Elazığ Eğik Minare

Elazığ’da tarihi Harput Mahallesi’nde yılında Artuklu hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından inşa ettirilen Harput Ulu Cami'nin eğik minaresi ile yanında bulunan yaklaşık yaşındaki eğik dut ağacı efsanesi dikkat çekiyor. Efsaneye göre minarenin ve ağacın bir Kadir Gecesi secde ettiği ve o şekilde kaldığı anlatılıyor. Harput’la ilgili birçok efsanenin olduğunu belirten F.Ü Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ve kalenin Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Aytaç, “Ejderha Taşı ve Süt Kalesi efsanesi vardı. Bir diğer ise Ulu Cami minare ve dutla ilgili efsanelerdir. Efsaneye göre Kadir Gecesi'nde kalkan bir şahıs minarenin eğilip kalktığını görüyor. Sabah kalktığında da eğri olarak kaldığını ifade ediyor. Normalde bu yapılar düzgün yapılır ama zaman içerisinde çeşitli sebeplerle bu tür yıpranmalar oluyor. Tarihi kaynaklarda minarenin ne zaman eğri olduğuna dair arşiv kaynaklarında bilgi bulamadık“ dedi.

" YIL ÖNCEKİ FOTOĞRAFLARDA ÖNE DOĞRU EĞİK OLDUĞUNU FARK ETMİŞTİK"

Ulaşılan son belgelerden minarenin yıldır eğri olduğunu dile getiren Aytaç, “Minarenin özellikle 7 derecelik açı ile eğildiğini biliyoruz. Bu kadar eğri olarak ayakta durması da önemli. Vakıflar Bölge Müdürlüğü burada rüzgar ve deprem ölçümlerini 3 yıldır yapıyor. Ona göre de ileride bazı girişimlerde bulunacaklarını ifade ettiler.  Yine  Kadir Gecesi kalkan başka bir kişinin de ağacın güneye doğru secde ettiğini ifade diyor.  Kalktığında da ağacın eğri olduğunu ifade etmiş.  Bu efsaneden sonra arşiv kayıtlarına baktık. yıl önceki bu ağacı gösteren fotoğraflarda öne doğru eğri olduğunu fark etmiştik.  Ağacın yıllık olduğunu düşünüyoruz. Çünkü mevcut fotoğraflar o yılı gösteriyor.  Güneye doğru sürekli eğildi ve dallar ise yukarı doğru çıktı.  Bir secde eder hali ortaya çıktı” diye konuştu.

"EFSANELER TURİZM AÇISINDAN ÇOK DİKKATE DEĞER"

Efsanelerin toplum bakımdan dikkate alındığını aktaran Aytaç, “Harput en az 4 bin yıllık tarihi olan bir kültür alanı. Dolayısıyla efsaneler, gerçekler, inançlar birbirine karışmış durumda. Bizde Harput’un somut olmayan kültür varlıklarını yaşatma konusunda gayret içerisindeyiz.  Efsaneler konusu turizm açısından çok dikkate değer. İnsanlar tam gerçek ile tam hayali dikkate alsa da yarı gerçek ve hayali ile görseli olanı daha fazla dikkate alıyorlar. Bir eve gittiğinizde kültür varlığı ile ilgili bilgi birikimi olanlar daha çok inceler. Ama özellikle yarı efsane ve yarı geçek olanlar  daha geniş kitleler tarafından dikkatle ele alınıyor. Turizm destinasyonun da  çeşitliliğinde bunlar birbirinin üstüne değer katılarak geliyor” dedi.

Elazığ’ın 5 yıllık tarihi Harput Mahallesi'nde bulunan Ulu Cami ve minaresi, yaklaşık yıllarında Harput Hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından yaptırıldı. Zamanla eğilen minare Harput’un simgesi haline geldi. 

TEK BİR TAŞ BİLE DÜŞMEDİ

3,5 ile 7 dereceye yakında bir açı farklı ile Pisa Kulesi'nden daha eğri olduğu tescillenen yıllık Eğri Minare, bilinmeyenlerin yanı sıra ’de Elazığ merkezli 6,8 ve Kahramanmaraş merkezli 7,7 ile 7,6 büyüklüklerindeki depremlerde ayakta kalmayı başardı.

Tek taşın bile düşmediği minare adeta görenleri şaşırtıyor. 

Minarenin bu kadar dirençli olmasını 3 unsura bağlayan Prof. Dr. İsmail Aytaç, minarede kullanılan Horasan harcının ve esneme katsayısının yıkılmaları engellediğini, aynı zamanda Harput’un doğal kütle üzerinde olmasından dolayı yapının tek başına değil bir bütün olarak hareket ettiğini söyledi. 

Sağlam zemin, malzeme, en boy orantısı ve esneme olduğunda yapıların yıkılmadığını vurgulayan Aytaç, "Bunlar zamanında nitelikli yapılmasaydı tarihi eserlerde günümüze gelmezdi" dedi.

"3 BÜYÜK DEPREMİ ATLATTI"

Harput Ulu Cami'nin miladi olarak bin yıllarında Fahreddin Karaaslan tarafından yaptırıldığı dile getiren Prof. Dr. İsmail Aytaç, "Yaklaşık yıllı bir yapı. Şimdiye kadar küçük onarımla geçirdi. Minaresinde 3,5 ile 7 derece bir açı farklı oluşmuş. Ülkemiz bir deprem bölgesi ve Elazığ fay hatlarına çok yakın. Son yüzyılda bile 6 üzerinde 10’dan fazla depreme maruz kaldık. yılında 6,8 büyüklüğündeki depremde bu minare yıkılmadı. Son bir ay içerisindeki iki büyük deprem ve artçılarıyla da yine yıkılma söz konusu olmadı. Birkaç yıl önce Vakıflar Bölge Müdürlüğü minarede estetik restorasyonlar yaptı. Statiğiyle ilgili bir onarım yapılmamıştı. Ama biliyoruz ki aynı kurum, yıl önce burada rüzgar ve eğilim, zaman içerisindeki açılmaları gözlemlemek için 2 yıl boyunca inceleme yapmıştı. Orada da herhangi bir açılmanın olmadığı gözlemlenmişti" şeklinde konuştu.

"HAFİF RÜZGARDA DAHİ BİR ESNEMESİNİ HİSSEDEBİLİYORUZ"

Son depremlerle birlikte bakıldığında bu kadar dirençli olmasını birkaç unsura bağladıklarını dile getiren Aytaç, "Harput’un doğal kütle üzerinde olmasından dolayı yapı tek başına değil de komple kayalar ve zeminle hareket ediyor. Horasan harcının kullanılmış olması ve üçüncüsü yapıda esneme katsayısının varlığıdır. İçerisine merdivenlerle çıktığımızda hafif rüzgarda dahi bir esnemesini hissedebiliyoruz. Bu esnemelerle beraber kırılmayı önlemeyi düşünüyoruz. Sonuç olarak sağlam zemin, malzeme, en boy orantısı ve esneme olduğunda yapıların yıkılmadığı gerçeği ile karşılaşıyoruz. Bunlar zamanında nitelikli yapılmasaydı tarihi eserlerde günümüze gelmezdi" diye konuştu.

"HALEN AYAKTA OLUŞU BİRAZ ŞAŞIRTICIDIR"

Aytaç, "Türkiye’de birçok minare, kapladığı alan yükseltisi bakımından çok fazla üzerinde duruluyor. Bunlardan en önemlilerinden birisi, Dünya Kültü Mirası Listesi'nde olan Edirne Selimiye Camii ve minareleridir. Harput Ulu Cami gibi Selçuklu Dönemi'nde yapılmış eğri ve açısı değişmiş birkaç minaremiz daha vardır. Bu açının zamanla birçok sebeple oluştuğunu tahmin ediyoruz. Pisa Kulesi’nin ortalama 3,5 derece eğriliği dikkate alındığında orada bir zemin çökmesi söz konusu olmuş. Minarenin en az 3,5 ile 7 arası bir acı değişime rağmen halen ayakta oluşu biraz şaşırtıcıdır. Bunu malzeme sağlamlığına ve zeminin yapıyla birlikte hareket etmesine bağlıyoruz" ifadelerini kullandı.

"HORASAN HARCI ZAMANLA DAHA DA SERTLEŞIYOR"

Horasan harcı hakkında da bilgi de veren Aytaç, "Yanmış kirecin içerisine kum ve çakılın dışında kiremit tozu yada tuğla tozunun katılmasıyla elde ediliyor. Kum ve çakılın içerisinde tuz miktarını emdiği için salınımı önlüyor, birlikte hareket etmesini sağlıyor. Diğer bir özelliği ise zamanla daha sertleşmesidir. Zaman içerisinde tuzu emmesinde dolayı daha da sağlam hale geliyor. Günümüze gelen tarihi eserlerin büyük bir kısmının ham maddesi tuğla veya taş olabilir. Harcının Horasan harcından yapılmış olmasıdır. Mimar Sinan’ın yapmış olduğu bazı yapılardaki harçlar analiz edildiğinde Horasan harcına ek olarak soğan kabuğu ve süt katıldığı ortaya çıktı. Bu da o harcın özelliğini daha güçlendiriyor" ifadelerine yer verdi.

seafoodplus.info ekibi olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan ve haber değeri taşıyan her türlü gelişmeyi sizlere en hızlı, en objektif ve en doyurucu şekilde ulaştırmak için çalışıyoruz. Yoğun gündem içerisinde sunduğumuz haberlerimizle ve olaylarla ilgili eleştiri, görüş, yorumlarınız bizler için çok önemli. Fakat karşılıklı saygı ve yasalara uygunluk çerçevesinde oluşturduğumuz yorum platformlarında daha sağlıklı bir tartışma ortamını temin etmek amacıyla ortaya koyduğumuz bazı yorum ve moderasyon kurallarımıza dikkatinizi çekmek istiyoruz.

Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (yorum yapan diğer okurlarımıza yönelik yorumlar da dahil olmak üzere) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık unsurları taşıması durumunda yorum editörlerimiz yorumları onaylamayacaktır ve yorumlar silinecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisinde aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemi içeren yorumlar da yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur. Bu nedenle bu tarz okur yorumları da doğal olarak seafoodplus.info yorum sayfalarında yer almayacaktır.

Ayrıca seafoodplus.info yorum sayfalarında Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu ispat edilemeyecek iddia, itham ve karalama içeren, halkın tamamını veya bir bölümünü kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.

Yorumlarda markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve herhangi bir şekilde ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmayacak ve silinecektir. Aynı şekilde bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Başka hiçbir siteden alınan linkler seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan okura aittir ve seafoodplus.info bunlardan sorumlu tutulamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yayınlanan Kullanım Koşulları’nı ve Gizlilik Sözleşmesi’ni peşinen okumuş ve kabul etmiş sayılır.

Bizlerle ve diğer okurlarımızla yorum kurallarına uygun yorumlarınızı, görüşlerinizi yasalar, saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun şekilde paylaştığınız için teşekkür ederiz.