Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Kullanılır

Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir. Korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebelik riskini azaltır ancak başlamış bir hamileliği bitirmez. Ertesi gün hapları, temel bir doğum kontrol yöntemi olmadığından seyrek kullanım için tasarlanmış ilaçlardır.

Ertesi gün hapı ne zaman kullanılır?

Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişkiye girildiğinde, cinsel saldırıya uğranıldığında ya da aşağıda sıralanan doğum kontrol yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda kullanılır. 

• Cinsel ilişki esnasında prezervatifin yırtılması ya da kayması,
• Hem östrojen hem de progestin içeren doğum kontrol haplarının iki veya daha fazla gün üst üste alınmasının unutulması,
• Sadece progestin içeren doğum kontrol hapının (mini pill) üç saatten fazla geç alınması,
• Depo-medroksiprogesteron asetat (üç aylık iğne) enjeksiyonu için iki haftadan fazla geç kalınması,
• Rahim içi aracın (spiral) yanlışlıkla çıkması.

Maksimum etkinlik için, cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede ertesi gün hapı alınmalıdır.

Ertesi gün hapı ne işe yarar?

Ertesi gün hapları, yerleşmiş bir gebeliği sona erdirmez. Öncelikli olarak yumurtlamayı geciktirerek veya önleyerek çalışır. Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir ancak diğer doğum kontrol yöntemleri kadar etkili değildir ve rutin kullanım için önerilmez. Ayrıca ertesi gün hapı doğru kullanımda bile başarısız olabilir ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. Fazla kilolu veya obez olunması durumunda, ertesi gün hapının hamileliği önlemede fazla kilolu olmayan kadınlar kadar etkili olmayacağına dair bazı çalışmalar vardır.

Ertesi gün hapı yan etkileri

• Mide bulantısı ya da kusma
• Baş dönmesi
• Halsizlik
• Memelerde hassasiyet
• Ara kanama veya lekelenme
• Karın ağrısı veya krampları

Ertesi gün hapı zararları

Ertesi gün hapı herkes için uygun değildir. Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine alerji bulunuyorsa ya da ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek barbitüratlar (bazı epilepsi ilaçlarında mevcuttur) veya sarı kantaron içeren takviyeler alınıyorsa ertesi gün hapı kullanılmamalıdır:

Ertesi gün hapı adet geciktirir mi?

Ertesi gün hapı kullanmak adeti bir haftaya kadar geciktirebilir. Ertesi gün hapı alındıktan sonra üç ile dört hafta içinde adet görülmezse, hamilelik testi yapılmalıdır. Bir haftadan uzun süren kanama veya lekelenme olması durumunda veya ertesi gün hapı alındıktan üç ile beş hafta sonra şiddetli alt karın ağrısı yaşanırsa, kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulması gerekir. 

Uzm. Dr. Esra Oben Tutar
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Ertesi gün hapının kullanımı her geçen gün artıyor. Kullanımı yaygınlaşan ertesi gün hapı ile ilgili ne kadar bilgi sahibisiniz? Bu hap nasıl kullanılır? Öncelikle “Ertesi gün hapı nedir?” sorusundan başlayalım. Ertesi gün hapı ya da bir diğer adıyla acil kontrasepsiyon (doğum kontrol) hapı, acil doğum kontrol yöntemidir ve plansız gebeliği engellemekte büyük başarıya sahiptir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır.

Kullanımı giderek artan ertesi gün hapı, özellikle plansız ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra başvurulan bir doğum kontrol yöntemi olarak görülmeye başlanmıştır. Cinsel ilişki sırasındaki kondom yırtılması gibi kazalarda da koruma sağlar. Ancak ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir. Çünkü içerdiği hormonlar nedeniyle kanamalar ve adet düzensizlikleri meydana getirebilir. Oral yolla alınır ve düzenli kullanım gerekmez. Bir adet döngüsü içerisinde birden fazla sefer kullanımından kaçınılmalıdır.

Ertesi gün hapı, doğum kontrol hapı kullanılmadığı veya kullanılmanın unutulduğu, kondom gibi bariyer yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda hamileliği engellemeye yardımcı olur. Ağızdan alınan ertesi gün hapı HIV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Korunmasız ilişki, kondom yırtılması gibi nedenlerle ertesi gün hapı alınır.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?

Ertesi gün hapının etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden ilacın türüne göre en fazla saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olur. İlaçlar gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez. İlacın alınma zamanı önemlidir. İsmi ‘ertesi gün hapı’ olsa da bu ilaçları almak için ertesi gün beklenmemesi önemlidir.

Ertesi gün hapının 2 çeşidi mevcuttur:

• Levonogrestrel içerenler (ilişki sonrası 72 saat içerisinde etkilidir)
• Ulipristal asetat içerenler (ilişki sonrası saat içerisinde etkilidir)

Bu ilaçların nasıl ve hangi dozda kullanılacağı bilgisi ilaç prospektüslerinde bulunmakla birlikte, hekiminize ve eczacınıza danışmanız önerilir.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?

Ertesi gün hapları alındığı dönemdeki yumurtlamayı önleyerek veya geciktirerek etkilerini gösterirler. Aslında yumurtlama normal üreme döngüsünün bir parçasıdır. Yumurtlama olmazsa hamilelik olmaz.

Ertesi Gün Hapı Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante olmuş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?

Ertesi gün hapı adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapı ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa, etkinlikleri o kadar yüksek olmaktadır. Ancak levonogrestrel içerikli ilaçlar ilişkiden sonra 72, ulipristal asetat içerikli ilaçlar ise saate kadar kullanılabilmektedir.

İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım değildir. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.

Ertesi Gün Hapı Riskleri Nelerdir?

Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.

• Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine karşı alerjiniz varsa bu haplar kullanılmamalıdır.
• Gebelik şüphesi veya beklenen adet tarihinde gecikme varsa ertesi gün hapları kullanılmamalıdır.
• Ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız ertesi gün hapının etkinliği azalabilmektedir. Bu durumda farklı acil doğum kontrol yöntemleri kullanımı değerlendirilmelidir.

Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?

Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülebilir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gerekebilmektedir, bu durumda kullanılan ilacın prospektüsü incelenmeli ve hekiminizden ya da eczacınızdan bilgi alınması tavsiye edilir.

Ertesi gün hapının yan etkileri şunlar olabilir:

• Mide bulantısı ya da kusma
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Duygu-durum dalgalanmaları
• Baş ağrısı
• Göğüslerde hassasiyet
• Dönemler arasında kanama, adet düzensizliği
• Alt karın ağrısı ya da krampları

Ertesi Gün Hapı Kullanımından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Ertesi gün hapını kullanmak için:

• Ertesi gün hapının talimatlarını izleyin.
• Ertesi gün hapı alındıktan sonraki 3 saat içerisinde kusma durumu gerçekleşirse, bir sağlık uzmanına başka bir doz alımının gerekli olup olmadığını danışın.
• Başka bir doğum kontrol yöntemi başlatana kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ertesi gün hapı hamileliğe karşı kalıcı bir koruma sağlamaz. Ertesi gün hapının kullanımından sonraki günler ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda hamile kalma riski her zaman vardır.
• Ertesi gün hapının kullanıldığı döngüde adetin beklenen tarihinden gün gecikmesi halinde hekiminize danışmanız önerilir.

Ertesi Gün Haplarından Farklı Bir Acil Doğum Kontrol Yöntemi Var mı?

Ertesi gün haplarının kullanılmasının istenmediği ya da mümkün olmadığı durumlarda veya kişinin talebine göre, ilişkiden sonraki 5 gün içerisinde bakır içerikli rahim içi araç (Bakırlı RİA veya Bakırlı Spiral olarak da bilinir) kullanımı da etkin bir acil doğum kontrol yöntemi olarak kabul edilir.

Bilinen en etkin acil doğum kontrol yöntemi olan bakırlı RİA’lar, acil doğum kontrolü sonrasında etkin ve uzun dönemli bir doğum kontrol yöntemi tercih etmek isteyen kişiler için de uygundur. Muayenehane şartlarında takılabilir. Bakırlı RİA’ların çıkarıldıktan sonra, doğurganlık potansiyeli üzerine bir etkisi yoktur.

Ertesi Gün Hapı Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?

Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar. Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmaz. Düşüğe sebep olmaz.

2. Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?

Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.

3. Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur mu?

Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.

4. Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliğine Neden Olur mu?

Ertesi günü hapı kullanımından sonra beklenen adet gününde değişiklikler olabilmekle beraber bu ilaçların adet düzenleyici veya adet geciktirici olarak kullanılması uygun değildir.

5. Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır mı?

Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.

6. Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunur. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.

Ertesi gün hapı, yüksek miktarda progesteron hormonu içeren, korunmasız girilen cinsel ilişki sonrasında planlanmamış gebeliklerin oluşumunu engellemek için kadınlar tarafından kullanılan bir yöntemdir.

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrasında muhtemel gebeliğin önlenmesi için kullanılan bir ilaçtır. Eczanelerde reçetesiz olarak satılmaktadır. Ertesi gün hapı doğum kontrol yöntemi olarak ilk tercih edilen yöntem olmamalıdır. Kondom yırtılması ya da korunmasız bir ilişki olduğunda kullanılan bir yöntemdir. Bu ilaçlar hormon içerikli ilaçlar olup ciddi kanmalar ve adet düzensizliklerine neden olabilirler.

Ertesi Gün Hapının Özellikleri

Ertesi gün hapının iki tip hap kullanma yöntemi var; microgram etinil estradiol ile 0,5 mg levonorgesterol içeren veya sadece yüksek doz 0,75 mg levonorgesterol içeren ilaçlar.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?

Ertesi gün hapı, doğum kontrol yöntemlerinin uygulanmadığı zamanlarda korunmasız girilen cinsel ilişki sonrasında kullanılmalıdır. İlişki sonrası ilk 72 saat içinde 12 saat arayla ağızdan alınırlar. Yine de ilacı eczanenizden aldıktan sonra mutlaka prospektüsünü okuduktan sonra, prospektüste belirtildiği dozda kullanılmalıdır. Koruma oranı ne kadar erken kullanılırsa o kadar fazla olur. İlk 12 saatten sonra kullanmak etkinliği %50 oranında düşürür. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hiçbir koruyucu özellikleri yoktur.

Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?

En sık görülen yan etki bulantı (%50) ve kusmadır (%25). Diğer nadir görülen şikâyetleri sıralarsak:

• Memede hassasiyet
• Baş ağrısı
• Halsizlik
• Şişkinlik
• Baş dönmesi
• Lekelenme, ara kanama
• Adet dönemi fazla kanama
• Karın ağrısı

Damarsal yapılarla ilgili bilinen bir komplikasyon tespit edilememiştir. Derin ven trombozuna neden olmaz. Ertesi gün hapı kullanmamak için bilinen bir neden yoktur.

Ertesi Gün Hapı Fiyatı

Ertesi gün hapı fiyatı ortalama 90 &#; TL arasındadır. Eczanelerde reçetesiz olarak satılmaktadır. Ertesi gün haplarının sadece beklenmedik durumlarda gebeliği önlemek amacıyla kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Korunma Yöntemlerinin Etki Mekanizmaları

Korunma yöntemlerinin etki mekanizmaları tam olarak bilinmemektedir. Gebelik oluşumunda birçok safhalar var: ovulasyon, döllenme (fertilizasyon), gamet taşınması, korpus luteum işlevi ve yerleşme (implantasyon). Dışarıdan verilen hormonlar bu safhalara etki ederek gebelik oluşumunu engellemektedir.

Östrojen ve progesteron ovulasyonu engeleyebilir ya da geciktirebilir. Ancak yerleşen embriyonun yerleşim yerinden ayrılmasını sağlamazlar.

Mifepriston ovulasyon ve endometriumun olgunlaşmasını geciktirerek yerleşmeyi engeller. Ovulasyon sonrası luteal fazda korpus luteumun %50 oranında küçülmesine neden olur. Yerleşen embriyoya tek etkili acil yöntem mifeprestondur.

Bakırlı spiral sperm üzerindeki toksik etkisi ve implantasyonu engelleyerek gebelik olmasını önler.

Vücut kitle indeksi 30 üzerinde olan kadınlarda ertesi gün haplarının etkinliği %50 oranında azalır.

Diğer Acil Korunma Yöntemleri ve Başarı Oranları

Acil korunma yöntemleri çok uzun süredir kullanılmaktadır. Son zamanlarda kullanılan östrojen, progesteron ve yüksek doz progesteron dışında anti progesrtin içeren sentetik RU steroidler (mifepreston, mifeprex), yüksek doz östrojen ve acil bakırlı ria uygulamsı daha önceden kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemlerin kullanım şekli ve koruma olasılıkları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.