Endoskopi Için Hangi Bölüm

Sindirim sistemi ile ilişkili hastalıklar kişinin yaşam kalitesini, beslenme düzenini, bağışıklık sistemini ve vücut direncini büyük oranda etkileyen son derece önemli sağlık sorunlarından biridir. Özellikle tanı aşamasında yaşanan gecikmeler hastalığın ilerlemesine, vücut direncinin zayıflamasına ve tedavinin zorlaşmasına yol açabilir. Bu nedenle sindirim sistemi ile ilişkili hastalıkların detaylı muayenesi için endoskopik yöntemler geliştirilmiş, aynı zamanda EMR gibi ileri endoskopik uygulamalar sayesinde tanı ile eş zamanlı tedavi mümkün hale gelmiştir.

Endoskopi Nedir?

Kelime anlamı olarak endoskopi, tarihi Hipokrat’a kadar dayanan ve pek çok hastalığın tanı aşamasında kullanılan bir çeşit muayene yöntemidir. Günümüzde ise ucuna kamera yerleştirilmiş esnek kablo benzeri bir alet aracılığıyla yemek borusu, mide, bağırsak, mesane, rahim, vajina gibi boşluklu organları görüntüleme işlemi olarak tanımlanabilir. Tüm bu girişimler, işlemin uygulandığı bölgeye göre çeşitli şekillerde isimlendirilir ancak genel kullanımda endoskopi kelimesi yalnızca alt ve üst sindirim sistemi organlarının görüntülenmesi için tercih edilir.

Özellikle sindirim sistemi endoskopisi bu sistem ile ilişkili hastalıkların teşhisinden çok tedavisi için kullanılır hale gelmiştir. Bu nedenle endoskopi yalnızca bir görüntüleme işlemi değil, reflüden sindirim sistemi kanserlerine dek pek çok hastalığın en etkili tedavi seçeneklerinden biridir.

Endoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?

Üst sindirim sistemine uygulanan endoskopi işlemi kendi içerisinde özofagoskopi, gastroskopi ve duodenoskopi olarak adlandırılır. Özofagoskopi yemek borusunun, gastroskopi midenin, duodenoskopi ise onikiparmak bağırsağının detaylı görüntülenmesi işlemidir. Üst sindirim sisteminin tanı amacıyla endoskopik görüntülenmesini gerektiren durumlar başlıca şunlardır:

Dispepsi

Halk arasında hazımsızlık olarak tanımlanan bu durum mide ve onikiparmak bağırsağında yaşanan fonksiyon kaybı olarak açıklanabilir. Dispepsi kişide çeşitli sindirim problemlerine yol açtığı gibi başka şikayetlerle birlikte değerlendirildiğinde daha ciddi sağlık sorunlarının işareti olabilir.

Disfaji ve Odinofaji Gibi Yutma Problemleri

Yutma sırasında güçlük (disfaji) ve ağrılı yutma (odinofaji) problemleri son derece ciddi sağlık sorunlarına işaret ediyor olabilir. Bu nedenle bu semptomların ortaya çıkması durumunda acil endoskopi önerilir.

Gastroözofajiyal Reflü Hastalığı

Gastroözofajiyal reflü tanısı sıklıkla endoskopi gerekmeden, tipik bulgular doğrultusunda konur. Ancak mevcut tanıya eşlik eden demir eksikliği anemisi, istenmeyen kilo kaybı, ağrılı yutma problemi gibi çeşitli sağlık sorunları varsa üst sindirim sisteminin endoskopisi tercih edilebilir.

Üst Sindirim Sistemi Kanaması

Hastada sindirim sistemi kanamasına işaret eden kanlı kusma ve/veya kanlı dışkılama gibi semptomlar varsa hem tanı hem de tedavi amacıyla endoskopi uygulanabilir.

Sebebi Bilinmeyen Demir Eksikliği Anemisi

Demir eksikliği anemisi özellikle sindirim sistemi ile ilişkili pek çok hastalığın habercisi olabilir. Bu nedenle sebebi bilinmeyen demir eksikliği durumunda üst ve alt sindirim sistemi endoskopisi tercih edilir.

Şüpheli Kitle Varlığı

Üst karın muayenesinde saptanan kitle radyolojik görüntüleme yöntemleri ile doğrulandıktan sonra detaylı muayene ve tanı için endoskopi işlemi gerekebilir.

Akalazya

Akalazya kısaca yemek borusunu saran kasların kalıcı olarak gevşemesi ve mide kapağının açılıp kapanma fonksiyonunu yitirmesi olarak tanımlanabilir. Kişide ciddi rahatsızlıklara yol açan bu hastalığın tanı, tedavi ve takip aşamasında endoskopik girişimlerden faydalanılır. 

Tüm bunlara ek olarak sindirim sistemi ile ilişkili kitle ve lezyonların tanı ve tedavisi, polipoid özellikteki lezyonların çıkarılması, iyi huylu darlıkların dilate edilmesi, pankreasta ortaya çıkan kistlerin drenaj yolu ile boşaltılması, ve endoskopik mukozal rezeksiyon (EMR), endoskopik submukozal diseksiyon (ESD) gibi ileri endoskopik girişimlerin uygulanması için üst sindirim sistemi endoskopisine başvurulur. 

Kalın bağırsak ve rektumun endoskop aracılığıyla detaylı görüntülenmesi işlemi ise kolonoskopi olarak adlandırılır ve sıklıkla şu durumlarda uygulanır:

Kanser Taraması

Kolon kanseri geç fark edilen ve son derece hızlı ilerleyerek ölüme sebebiyet verebilen kanser türlerinden biridir. Bu nedenle özellikle riskli kişilerin rutin kanser taramalarında kolonoskopi tercih edilir.

Tümör, Darlık, Ülser veya Tıkanma Gibi Durumlar

Kalın bağırsakta ortaya çıkan lezyon, darlık, ülser veya tıkanıklık durumları başka hastalıklara işaret edebileceği gibi bazı durumlarda acil müdahale gerektirir. Bu durumda hem tanı hem tedavi için kolonoskopi tercih edilebilir.

İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı

İnflamatuvar bağırsak hastalığı bağırsak yüzeyinde iyi veya kötü huylu tümöral doku gelişimine yol açabilir. Bu nedenle tanı almış kişilerin ve semptom gösteren yakınlarının takip edilmesi, kolonoskopi işleminin uygun sıklıkta tekrarlanması gerekir.

Kalın Bağırsak Polipleri

Kalın bağırsakta ortaya çıkan polip ve benzer lezyonlar kolonoskopi ile teyit edildikten sonra aynı işlemle çıkarılır. Bununla birlikte bazı hastalıkların kesin tanı aşamasında bağırsaktan kolonoskopi ile biyopsi kültürü alınması gerekebilir.

Endoskopi İşlemi Nasıl Yapılır?

Endoskopi işlemi mutlaka uygun koşullarda, deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır. İşlem öncesinde hastaya gerekli anestezik tedavi uygulanır ve pozisyon verilir. Üst sindirim sistemi endoskopisi için genellikle bölgesel anestezi tercih edilir. Hasta işlem masasına alınır ve her iki omuz aynı düzlemde olacak şekilde sol yan yatırılır. Daha sonra ucunda kamera bulunan kalın kablo görünümünde bir cihaz ile ağızdan girilerek boğaz ve yemek borusuna doğru ilerlenir. Bu esnada hastanın sindirim sistemi mukozasında yırtılma veya kanama gibi komplikasyonlar gelişmemesi için mümkün olduğunca nazik ve yavaş hareket edilmesi önemlidir.

Özofagus içerisinde ilerlerken kameranın yansıttığı ekran üzerinden sindirim sistemi muayenesi gerçekleştirilir. Bu bölgenin muayenesinden sonra endoskop cihazı mideye doğru ilerletilir ve mide kapağından başlayarak detaylı görüntüleme sağlanır. Tüm bu yapılarda fark edilen patolojik bir bulgu varsa o bölgeden biyopsi alınarak incelenmek üzere laboratuvara gönderilebilir.

Kalın bağırsağa uygulanan endoskopi işleminde ise büyük olasılıkla genel anestezi tercih edilir. İşlem öncesinde hastaya lavman uygulanır ve bağırsak yüzeyinin tamamen boşalması sağlanır. Daha sonra hasta uygun yine iki omuz aynı düzlemde olacak şekilde yan yatırılır ve diz kapaklarını göğüs hizasına kadar çekmesi istenir. Anestezi uygulamasından sonra anüs açıklığı sağlanır ve önce rektum, daha sonra kolon bölgeleri sıra ile görüntülenir.

Endoskopi İşlemi Ne Kadar Sürer?

Endoskopi işleminin süresi pek çok faktör doğrultusunda değişiklik gösterir. Kişinin yaşı, genel sağlık durumu, kaygı ve anksiyete düzeyi, işlemin uygulanma amacı, girişim yöntemi, hekimin deneyimi, uygulama merkezinin yeterliliği, işlem sırasında tercih edilen anestezi çeşidi gibi önemli noktalar bunlardan bazılarıdır.

Alt sindirim sistemine uygulanan işlemler hem hassasiyet gerekliliğinden hem de genel anestezi tercih edilmesinden dolayı üst sindirim sistemi endoskopilerine göre daha uzun sürebilir. İşlemin mümkün olduğunca nazik hareketlerle, yavaş ve özenli şekilde gerçekleştirilmesi işleme bağlı herhangi bir komplikasyon gelişmemesi adına son derece önemlidir. Bu nedenle özellikle alt sindirim sistemine yapılacak olan endoskopi uygulamaları anestezi sonrası ayılma süresi ile birlikte 1 saati aşabilir. Üst sindirim sistemi endoskopileri ise hastanın genel sağlık durumuna göre yaklaşık dakika içerisinde sonlandırılır.

Bununla birlikte tedavi amacıyla uygulanan endoskopi işlemleri plan doğrultusunda biraz daha uzun sürebilir. Sindirim kanalının herhangi bir yerinde bulunan darlığın açılması, varsa tıkanıklığa yol açan yabancı cisimlerin sindirim kanalından çıkarılması, olası lezyonların saptanması ve poliplerin mukoza yüzeyinden uzaklaştırılması gibi bazı işlemler tanı amacıyla yapılan standart endoskopi işlemlerine göre daha uzun sürede tamamlanır.

GASTROENTEROLOJİ NEDİR?

Gastroenteroloji, sindirim sistemi kanalı denilen yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak (kolon) ve makat bölgesi hastalıkları, karaciğer hastalıkları, safra kesesi ve yolu hastalıkları, pankreas hastalıkları ile karın duvarı hastalıklarını inceleyen, yani karın içi organlardan böbrekler hariç tüm organların hastalık ve tanı ve tedavisiyle ilgili bilim dalıdır.

GASTROENTEROLOJİ NEYE BAKAR? HANGİ HASTALIKLARLA İLGİLENİR?

Gastroenteroloji Bölümü, reflü konusundaki yakınmaları tedavi eder. Bunun yanında kolonoskopi ile kalın bağırsak rahatsızlıkları ve ince barsak rahatsızlıkları teşhis edilebilir. Yemek borusu kanseri, yemek borusuna kaçan yabancı cisimlerin ya da içilen zararlı maddelerin neden olduğu yaralanmaların hasarlarını onarır.

Gastrit ve ülser tedavileri de gastroenteroloji alanını ilgilendirir. Yani mide problemleri de gastroenterolojinin alanıdır. Ayrıca mideye kaçan delici ve batıcı yabancı cisimlerin dışarı çıkarılmasını oluşturur.

İnce bağırsak ülseri, ince bağırsak hastalıkları, safra yolu taşları, safra yolu kanserleri ve komşu organ olarak pankreas hastalıkları ve kanserlerinin teşhisleri ve ameliyat şansını kaybetmiş hastaların tedavileri de gastroenteroloji uzmanlarınca yapılmaktadır.

Crohn hastalığı, tüberküloz ile kalın bağırsaklarla ilgili sorunlar da yine gastroenteroloji bölümünü ilgilendirir. Ayrıca hemoroid, anal fissür, rektum kanserleri, karaciğer hastalıkları, safra kesesi, pankreas hastalıkları da gastroenteroloji bölümü kapsamındadır.

Gastroenteroloji doktorları karaciğer, safra kesesi ile safra yolları, pankreasın sindirim işlevleri ve gastrointestinal trakt (yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklar) konusunda uzmanlaşmış hekimlerdir. Bu nedenle gastroenteroloji ile ilgili alanlarda, gastroenterologlar en doğru tedaviyi belirleyecek olan kişilerdir.

GASTROENTEOROLOJİ TEDAVİLERİ HAKKINDA

Gastroenteoroloji sorunlarında her organa göre farklı tanı ve tedavi yöntemleri vardır. Bu yöntemler şöyle sıralanabilmektedir:

Özofagogastroduodenoskopi: Ağız yolu ile girilerek yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının endoskopik olarak değerlendirilmesi işlemidir.

Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi: Safra ve pankreas kanallarının problemlerini tedavi etmek için üst gastrointestinal (GI) endoskopi ve x ışınları birleştiren bir işlemdir.

Kolonoskopi: Kolonoskopi, kalın bağırsağın makattan girilerek, sakinleştirici ilaç veya anestezi altında bir fiberoptik kamera ile monitör altında incelenmesi işlemidir.

Rektosigmoidoskopi: Kalın bağırsağın rektum ve sigmoid kolon ismi verilen son cm'lik kısmının ucunda ışık kaynağı ve kamerası bulunan ince bükülebilen bir aletle incelenmesi yapılmaktadır. Tanı için yapılan bir diğer işlem de karaciğer iğne biyopsisidir.

Endoskopi ile tedavi: Yemek borusu, mide ve rektum bölgesindeki yabancı cisimler endoskopi aracılığıyla çıkarılabilmektedir.

Buji ve balonla tedavi: Yemek borusunda oluşan darlıklar buji ve balon yöntemi yardımıyla genişletilebilmektedir. Ayrıca bu bölgede stent uygulamaları da yapılmaktadır.

Band ligasyonu: Karaciğer sirozuna bağlı gelişen özefagus varisi kanamalarında, kanamayı durdurmak için endoskopik olarak girilerek kanayan damarın vakumlanması ve etrafına lastik bir bant atılması işlemidir.

Polipektomi: Poliplerin kolonoskopi ile çıkarılması işlemidir.

NTV’yi sosyal medyadan takip edin

 Gastroenteroloji bölümümüz, sizlere konusunda uzmanlaşmış, deneyimli ve dinamik kadrosuyla sağlık hizmeti sunmaktadır. Ünitemiz nitelikli ve güçlü bir altyapı üzerine mükemmeliyet anlayışıyla kurulmuş olup polikliniğimizde ayaktan gelen hastalarımızın muayene ve kontrolleri yapılmaktadır. İhtiyaç halinde, tanısal amaçlar ve girişimsel tedaviler için son teknoloji ürünü endoskopik görüntüleme ve müdahale ekipmanı ile donatılmış endoskopi laboratuvar imkânları hastalarımız için kullanıma sunulmuştur. Yatırılarak tıbbi destek verilmesi ve takip edilmesi gereken hastalarımız ise tıbbi uygulamalara ve hasta ergonomisine odaklanmış tasarıma sahip servis ünitelerimizde tedavi edilmektedirler.    

GASTROENTEROLOJİ NE DEMEKTİR? HANGİ KONULARDA ÇALIŞIR?      

  Gastroenteroloji, gastrointestinal sistem ile yani sindirim organlarına ait hastalıklar ve tedavileri ile ilgilenen bilim dalıdır. Gastroenteroloji uzmanları, sindirimde görev yapan organlara ait şikâyet ve bulguların değerlendirilmesi, altta yatan hastalıkların teşhis ve tedavisi konusunda yetkin ve deneyimlidirler. İlgilendikleri hastalıklar ve uygulama alanları oldukça geniştir. Bu geniş alanı başlıca iki ana gruba ayırabiliriz. Birinci grubu, gastrointestinal kanal adı verilen ağız, yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağı, ince ve kalın bağırsaklar, anal bölge (makat) hastalıkları oluşturur. İkinci grubu ise karaciğer, safra yolları, safra kesesi, pankreas hastalıkları oluşturur.

GASTROİNTESTİNAL SİSTEM HASTALIKLARINA AİT ŞİKÂYETLER NELERDİR?

Ağız ve yemek borusu hastalıklarının neden olduğu şikâyetler

Kötü ağız kokusu, yutma bozuklukları, lokmaların yemek borusundan geçerken takılma hissi olması, yenilen gıdaların veya mide içeriğinin ağza geri gelmesi, göğüs kemiği (iman tahtası) arkasında veya üst karın bölgesinde yanma, ağrı gibi şikâyetlere, ağız ve yemek borusuna ait hastalıklar neden olabilir. Bu bölge hastalıklarından dolayı hissedilen ağrı bazen kalp ağrısını taklit edebilir.

Mide ve on iki parmak bağırsağına ait hastalıklarının neden olduğu şikâyetler

Daha çok karın üst bölgesinde hissedilen ve bazen uykudan uyandırabilen ağrı, hazımsızlık, dolgunluk hissi, kusma, dışkıda siyah renk değişikliği, kan kusulması, kilo kaybı, vitamin B12 eksikliği gibi şikâyetler bu bölge hastalıklarında görülebilir.

İnce ve kalın bağırsaklara ait hastalıkların neden olduğu şikâyetler

İshal, kabızlık, kanlı ya da siyah renkli dışkılama, kilo kaybı, kusma, karın ağrısı, ateş, dışkılama ihtiyacı duyarak sık sık tuvalete gidip tuvaletini yapamama (Tenesmus), yetersiz dışkılama hissi gibi şikâyetler bu bölge hastalıklarında görülebilir.

Karaciğer ve safra yollarına ait hastalıkların neden olduğu şikâyetler

Karın ağrısı, karında sıvı toplanmasına bağlı şişkinlik, uzun süren halsizlik, bulantı, kusma, iştahsızlık, ciltte ve gözlerde sararma, bacaklarda şişme, ciltte kaşıntılar, idrar renginin koyulaşması, dışkı renginin açılması (camcı macunu şeklinde dışkılama), dışkıda taze kırmızı veya vişneçürüğü renginde kan varlığı gibi şikayetler bu organlara ait hastalıklarda görülebilir.

GASTROİNTESTİNAL HASTALIKLARDA NASIL TANI KONULUR? HANGİ YÖNTEMLER KULLANILIR?

  Çok sayıda gastrointestinal sistem dışı hastalık, yukarıda bahsedilen şikayet ve belirtilere neden olabilir. Örneğin şeker hastalarında, kemoterapi gören, kortizon gibi bağışıklık sistemini zayıflatan ilaçlar kullanan bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda yemek borularında mantar, virüs gibi fırsatçı enfeksiyonlar gelişebilir. Gastrointestinal sistemin kendisine ait hastalıklar da benzer şikayetler yapabilirler. Örneğin reflü hastalığı, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucunda oluşur ve bu hastalarda göğüs kemiği (iman tahtası) arkasında veya üst karın bölgesinde yanma sık görülen şikâyetlerden biridir.

  Tanıda çok farklı yöntemler kullanılmaktadır. Doktorunuz size bazı sorular yöneltip, şikâyetlerinizi dinleyip, sizi muayene ettikten sonra hangi tanı yöntemlerini kullanacağına karar verecektir. Tanısal testler genel olarak; kan sayımı, kan biyokimyası, dışkı numunesinin incelenmesi gibi laboratuvar tetkiklerin yanı sıra, ultrasonografi, röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR), gibi radyolojik görüntülemelerden ve endoskopi, kolonoskopi, ERCP (Endoskopik yolla safra yollarının görüntülenmesi) gibi girişimsel metotlardan oluşur.

Tanı ve Tedavide Endoskopinin Yeri

   Endoskop (RESİM.1) isimli yüksek teknoloji ürünü cihaz, bükülebilir, ucunda ışık kaynağı ve kamerası bulunan içinden hava, biyopsi ve su kanalı geçen yaklaşık 1 – 1,5 cm çapında fiberoptik bir tüpten oluşur (RESİM.2). Kolaylıkla yutulabilir ve mide sonrasında yer alan on iki parmak bağırsağı boyunca yol alabilir. Böylelikle gastroenteroloğunuz, bu bölgelerde yer alan organların iç kısımlarını rahatlıkla görüntüleyebilir ve burada yer alan sağlam ya da hastalıklı dokulardan parçalar alıp bu örnekleri patoloji laboratuvarında inceletebilir. Böylelikle gözlenen ve anormal olduğu değerlendirilen bulguların sebepleri ortaya konulabilir. Örneğin mide ya da bağırsakta yer alan bir polipten alınan biyopsi sonucunda patoloji laboratuvarı bu oluşumun iyi ya da kötü huylu olup olmadığını bize bildirebilir. Aynı şekilde mide iç zarından alınan doku örnekleri de bizlere gastritler, mide mikrobu (Helicobacter pylori), dokuda ilerideki dönemlerde risk oluşturabilecek hücresel değişiklikler, vb. konularda çok değerli bilgiler sunabilir.

    Endoskopi sadece tanı değil, aynı zamanda tedavi amacı ile de kullanılan önemli bir araçtır. Gastrointestinal kanala ait kanamaların durdurulmasında endoskoplar önemli işlev görürler. Ameliyatlar nedeniyle veya kanser hastalarına uygulanan ışın tedavisi sonrası meydana gelen darlıklar gibi kanaldan gıda geçişini zorlaştıran daralmalarda endoskopik genişletme uygulamaları ile tedavi başarıları elde edilebilir. Endoskopik muayene sırasında izlenen ve normalde olmaması gereken kitleler, polipler (RESİM.3), yabancı cisimler vb. oluşumlar, endoskop ve donanım yardımıyla çoğu defa ameliyatsız çıkarılabilirler (RESİM.4) ve hastaların tamamen iyileşmeleri sağlanabilir.    

TEDAVİ YÖNTEMLERİ VE AMAÇLARI

  Gastrointestinal sistem ve organlarını etkileyen çok sayıda hastalık mevcuttur. Bu hastalıklar, neden oldukları şikâyetler itibarı ile hafif müphem seviyeden, belirgin şiddetli derecelere kadar oldukça geniş bir yelpazede yer alırlar. Bu hastalıklara uygulanacak tedavi seçeneklerinde göze çarpan iki ana gruptan birisi yukarıda bahsedilen endoskopik/girişimsel tedaviler, diğeri ise ilaç tedavileridir. Bunların yanı sıra hastalığa özel diyet tedavileri, yaşam tarzı değişiklikleri gibi uygulamalar ve tavsiyelerle hastanın durumu ve tercihleri de göz önüne alınarak gastroenterolog tarafından tedavi, kişiye özelleştirilir. Bu genel yaklaşım sonucunda hastalıkların tipik özellikleri ve davranış şekillerine bağlı olmak üzere tam şifa veya semptomatik rahatlama ile normal bir yaşamın sürdürülmesi hedeflenir.  

LÖSANTE GASTROENTEROLOJİ ENDOSKOPİ LABORATUVARI İMKÂN VE DONANIMLARI

Yakın dönemde hizmete giren endoskopi laboratuvar kompleksi hastanemiz günübirlik cerrahi merkezi bünyesinde konuşlandırılmış olup, bu merkezin Endoskopi, Kolonoskopi, ERCP (Endoskopik retrograt kolanjiopankreatografi), EUS (Endoskopik ultrasonografi)cihaz imkanları ve ilgili ekipman donanımı mevcuttur. Bu cihazlarla hem gastrointestinal sistem ve organlarının görüntülenmesi hem de girişimsel işlemlerle tedavi uygulamaları mümkün olmaktadır (RESİM.5).

RESİM.1 Endoskopun ucunda yer alan  kamera, ışık, aspirasyon, su, hava kanalları

RESİM.2 Endoskopi Cihazı

RESİM.3 Kalın bağırsakta yer alan bir polip. Endoskopik görünüm

RESİM.4 Kalın bağırsakta saptanan bir polibin endoskopik yolla çıkarılması.