doğrudan vergi nedir / Vergi Yapısı Kavramı: Dolaylı-Dolaysız Vergiler - VERGİ DOSYASI

Doğrudan Vergi Nedir

doğrudan vergi nedir

Doğrudan vergi nedir, ne demektir? Dolaylı vergiler hangileridir?

Doğrudan vergi; mükellefi ile ödeyen kişinin aynı olduğu, kurumların ya da kişilerin gelir seviyelerine göre alınan vergi türüdür. Bu vergi türünden verginizi başka bir kişiye ya da kuruma yansıtma olanağı bulunmamaktadır.  Doğrudan vergi çağdaş devletlerin uyguladığı en önemli vergi türünü oluşturmaktadır.

İçindekiler

Doğrudan Vergiler Nelerdir?

Çağdaş devletlerin vergi sistemlerinde doğrudan vergiler önemli bir yer tutar. Doğrudan vergiler direkt gelir üzerinden alınan vergilerdir. Doğrudan vergiler hesaplanırken kişinin geliri aile bireylerinin durumu gelirlerinin sürekliliği ya da hangi dönemde ne kadar kazandığı dikkate alınarak hesaplanır. Doğrudan vergilere örnek olarak;



  • Gelir vergisi; toplumdaki gerçek bireylerin belirli zaman dilimleri arasında elde ettikleri kazançlarına, kişisel ve ailevi durumlarına bakarak hesaplanarak kişilerden alınan vergidir. Bu vergi kişinin durumuna göre belirlendiği için adaletli bir vergi olarak adlandırılabilir.
  • Kurumlar Vergisi; tüzel kişilerden ya da bir amaç için birleşmiş topluluklardan alınana vergi türüdür. Kurumlar vergisi de gelir vergisinde olduğu gibi belirli bir kazanç üzerinden hesaplanır. Tüzel kişilerin ya da toplulukların elde ettiği kazançlar, yaptığı yatırımlar, gayrimenkullerden elde edilen gelirler gibi bir çok konu detaylı incelenerek hesaplanır ve devlet tarafından tahsil edilir.
  • Servet Vergisi; kişilerin ya da tüzel kişilerin servetlerinden alınan vergi türüdür. Kurumlar vergisi ve gelir vergisinden farklı olarak amaç devlete gelir sağlamak değil sosyal adaleti sağlamak olduğu bu vergi için söylenebilir. Ekonomik alanda gelişmişlik düzeyi düşük olan ülkelerde bunların hesaplamaları zor olacağı için bu tür vergiden söz edilemez. Servet vergisi daha çok ekonomik anlamda gelişmişlik seviyesi yüksek ülkeler tarafından kullanılır ve takibi yapılır. Gayrimenkul sahiplerinden alınan emlak vergisi ve motorlu taşıt sahiplerinden alınan motorlu taşıtlar vergisi servet vergisine örnek olarak gösterilebilir.

Doğrudan Vergi Oranları Nedir?

Doğrudan vergi oranları her ülke için farklılık göstermektedir ve sabit bir oran uygulanmamaktadır. Ülkeler ekonomik durumları ve toplumun refah seviyesiyle orantılı oranlar belirlemektedirler. Ekonomik olarak zor durumdaki devletler vergi oranlarını yükselterek halktan gelir elde etmeye çalışırlar ancak ekonomik anlamda gelişmiş ve rahat olan devletler ise vergi oranlarını düşürerek halkın refah seviyesini artırmayı amaçlarlar bu sebeplerden dolayı belirli bir orandan söz etmek mümkün değildir. Ülkemizdeki vergi oranlarını güncel olarak Gelir İdaresi Başkanlığının İnternet sitesinden öğrenebilirsiniz. Vergilerinizi ne zaman ödemeniz gerektiği ve ne kadar vergi ödemeniz gerektiğini muhasebeciniz aracılığıyla ya da maliye ye başvurarak öğrenebilirsiniz. Doğrudan vergi hakkında soru, sorun ya da görüşlerinizi ise yorum bölümümüzden dile getirebilirsiniz. Ayrıca diğer sayfamızdan doğrudan vergi nedir öğrenebilirsiniz.


DİĞER VERGİ HABERLERİNİ ÖNCE SİZE GÖNDERELİM!

seafoodplus.info, vergi konusunda tüm yeni haberleri ve duyuruları çok yakından anlık olarak takip etmektedir ve bu bildiriler ilk olarak bu sitede yayınlanmaktadır. Bu nedenle seafoodplus.info'un yayınladığı haberleri takip etmeniz ve hızlı adım atmanız yararınıza olacaktır. seafoodplus.info'dan yapılan vergi duyurularını ve haberlerini en önce siz almak istiyorsanız aşağıdaki kanallardan bize abone olabilirsiniz.

Dolaysız Vergi nedir? Nasıl hesaplanır? Dolaysız vergi &#;zellikleri

Haberin Devamı

 Dolaysız vergi kazançlar üzerinden elde edilen vergi olarak bilinmektedir. Bu vergi gelir vergisi olarak da adlandırılmaktadır. Aynı zamanda mülkiyet vergisi de dolaysız vergi çeşitleri arasına girmektedir. Dolaysız vergi içerisinde emlak ve motorlu taşıt vergileri bulunmaktadır. Veraset ve intikal vergileri de dolaysız vergi çeşitleri arasında yer almaktadır. Dolaysız vergi çeşitleri belirli mülke sahip olan kişilerin ödemekte yükümlü olduğu vergi çeşidi olarak bilinmektedir. Günümüzde oldukça fazla vatandaş her yıl dolaysız vergi ödemektedir. 

Dolaysız Vergi Nasıl Hesaplanır?

 Dolaysız vergi hesaplaması tamamen sahip olunan mülk ve taşınmazlar üzerinde belirlenmektedir. Bu mülkün fiyatına yönelik vergi hesaplaması yapılmaktadır. Her mülk değeri kadar vergi oluşturmaktadır. Dolaysız vergi hesaplaması için öncelikle sahip olunan mallar ortaya çıkarılmaktadır. Bunun yanında kişilerin hak sahibi oldukları mülkler için de belirli miktar ödeme payı bulunmaktadır. Kazanç üzerinden de kazancın miktarına uygun oranda dolaysız vergi hesaplaması yapılmaktadır. Türkiye devleti içerisinde yaşayan tüm vatandaşlar sahip oldukları mülkler için dolaysız vergi ödemektedir. 

Haberin Devamı

Dolaysız Vergi Özellikleri Nelerdir?

 Dolaysız vergi özellikleri de bu vergiyi ödemeye yükümlü olan kişiler tarafından merak edilmektedir. Dolaysız vergi özellikleri her ödenek için ayrı belirlenmektedir. Mülk, motorlu taşıt, kurumlar vergisi dolaysız vergi özellikleri arasına girmektedir. Aynı zamanda kazanca dayalı ödenen vergiler de dolaysız vergidir. Her vatandaşın ödemesi gereken bu vergiler süresi bakımından da değişiklik göstermektedir. Tüm mülk ve kazanç oranları hesaplanarak vergi ödeme tutarı ortaya çıkmaktadır. Vergiler aylık ve yıllık şekilde özelliğe bağlı olarak ödenmektedir. 

 Dolaysız vergi özellikleri çağdaş vergi sistemi içerisinde gelirlere bağlı olarak düzenlenmektedir. Kazanç sağlayan her vatandaş belirli aralıklar ile devlete vergi ödemesi yapmaktadır. Vergi ödemeleri arasında yer alan dolaysız vergi ise emlak, taşıt ve kazanç vergilerini kapsamaktadır. Bu vergiler aynı zamanda gelir vergisi olarak da adlandırılmaktadır. Alınan hizmete karşılık hizmet bedeli olarak ödenen bu vergiler kazanç oranına uygun şekilde hesaplanmaktadır. Kişilerin ekonomik kazançları ve durumları göz önünde bulundurularak vatandaşa belirli vergi ödeme planı oluşturulmaktadır. 

Dolaylı ve Dolaysız Vergi Nedir?

Dolaylı Vergi Nedir?

Satış bedeline yansıtılan ödemeler dolaylı vergi olarak adlandırılır. Bu kalemde, vergi ödeme ve beyan yükümlülüğü genellikle farklı kişilere aittir. Dolaylı uygulamalarda ürün ve hizmet alım bedelleri üzerinden bir oran belirlenir.

Dolaylı olarak adlandırılan bu uygulama,kişiler ve kurumlar arasında gerçekleşen ekonomik işlemler için ödenmesi gereken bir kalemdir. Bu vergiler genellikle fiyatlara dâhil edilir. Örneğin; yurt dışından getirilen bir ürün için gümrük ödemeleri ve KDV bedelleri satış fiyatına eklenebilir. Böyle bir durumda, mükellef olunan bedeli ürünü satın alan kişi öder. Beyan yükümlülüğü ise satıcıya aittir. OECD üyesi ülkelerin tamamında dolaylı vergi uygulamaları yapılır. Söz konusu vergi kalemi, ekonomik işleyişin kayıt altına alınmasını sağlar. Bu uygulama aynı zamanda ülke bütçesi için kaynak yaratılmasına yardımcı olur.

Dolaylı Vergi Türleri Nelerdir?

Dolaylı vergi türleri; alım/satıma konu olan ürün ve hizmet üzerinden belirlenir. Söz konusu uygulamalar, yapılan işlemlere göre farklı oranlara ve prosedürlere sahiptir. Kanunlar dâhilinde belirlenen bu tipteki vergiler;

Yukarıdaki başlıklara ek olarak; finansal işlemler üzerinden alınan ödemeler de dolaylı uygulamalar kapsamındadır. Örneğin; kredi ve poliçe işlemlerinde ödenen Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi bu başlıkta değerlendirilir. Alışveriş, hizmet alımı ve sözleşme bedelleri üzerinden alınan bütün vergiler dolaylı uygulama kapsamındadır.

Dolaysız Vergi Nedir?

Kazanç ve varlık üzerinden talep edilen ödemeler dolaysız vergi olarak adlandırılır. Ticaretle uğraşan, çalışan ve herhangi bir suretle kazanç elde eden herkes bu vergiyi ödemekle mükelleftir. Söz konusu uygulamada vergiyi ödeme ve beyan etme yükümlülüğü aynı kişiye aittir. Herhangi bir sermayeye veya düzenli kazanca sahip olan kişi ve kurumlar, dolaysız vergi ödeme mükellefiyetine sahiptir. Kazanç ve varlık sahibi olmak, bu vergilerle ilgili mükellefiyet için yeterlidir.

Dolaysız Vergi Türleri Nelerdir?

Dolaysız vergi türleri, kazanç çeşidine ve mükellefin kimliğine göre değişiklik gösterir. Bu kategoride yer alan vergilerin oranları ve prosedürleri farklıdır. Bahsedilen kriterlere göre ayrılan dolaysız vergi çeşitleri şunlardır;

Gerçek kişiler gelir vergisi ödemekle mükelleftir. Kira ve maaş gibi kazançlarda bu ödemelerin yapılması zorunludur. Şirket ve işletme gibi tüzel kişilikler ise kurumlar vergisi mükellefiyetine sahiptir.

Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Bütçedeki Oranları Nelerdir?

Bütçe payı üzerinden dolaylı ve dolaysız vergi karşılaştırması yapmak mümkündür. yılı Genel Bütçe İstatistikleri’ne göre dolaylı uygulamalar toplam vergi gelirlerinde %64,6 oranında bir paya sahiptir. Dolaysız vergilerde ise bu pay %35,4 civarındadır. Dolaylı ve dolaysız vergi oranları karşılaştırması, harcama ve tüketimin ülke bütçesinde büyük bir paya sahip olduğunu gösterir.

Dolaylı ve Dolaysız Vergi Örnekleri Nelerdir?

Enflasyonu azaltmak için yapılan borçlanmalar, dolaylı vergi örnekleri arasında gösterilebilir. Söz konusu uygulama, piyasadaki fiyat artışına müsaade edilmesiyle yapılır. Bu sayede, halktan doğrudan ödeme talep etmeden bütçe için gelir sağlanır. Söz konusu uygulama hakkında detaylı bilgi edinmek için “Enflasyon Vergisi” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Konut ve işyerlerinin kullanımından elde edilen kazançlar, dolaylı-dolaysız vergilerin farkının net biçimde anlaşılmasına yardımcı olur. Kira gelirleri üzerinden yapılan ödemeler dolaysız vergi örnekleri kapsamında değerlendirilir. Gayrimenkul üzerinden belli bir oranın üstünde gelir elde eden mülk sahibi vergi ödemekle mükelleftir. Söz konusu ödeme, kiracıya yansıtılmadığı ve mülkün kullanma bedeline eklenmediği için dolaylı olarak kabul edilmez.

VERGİYE DAİR

Dolaylı ve Dolaysız Vergi Ayrımı Nedir? Niçin Önemlidir?

Bir ülkenin vergi yapısının analizinde ülkenin dolaylı ve dolaysız vergilerinin bileşimi önem kazanır. Dolaylı ve dolaysız vergiler vasıtalı ve vasıtasız vergiler olarak da anılmaktadır.

Dolaylı vergiler, yansıtılması kolay vergilerdir. Vergiyi yüklenen ile vergi dairesine karşı mükellef olan kişiler birbirinden ayrılır. Katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV), gümrük vergileri, banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV), dolaylı vergiler içerisinde yer almaktadır. Kazanç veya gelir yerine, harcamalar üzerinden alınırlar. Verginin şahsileştirilmesi güçtür. Başka bir deyişle, dolaylı vergilerde vergiyi yüklenenin gelir düzeyi, medeni durumu ve benzeri şahsi özellikleri dikkate alınamaz. Bu haliyle gayrişahsi niteliklidir.(1) Alt gelir grubundaki kişilerin elde ettikleri gelirlerin neredeyse tamamını harcamaları nedeniyle, tüm gelirleri üzerinde dolaylı vergi öderler. Bu ise alt gelir gruplarının gelirlerine oranla daha yüksek dolaylı vergi yükü altında kalması anlamına gelir.

Dolaysız vergiler kişilerin gelir veya kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Gelir vergisi, kurumlar vergisi dolaysız veya doğrudan vergilere örnektir. Bu vergilerin yansıtılması dolaylı vergilere nispeten güçtür. Vergilerin dolaylı-dolaysız vergiler şeklinde sınıflandırılmasının en önemli yararı, ülke vergi sisteminin vergi adaleti bakımından değerlendirilebilmesine imkan sağlamasıdır.

Genel olarak dolaysız vergilerin, dolaylı vergilere kıyasla daha adil oldukları kabul edilir. Bunun nedeni ise; dolaysız vergilerin, yükümlünün ekonomik gücüne göre vergilendirme olanağının daha fazla olmasıdır. Ancak dolaylı vergilerin yükümlüsü anonim olduğu için, bu vergilerin şahsileştirilebilmesi mümkün değildir.

Dolaylı ve Dolaysız Vergilerde Türkiye&#;de Durum Nedir?

Dolaylı vergiler adaletsiz olmasına rağmen, vergi idareleri için tahsilatı kolay ve hızlı olan, verimliliği yüksek vergilerdir. Mal ve hizmetlerin içine gömüldükleri için anestezik vergilerdir aynı zamanda. Bu yüzden dolaylı vergiler, kolay vergicilik yapan vergi idarelerinin gözdesidir.

Dolaysız vergilerin toplanması emek ister. Kişilerin şahsi durumlarının dikkate alınmasını gerektirir. Beyanname verilmesini, idarece de bu beyannamelerin analizini gerektirir. Gerektiğinde vergi iadesi yapılması söz konusu olur. Tüm bunlar gelişmemiş vergi idarelerinin sevmediği hususlardır.

Bu kısa girişten Türkiye&#;nin vergi yapısı ile ilgili ipuçları edinmişsinizdir. Zaten her gün yaşadığımız bir olgu vergiler. Ama bazı gerçekleri rakamlarla somut bir şekilde ortaya koymak önemlidir. Aşağıda, yılından yılına kadarki 23 yıllık dönemde vergi yapımızda dolaylı ve dolaysız vergilerin toplam vergiler içindeki yerine yer verdim. Aşağıdaki veriler, dolaysız ve dolaylı vergiler ayrımından yaygın kullanımı olan sosyal güvenlik primleri hariç toplam vergi gelirleri dikkate alınarak oluşturulmuş verilerdir.

Grafik: Türkiye&#;de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Toplam Vergiler İçindeki Payları

Görüldüğü üzere yılında vergi yapımız %56,2 dolaylı, %43,8 dolaysız vergilerden oluşmakta iken, yılında dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payı %66,8 olmuştur. döneminde dolaylı vergilerin oranının yüzde 70&#;in üzerine çıktığı yıllar da olmuştur. Dolaylı ve dolaysız vergi ile ilgili uzun vadeli eğilimin ise dolaylı vergi oranlarının toplam vergiler içindeki payının artış, dolaysız vergilerin ise azalış yönünde olduğudur.

Grafiğin anlamı şu: Türkiye KDV ve ÖTV başta olmak üzere dolaylı vergilere dayalı bir vergi sistemine sahiptir. Bu haliyle de vergi sistemimiz genel olarak adaletsizdir. Vergi anestezisine fazlasıyla başvurulmaktadır. Kolay vergicilik tercih edilmektedir.

Cumhurbaşkanının Dolaysız Vergi Gelirlerinin Toplam Vergi Gelirlerine Oranının %61 olduğu İddiası Doğru mu?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDOĞAN&#;ın 5 Temmuz tarihli kabine toplantısı sonrasında yaptığı konuşmada dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı ile ilgili verdiği rakamlar kamuoyunda tartışmaya neden oldu.

Vergi ile ilgilenen pek çok uzmanın dile getirdiği Türkiye&#;de dolaylı vergilerin oranının yüksek olduğu tezinin tam tersi şeyler söyledi Sayın Cumhurbaşkanı. Pek çok kişinin aklından, Cumhurbaşkanı yanlış bilgi mi verdi? Maliye idaresi veya metin yazarları Cumhurbaşkanının önüne hatalı veriler mi koydular? soruları geçti. Elbette bu sorular benim de aklımdan geçti ve bu nedenle işin aslını araştırma ve sizlere aktarma gereği duydum.

Önce, konuyu hatırlatma adına Sayın Cumhurbaşkanının 5 Temmuz tarihinde konuyla ilgili konuşmalarının basına yansımasına bakalım:

Sözcü Gazetesi&#;nin 5 Temmuz tarihli Kabine Toplantısı sonrası Cumhurbaşkanı Sayın Tayyip Erdoğan&#;ın konuşmasına ilişkin haberinin ilgili bölümü:

* Birileri ülkemizde gelir vergileri, sigorta primleri yüksek diyor. Bunların her söyledikleri gibi bu da yalan. Türkiye’de dolaysız vergi gelirlerinin toplam vergilerine oranı yüzde 53’ten yüzde 61’e çıkardık. Yunanistan, Macaristan, Portekiz, Estonya, Şili gibi ülkelerde dolaylı vergi geliri oranları çok daha yüksektir.&#;

Anadolu Ajansı yukarıdaki konuyu aşağıdaki şekilde okuyucu ve abonelerine duyurdu:

&#;&#;

Erdoğan, mahalli idare gelirleri ve sosyal güvenlik primleri dahil dolaysız vergi gelirlerinin, toplam vergi gelirlerine oranını yüzde 53&#;ten yüzde 61&#;e çıkardıklarını belirterek, &#;Aynı dönemde dolaylı vergilerin payını yüzde 47&#;den yüzde 39&#;a düşürdük. Yunanistan, Macaristan, Portekiz, Estonya ve Şili gibi ülkelerde dolaylı vergi geliri oranları çok daha yüksektir.&#; dedi.&#;

Cumhurbaşkanlığı sitesinde 5 Temmuz tarihli konuşma metninde ilgili kısım aşağıdaki gibi yer almaktadır:

&#;Aziz Milletim,

Birileri ülkemizde Gelir Vergileri yüksek, sigorta primleri yüksek, dolaylı vergilerde dünya şampiyonuz diyor. Tabii bunların her söyledikleri gibi bu da yalan. Türkiye’de mahalli idare gelirleri ve Sosyal Güvenlik Primleri dahil dolaysız vergi gelirlerinin toplam vergi gelirlerine oranını yüzde 53’den yüzde 61’e çıkarttık. Aynı dönemde dolaylı vergilerin payını yüzde 47’den, yüzde 39’a düşürdük. Yunanistan, Macaristan, Portekiz, Estonya ve Şili gibi ülkelerde dolaylı vergi geliri oranları çok daha yüksektir.&#;

Sayın Cumhurbaşkanının 5 Temmuz tarihli konuşma videosu izlendiğinde aslında konuşma metnine sadık kalındığı aşağıdaki videonun dakika saniyeden itibaren izlendiğinde görülecektir.

Cumhurbaşkanının Konuşma Metninde Yer Alan Dolaysız Vergi Oranı Açıklamasından Çıkardığım Sonuçlar:

1- Cumhurbaşkanı tarafından dolaylı-dolaysız vergi ayrımında farklı bir tanımlama metodolojisine ait veriler kullanılmıştır. Sosyal güvenlik primleri dahil toplam vergi üzerinden dolaylı ve dolaysız vergi ayrımına gidilmiştir. Sosyal güvenlik primlerini vergilere dahil edip, bunları da dolaysız vergilere ekleyince ülkenin dolaylı-dolaysız vergi komposizyonu &#;rakamsal&#; anlamada çok farklı bir hal alıvermiştir.

2- Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan dolaysız vergilerin oranına ilişkin rakamlar sosyal güvenlik primleri dahil dolaysız vergiler tanımı açısından doğru olmakla birlikte, Türkiye&#;deki çarpık vergi yapısının gerçekliğini yansıtmaktan uzaktır.

3- Cumhurbaşkanının önüne konulan ve Türkiye&#;nin vergi yapısının iyi olduğu konusunda kamuoyunu iknayı amaçlayan sosyal güvenlik primleri dahil dolaysız vergilerin toplam vergilere oranı şeklinde bir ayrımın Cumhurbaşkanlığına bağlı Strateji ve Bütçe Başkanlığı sitesinde dahi kullanılmadığını belirtmek isterim. Nitekim;

internet sitelerinde yer alan &#;Dolaylı-Dolaysız&#; vergi ayrımında sosyal güvenlik primi dikkate alınmamıştır. Yukarıda sayılan üç kurumun internet sitesinde de dolaylı-dolaysız vergilerin oranı yukarıda bizim sunduğumuz grafikle uyumludur.

4- Birileri Cumhurbaşkanına şirin gözükmek adına sosyal güvenlik primleri dahil dolaysız vergi oranlarını konuşma metnine koymuştur. Bu veriler &#;şekli&#; anlamda doğrudur, ama konunun özünü yansıtma anlamında işlevsizdir. Yapılan bu &#;son veri bükücülüğü&#;, özellikle sorunun doğru tespitini ve soruna çözüm bulunmasını engelleyen bir husus olmuştur.

5- Yapılması gereken, sorunları görmezden gelmek, farklı tanımlar kullanmak, verileri oraya buraya bükerek konuyu olduğundan farklı göstermek değil; sorunu anlamak, kavramak ve çözüm bulmak için çaba göstermek olmalıdır.

6- Türkiye&#;de vergi yapımız bozuktur. Adaletsizdir. Öngörülemez niteliktedir. Bunun tek nedeni olmasa da önemli nedenlerinden birisi dolaylı vergi ağırlıklı vergi yapımızdır. Ekonomi reformunun hataya geçirilmesinin, yatırım ortamının iyileştirilmesinin, dar gelirli vatandaşın, asgari ücretlinin, esnafın üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesinin birinci şartı, mevcut ve yaşanan sorunları en doğru şekilde anlamak, anlamlandırmak, tespit ve teşhis etmektir. Sonrasında da uygun reçete ve çözümler üretmek aşamasına geçilebilir.

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

BU YAZIYI PAYLAŞABİLİRSİNİZ.

Bunu beğen:

BeğenYükleniyor

İlgili

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir