Cumhuriyet Meydanı Nerede
kaynağı değiştir]
"Kumuk" etnoniminin kökeni tam olarak açık değildir. Çoğu araştırmacı (Bakikhanov, S. Tokarev, A. Tamay, S. Hacıyeva vd.) adını Kuman "Kimak" etnonim'den veya başka bir Kıpçak adı olan "Kuman"'dan türemiştir.[16]
Uslar'a göre, 19. yüzyılda Kuzey Kafkasya'da Kumuk veya Kumuk terimleri, ovanın Türkçe konuşan sakinlerini ifade etmek için kullanılmıştır. Dağıstan, Çeçenya ve İnguşetya'da sadece Kumuklar Kumuk terimleriyle anılırdı.[17]
B. Alborov, "kumuk" etnonimini Türkçe "kum" (kum, kumlu çöl) kelimesinden türetmiştir. Buna karşılık, Ya. A. Fedorov, 8.-19. yüzyılların yazılı kaynaklarına dayanarak, "Gumik - Kumyk - Kumuk" etnik adının Orta Çağ ile ilişkili yerel bir Dağıstan yer adı olduğunu yazdı.[18]
19. yüzyılın sonunun yazarı A. Starchevsky, kendisi tarafından derlenen sözlükte "Arıyak" Kumuk adını gösterdi. N. Marr, sırasıyla, Kumukların öz adı olarak "tüzlü(ler)" [düzlüler demek] bir etnonimni bahsetmiştir. P. Uslar'a göre, Kumyk dilinde, Kuzey Kumuklar "mıçığış" kelime ile ifade edildi, Çeçenya sınırındaki Miçik nehrinin adından (şu anda bu Çeçenlerin Kumuk dilindeki adıdır).[19]
Güney Kumukları kendilerini "haydaq qumuqlar", yani "Kaydağ kumuklar" olarak adlandırdılar.[16]
Rus, Avrupa ve Fars kaynaklarında Kumuklar "Dağıstan Tatarları"[20], "Kafkas Tatarları"[21], "Terek Tatarları"[22] (Tatarlar demek Türk millet) ve Çerkesler[23] olarak da biliniyordu.
Dağıstan'ın diğer halkları Kumukları ova / düz sakinleri olarak adlandırıyor.[24][25]
Kumuk adının geçtiği bir daha bir kaynak, Kâşgarlı Mahmud'un Divân-ı Lügati't-Türk adlı eseridir. Kâşgarlı Mahmud, Kumuk kelimesinin karşılığı olarak "Bir zaman yanında bulunduğum beylerden birinin adı" der. Anlaşılıyor ki Kumuk Türkleri, daha XI. yüzyılda kendi adlarıyla tarih sahnesindedirler.
Etnogenez[değiştir kaynağı değiştir]
Kazan han Tevkelev topraklarında 1760 yılında kont Pyotr Şuvalov hazırlık olmadan İjevsk demir fabrikası ve aynı ismi taşıyan kasaba inşaatını başlattı. En iyi baraj yeri fabrika inşaatının idaresini yapan mühendis Aleksey Moskvin tarafından seçildi. 1763 yılına doğru baraj gölü inşaatı bitince İjevsk gölü ortaya çıkmış oldu. Şuvalov’un ölümüyle aile borcunu ödemesi için 15 Kasım 1763 yılında II. Katerina İjevsk fabrikası hazineye alan kararı imzaladı.
1774 yılında Yemelyan Pugaçev «haydun sürüsüyle ve delişmen insanlarla» şehri ele geçirerek fabrikanın bütün yönetimini (42 kişi) idam etti. Fabrikayı ise yağmaladı ve bir bölümü yaktı.
20 Şubat 1774 yılında İmparator I. Aleksandr Ural’da yeni silah fabrikası kurulması kararı imzaladı. Yer seçimini A. F. Deryabin’e yaptırttı.
10 Haziran 1807 yılında A. F. Deryabin demir fabrikası yerinde silah fabrikasının temeli atıldı.
4-5 Ekim 1824 yılında yeni fabrikayi bizzat I. Aleksandr ziyaret etti.
4 Mayıs 1837 yılında İjevsk fabrikası I. Nikolay’ın taht mirasçısı II. Aleksandr ve onun öğretmeni V. A. Jukovskiy ziyaret etti.
3 Eylül 1845 yılında fabrikayı dük Maximilian Leuchtenberg ziyaret etti.
1852 yılının son baharında üst düzey müdürüne Mihail Pavloviç’e ( I. Pavel’in 4’cü oğlusu) fabrikanın önündeki meydana Mihaylovskiy Stolp heykeli diktiler.
19 Ekim 1865 yılında fabrika «ortak sanayicilerin» kirasına verildi; 5 yıl sonra kirada L. E. Nobel ve P. A. Bilderling yer alır.
1 Temmuz 1884 yılında ise kira bitince fabrika tekrar hazineye geçti.
19 Mart 1885 yılında avcı tüfeklerin geniş üretimi başladı.
1891 yılında S. İ. Mosin’in piyade tüfeği geniş çaplı üretilmeye başladı. Sadece İjevskte piyade tüfeğin bütün versiyonlar (piyade, dragon (süvarisi), kazaksı, öğrenim) üretildi.
22 Ekim 1905 yılında Kırmızı bayrağın altında ilk politik gösteri.