başlangıçta yalnızca otomotiv uygulamaları için tasarlanmış olsa da yüksek performansı güvenirliliğinden dolayı birçok dağıtık (distrubuted) endüstriyel kontrol uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Güvenliğin çok önemli olduğu gerçek zamanlı uygulamalarda da kullanılır. Öyle ki istatistiksel olasılık hesapları sonucunda bir asırda bir tane tespit edilemeyen mesaj hatası yapabileceği tespit edilmiştir.

Uygulama alanı yüksek hızlı ağlardan düşük maliyetli çoklu kablolamalı sistemlere kadar geniştir. CAN-BUS, otomobil elektroniği, akıllı motor kontrolü, robot kontrolü, akıllı sensörler, asansörler, makine kontrol birimleri, kaymayı engelleyici sistemler, trafik sinyalizasyon sistemleri, akıllı binalar ve laboratuar otomasyonu gibi uygulama alanlarında maksimum 1Mbit/sn lik bir hızda veri iletişimi sağlar.

CAN-BUS’ ı ISO/OSI Reference Modeli üzerinden açıklamak istersek CAN BUS

• Nesne Katmanı (Object layer)
• İletim Katmanı (Transfer layer)
• Fiziksel Katman (Physical layer)

şeklinde üç alt bölüme ayırabiliriz. Bu üç alt bölümü alatacak olursak&#;

Nesne Katmanı

Nesne ve iletim katmanları data link layerin tüm servis ve fonksiyonlarını oluşturur.

Nesne Katmanının görevleri;

• Hangi mesajın transfer edileceğini tespit etmek
• İletim katmanında hangi mesajın alınacağına karar vermek
• Donanımla ilgili uygulamaya arayüz sağlamaktır.

İletim Katmanı

İletim katmanının başlıca görevi transfer protokolüdür.

• Çerçeve (frame) kontrolü
• Mesaj önceliği belirleme
• Hata kontrolü
• Hata sinyalleşmesi
• Hata kapatma

İletim katmanı yeni bir mesajı yollamadan önce iletim hattının boş olmasına dikkat eder. İletim hattından veri alınmasından da sorumludur. Ayrıca senkron iletişim için veri transferi sırasında bit zamanlamasının bazı parametrelerini göz önünde bulundurur.

Fiziksel Katmanı

Fiziksel Katman, üniteler arasında veri haberleşmesi sırasındaki tüm elektriksel kısımdır.

CAN-BUS sisteminin sahip olduğu özellikler:

• Mesaj önceliği
• Kayıp zaman güvenliği
• Yapılandırma esnekliği
• Senkronizasyonlu çoklu kabul: Aynı veri birçok ünite tarafından alınabilinir
• Sistemdeki veri yoğunluğunu kaldırabilme
• Çok efendili (Multimaster) çalışma
• Hata tespiti ve hataya ilişkin sinyalleri üretme
• Mesajın yollanmasında hata oluşması halinde mesajın iletim hattının (BUS) boş olduğu bir anda mesajın otomatik tekrar yollama
• Ünitelerde oluşan geçici ve kalıcı hataları ayırt edebilme ve özerk olarak kalıcı hatalı üniteleri kapatabilme

Çalışma Mantığı

CAN-BUS üzerinden haberleşen tüm sistem bileşenlerine ünite (node) denir. Örneğin tane birbirinden bağımsız mikrodenetleyicili devrelerimiz olsun. Bunları CAN—BUS sistemi ile haberleştirdiğimizi varsayım. Bu sistemde her bir mikrodenetleyicili sistem bir üniteyi oluşturur. CAN-BUS sisteminde tüm üniteler iletim hattına eşit öncelikli veri yollama hakkına sahiptirler. Buna multimaster çalışma denir.

Hatasız veri iletişimi nasıl olur?

Herkes bir anda veri yollamaya çalışırsa çatışmalar olacağı açık. Bunun çözümü şöyle sağlanmış. Tüm üniteler her daim iletim hattını dinlemek zorundadır. Yani her ünite iletim hattının boş olduğu anı yakalamaya çalışır. Hattı boş gören verisini yollar.

Tüm ünitelerin eşit mesaj yollama önceliği olsa da işin aslı biraz öyle değil.
Bunun sebebi, CAN’ in mesaj öncelikli bir sistem olmasından dolayıdır. İnternette tüm PC’ lerin bir numarası IP’si vardır ve veriler o IP li kişiye yollanır. Zaten bu yüzden bol kablolamalı bir sistemdir. Ancak CAN de ünitelere değil mesajlara numara verilir.

Örneğin bir otomobil düşünelim;

Aceleci şoförümüz yolda hızlıca giderken bir arabaya çarpacak olsun. Şoför çarpacağını fark eder ve tüm gücüyle frene asılır. Burada CAN’ in önemi arabaların kaza yapması ile başlar. Mesela önden çarptı ve sensörler bunu fark ettiğinde hava yastıklarının açılması, yakıtın kesilmesi gibi bir dizi önlemler alınmalıdır. Bu işlerden sorumlu tüm ünitelere 1 numaralı mesaj (kaza oldu güvenlik sistemleri devreye girin) iletilmelidir. Bunu sensörlü sistem söyleyecektir diğer ünitelere. Ancak o ara başka bir ünite mesela motor ısısının kaç derece olduğunu kokpitte ki LCD li üniteye yollamaya çalışsın.

Sizce hangisi şu anda daha önemli!
İşte CAN tek kablo üzerinden eşit erişimli mesaj yollanmasına izin verir ama öncelikli mesajların daha önce iletim ortamına iletilmesine de özen gösterir.
CAN, iletişim ortamına erişim yöntemi olarak bit öncelikli yapı ile CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) kullanır. CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) den kısaca bahsedersek CAN sistemi, güvenli iletişim gücünü bu yapıyı kullanmasından alır.

Bir CAN haberleşmesi örneği ile CSMA/CD nın rolünü açıklayalım. CAN sistemindeki her ünite iletim ortamını dinlemek zorundadır. Eğer bir ünite iletim ortamına veri aktarmak isterse önce yolu dinler, yol boş ise verisini yola iletir. Bazen uzak mesafelerden de kaynaklanan sebeplerden dolayı bir ünite yola veri aktarırken, uzaktaki diğer ünite mesajın yolda olduğunu anlayamadığından kendi mesajını da yolu boş zannederek bırakır. Böylece çatışma (collision) oluşur. İki ünitede çatışmayı sezer ve her iki ünitede veri aktarım isteklerini bir süre bekletir. Daha sonra iletim ortamı boş olduğunda verilerini tekrar yollamaya çalışırlar.

Kabloyu kim kullanacak (CSMA/CD) ?

İlkokul öğretmenim her zaman söz size gelmeden konuşmayın derdi. Ama söz bize nasıl gelir, yoksa biz mi söze gideriz o ayrı bir konu. Bir arkadaş grubunda sohbet ederken benim taktiğim ise her zaman şöyledir. Söz almadan önce konuşanın konuşmasını bitirmesini beklerim, ancak kimse konuşmuyorsa sözümü söylerim (Carrier Sense).
Ancak benim gibi iyi aile terbiyesi almış bir arkadaşım da aynı benim taktikle sözü alabilir, kimsenin ağzını kapatamayız değil mi canım? (Multiple Access).

Bazen işte böyle ikimizde fırsattan istifade iki laf da ben edeyim diye aynı anda söze başlarsak ne olur, gürültü olur tabii, ben böyle durumlarda hemen çenemi kaparım (Collision Detection).

Çalışma Mantığı

Bu yöntem, mesajların çarpışmamasını garanti etmekle beraber, iletişim hattının uzunluğunu sınırlandırır.

Dolayısıyla, CAN düğümler;

1 Mbit/s veri iletim hızı ile 40 m

40 Kbit/s veri iletim hızı ile  m’lik bir veri yolu üzerinden bağlanabilirler.

CAN-BUS’ a gönderilen tüm veriler tüm üniteler tarafından alınır. Her ünite içinde bulunan filtreler yardımıyla kendisini ilgilendiren mesajları alır, ilgilendirmeyenleri ise çöpe atar.

CAN-BUS Veri Paketleme Yapısı ve Mantığı

Mesaj ID Alanı (Arbitration Field)(=Yargıcılık Alanı)

CAN sistemlerinde veriler paketler halinde iletilir. Ancak iki tip paketleme yapılır ve özel adları da vardır. 11bit tanımlayıcıya sahip olanlar CANA diğer adıyla Standart CAN, 29bit tanımlayıcıya sahip olanlara ise CANB diğer adıyla Geliştirilmiş (Extended) CAN denir. Aralarındaki temel fark ise tanımlanabilinecek mesaj sayısıdır. Standart CAN de  = mesaj tanımlanabilinirken, Geliştirilmiş CAN de  = …mesaj tanımlanabilinir.

Bu bilginin tutulduğu alana mesaj id alanı denir. Mesaj önceliğini belirlemede buradaki sayı dikkate alınır. Ayrıca, mesaj id alanı RTR biti de içerir. Eğer 1 ise gönderilecek pakete İstek Çerçevesi (Remote Frame) denir. Eğer 0 ise Veri Çerçevesi (Data Frame) denir. Bir ünite neden Data Frame yollar? Bu sorunun yanıtı kendisinde bulunan veriyi iletmektir.

Peki bir ünite neden istek çerçevesi yollar? Bu sorunun yanıtı da şöyledir. Bazen üniteler başka ünitelerden gelecek bilgiye ihtiyaç duyarlar. Karşı tarafa “bana şu bilgiyi yolla” demenin yolu istek çerçevesi kullanmaktır. İstek çerçevesi yollayan bir ünitenin Veri Alanı (Data Field) yoktur. Çünkü veri istemektedir. İstenen veriye ilişkin bilgi Mesaj ID Alanında vardır. Kontrol Alanı (Control Field) 6bitten oluşur. İlk biti standart veri paketlemesi mi yoksa geliştirilmiş veri paketlemesi mi yapıldığını belirtir. Ayrıca Veri Alanının kaç byte ten oluştuğunu belirten bitlere de sahiptir.

Veri Alanı (Data Field)

CAN-BUS ta bir anda en fazla 8byte lık veri yollanabilir. Yani Veri Alanı uzunluğu en azla 8byte olur. Ama daha da az olabilir. Gönderilecek veri uzunluğu Kontrol Alanında belirtilir.

Dönüşsel Artıklık Kontrol Alanı (Cyclic Redundancy Control Field – CRC Field)

15bitlik CRC Sequence ve CRC Delimiter dan oluşur. Görevi pakete ait CRC Kodunu tutmaktır. Üniteye gelen pakete cevap verilebilmesi için ilk önce paketin doğruluğu kontrol edilmelidir. Bunun için de ilk önce alınan paketin CRC değeri hesaplanır. Daha sonra alıcı ünite paket ile birlikte gelen CRC değeri ile hesaplanan değeri karşılaştırılır. İki değer birbirine eşit ise alınan paket geçerlidir. Eğer iki değer birbirine eşit değilse mesajı alamadığını belirtmek için CRC hatasından kaynaklı hata oluştuğunu belirten Hata Çerçevesi (Error Frame) yollar. Bu bilgiyi alan gönderici veriyi tekrar yollamaya çalışır. Bu bilgiyi ünitelerden sadece biri yollasa bile veri tekrar yollanmalıdır. Alındı Bilgisi Alanı (Acknowledgement Field &#; ACK Field)

Bunu bir mesaj iletimiyle açıklayalım. Gönderici Başla biti ile iletim hattında şu an gönderici benim der. Ardından Mesaj ID Alanı, Kontrol Alanı, Veri Alanı, CRC Alanı gönderilir. Alındı Bilgisi Alanında ise iletim ortamı çekinik tutulur. Eğer diğer tüm ünitelerden biri, mesaj onu ilgilendirse ya da ilgilendirmese dahi, mesajı alabiliyorsa iletim ortamını baskın yapar ve böylece gönderici en az bir ünite veriyi alabildiği için bitir bitini yollayıp iletim ortamını diğerlerinin kullanımı için bırakır. Yani Alındı Bilgisi Alanında “Aldınız mı?” sorusuna yanıt beklenir. Eğer Alındı Bilgisi sürecinde herhangi bir üniteden alındığına dair bilgi alamazsa ACK hatasından kaynaklı hata oluştuğunu belirten Hata Çerçevesi üretilir ve gönderici tekrar yollamaya çalışır.

Eğer gönderen İstek Çerçevesi yollamışsa, alıcı da iletim hattının boş bir anında cevabını göndericiye yollar.

Hata Çerçevesi (Error Frame)

Veri Çerçevesi ya da İstek Çerçevesinin gönderiminde ya alımında hata oluştuğunda gönderen ya da alıcılar tarafından ne tip hatanın olduğunu belirten mesaj çerçevesidir.

Kullanım Türleri

CAN kullanım şekli bakımından iki şekilde görülür. Biri Full-CAN diğeri ise Half-CAN tabirleri ile anılır. Bu ifadelerden kasıt ise şöyledir. Eğer CAN denetleyici ve mikrodenetleyici birbirinden ayrı iseler buna half-CAN denir. Ancak mikrodenetleyici kendi içinde CAN denetleyicisini de barındırıyorsa Full-CAN olur. Full-CAN de mikroişlemciye daha az yüklenilir. Ama başlangıçta CAN içermeyen bir sistemden CAN’ e geçmek için half-CAN daha yararlıdır.

EMI:( Elektromagnetik Parazit)

CAN, elektromagnetik parazitlerden etkilenmez. Eğer elektromanyetik parazit iletim ortamını etkilerse CAN_H, CAN_L aynı şekilde etkileneceğinden sistemler sorunsuzca çalışır. CAN_H, CAN_L, CAN_BUS da kullanılan sinyalleşmedir. Lojikten bilinen sıfır ve birler gibi.

CAN’ in Gelişim Süreci:

90 larda CAN’ in gelişimi sonucunda CiA denen CAN in Automation kuruldu. Bu bağımsız grup CAN özelliklerini belirlemekte ve gerçekleştirmektedir. Daha sonra DeviceNET geliştirldi. DeviceNet endüstriyel cihazlarını (sensörs,aktuatör) yüksek seviye cihazlarına(kontrolör) bağlamaya yarayan düşük seviye networktür. DeviceNet özellikle düşük maliyet üzerine yoğunlaşmıştır. 95 de CANB geliştirilerekten bir CAN sistemine bağlı ünite sayısı milyona çıkarılmıştır. da CANopen geliştirilmiştir. Böylece uygulamada kullanılabilirliği daha da artmıştır.

Sonuç:

Mesaj içerikli haberleşmenin getirdiği kablolama kolaylığı ve bunun getirdiği düşük maliyet, hata tespit rutinlerinin çok güçlü olmasının getirdiği güvenirlik, yeni ünitelerin eklenmesi için sistemde değişime gitmemenin getirdiği kolaylık, saniyede mesaj iletimi sağlaması CAN-BUS’ ın önemli avantajlarıdır.

&#;bit&#; = ikilik sayı  (binary) sistemdeki her bir basamaga verilen addir.
Alabilecegi degerler &#;0&#; ve &#;1&#;dir.

1 Byte = 8 bit. Örnegin bir byte&#;tir.

1 Kilo Byte = Byte

1 Mega Byte = ( x ) = Byte

bps = bits per second (saniyedeki bit sayisi)

1 kbps = bps ( bps degildir.)

Araçta bulunan elektronik kontrol üniteleri (ECU), CAN BUS hattı ile birbirlerine bağlıdır ve bilgi alışverişinde bulunurlar. (Can bus: ken bas diye okunur). Elektronik kontrol ünitelerinin birbirlerine gönderdiği bu bilgilere BUS BİLGİSİ (data bus) denir. Bus bilgisi, kontrol üniteleri arasındaki ağda (CAN BUS) dolaşan bir yolcu otobüsü gibi, bir çok bilgiyi içeren &#;Bus Bilgisini&#; ilgili kontrol ünitelerine iletir. CAN BUS hattı burada, veri otoyolu gibi çalışır.

Araç üzerindeki onlarca kontrol ünitesi, CAN BUS ağına, yani iki adet bakır tele, paralel olarak bağlanmış durumdadır ve sürekli olarak birbirleriyle iletişim kurarlar. 
Elektronik kontrol üniteleri arasındaki veri iletimi, dijital olarak gerçekleştirilir. Örneğin krank devir sensöründen gelen elektrik sinyali bir analog büyüklüktür (voltajdır), bu sinyal ECU tarafından dijital karşılığına dönüştürülür, örneğin motor devri devir/dk bilgisi, gibi sıfır ve birlerden oluşan bir dijital sinyale dönüştürülür, ECU içerisindeki mikro işlemcide ancak bu şekilde anlamlı hale gelir, işlenir, yorumlanır ve Can Bus hattı üzerinden diğer ECU&#;lerle yine bu şekilde dijital veri olarak paylaşılır. (Bkz: Tüm Sensörler)

Veri iletim hızı Kbit/sn ile Kbit/sn arasında değişmektedir. Kbit/sn veri hızı neredeyse gerçek zamanlı bir iletim sağlamaktadır. 
CAN BUS hattında bir arıza meydana geldiğinde, ilgili ECU hafızasına arıza kaydedilir, OBD sistemiyle bu arıza teşhis edilip, test cihazıyla kontrol edilebilir.

 

Motorlu araçlarda birden fazla CAN BUS hattı bulunur.

Tahrik CAN Hattı: Motor kontrol ünitesi, şanzıman kontrol ünitesi, fren kontrol ünitesi, hava yastığı kontrol ünitesi, ABS kontrol ünitesi, gösterge paneli kontrol ünitesi, direksiyon kontrol ünitesi vb. Bu sistemler araçta öncelikli olduğundan veri iletim hızı en yüksek değerde seçilir. Örneğin Kbit/sn

Konfor CAN Hattı: Klima kontrol ünitesi, lastik basınç sensörü, otomatik park yardımı kontrol ünitesi, Kapı ve aydınlatma kontrol ünitesi vb. Bu sistemlerde nispeten daha düşük veri iletim hızları kullanılabilir. Örneğin Kbit/sn

Multimedya-Navigasyon CAN Hattı: Müzik sistemi, Navigasyon, telefon bağlantısı vb. 

Veri İletim Yöntemleri

Elektronik kontrol üniteleri arasındaki veri iletimi için 2 yöntem kullanılabilirdi. Bunar Seri Veri İletimi ve Paralel Veri İletimidir.

Paralel veri iletiminde iletim hızı yüksektir fakat; her bir bilgi için ayrı bir hat (kablo) gerekir, uzun mesafeler için uygun değildir, kablo sayısı artar, ağırlık artar, maliyet artar, kapladığı yer artar, arıza olasılığı artar. Kontrol üniteleri arasında her an yüzlerce bilginin paylaşıldığı ve her biri için ayrı kablolama yapıldığı düşünülürse, bu yöntemin uygunsuzluğu daha kolay anlaşılabilir. Bu sebeple, ECU&#;ler arası veri iletiminde &#;paralel verimi iletimi&#; kullanılmaz.

Seri veri iletiminde kontrol üniteleri arasında iki kablodan oluşan tek bir hat kullanılır. Tüm elektronik kontrol üniteleri bu tek hata bağlıdır. Otomotive kullanılan CAN BUS protokolü (kontrol üniteleri arası ağ), bu iletim yöntemi üzerinde geliştirilmiş bir sistemdir. Sistemdeki bir elektronik kontrol ünitesindeki bilgi, CAN BUS ağı sayesinde, aynı zamanda tüm kontrol ünitelerinin sahip olduğu bilgi anlamına gelir. Seri veri iletimi yöntemindeki CAN BUS veri iletim yöntemi sayesinde, kablo sayısı azalmıştır (2 tane kablo), maliyet azalmıştır, kapladığı alan azalmıştır, arıza olasılığı azalmıştır. Sistemde iletilen bilgi miktarı ve kontrol ünitesi sayısı ne kadar artarsa artsın; bir tek hat tüm işlevi yerine getirmektedir.

CAN Bus Bilgisi (CAN Data Bus)

Elektronik kontrol üniteleri arasında alıp verilen ve bir çok veriyi içeren bilgi kümesine, CAN Bus Bilgisi denir (kısaca &#;Bus bilgisi&#;). Basitçe tanımlanırsa: CAN: Bilginin aktarıldığı oto yol. Data Bus: Veri otobüsü. Veri otobüsü, oto yolda dolaşarak, tüm kontrol üniteleri arasındaki bilgiyi taşır. Bir çok kontrol ünitesinin bağlı olduğu CAN BUS hattında iletilen CAN Bilgisi sayesinde, tüm kontrol üniteleri uyumlu bir şekilde tek bir sistem gibi çalışırlar. Can Data Bus Bilgisi, dijital bir veridir.

Can Data Bus ver iletim sisteminin avantajları: Sadece yazılım güncellemesiyle veri iletim protokolü genişletilebilir. Düşük hata oranı. Çok az kablo hattıyla sensör sinyalininçok fazla sayıda kullanımı mümkündür. ECU&#;lere arası yüksek veri iletim hızı. Daha az kablo, daha az soket ve daha küçük ECU&#;ler sayesinde, daha az alan işgal edilir.

CAN BUS Veri İletim Sisteminin Çalışması (Çalışma Prensibi)

Can veri iletim sisteminde, verinin iletilmesi çoklu telefon konuşmasına benzetilir. İkiden çok kişinin telefonda konuşmasına telekonferans denir.  Telefon görüşmesinde bir kişi konuşurken, diğer kişler bunu dinler.  Burada konuşan kişi, bilgiyi veren ECU&#;dür. Dinleyen kişilerse bilgiyi alan ECU&#;lerdir. Konuşmada söylenen şeyi, dinleyenler arasında ilgisini çeken kişiler algılar, diğerleri bunu algılamaz, umursamaz ve görmezden gelir. CAN BUS sisteminde de böyledir. Bir ECU&#;den gönderilen bilgi, sadece bu bilgiyle ilgilenen ECU&#;ler tarafından alınır, diğer ECU&#;ler tarafından yok sayılır. 

Çalışmaya bir başka örnekse, bir kontrol ünitesi veri gönderdiğinde bu radyo istasyonundan bir şarkı çalınması gibidir; diğer tüm ECU&#;ler bu sinyali alır yani şarkıyı dinleyebilirler.

CAN BUS Sisteminin Parçaları ve Elektronik Kontrol Üniteleri Arasındaki Veri İletimi

CAN BUS Sistemi parçaları: Kontrol ünitesi, Can kontrolörü, Can alıcı-vericisi, Can-bus hattı, Hat sonu direnci (Terminal Uç)

Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU): Motorlu araçlarda bağlı olduğu sistemi yöneten bir mikrobilgisayardır. Sensörlerden bilgi alır, bilgiyi yorumlar, aktörlere emir vererek çalıştırır, sahip olduğu bilgileri diğer ECU&#;lerle CAN BUS üzerinden paylaşır. Basitçe sistemin seafoodplus.info fazla bilgi için (Bkz:ECU Nedir?)

CAN Kontrolörü (CAN Controller): CAN kontrolörü, transfer edilen veriyi, elektronik kontrol ünitesindeki mikroişlemciden alır, bu veriyi işler, ve daha sonra CAN alıcı-vericisine iletir. Tam tersi olarak yine aynı şekilde; can alıcı-vericisinden veriyi alır, bu veriyi işler ve elektronik kontrol ünitesindeki mikroişlemciye iletir. ECU içerisinde bulunur.

CAN Alıcı-Vericisi (CAN Transceiver): Hem alıcı hem verici görevi gören bir devredir. CAN kontrolöründen gelen veriyi, elektrik sinyaline dönüştürdükten sonra, CAN Data bus hattına gönderir. Yine aynı şekilde, Can Data Bus hattından gelen sinyali, veri sinyaline dönüştürdükten sonra, Can kontrolörüne gönderir.

CAN BUS Hattı: ECU&#;ler arasındaki iletişimin sağlandığı ağdır. Daha fazla bilgi için (Bkz: Can Bus Hattı Nedir?)

Hat Sonu Direnci (Can Bus Terminal): ECU içerisinde bulunan bir direnç elemanıdır. Can bus hattında gönderilen  verilerin yansıma yaparak geri dönmesini önler. Eko önlenmiş olur, böylece bus bilgisinde (datada) kesinti-bozulma yaşanmaz.

ECU, gönderilecek veriyi oluşturur  --> CAN kontrolörüne gönderir  --> Can kontrolörü bu veriyi Can alıcı-vericisine iletir --> Can alıcı vericisi bu veriyi elektrik sinyaline dönüştürür ve can bus hattına gönderir --> CAN BUS hattındaki diğer tüm ECU&#;ler alıcı durumundadır --> ECU&#;ler bu verinin işlerine yarayıp yaramayacağına bakar --> Eğer işe yarar bir veriyse bu veriyi alır ve işlerler --> Eğer işe yaramaz-ilgisiz bir veriyse bunu görmezden gelirler-yok sayarlar.

Örneğin, motor devri bilgisi motor kontrol ünitesine, krank devir sensöründen gelen kabloyla iletilir. Bu bilgi motor kontrol ünitesinde vardır. Bu bilgiye otomatik şanzıman kontrol ünitesi de ihtiyaç duyar, bu bilgiyi CAN BUS üzerinden alır ve kullanır. Fakat aydınlatma kontrol ünitesine giden bu bilgi gereksizdir, bu sebeple aydınlatma ECU sü tarafından bu bilgi kabul edilmez, yok sayılır.

Ana konu (Bkz: CAN BUS Hattı ve Yapısı)
BÖLÜM:1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6