Dünyamızı Tanıyalım 4 Sınıf

Dünya'mızın Şekli Neye Benzer?
Dünya, Güneş sistemindeki dokuz gezegenden biridir. Dünya'nın şekli top veya portakala benzer. Ancak onlar gibi tam yuvarlak değildir. Dünya'mız alttan ve üstten basık, ortası biraz şişkin olan bir küredir.

Geçmiş zamanlarda insanlar Dünya’nın şekli hakkında farklı görüşlere sahipti. Bir kısmı Dünya’nın düz bir tepsiye benzediğine inanıyordu. Bazıları ise Dünya’nın öküzün boynuzunda duran bir yer olduğunu sanıyorlardı.
Aristo, Pisagor, Biruni ve Macellan gibi bir çok bilim adamı bu konuda çalışmalar yapmışlar ve Dünya'nın yuvarlak olduğunu ispatlamışlardır.

Pisagor: Dünya’nın yuvarlak olduğu görüşünü ortaya atan ilk kişidir.
Aristo: Yaptığı gözlemler sonunda Dünya'nın yuvarlak olduğunu kanıtladı.
Kristof Kolomb: Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatlamak için yolculuklar yaptı.
Macellan: Yaptığı yolculukta başladığı noktaya dönmeyi başardı. Macellan, dünyanın çevresini dolaşan ilk denizcidir. Bu seyahatleri sayesinde hem Dünya’nın yuvarlak olduğu ispatlanmış hem de Dünya’nın çevresinin uzunluğu belirlenmiştir.

Galileo: Dünya yuvarlaktır ve Güneş’in etrafında dönmektedir dediği için cezalandırıldı.
Birûnî: Orta Asyalı büyük Türk bilginidir. Dünya'mızın küreye benzediğini söylemiştir.
İdrîsî: İdrîsî, Dünya’nın küre şeklinde olduğunu düşünüyordu. İdrîsî’nin çizdiği dünya haritası, o güne kadar bilinen en iyi dünya haritası örneğidir.

Artık günümüzde çok gelişmiş uzay araçları sayesinde Dünyamızın uzaydan fotoğrafları çekilebilmektedir. Bu fotoğraflarda Dünya’nın küreye benzer şekli çok net bir biçimde görülmektedir.

DÜNYA'NIN YUVARLAK OLDUĞUNU KANITLAYAN OLAYLAR
Dünyamızın yuvarlak olduğunu kanıtlamanın başka yolları da vardır.
1) Sürekli aynı yöne doğru ve aynı yükseltiden uçan uçağın, tekrar ilk kalktığı yere gelmesi.
2) Uzaklaşan bir geminin önce gövdesinin sonra yelkenlerinin en son olarak da tamamının kaybolması.
3) Dünya’nın Ay üzerine düşen gölgesinin yuvarlak olması Dünyamızın yuvarlak olduğunun kanıtıdır.

Gezegenimizi Tanıyalım 3. Sınıf Konu Anlatımı 2.Bölüm
DÜNYA’NIN YAPISI
Dünyamızın yüzeyi karalar, sular ve bunların etrafını saran hava katmanı ile kaplıdır. Şimdi Dünyamızı oluşturan bu katmanları sırasıyla inceleyelim.

Dünyamız Hangi Katmanlardan Oluşur?

Dünya'nın dış kısımda;
1- Kara Katmanı
2- Su Katmanı
3- Hava Katmanı

Dünya'nın iç kısımda ise;
4- Çekirdek
5- Manto katmanları yer almaktadır. Şimdi bu katmanları yakından tanıyalım.

KARA KATMANI (Yer Kabuğu)
Yer kabuğu olarak da adlandırılır. Günlük yaşantımızı sürdürdüğümüz, üzerinde canlıların yaşadığı, Dünya’nın dış kısmını oluşturan yer kabuğuna kara katmanı denir. Dünya’nın tüm yüzeyini kaplar.

Dağlar, ovalar, vadiler, taşlar, mağaralar, yanardağlar, çöller, ormanlar, taşlar, kayalar, topraklar kara katmanını oluşturan parçalardır.

Karalar insanların ve bir çok canlının yaşam alanlarıdır. Dünyamızı 4 parçaya ayırırsak 1 parçasını karalar oluşturur.

Deniz ve okyanusların tabanı da dahil tüm Dünya’yı çepeçevre sarar.

Yeryüzündeki karaların kalınlığı her yerde aynı değildir. Dağlarda, tepelerde karaların derinliği daha fazla iken, denizlerde ve okyanuslarda daha azdır.

Yeryüzü şekillerinin en yükseği dağlardır. Dağlar birbirini sıra halinde takip ettiklerinde sıra dağları oluştururlar. Dünyanın en uzun sıra dağları Hindistan ve Çin arasındaki Himalaya Dağlarıdır. Yine Dünya’nın en yüksek noktası Everest Dağı’dır. Ülkemizin en yüksek dağı ise Ağrı Dağı’dır.

Dünya üzerinde okyanus ile çevrilmiş büyük kara parçalarına kıta denir. Dünya üzerindeki kıtalar ve isimleri;
Avrupa Kıtası
Asya Kıtası
Afrika Kıtası
Kuzey ve Güney Amerika Kıtası
Antarktika Kıtası
Avusturalya (Okyanusya) Kıtası

SU KATMANI
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için hava kadar suya da ihtiyaçları vardır. Su olmazsa yaşam olmaz. Bitkiler ve hayvanların yaşamı ile birlikte insanlarında suya ihtiyacı vardır.

Dünya üzerindeki okyanuslar, denizler, göller, akarsular en büyük su kaynaklarıdır. Uzaydan çekilen fotoğraflarda dünya üzerindeki sular nedeniyle dünyamız mavi olarak görünür. Bu sebeple dünyamız “Mavi Gezegen” olarak adlandırılır.

Dünyamızı 4 parçaya ayırırsak 3 parçasını sular oluşturur.

Su katmanındaki suların bazıları tatlı bazıları da tuzludur. Deniz ve okyanuslardaki sular tuzlu olduğu için içilemez. Dünyadaki suların çok azı tatlı sudur, geri kalanı tuzludur. Bu sebeple içilebilir suları israf etmemeliyiz.

Kara katmanının çukur yerleri sularla doludur. Bu sular büyüklüklerine göre isimlendirilir. Orta büyüklükte olanlara deniz, daha büyüğüne de okyanus deriz. Denizler ile bağlantısı olmayan su birikintilerine ise göl denir.

Dünyamızdaki Okyanus İsimleri;
Büyük okyanus
Atlas okyanusu
Hint okyanusu

HAVA KATMANI (ATMOSFER)
Dünya’nın etrafını saran gaz örtüsüne hava katmanı denir. Atmosfer olarak da adlandırılır. Hava küreyi gözümüzle görmemiz mümkün değildir. Ancak ellerimizi yüzümüze doğru salladığımızda hissederiz. Çamaşırların rüzgarda sallanması da havanın varlığının kanıtıdır.

Hava katmanı pek çok gazın bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Kokusu, rengi ve tadı yoktur. Canlıların yaşamını sürdürebilmesi için hava katmanına ihtiyacı vardır. Hava katmanı karalarla ve sularla temas halindedir.

Hava katmanı ayrıca Dünya’yı Güneş’in zararlı ışınlarından koruyarak kalkan görevi görür.

Yağmur, rüzgâr, kar, sis gibi bütün hava olayları bu katmanda gerçekleşir.

Hava katmanı her gezegende bulunmaz. Bilinen gezegenler içinde üzerinde solunabilir, nefes alınabilir tek gezegen Dünya’mızdır.

İnsan bitki ve hayvanların yaşamalarını sağlayan oksijen yine hava kürede bulunur.

NOT: Toprakta ve suda da hava vardır. Buralarda yaşayan canlılar bu havayı kullanırlar.

Dünya’mızın içinde hangi katmanlar vardır?
Dünya’mızın içinde bulunan katmanlar manto ve çekirdek katmanlarıdır.

MANTO KATMANI
Manto katmanı yer kabuğunun (kara katmanı) altında bulunur. Yüksek sıcaklık nedeniyle erimiş kayalardan oluşur.

ÇEKİRDEK KATMANI
Dünya'mızın merkezindeki (en içteki) katmanıdır. Gezegenimizin en sıcak bölümüdür. Çok sıcak olması nedeniyle yarı sıvı durumdadır. Çekirdek katmanı iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşmuştur.

4.Sınıf Fen Bilimleri Dünyamızı Tanıyalım

Soru 1
Hava küre ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Hava küreye atmosfer de denir.
B) Dünya’nın etrafını sarar.
C) Yukarı çıkıldıkça sıcaklığı artar.
D) Dünya’yı zararlı ışınlardan korur.
Soru 2
Aşağıdakilerden hangisi, rüzgârın etkisiyle meydan gelir? 1. Toprağın bir yerden başka bir yere taşınması 2. İrili ufaklı kum ve çakılların kayalara çarparak aşındırması 3. Kumların sürüklenerek başka bir yere yığılması 4. Toprak kaymaları
A) 1, 2
B) 1, 2, 3
C) 1, 3
D) 1, 2, 3, 4
Soru 3
Taşların şekil, renk, sertlik gibi özelliklerinin birbirinden farklı olmasının nedeni nedir?
A) Yapılarındaki minerallerin farklı olması.
B) Bazı taşların büyük parçalar halinde kopması.
C) Bazılarının daha kalın olması.
D) Suların yapısı.
Soru 4
Dünyamızın merkezinden dışa doğru gidildikçe sıcaklık nasıl değişir?
A) Azalır.
B) Değişmez.
C) Artar.
D) Artar sonra azalır.
Soru 5
Ekonomik değeri olan minerallere ne denir?
A) Kayaç
B) Taş
C) Maden
D) Toprak
Soru 6
“Uzaktan bize doğru yaklaşan bir geminin önce bacasını sonra gövdesini görürüz.” Bu gözlemden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşabiliriz?
A) Dünya üzerinde sular, karalardan fazladır.
B) Dünya küre şeklindedir.
C) Deniz suyu göl suyundan tuzludur.
D) Kıyıya yaklaştıkça denizlerin derinliği azalır.
Soru 7
Ülkemizdeki ormanların yok edilmesine bağlı olarak aşağıdakilerden hangisi artabilir?
A) Canlı türleri
B) Su kaynakları
C) Erozyon
D) Toprak verimi
Soru 8
Ateş küre ve çekirdek Dünya’nın………………. katmanlarıdır. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Gözlemlenebilir
B) En soğuk
C) En dış
D) Gözlemlenemeyen
Soru 9
Erozyonla mücadele ve ağaçlandırmanın önemi hakkına toplumu bilinçlendirmek amacıyla yılında yapılandırılan kuruluş hangisidir?
A) MTA
B) TEMA
C) AKUT
D) LÖSEV
Soru 10
Dünyamızın üzerinde canlıların yaşadığı katman aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hava küre
B) Yer küre
C) Su küre
D) Çekirdek
Soru 11
Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın yuvarlak olduğunun bir kanıtıdır?
A) Havaya attığımız taşın bir süre sonra yere düşmesi.
B) Kışın kar yağması.
C) Limandan denize bakıldığında yaklaşan geminin önce bacasının sonra yavaş yavaş gövdesinin görünmesi.
D) İtme ve çekme uygulanan cisimlerin hareket etmesi.
Soru 12
Taş küre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Taş küre, ateş kürenin daha altın da yer alır.
B) Taş küre, hava kürenin üstünde yer alır.
C) Taş küre en sıcak küredir.
D) Taş küre, ağır küreden daha üstte yer alır.
Soru 13
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde Dünya’nın katmanları içten dışa doğru sıralanmıştır?
A) Çekirdek-ateş küre-taş küre-su küre-hava küre
B) Ateş küre- su küre-çekirdek-taş küre-hava küre
C) Ateş küre-çekirdek-su küre-taş küre-hava küre
D) Çekirdek-taş küre-ateş küre-su küre-hava küre
Soru 14
Aşağıdakilerden hangisi Dünya’mızın gözlenebilir katmanlarından biri değildir?
A) Ağır küre
B) Su küre
C) Taş küre
D) Hava küre
Soru 15
Dünya’nın hangi katmanında katı maddeler erimiş durumdadır?
A) Hava küre
B) Ateş küre
C) Taş küre
D) Çekirdek
Soru 16
Aşağıdakilerden hangisi doğrudan su kirliliğine neden olur?
A) Tarımda çok çeşitli ilaçlar kullanılması.
B) Egzozlardan çıkan gazların havaya karışması.
C) Kanalizasyon atıklarının su kaynaklarına verilmesi.
D) Isınmada kömür kullanılması.
Soru 17
Aşağıdaki ifadelerden yanlış olanı hangisidir?
A) Araba egzozlarından çıkan gazlar hava kirliliğine neden olmaktadır.
B) Toprağa atılan gereksiz ve fazla ilaçlar toprak kirliliğine neden olmaktadır.
C) Fabrika bacalarından çıkan pis gazlar havayı kirletmektedir.
D) Ağaçların kesilmesi çevreye zarar vermez.
Soru 18
Çimenlerin üzerinde piknik yapan insanlar için hangisi söylenebilir?
A) Hava kürenin içindedirler.
B) Hem su hem hava küre içindedirler.
C) Taş küre üstündedir.
D) Hem hava hem taş kürededirler.
Soru 19
Aşağıda toprakla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Kayaçların, rüzgâr, yağmur ve güneşin etkisiyle çatlayıp dağılmasından oluşur.
B) Toprakta birçok canlı yaşar.
C) Bitki tohumları toprakta çimlenir ve büyür.
D) Toprak içinde canlı yaşamaz.
Soru 20
Erozyonu önlemek için ülkemizde bazı kuruluşlar çalışmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu kuruluşlardan biridir?
A) TEMA
B) Sağlık Bakanlığı
C) AKUT
D) Kızılay