Dihidrotestosteron; erkek vücudunda bulunan testosteron hormonunun aktif versiyonu olan güçlü metobolitine verilen addır. DHT hormonu, büyük oranda testosteron’un çevre dokularda 5- Alfaredüktaz enzimi aracılığı ile dönüşümünden oluşur.[1] Testosteron hormonunun etkin hale gelebilmesi ve dokular üstünde androjenik etki gösterebilmesi için 5 Alfa Redüktaz isimli enzimle DHT hormonuna dönüşmesi şarttır. Testosteron, tip-1 5-Alfa Redüktaz ve tip-2 5-Alfa Redüktaz adı verilen iki enzimle DHT hormonuna dönüşür. Bu dönüşme olmadan testosteron birçok doku ve organda etkili olamaz.[2] DHT hormonu, anne karnındaki fetus halinde bulunan çocuğun erkek cinsel özellikleri kazanmasını ve cinsel organlarının gelişmesini sağlar. DHT hormonu ayrıca anne karnındaki fetusun beyni üstünde de birçok etkide bulunur. Henüz anne karnında olan fetusun cinsiyet kimliğinin oluşmasını sağlar. DHT hormonu, bunun dışında ergenlik döneminde ikincil seks karakterlerinin meydana gelmesini ve erkek tipi farklılaşmayı meydana getirir. Böylece ergenlik döneminden önce kız çocuğundan kolay kolay ayırt edilemeyecek olan erkek çocuğu gittikçe farklılaşır ve çocukluktan erkekliğe adımını atar. Sakalları ve bıyıkları çıkmaya, sesi kalınlaşmaya, boyu uzamaya, kas kütlesi artmaya, penisi büyümeye, testisleri sperm üretmeye başlar. Tüm bu farklılaşmayı testosteron, DHT hormonuna dönüşerek meydana getirir. DHT hormonunun bir diğer görevi glandüler prostat dokusunun fonksiyonlarının devamlılığını sağlamaktır. Bunun dışında da, erkek metabolizmasında DHT hormonunun sperm üretiminden, aerobik kapasitenin artışına kadar birçok önemli katkısı vardır.[3]
DHT'nin erkek metabolizmasındaki görevleri bir ömür boyunca sürmektedir. Bunun dışında testosteron ve DHT, genetik olarak bu hormonlara duyarlı kişilerde androgenetik alopesi, akne ve prostat hastalıkları gibi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Genetik olarak bu androjenik hormonlara duyarlı olan kişiler, DHT'den daha çok etkilenmektedirler testosteron hormonuna göre. Testosteron hormonunun da bu dokularda etkinliği vardır ama DHT hormonundan daha zayıf bir etkidir. Bazı kişiler neden bu hormonlardan olumsuz etkilenirken, bazı kişilerin etkilenmediği tam olarak bilinmemekte ve bu duruma hangi hatalı genlerin yol açtığı araştırılmaktadır.[4]
Testosteron, DHT ve Estrogen gibi steroid hormonların görevleri anne karnından, yaşamın sona ermesine kadar sürmektedir.[6]
Hedef Doku/Organ | Etki | Etkiyi Gerçekleştiren Hormon | Etki Zamanı |
---|---|---|---|
Wolf Kanalı | Büyüme ve Farklılaşmanın Uyarılması | Testosteron | Fetus |
Urogetinal Sinus | Maskünalizasyon ve Büyüme | DHT | Fetus |
Eksternal Genitalya | Maskünalizasyon ve Büyüme | DHT | Fetus |
Genital Organlar | Penis,prostat ve testisin oluşup, son şeklini alması | DHT | Fetus |
Cilt | Sakal,bıyık,vücut kıllarında uzama ve kalınlaşma | DHT | Ergenlik |
Ses Telleri | Sesin kalınlaşması ve gürleşmesi | DHT | Ergenlik |
Kaslar | Kas gücünün artması ve anabolik etki | Testosteron/DHT | Ergenlik |
Genital Organlar | Penis ve testisin büyümesi | DHT | Ergenlik |
Kemik ve Epifizler | Boy Uzaması | Testosteron/DHT | Ergenlik |
Yağ ve Kas dokusu | Kilo Artışı ve Yağ-Kas dağılımı | Testosteron/Estradiol | Ergenlik |
Akciğerler ve Kalp | Aerobik kapasitenin artışı | DHT | Ergenlik |
Kemik ve Epifizler | Boy Uzamasının İnhibisyonu | Estradiol | Ergenlik |
Beyin | Ruhsal durumun değişmesi, saldırganlık ve cesaret artışı | DHT/Testosteron | Ergenlik |
Testis | Sperm Üretimi | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Epididim | Sperm hücrelerinin olgunlaşması ve hareketlenmesi | DHT | Ömür boyu |
Seminal Kese | Döl hacmini sağlayan seminal kese sıvısının üretimi | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Penis | Sertleşme | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Beyin | Cinsel Libidonun artışı ve devamlılığı | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Prostat ve Cowper | Meni atım yeteneği | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Akciğerler ve Kalp | Aerobik kapasitenin devamlılığı | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Cilt | Sebum Salgısı | DHT | Ömür boyu |
Kulak | Kulağı koruyan buşon isimli maddenin salgılanması | DHT | Ömür boyu |
Kemik | Kemiğin kalınlık ve sağlamlığının korunması | Testosteron/Estradiol | Ömür boyu |
Karaciğer | Enzim Üretimi ve Protein Sentezi | DHT/Testosteron | Ömür boyu |
Böbrekler | Eritropoetin Üretimi | DHT | Ömür boyu |
Kemik İliği | Alyuvar yapımı | Testosteron/DHT | Ömür boyu |
Hipotalamus | GnTH sekresyonunda negatif geri kontrol | DHT | Ömür boyu |
Beyin | Psikotropik Etki | DHT/Testosteron/Estradiol | Ömür boyu |
Androjenik alopesi bir hastalık olmadığına göre tedavi edilmesi de gerekmez. Dolayısı ile Androjenik Alopesi'nin tedavi edilmesi amacı ve kozmetik kaygılar ile Dihidrotestosteron'un azaltılması oldukça sakıncalı sonuçlar doğurabilmektedir. Dihidrotestosteron,taşıyıcı anne vahıstası ile fetus döneminde inhibe edilirse, anne karnındaki fetusun cinsel organları oluşmaz ya da eksik oluşur. Böyle bir durumda bebeğin çift cinsiyetli doğma ve beyin ile alakalı bazı gelişim problemleri ile doğma ihtimali bir hayli yüksektir. Eğer DHT inhibisyonu ergenlik döneminde gerçekleşirse ikincil seks karakterleri oluşmaz ve erkeksi farklılaşma meydana gelmez. Birçok kalıcı cinsel problem meydana gelir. Eğer DHT inhibisyonu yetişkinlik döneminde gerçekleşirse; sperm sayısında azalma, sperm hacmi düşmesi, sertleşme süresinde ve kalitesinde azalma, cinsel libidoda düşüş, cinsel performansta azalma gibi başlıca yan etkiler söz konusu olur. Bu yan etkilerin ana nedeni Testosteron hormonunun, Dihidrotesteron'a dönüşmeden etkili olamamasıdır. Dolayısı ile Dihidrotestosteron inhibiasyon oranı ne kadar artarsa, görülen yan etkilerin şiddeti de aynı şekilde artar. Dihidrotestosteron inhibisyonuna yol açan ilaç ya da etken maddenin alımı kesilmedikçe de yan etkiler ortadan kalkmaz. Burada önemli olan 5 Alfa Redüktaz enziminin hangi tipinin inhibe edildiği değil, Dihidrotestosteron hormonunun ne oranda inhibe edildiğidir.[10]