Engelliler Hangi Vergilerden Muaf
Vergi İndirim Belgesi Nasıl Alınır ve Ne İşe Yarar?
Gelir Vergisi Kanununun "sakatlık indirimi”ni düzenleyen 31. Maddesi 2003 yılında 1 Ocak 2004 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine göre, çalışma gücünün, asgarî % 80’ini kaybetmiş bulunan işçi veya memur birinci derece engelli, % 60’ını kaybetmiş bulunan ikinci derece engelli, % 40’ını kaybetmiş bulunan ise üçüncü derece engelli sayılmakta ve Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilmektedir.BAĞ-KUR SİGORTALISI VERGİ İNDİRİM BELGESİ ALAMAZ
Vergi indirim belgesini sadece SSK sigortalısı ile devlet memurları yani ücret geliri elde edenler alabilir. Bağ-Kur sigortalılarına vergi indirim belgesi verilmez. Ancak Bağ-Kur şartlarından emekli olacak engellilere de kolay emeklilik hakkı tanınmıştır.
Engellilere tanınan pozitif ayırımcılık, ödeyecekleri verginin çalışma gücü tam olanlara nispeten daha az olmasıyla sınırlı değildir. Engelliler?çalışma?hayatında, emekli olma şartları açısından da özellikle korunmuştur. Bu pozitif ayırımcılık sonucu engelliler gerekli olan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısını tamamlayınca yaşı beklemeden emekli olurlar. Sigortalılık süresi işe giriş tarihine göre?15 ila 20 yıl arası, prim ödeme gün sayısı da 3600 gün ila 4400 gün aralığında değişir.
VERGİ İNDİRİM BELGESİ NEREDEN ALINIR
Engelli olduğu için vergi indiriminden yararlanmak, diğer bir ifade ile daha az vergi ödeyip yaşı beklemeksizin emekli olmak isteyenlerin başvurularını;
- İllerde Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne,
- Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne,
- Diğer ilçelerde Mal Müdürlüğü’ne, yapması gerekir.
Vergi indirim belgesi başvurusunda istenecek belgeler ise şunlardır.?Vergi?indirim?belgesi?talebinde bulunacak olanların;
1- Sakatlık?vergi?indiriminden yararlanmak isteğini içeren bir dilekçe,
2- Nüfus hüviyet cüzdanı sureti veya fotokopisi,
3- Çalıştığı iş yerinden alacağı sigortalı işçi olduğunu gösterir belgelerle, (sigortalı işe giriş bildirgesi sureti, SSK Sigortalı Hizmet Dökümü, iş yerinden alınacak çalışma yazısı, gibi) birlikte illerde Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal Müdürlüğü’ne müracaat etmeleri gerekir.
RAPORU OLMAYAN HASTANEYE SEVK EDİLİR
Defterdarlık Gelir Müdürlükleri, Vergi Dairesi Müdürlükleri ve Mal müdürlükleri vergi indiriminden yararlanmak için kendilerine başvuran kişilerin adı ve soyadını, baba adını, doğum yeri ve tarihi ile çalıştığı iş yerini, Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğin eki rapor formlarının üç nüshasının ilgili yerlerine yazacaklar ve bu formları bir yazıya ekleyerek işçiyi?adresine en yakın hastaneye sevk edeceklerdir.
Hastaneler tarafından düzenlenen sağlık kurulu raporları sevk işlemini yapan birime gönderilecektir. Defterdarlık Gelir Müdürlükleri, Vergi Dairesi Müdürlükleri veya Mal Müdürlükleri yetkili sağlık kuruluşları tarafından düzenlenerek resmî yazıyla gönderilen raporları Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğüne doğrudan ve geciktirmeden göndereceklerdir.
Sigortalıların işe girmeden önce almış oldukları sakatlık raporları uygulamada bazen kabul edilmemekte,?sakatlık vergi indiriminden yararlanmak için başvuran sigortalılar hastaneye sevk edilmektedirler.
ENGELLİ EMEKLİLİĞİNDE DE KADEME VAR
Engelli olduğu için vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar, 6 Ağustos 2003’ten önce yaşları ne olursa olsun, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabiliyorlardı. 6 Ağustos 2003’ten geçerli olmak üzere vergi indirimi belgesi olanların yaşlılık aylığından yararlanma şartları yeniden?düzenlenmiştir. Bu değişiklikten sonra;
Vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılardan: 06.08.2003 tarihine göre;
- I. derecede engeli olanlar yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,
- II.?derecede engeli olanlar yaşları ne olursa olsun en az 18 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,
- III. derecede engeli olanlar yaşları ne olursa olsun en az 20 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4400 gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabileceklerdir.
Engellilerin yaşlılık aylığından yararlanma şartlarını değiştiren bu yasa değişikliğinden engellilerin hemen etkilenmelerini önlemek amacıyla 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa geçici 87. madde eklenmiştir. Geçici 87. maddeyle, vergi indiriminden yararlananların, bu maddenin yürürlüğe girdiği 6 Ağustos 2003 tarihindeki sigortalılık süresine göre emeklilikte kademeli bir sigortalılık süresi getirilmiştir. Buna göre her üç yıl için II. Derece engellilere 15 yıla ilave 8 ay ve 80 gün, III. Derece engellilere ise 15 yıla ilave 1 yıl ve 160 gün, daha fazla prim ödeme şartı getirilmiştir...
Şerif Akçan
Kaynak: Türkiye Gazetesi
Son 10 Sosyal güvenlik
EV İŞÇİSİ KADINLARA YÖNELİK DÜZENLEME ...
TÜM ANNELERE ERKEN EMEKLİLİK
Yıllık İzin Hesabında Çalışılmış Sayılan Haller (II)
Devlet Baba Sağlık Hizmetinde Tamamen Duygusal
8 Eylül 1999 Sonrası İlk Defa SSK ve BAĞ-KUR’lu Olan Sigortalılar Uyudu
Ana-Babaya Aylık Hakkı da Sağlık Hakkı da Var
Yıllık İzinde Hangi Haller Çalışılmış Sayılır?
Sağlık’da Neydik Ne Olduk?
Emeklinin Maaşı Eriyor
Türkiye'de Yaşlı Olmak Zor
Soru: Özel tertibatlı araç ithal edecek kişilerde aranan şartlar nelerdir?
Cevap: Özel tertibatlı araç ithal edecek kişinin ortopedik özürden kaynaklanan engelinin bulunması gerekir.
Ortopedik özür ibaresi, doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle, iskelet, kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu bedensel yeteneklerin çeşitli derecelerde kaybedilmesi nedeniyle alt ve üst ekstremite sakatlığını ifade eder.
Kişinin engel durumuna göre iki şekilde araç ithali yapılmaktadır:
1- Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan araç ithali,
2- El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat engelli kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan araç ithali.
Bu kişiler;
a- Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik ise ikametini Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakletmek suretiyle getirilen,
b- Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik ise; Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki gerçek ve tüzel kişiler (dernek, vakıf vb.) tarafından kendisine bağış yoluyla gönderilen veya bedel karşılığı alınan,
özel tertibatlı aracı vergilerden muaf olarak ithal edebilir.
Soru: Nasıl Bir Araç İthal Edilebilir?
Cevap:
1) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılan araçlar: Bu kişiler tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobiller,
2) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araçlar: El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olan kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, engelli kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan 87.02 tarife pozisyonu altında sınıflandırılan minibüsler ile portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil altı ila dokuz oturma yeri olan, engelli kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtaları,
muafiyet kapsamında ithal edilmektedir.
Araçta bulunan özel tertibatın kişinin engeline göre yurt dışında yaptırılmış olması gerekir. Diğer bir ifadeyle, aracın engelli aracı olarak ithali amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesine girmesinden önce araçtaki özel tertibatın yapılmış olması gerekir.
Soru: Özel Tertibatlı Araç İthalinde Yaş Sınırı Var mıdır?
Cevap: Aracın serbest dolaşıma giriş işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmaması gerekir.
Soru: Hangi araçlar muafiyet kapsamında getirilemez?
Cevap:
- Sadece otomatik vitesli olan araçların,
- Özel surette yapılmış hareket ettirici tertibatı bulunmayan araçların,
- Engelli kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunmayan araçların,
- Arazi araçlarının
muafen ithali mümkün değildir.
Ancak, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren sol bacak engeli olan gaziler için araçların özel tertibatlı olması gerekmemektedir.
Soru: Özel tertibatlı araç ithalinde muafiyet hangi vergileri kapsar?
Cevap: Muafiyet gümrük vergisi, ÖTV ve KDV’yi kapsamaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı tarafından 05.12.2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "7061 Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 72 nci maddesi ile Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yapılan değişiklik ile, yurt dışından engelli muafiyeti kapsamında ithal edilen araçlar için, ÖTV Kanununa ekli (II) sayılı listenin 87.03 G.T.İ.P numarasında “-Diğerleri” satırı altında yer alan mallardan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi dahil gümrük vergilerine ilişkin istisna uygulanmaması durumunda belirlenecek gümrüklenmiş değeri 2023 yılı için 1.004.200 TL’yi aşanlar için, ÖTV istisnası uygulanmayacaktır.
Soru: Nereye Müracaat Edilir?
Cevap: Özel tertibatlı engelli aracı için, araç Türkiye’ye getirilmeden önce engelli kişinin bizzat kendisi, vasisi veya Gümrük Kanununun 225 inci maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından aşağıda yer alan yetkili gümrük idarelerinden birine müracaat edilir:
1- Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü
2- Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü
3- İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü
4- Gebze Gümrük Müdürlüğü
5- Malatya Gümrük Müdürlüğü
6- Rize Gümrük Müdürlüğü
7- Mersin Gümrük Müdürlüğü
Soru: Müracaat İçin Hangi Belgeler Gerekmektedir?
Cevap:
Yetkili gümrük idarelerinde her ayın ilk salı günü komisyon toplanmakta ve başvuruları değerlendirerek karara bağlamaktadır. Engelli kişinin araç Türkiye'ye getirilmeden önce yetkili gümrük idaresine müracaat edip, engelli komisyonundan araç getirebileceğine dair onayı alması gerekmektedir. Komisyona katılım başvuruları ise E-Devlet üzerinden sunulan “Engelli Araç İthal Sistemi” başlıklı hizmet aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
1- Bizzat engelli kişi tarafından kullanılan araç için:
a) 26/9/2006 tarihli ve 26301 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik esasları çerçevesinde engelli kişi adına düzenlenmiş “Sürücü Adayları ve Sürücüler İçin Sağlık Raporu”nun aslı veya söz konusu raporu düzenleyen kurum tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği,
1) Söz konusu raporda, özel tertibat kod numarası ile engelli kişinin hangi sınıf sürücü belgesi alacağının belirtilmiş olması gerekir.
2) İlgili kişi tarafından, kişinin yurt dışında yerleşik bulunduğu ülkenin resmi bir hastanesinden alınan rapor ibraz ediliyor ise raporun Türkçe tercümesinin de bulunması gerekir.
b) Engelli kişinin kullanmaya yetkili olduğu araç cinsine göre “A” veya “B” sınıfı sürücü belgesi,
c) Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi ile yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi,
ç) Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;
1) Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,
2) Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,
d) Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,
e) Nüfus cüzdanı örneği,
f) Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.
2) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araçlar için:
a) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamı kişiler için; Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumundan alınmış kişinin el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olduğunu ve kişinin rampa veya lift sistemli araç ile taşınabileceğini gösteren sağlık kurulu raporunun aslı veya aslının bir kamu kurumu tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği,
b) Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi ile yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi,
c) Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;
1) Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,
2) Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,
ç) Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,
d) Nüfus cüzdanı örneği,
e) Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.
Soru: Karara Bağlama Süreci Nasıldır?
Cevap: Özel tertibatlı aracın serbest dolaşıma girişi talebi, yetkili Gümrük Müdürlüğünde oluşturulan heyet tarafından değerlendirilerek karara bağlanır.
Gümrük Müdürlüğünde toplanan komisyon tarafından, ibraz edilen sağlık raporu ve kişinin durumu dikkate alınarak engelli kişinin ithal etmek istediği araçtaki engelinin gerektirdiği özel tertibat belirlenir.
Komisyonun toplanacağı gün, ilgili engelli kişi de anılan gümrük idaresinde hazır bulunur. Ancak, el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş kişilerin komisyona katılması zorunlu olmayıp vekalet vereceği başka bir kişi ya da varsa vasisinin temsilci olarak komisyona katılması mümkündür.
Aracın serbest dolaşıma girişine ilişkin olumlu kararın oybirliği ile verilmesi gerekir. Komisyon kararı, yetkili Gümrük Müdürlüğünce düzenlenen “Komisyon Karar Belgesi”nde belirtilir. Kararın olumlu olması halinde, karar belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren altı aydır.
Soru: Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri Nasıldır?
Cevap:
1) Özel tertibatlı araç tertibatlandırılmış olarak giriş gümrük idaresine sunulur ve söz konusu gümrük idaresinde aracın 1 no.lu Taşıt Takip Programına kaydettirilmesi gerekir.
2) Komisyon karar belgesinin geçerlilik süresi içerisinde istenilen belgelerle birlikte komisyon karar belgesini düzenleyen yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurulur ve araç söz konusu gümrüğe teslim edilir.
3) Gümrük Müdürü veya yetkilendireceği Gümrük Müdür Yardımcısı başkanlığında iki muayene memurundan oluşturulan bir heyet tarafından, aracın söz konusu komisyon karar belgesine uygunluğunun tespit işlemleri yapılarak uygun bulunması halinde ithaline izin verilir.
4) Yetkili gümrük idaresince, araç için düzenlenecek trafik şahadetnamesine satılamaz/devredilemez şerhi konularak trafik kaydı yapılmak üzere ilgili trafik tescil idaresine gönderilir.
Soru: Engelli kişi tarafından bizzat kullanılması gereken araçların başkalarınca da kullanılabilmesi mümkün müdür?
Normal şartlarda bu araçların sadece engelli kişiler tarafından kullanılması gerekir. Ancak, beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerin varlığı halinde engelli kişinin araçta bulunması şartı ile başka bir kişi tarafından da kullanılabilir.
Soru: Özel Tertibatlı Aracın Devir ve Satış Koşulları Nelerdir?
Cevap: Kişilerin tekrar aynı muafiyetten faydalanmak suretiyle bir özel tertibatlı aracı serbest dolaşıma sokmak istemeleri halinde; halen adlarına kayıtlı olan özel tertibatlı aracı satmış veya başka bir engelli kişiye devretmiş olmaları gerekir.
Özel tertibatlı aracın başka bir engelli kişiye devri veya satışı durumunda, aracı devralacak kişinin engelinin farklı olması halinde araç yetkili Gümrük Müdürlüğüne teslim edilir ve devralacak kişinin engeline uygun varsa tertibat değişikliği yetkili gümrük idaresinin gözetiminde yapılır.
Özel tertibatlı aracın devredilmesi veya satılması halinde aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır.
a) Bu araçların engelli kişi tarafından, başka bir engelliye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın ve gümrük vergileri tahsil edilmeksizin devri mümkündür.
b) Bu araçların engelli kişi tarafından, engelli olmayan başka bir kişiye aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren, üç yıl geçmeden satışı mümkün değildir.
c) Bu araçların serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren üç ila on yıl arasında engelli olmayan başka bir kişiye satışında gümrük vergileri tahsil edilir. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.
Özel tertibatlı araç muafiyetinden faydalanan engelli kişinin vefatı halinde,
1) Aracın varise intikalinde gümrük vergileri aranmaz. Varislerin, kendi adlarına yeni bir trafik şahadetnamesi düzenlenmesini teminen veraset ilamı tarihinden itibaren altı ay içinde yetkili gümrük idaresine başvurması gerekir.
2) Bu araçların varis tarafından, engelli veya engelli olmayan başka bir kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın devri veya satışı mümkündür.
3) Bu araçların, varis tarafından engelli olan başka bir kişiye devrinde gümrük vergileri aranmaz. Aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde engelli olmayan başka bir kişiye satışında ise gümrük vergileri tahsil edilir. Beş yıl sonrasında söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.
4) Bu araçların, varis tarafından engelli olan bir kişiye devrinden sonra, bu engelli kişi tarafından aracın engelli olmayan başka bir kişiye satışında, aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 10 yıllık süre dolmuş ise gümrük vergileri aranmaz.
Soru: Gümrük İdaresinden İzin Alınmaksızın Satışı, Devri Yapılan Araç için Nasıl bir Yaptırım Uygulanır?
Cevap: Muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara izin alınmaksızın bedelli veya bedelsiz olarak ödünç verilen, teminat olarak gösterilen, kiralanan, devredilen, satılan veya muafiyet amacı dışında kullanılan eşyanın gümrük vergileri tahsil olunur ve gerekmesi halinde 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve varsa diğer kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
Engelli Vergi İndirimi Nasıl Uygulanır – Çalışana Faydası Nedir ?
Çalışanların ücretlerinden kesilecek gelir vergisinin nasıl hesaplanacağı Ücretten Kesilecek Vergi Nasıl Hesaplanır ? başlıklı yazıda, çalışanlara yapılacak ödemelerden gelir vergisine tabi olmayanlar ise Çalışanlara Yapılan Hangi Ödemelerden Vergi Kesilmez ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.
Öte yandan 1 Ocak 2022 tarihinden geçerli olmak üzere asgari ücretten gelir ve damga vergisi kesintisi tamamen kaldırılmış, asgari ücretten yüksek ücretle çalışanların brüt ücretlerinin aylık net asgari ücrete kadarı gelir vergisi kesintisi, aylık brüt asgari ücrete kadarı da damga vergisi kesintisi dışında bırakılmıştır. (Bkz. Tebliğe Göre Çalışanlara Uygulanacak Vergi Muafiyetinin Ayrıntıları)
Engelli Vergi İndirimi Uygulaması Nedir ?
Engelli vergi indirimi uygulaması 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Engellilik indirimi” başlıklı 31 inci maddesinde düzenlenmiş olup, söz konusu maddede; çalışma gücünün en az % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabının birinci derece engelli, en az % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabının ikinci derece engelli, en az % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabının ise üçüncü derece engelli sayılacağı ve maddede engelli dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarların, hizmet erbabının ücretinden indirileceği belirtilmiştir. Söz konusu maddeye istinaden çalışanın gelir vergisi kesintisine tabi brüt ücretinden indirilecek tutar engelli vergi indirimi olarak adlandırılmaktadır.
Engelli vergi indiriminden, çalışan kendi engelliliğinden dolayı yararlanabileceği gibi, ayrıca bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan çalışanlar da engelli vergi indiriminden yararlanabilir. Aynı şekilde ücret gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden hizmet erbabı (çalışanlar) da engellilik indiriminden yararlanabilirler.
Engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkının nasıl elde edileceği Engellilik Nedeniyle Vergi İndiriminden Nasıl Yararlanılır ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.
Engelli Vergi İndirimi Nasıl Uygulanır ?
Engelli vergi indirimi, daha önce uygulanan asgari geçim indiriminde olduğu gibi işveren tarafından işçiye yapılan bir ödeme değildir, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından her yıl için açıklanan engelli vergi indirimi tutarları işveren tarafından işçiye nakit olarak ödenecek tutarlar değildir. Söz konusu engelli vergi indirimi tutarları, çalışanın vergiye tabi brüt ücretinden düşülecek tutarlardır.
Örneğin; 2022 yılı için aylık vergi indirimi tutarları;
• Birinci derece engelliler için aylık 2.000 TL,
• İkinci derece engelliler için aylık 1.170 TL,
• Üçüncü derece engelliler içinse aylık 500 TL,
olarak uygulanmaktadır. Güncel engelli vergi indirimi tutarlarına Aylık Engellilik (Sakatlık) İndirimi Tutarları sayfasından ulaşılabilir.
İşveren söz konusu engelli vergi indirimi tutarlarını, yapılacak diğer indirim ve istisnalarla birlikte işçinin vergiye tabi brüt ücretinden düşer, kalan brüt tutar (aylık gelir vergisi matrahı) üzerinden işçinin tabi olduğu vergi dilimine göre kesilecek gelir vergisini hesaplar, bulunan tutarı işçiye ödeyeceği ücretten keserek ilgili vergi dairesine öder.
Ücret geliri yıl içinde kesintiye tabi olmadığı için gelir vergisi beyannamesi veren çalışanlar, bu indirimi yıllık olarak hesaplayıp beyanname üzerinden indirebilirler. Ancak, yıl içinde ücret matrahından indirim konusu yapılan engellilik indirimi tutarı ayrıca (ikinci kez) yıllık beyannamede indirim konusu yapılamaz.
Çalışma gücü kaybına göre engellilerin sınıflandırılması aşağıdaki şekilde yapılır;
• Birinci derece engelliler: Çalışma gücünün en az yüzde 80’ini kaybetmiş olanlar / engelliliği yüzde 80 ila yüzde 100 arasında olanlar.
• İkinci derece engelliler: Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybetmiş olanlar / engelliliği yüzde 60 ila yüzde 79,9 arasında olanlar.
• Üçüncü derece engelliler: Çalışma gücünün en az yüzde 40’ını kaybetmiş olanlar / engelliliği yüzde 40 ila yüzde 59,9 arasında olanlar.
Çalışma gücü kaybı yani engellilik oranı yüzde 40’dan az olanlar ise vergi indiriminden yararlanamaz. Zaten kanunlarla tanınan bazı engelli haklarından yararlanabilmek için en az yüzde 40 engelli olmak gerekir. (Bkz. Engelli Haklarından Yararlanabilmek İçin Engel Oranı En Az Kaç Olmalıdır ?)
Engelli Vergi İndiriminin Çalışana Ne Faydası Var ?
Engelli vergi indiriminin çalışanlara sağladığı iki önemli fayda aşağıda belirtilmiştir.
Birinci faydası – net ücrette artış.
Yukarıda, aylık engelli vergi indirimi tutarının işveren tarafından işçiye doğrudan ödenen bir tutar olmadığı belirtilmiş olmakla birlikte, işçinin vergiye tabi brüt ücretinden düşülen bir tutar olduğundan, dolaylı olarak işveren tarafından işçiye ödenecek net ücretin aşağıda belirtilen tutarlarda artmasını sağlamaktadır.
Aşağıdaki örnek hesaplamalar, 2022 yılı için geçerli aylık engelli indirim tutarlarına göre ve sadece yüzde 15, 20 ve 27’lik gelir vergisi dilimine tabi olanlar için yapılmıştır. Yüzde 35 ve 40’lık gelir vergisi dilimine tabi olanların net ücretinde meydana gelecek aylık artış, engellinin derecesine göre faydalandığı vergi indirimi tutarına söz konusu vergi dilimi oranı uygulanarak hesaplanabilir. (Bkz. Ücretliler İçin Gelir Vergisi Dilimleri)
• Birinci derece engellilerin aylık net ücretinde meydana gelecek artış:
– Yüzde 15 vergi dilimine tabi olanlarda (2000/100X15=300) aylık 300 TL
– Yüzde 20 vergi dilimine tabi olanlarda (2000/100X20=400) aylık 400 TL
– Yüzde 27 vergi dilimine tabi olanlarda (2000/100X27=540) aylık 540 TL
• İkinci derece engellilerin aylık net ücretinde meydana gelecek artış:
– Yüzde 15 vergi dilimine tabi olanlarda (1.170/100X15=175,50) aylık 175,50 TL
– Yüzde 20 vergi dilimine tabi olanlarda (1.170/100X20=234) aylık 234 TL
– Yüzde 27 vergi dilimine tabi olanlarda (1.170/100X27=315,90) aylık 315,90 TL
• Üçüncü derece engellilerin aylık net ücretinde meydana gelecek artış:
– Yüzde 15 vergi dilimine tabi olanlarda (500/100X15=75) aylık 75 TL
– Yüzde 20 vergi dilimine tabi olanlarda (500/100X20=100) aylık 100 TL
– Yüzde 27 vergi dilimine tabi olanlarda (500/100X27=135) aylık 135 TL
İkinci faydası – daha erken emekli olma.
Sigorta başlangıcı (ilk sigorta girişi) 1 Ekim 2008 tarihinden önce olan 4/a (SSK) emeklilik şartlarına tabi kişilerden, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkı elde etmiş olanlar, herhangi bir yaş şartı aranmaksızın daha az sigortalılık süresi ve daha az prim günü şartıyla normalden daha erken emekli olabilirler. (Bkz. Vergi İndirimi İle Erken Emekli Olma Şartları)
Asgari Ücretliler Engelli İndiriminden Yararlanabilir mi ?
1 Ocak 2022 tarihinden geçerli olmak üzere asgari ücretten vergi kesintisi tamamen kaldırıldığından, dolayısıyla asgari ücretlinin maaşının tamamı vergi dışı kaldığından, bu nedenle artık asgari ücretliler vergi indiriminden yararlandırılamazlar. (Bkz. Çalışanlara Sağlanacak Vergi Muafiyeti Yasalaştı – AGİ Tarih Oldu) Ancak fazla mesai, sosyal yardım, ikramiye gibi ödemeler nedeniyle muafiyet tutarı aşıldığı için ücretinden vergi kesintisi yapılması gereken engelli asgari ücretliler, ücretlerinin vergi kesintisine tabi tutulan kısmıyla ilgili olarak engelli vergi indiriminden yararlanabilirler.
Ayrıca yukarıda belirtildiği üzere, engelli vergi indiriminden yararlanma hakkı olan çalışanlar SSK şartlarında erken emeklilik imkanına sahip olduğundan, bu imkandan yararlanmak isteyen asgari ücretliler isterlerse engelli vergi indiriminden yararlanma hakkı elde etmek için başvuru yapabilirler. Nitekim çalışanlara getirilen söz konusu vergi muafiyeti ve asgari ücretten vergi kesintisinin kaldırılması ile ilgili uygulamanın ayrıntısını düzenleyen ve 27 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 319 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde konuyla ilgili olarak; “asgari ücretle çalışan ve istisna uygulaması nedeniyle vergi ödemeyecek olan hizmet erbabı da dahil olmak üzere 193 sayılı Kanunun 31 inci maddesi kapsamında vergi indiriminden faydalanmak üzere başvuruda bulunanların engellilik indirimine ilişkin işlemleri önceden olduğu gibi Gelir İdaresi Başkanlığınca değerlendirilerek sonuçlandırılacaktır. Asgari ücretli olarak çalışan ve bu nedenle ilgili ayda istisna nedeniyle vergi ödemeyecek olan hizmet erbabı, engellilik indiriminden faydalanamayacak olmakla birlikte onaylanan başvuruları üzerine şartları dahilinde emeklilik başvurularını yapabilecektir.” şeklinde açıklamaya yer verilmiştir.
7349 Sayılı Kanunla Getirilen Vergi İstisnası İle Engelli İndirimi Birlikte Nasıl Uygulanacak ?
Asgari ücretten gelir ve damga vergisi kesintisinin kaldırılması, asgari ücretten yüksek ücretle çalışanların ise aylık brüt ücretlerinin aylık asgari ücretin brüt tutarına kadar kısmının damga vergisi kesintisi, aylık asgari ücretin netine kadar kısmının ise gelir vergisi kesintisi dışında bırakılmasıyla ilgili 7349 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına ilişkin ayrıntıları düzenleyen ve 27 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 319 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; “Asgari ücretin üzerinde ücret alan ve vergi indirimine hak kazanan hizmet erbabının, gelir vergisi matrahının yeterli olması halinde, hem engellilik indiriminden hem de aynı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisnadan faydalanması mümkün bulunmaktadır.” şeklinde açıklamaya yer verilmiştir.
Tebliğdeki örnek hesaplama tablosunda da (Örnek 6), çalışanın brüt ücretinden yapılacak yasal kesintiler hesaplanırken, brüt ücretten sigorta primi işçi hissesi düşüldükten sonra, kalan tutardan önce engelli vergi indirimi tutarının düşüleceği, ardından kalan brüt ücretten (vergi matrahından) 7349 sayılı Kanunla getirilen vergi istisnasının (aylık asgari ücretin netine kadar olan tutarın) düşüleceği belirtilmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32’nci maddesinde engellilik indirimi (geriye yönelik engellilik indirimi) tanımlanmış engellilik indiriminin uygulanmasına dair esas ve usullerin yönetmelikle belirleneceği öngörülmüş ve bu amaçla hazırlanan Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tesbit Şekli İle Uygulanması Hakkında Yönetmelik ve Maliye Bakanlığı 222 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde uygulamaya yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
- Asgari % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece,
- Asgarî % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece
- Asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılmakta ve aylık gelir vergisi matrahlarından (2019 yılı için);
- Birinci derece engelliler için 1.200,00 TL,
- İkinci derece engelliler için 650,00 TL,
- Üçüncü derece engelliler için 290,00 TL indirim yapılmaktadır.
İndirimden yararlanmak isteyen engelli çalışanlar, engellilik durumunu belirten raporlarla bulundukları yerdeki vergi dairelerine başvuracaklar, gerekirse hastaneye sevk işlemi yapılarak konu Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna intikal ettirilecektir. Bu kurul çalışma gücü kaybı oranını belirleyecek ve durum engellinin işverenine bildirilecektir. Böylelikle işveren engellilik indirimini (geriye yönelik engellilik indirimi) uygulamaya başlamış olacaktır.
Ancak çalışan engelliler işe giriş anında bu bildirimi yapmamışsa geçmiş yıllardaki ücretlerinden yapılmayan indirimin 5 yıllık düzeltme zamanaşımı süresince geriye doğru uygulanıp uygulanmayacağı konusunda Gelir İdaresi Başkanlığının görüş ve uygulaması ile Vergi Yargısının görüşü farklılık arz etmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı, engelli çalışanın eski tarihli raporu mevcut olsa bile vergi dairesine başvuru tarihinden önceki dönemler için bu indirimden yararlanamayacağı görüşündedir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşünün dayanağı olan bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Linkte yer alan indirim, istisna ve muafiyetleri de kapsayan verginin kanuniliği ilkesi gereği yönetmelik, tebliğ vb. idari düzenleyici işlemlerle kanunda olmayan yeni bir şart getirilemez.
Vergi Yargısı ise Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünün aksine, indirim uygulanmamasının vergi hatası teşkil edeceği, dolayısıyla engelli indiriminin geçmişe de uygulanması gerektiği görüşündedir. Bu görüşünü “…davacının geçmişe dönük vergi kesintilerinin iadesi istemi yönünden, düzeltme zamanaşımı süresi dikkate alınarak, başvuru tarihinden (04.04.2014) geriye dönük beş yıla (4.4.2009’dan başlayarak) ait engellilik oranına göre indirilmesi gereken gelir vergisi tutarlarının davacıya iade edilmesi gerekirken, davacının 23.01.2014 tarihli başvurusu esas alınarak engellilik indiriminden yararlandırılarak, geçmişe dönük gelir vergisi kesintilerinin iadesi isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.” (Temyiz sonucunda onanarak kesinleşen Ankara 2.Vergi Mah. 23.10.2014 E:2014/1398, K:2014/1528 sayılı kararı) ile dile getirmiştir. Vergi yargısının görüşü Anayasa ve yasa hükümlerine uygun olan görüştür.
Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen ancak işe giriş anında başvuru yapamamış çalışanlar; düzeltme zamanaşımı süresi içinde 5 yıl geriye dönük olarak dilekçeyle başvurarak engellilik indirimi bedellerini talep edebilirler.
Başvurulacak Makamlar
- İllerde; Defterdarlık Gelir Müdürlüğü, (Ankara için Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlüğü)
- Bağımsız Vergi dairesi bulunan ilçelerde; Vergi Dairesi Müdürlüğü,
- Diğer ilçelerde; Mal Müdürlükleri.
Gerekli Belgeler
- Dilekçe
- 5 Yıllık Bordrosu
- Nüfus cüzdanı fotokopisi,
- Geriye doğru 5 yılı kapsayan 30/03/2013 tarih ve 28603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Özürlülük Ölçütü Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkındaki yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için söz konusu raporun noter tasdikli örneği veya hastane tasdikli örneği.
Başvuru makamlarının red cevabı vermesi veya 60 gün içinde hiç cevap vermemesi halinde idari yargıya başvurmak suretiyle indirim bedellerini dava yoluyla talep edebilirler.
Konu hakkında diğer makalelerimize göz atabilirsiniz. ENGELLİLERİN TAŞIT ALIMLARINDA ÖTV İSTİSNASI