Divanı Hikmet Didaktik Midir

Ahmed Yesevi’nin söylediği “hikmet” adlı şiirleri bir araya getiren Türk tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.

Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu dünyadan şikayetten cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir. Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlere de yer vermiştir. Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır. Bu yapıtın ortaya çıkmasından bir süre sonra; İslamiyet göçebe Türk toplulukları arasında yayılmaya başlamıştır. Ahmet Yesevi’nin görüşleri Anadolu gizemciliğinin (tasavvuf) temelini oluşturur. Tasavvuf kültürünün temeli bu yapıttadır. Yunus Emre’nin, Hacı Bektaş Veli, Haci Bayram Veli gibi mutasavvıfların düşüncelerinin kaynağı bu yapıttır.

Genel özellikleri:

• Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi işlenmiştir.
• Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir.
• Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
• Aruz ve hece ölçüsü bir arada kullanılmıştır.
• Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.
• 144 hikmet ve bir münacaattan oluşur.(2009 yılında bulunan yeni hikmetlerle bilinen hikmet sayısı 217 olmuştur.
• Eser Karahanlı Türkçesinin hakaniye lehçesiyle yazılmıştir
• İstifham (soru sorma) ve Tecahül-i Arif (bilip de bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.
• Ahmet Yesevi’nin hikmetlerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
• Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı Türkçesiyle söylemiştir.
• Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir.
• 63 yaşından sonra toprağın altında yaşamayı seçmiştir.
• Allah’a yakın olma isteği vardır.
• Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.
• Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedir. Dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir.
• Eser 12. yy’a aittir.
• Divan-ı Hikmet’i Ahmet Yesevi yazmamıştır. Ahmet Yesevi’nin kurduğu tarikattaki Şaban Durmuş, Ahmet Yesevi’nin görüşlerini ve düşüncelerini kitap haline getirmiştir.
• Didaktik ve manzum bir eserdir.
• Ahmet Yesevî 63 yaşından sonra bir yere kendini kapatmıştır ve Hz Muhammed gibi 63 yaşında ölmek istemiştir ama 73 yaşında hayata veda etmiştir.
• Türk edebiyatı tarihinde “Divan-ı Hikmet”in önemi İslamiyet’ten sonraki Türk edebiyatının daha önce yazılan Kutadgu Bilig’den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvuf Türk Edebiyatı’nın ilk eseri oluşudur.
• Lirik ve didaktik özellik gösterir.

Divan-ı Hikmet’ten Örnekler:

1. HİKMET

Kudret ile ferman eyledi Mevlâ’m bize,
Yerde gökte canlı mahluk kalmaz imiş.
Can alıcı eyledi Azrail’i âlem üzerinde.
Aziz canı almadıkça koymoz imiş.

Yaşım benim küçük olur deyip söyler idim;
Her ne hasıl olsa, az deyip söyler idim;
Türlü türlü dava işleri eyler idim;
Şimdi bildim, benim dediğim gibi olmaz imiş.

Dünya benim mülküm diyen sultanlara.
Alem malını sayısız yığıp alanlara.
Yeme ve içme ile meşgul olanlara.
Ölüm gelse, biri vefa eylemez imiş.

Mağrur olmayın, ey dostlarım, eğlenip
Gece gündüz yalan söyleyip, boşuna yatıp;
Can alıcı gelir imiş bir gün yetip;
Böyle yerde göfil yürüse olmaz imiş.

Kul Hoca Ahmed, öleceğim bile gör
Ahiretin hazırlığını kıla gör
Varırım deyip yol başında yürüye gör
“Ölüm meleği” gelse, fırsat bırakmaz imiş.

Hikmetler:

Dünya mening digenler cihân malın alganlar
Kergez kuş dik bolu ban ol haramga batmışlar

Tatlıg totlıg yiyenler, rürlüg türlüg kiygenler
Altun taht olturgenler toprak astın kalmışlar

Günümüz Türkçesi

Dünya benim diyenler, cihan malını olanlar
Kerkes kuş gibi olup, o harama batmışlar

Tatlı tatlı yiyenler, türlü türlü giyenler
Altın tahta oturanlar, toprak alanda kalmışlar.

Divan-ı Hikmet, Hoca Ahmed Yesevî'nin (1093, Sayram - 1166, Türkistan) söylediği "hikmet" adlı şiirleri bir araya getiren Türktasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.

Türkistan’ın Ahmet Yesevi'nin (ölümü:1166) dile getirdiği "hikmet" adı verilen şiirlerini bir araya getiren şiir antolojisine verilen özel isimdir. Türk edebiyatı tarihinde Divan-ı Hikmet'in önemi İslamiyetten sonraki Türk edebiyatının daha önce yazılan Kutadgu Bilig’den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvufi Türk edebiyatının ilk eseri oluşundan daha fazla Türk Dünyası’nda meydana getirdiği tesirlere dayanır.

Genel özellikler[değiştir Son Güncellenme:

Divanı Hikmet, Ahmet Yesevi tarafından 12. yüzyılda yazıldığı bilinen bir eser olarak bilinir. Didaktik yani öğretici özelliği bulunan bir eser olarak bilinir.

Divanı Hikmet Nedir?

Ahmet Yesevi tarafından yazılan Divanı Hikmet, öğretici özelliği bulunur ve bunun yanı sıra pek çok tarikata kaynak özelliği taşır. Dervişlik hakkında övgülerden daha fazla bahsedilen bu eserde bu dünyadan şikayet cehennem ve cennet gibi tasvirden, peygamber hayatından ve peygamber zamanında olan mucizelerden söz edilir. Ahlaki ve dini öğütler veren bu eserin içerisinde şiirler de yer alır. Hece ölçüsü ile 4 + 3 ya da 4 + 4 + 4 kullanılır.

Divanı Hikmet Adı Eserin Özellikleri Nelerdir?

Divanı Hikmet öğretici özellikte olmasından dolayı içerisinde öğüt veren ve bilgiler veren pek çok içeriği barındırır. Bu özellikler şu şekilde sıralanabilir:
1. Eser içerisinde Allah aşkı ve Peygamber sevgisi sık sık dile gelmiştir.
2. 144 hikmet ve 1 münacaat içeren bir eserdir.
3. Beyit ve dörtlük ile yazılan bir eserdir.
4. Hece ölçüsü ve aruz ölçüsü bir arada kullanılmıştır.
5. Yalın, anlaşılır ve sade bir dil kullanılmıştır.
6. Ahmet Yesevi'ye ait olan hikmetlerin bir araya gelmesi ile meydana gelmiştir.
7. Didaktik bir özelliğe sahip ve manzum bir eser olarak bilinir.
8. Dini ve tasavvufi olan şiirler olarak bilinir.
9. Eserin kullanılma biçimi ve uyaklanma şekli dddb, eeeb, abcd şeklinde olarak bilinir. Dördüncü izeler birbiriyle uyum içerisinde ve uyaklı oluşu, bazı zamanlarda da tekrarlanması bu şiirlerin musiki ile birlikte okunması gerektiğini gösteren bir durum olarak bilinir.
10. Bazı kısımlar dini özellikleri içerisinde barındırır iken bazı zamanlarda ise milli unsurlar yer almıştır.
11. Bu bahsi geçen milli unsurlar, kendisini net bir şekilde belli etmektedir. Bu açıdan bakıldığı zaman bütün şiirler hemen hemen milli unsurları içinde barındırır.