Hava fritözleri - Airfryer ya da yasz fritöz olarak da biliniyorlar - yemek yapanlara yemeklerini derin yada kzartmann tehlikeleri olmadan hzl, kolay bir ekilde, lezzetli ve salkl piirmenin yolunu sunduklarn belirterek 'lerde hzla popüler oldu. Bu k mevsiminde dünyann birçok yerinde enerji faturalarnn frlamas ile birlikte, faturalarn düük tutmak isteyen tüketicilerin, hava fritözlerinin satlarn daha da arttrd bir gerçek. Bu mekanizmalarn gerçekten sözünü verdikleri eyleri yapp yapamadklar ise, cevab merak edilen bir soru. Bir dizi farkl çalma, hava fritözlerinin kzartmann dier baz piirme yöntemlerinden daha salkl olduunu ve ayrca enerji açsndan daha verimli olabileceini gösteriyor. Bu makalede Hava fritözü (Airfryer) nedir? Nasl çalr? Salkl m? Ne kadar enerji harcar? sorularnn yantlarna bakyoruz.
Öncelikle airfryer nedir? Bir hava fritözü, tezgahnza oturacak kadar küçük, süper güçlü bir konveksiyonlu frn olarak tanmlanabilir. Salk sitesi healthline airfryer tanmn öyle yapyor: "Airfryer, scak havay yiyeceklerin etrafnda dolatrarak yiyecekleri kzartan mutfak aletleridir. Havada kzartlm yiyeceklerin, benzer bir tat elde etmek için daha az ya gerektirdiinden, derin yada kzartlm yiyeceklerden daha salkl olduu iddia ediliyor"
Adna ramen, airfryer aslnda kzartma yapmaz. Konveksiyon mekanizmasn kullanarak ve scak havay yiyeceklerin etrafnda hzla dolatrarak çalr.
Çok az yaa ihtiyaç duyar, ancak Maillard reaksiyonu olarak adlandrlan yöntem araclyla yiyecek üzerinde güzel bir kahverengi gevrek oluturarak kzartlm yiyeceklerin lezzetli özelliklerinden bazlarn taklit eder.
Maillard reaksiyonu, amino asitler ve indirgeyici ekerler arasnda, aroma ve lezzet bileikleri oluturmak için ayn anda gday esmerletiriren bir dizi kimyasal reaksiyondur. Kömürde zgara burger, kzarm soan ve çtr patates kzartmasnn lezzetli olmasnn temel nedeni bu reaksiyondur.
Hava fritözleri, Maillard reaksiyonunu çok fazla ya kullanmadan gerçekletirdikleri için genellikle salkl bir piirme yöntemi olarak kabul edilir. Havada kzartlm yiyecekler daha düük ya ve kalori içerii sayesinde, derin yada kzartlm yiyeceklere salkl bir alternatif olarak lanse edilir.
Derin yada kzartlm yiyecekler, hidrojenasyon ad verilen bir süreçten geçen doymam yalar olan yüksek düzeyde trans ya içerdiinden salnz için pek iyi deildir. Pek çok aratrma, trans yalarn kalp krizi ve felçten obezite ve diyabete kadar baz risklerin artmasyla balantl olabileceini söylüyor.
ylnda yaplan bir aratrma, derin yada kzartma ve hava fritözünde kzartma ile piirilen patates kzartmas arasndaki farklar inceleyerek, hava fritözünde kzartlm gdann önemli ölçüde daha düük ya içeriine sahip olduu, ancak benzer nem içerii ve rengi koruduu sonucuna vard. Ancak, "hava ile kzartlm" ürün, daha az niasta jelatinizasyonuna sahipti, bu da tad etkileyebiliyordu ve ayrca derin yada kzartlm ürüne göre biraz daha sert ve daha kuru bir dokuya sahip olmasna sebep oluyordu.
Aratrma, "Genel olarak, havayla kzartma ilemi, bu ürünler farkl duyusal özelliklere sahip olsa da, daha düük ya içerikli ürünlerin üretimine izin veriyor" sonucuna vard.
Hava fritözlerinin zararl bileiklerin oluumunu azaltabileceine dair baz kantlar da bulunuyor. Belirtildii gibi, yiyeceklerin esmerlemesi Maillard reaksiyonundan kaynaklanyor. Niastal yiyecekleri yüksek scaklklarda piirirken akrilamid oluumuna neden olabilir. Bu kimyasal, yiyecee karakteristik kahverengi rengini ve lezzetli lezzetini verir, ancak baz aratrmalar kansere katkda bulunabileceini iddia ediyor.
Yine de 'teki bir baka çalma, havayla kzartmann kzarm patateslerde akrilamid oluumunu nasl etkilediini aratrd. Umut verici bir ekilde, havada kzartmann akrilamid içeriini geleneksel derin yada kzartmaya kyasla yaklak yüzde 90 orannda azaltt belirlendi.
Hava fritözlerinde kzartma, akrilamidin yan sra dier potansiyel olarak tehlikeli bileikleri üretmeye devam ederken, kaynatma ve buharda piirme gibi dier yöntemler üretmeyecektir. Healhline ise haberinde bu konuda "Havada kzartlm yiyecekler ya, kalori ve akrilamid bakmndan derin yada kzartlm yiyeceklere göre daha düüktür ve bu da onlar daha salkl bir seçenek haline getirir. Bununla birlikte, bunlar hala kzarm yiyeceklerdir" diyor.
Kantlar, genel olarak, haval fritözlerin derin yada kzartmadan daha salkl yiyecekler üretebileceini göstermektedir. Ancak, imdilik, özellikle zgara veya frnlama gibi dier piirme yöntemlerine kyasla hava fritözlerinin nasl çaltn inceleyen çok az aratrma var.
nsanlarn bu tip fritözlere geçmelerinin bir baka nedeni de, enerji faturalarnn azalmasna yardmc olabilecei söylenen enerji verimliliidir. Piirme hazneleri geleneksel bir frndan daha küçük olduundan, snmak için daha az enerjiye ihtiyaç duyduklar söylenir.
Bununla ilgili çok fazla resmi bilimsel aratrma bulunmuyor, ancak bu konuda insanlarn yapt farkl testlere göz atlabilir. Örnein BBC, bu soruyu bir frn ve bir fritözün ayn boyutta tavuk budu piirme kabiliyetini karlatrarak bir test yapt. Bu test srasnda tavuun frnda piirilmesinin yaklak 35 dakika sürdüünü ve yaklak kilowatt saat elektrik gerektirdiini tespit ettiler. Hava fritözünün tavuu piirmesi 20 dakika sürdü ve sadece 0,43 kilovat saat elektrik kulland.
Bu nedenle, en azndan bu küçük ve bilimsellii tartmal deneye göre, hava fritözleri enerji açsndan daha verimli görünüyor.
Salk sitesi airfryer'n baz artlarn ve eksilerini öyle sralyor
-Airfryer ya içeriini azaltmaya yardmc olabilir. Derin yada kzartlm yiyecekler, dier piirme yöntemleri kullanlarak hazrlanan yiyeceklerden genellikle daha fazla ya içerir. Baz markalar derin kzartma yerine airfryer kullanmann yiyeceklerin ya içeriini %75'e kadar azaltmaya yardmc olabileceini iddia ediyor. Healhline "Derin yada kzartlm ve havada kzartlm patates kzartmasnn özelliklerini karlatran aratrmalar, havada kzartmann, önemli ölçüde daha az ya ve daha az gevrek dokuya, ancak benzer bir renk ve nem içeriine sahip bir nihai ürünle sonuçlandn bulmutur" diyor. (Kaynak) Yani airfryer daha düük ya içeriine sahip yiyecekler üretebilir.
Bir hava fritözüne geçmek kilo kaybna yardmc olabilir. Çünkü daha kalori almn azaltmaya ve kilo kontrolüne yardmc olabilir.
Healthline haberinde "Havada kzartlm yiyecekler ya, kalori ve akrilamid bakmndan derin yada kzartlm yiyeceklere göre daha düüktür ve bu da onlar daha salkl bir seçenek haline getirir. Bununla birlikte, bunlar hala kzarm yiyeceklerdir" diyor.
Geleneksel derin kzartma ile karlatrldnda, havada kzartma, yiyecekleri piirmek için daha uzun sürer.
Havada kzartlm gdalar, derin yada kzartmaya göre biraz daha farkl bir tat ve daha az gevrek bir kvam üretme eilimindedir.
Havada kzartma, derin kzartmadan daha salkl olsa da, havada kzartlm gdalarda zararl kimyasallar hala daha düük seviyelerde bulunur.
Bir airfryer derin kzartma gdalarndan daha salkl bir seçenektir ve yalnzca et ve patatesleri deil, brokoli, patates, soya peyniri veya yumurta gibi dier besleyici gdalar kzartmann yaratc bir yolu olabilir. Derin kzartma ile karlatrldnda, bir airfryer kullanmak, yiyeceklerinizdeki ya, kalori ve potansiyel olarak zararl bileiklerin miktarn azaltabilir.
Cleveland Clinic'e konuan diyetisyen Ariana Cucuzza ise airfryer'n art ve eksilerini öyle yorumlam: Cucuzza, çou insann airfryer kullanrken kalori almn azalttn söylüyor. O "Hava fritözleri de zaman açsndan verimlidir. Tavuk gösünü airfryerde frnda piirebileceinizden daha hzl piirebilirsiniz ve temizleme ilemi genellikle daha kolaydr" diyor. Ona göre havada kzartma sebzeleri gevrekletirmenin ve daha lezzetli hale getirmenin harika bir yoludur. Bir dier arts ise evde kzartma kokusu olmamas.
Ona bir dezavantaj baz insanlar "Her gün kzarm yiyecekler yiyebilirim!" diye düünmeye sevk etmesi. Cucuzza, "Az yal, havada kzartlm bir diyet kulaa cazip gelse de, sonunda avokado ya ve zeytinya gibi bitki bazl yalarn harika faydalarn kaçrm olursunuz" diyor. Bir dier yorumu ise öyle: Havada kzartma ayn zamanda çok hzl bir oranda yüksek scaklklar üretir, bu da yiyecekleri yakmay son derece kolaylatrr. Ve kömürlemi yiyecekler kanserojen olabilir.
İlgili GaleriYeni Opel Astra testte: Nasıl bir otomobil? Galeriye Gözat