English
1Namk Kemal Üniversitesi Salk Yüksekokulu, Hemirelik Bölümü, Tekirda, Türkiye
Find articles by Münire Temel
2stanbul Üniversitesi-Cerrahpaa Florence Nightingale Hemirelik Fakültesi, Ruh Sal ve Psikiyatri Hemirelii Anabilim Dal, stanbul, Türkiye
Find articles by Fatma Yasemin Kutlu
Author informationArticle notesCopyright and License informationDisclaimer
1Namk Kemal Üniversitesi Salk Yüksekokulu, Hemirelik Bölümü, Tekirda, Türkiye
2stanbul Üniversitesi-Cerrahpaa Florence Nightingale Hemirelik Fakültesi, Ruh Sal ve Psikiyatri Hemirelii Anabilim Dal, stanbul, Türkiye
Sorumlu yazar/Corresponding author: Münire Temel, Namk Kemal Üniversitesi Salk Yüksekokulu, Hemirelik Bölümü, Tekirda, Türkiye, E-posta/E-mail:seafoodplus.info@erinumt
Received Jan 23; Accepted Jun
Copyright © Florence Nightingale hemirelik dergisi
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial International License
Depresyon ruhsal hastalklar içinde en sk görülen, uzun süreli ataklar olan, intihar riski ve i gücü kayb oluturan, ciddi fiziksel ve psikososyal yeti yitimine yol açan, sosyal ve ekonomik maliyeti yüksek bir hastalktr. Depresyon tanl bir hastann hemirelik bakmndaki amaç; hastann güvenliinin salanmas, mümkün olduunca bamszlnn desteklenmesi, hastalk öncesi dengeyi yeniden kurabilmesi ve iyilik halini sürdürebilmesidir. Olgu intihar giriimi ve ardndan devam eden intihar düünceleri, suçluluk duygusu, mutsuzluk, isteksizlik gibi semptomlarla poliklinie bavurmu, orta depresif nöbet tansyla psikiyatri kliniine yatrlmtr. Hasta yatnn ikinci günü Gordonun Fonksiyonel Salk Örüntüleri Hemirelik Bakm Modeli dorultusunda deerlendirildi ve beden gereksiniminden az beslenme, umutsuzluk, benlik saygsnda azalma, sosyal etkileimde bozulma, kendine zarar verme riski, bireysel ba etmede yetersizlik gibi hemirelik tanlar belirlendi. laç tedavisi alan hastaya, belirlenen hemirelik tanlar dorultusunda hemirelik giriimleri uyguland. Uygulanan bakmn hastann iyilemesine olumlu katk salad görüldü.
Anahtar Kelimeler: Depresyon, Fonksiyonel Salk Örüntüleri Modeli, hemirelik süreci
Depression is the most frequent disorder among mental disorders, with frequent attacks, high suicidal risks, causing loss of labour-force, as well as to loss of serious physical and psycho-social skills, and also is economically and socially overcosting. The aim of nursing care for depression diagnosed patients is to provide security, to support their independence as much as possible, to help the patient rebuild the harmony at pre-diagnosis level, and to continue their well-being. This case applied to the hospital after an attempt to commit suicide, having continuous thoughts of suicide, guilt feelings, unhappiness, unwillingness, and was hospitalised with a diagnosis of medium depressive seizure. The patient was evaluated via nursing care model of Gordons Functional Health Patterns on the second day of hospitalisation, and was diagnosed with Nutrition, imbalanced: less than body requirements, hopelessness, decrease in self-esteem, impaired social interaction, risk of self-harm, ineffective individual coping. Nursing care was applied to the medication administered patient within the framework of nursing diagnosis. It was seen that the applied care provided positive support to the healing process of the patient.
Keywords: Depression, Functional Health Patterns Model, nursing process
Depression is the most frequent disorder among mental disorders, with frequent attacks, high suicidal risks, causing loss of labour-force, as well as loss of serious physical and psycho-social skills, and is also economically and socially overcosting (Lazarou, Kouta, Kapsou and Kaite, ; Sato and Yeh-Lieh, ; Türkçapar, ). The medical treatment of depression focuses on the aetiology and its symptomatic relief; however, it is not concerned with problems related to the reactions of the patients to their disorder, the interaction with their environment, or their management of the disorder (Wiliams and Hagerty, ). Therefore, when versatile decay within the lives of both the patients and their families are considered depression can be said to be an unavoidable element of nursing care (Delaney and Barrare, ; Ertekin-Pnar and Tel, ; Haugan, Innstrand and Moksnes, ; Lazarou et al., ; Mitchell and Kakkadasam, ; Young, ). The aim of nursing care for depression diagnosed patients is to provide security, to support their independence as much as possible, to help the patient rebuild the harmony at pre-diagnosis level, and to continue their well-being (Boyd, ; Stuart, ; Varcarolis and Halter, ).
Marjory Gordon developed the Functional Health Patterns Model, which enables the process of data collection and analysis in nursing. The model makes it possible to improve critical thinking and therapeutic decision-making skills in nursing and directs the caregiving process. The approach to nursing care and the model developed by Gordon is based on holistic approach. This model focuses on the definition of human response, the interpretation of health-related attitudes through observation, the inclusion of human relations, and proof-based judgements. The Functional Health Patterns Model consists of 11 interdependent and interrelated functional patterns, which enable health, quality of life, and the potential success of human. These patterns are named Health Perception-Health Management, Nutritional-Metabolic, Elimination, Activity-Exercise, Sleep-Rest, Cognitive-Perceptual, Self Perception-Self-Concept, Role-Relationships, Sexuality-Reproductive, Coping Stress-Tolerance, Value-Belief Patterns (Gordon, ; Jones, Duffy, Fianagan and Foster, ). Since the patterns within the model include functional features of human beings, it can assess the individuals and their reactions in a wide aspect and in every medical diagnosis (Fernandez-Sola et al. ; Gordon, ). This model is able to determine not only the complaints, limitations, and problems of an individual or a family, but also the coping skills and positive healthcare practices applied in previous problems (Birol, ).
This patient applied to the hospital after an attempt to commit suicide, having continuous thoughts of suicide, guilt feelings, unhappiness, unwillingness, and was hospitalised with a diagnosis of medium depressive seizure. The patient was evaluated via nursing care model of Gordons functional health patterns on the second day of hospitalisation, and was diagnosed with Nutrition, imbalanced: less than body requirements, hopelessness, decrease in self-esteem, impaired social interaction, risk of self-harm, ineffective individual coping, ineffective therapeutic regimen management, impaired social interaction, disturbed thought processes, fatigue, constipation. Nursing care was applied to the medication administered patient within the framework of nursing diagnosis. Nursing care was maintained during hospitalisation. Beck Depression Scale, Beck Hopelessness Scale and Depression Coping Self-Efficacy Scale were used during hospitalisation, discharge and 3 months after discharge.
In conclusion, in this case with depression diagnosis, it was noted that the Functional Healthcare Pattern Models-based nursing care plan, which addresses the cognitive, emotive, and behavioural processes in a holistic approach, was helpful in coping with depression. Moreover, it was seen that the applied care provided positive support to the healing process of the patient. However, it was also concluded that nursing care should not be limited to the hospitalisation period, but monitoring after discharge should be maintained as well in order to maintain healing for a long term.
Depresyon ruhsal hastalklar içinde en sk görülen, uzun süreli ataklar olan, intihar riski ve i gücü kayb oluturan, ciddi fiziksel ve psikososyal yeti yitimine yol açan, sosyal ve ekonomik maliyeti yüksek bir hastalktr. Tedavi edilebilen bir hastalk olmakla birlikte zamannda tedavi edilmemesi veya yetersiz tedavi depresyonun kroniklemesi ve yinelemesine neden olmaktadr (Lazarou, Kouta, Kapsou, Kaite, ; Sato ve Yeh-Lieh, ; Türkçapar, ).
Depresyonda, uyku, itah, düünme biçimi, çalma yetenei, gelecek beklentisi, elenme, cinsellik, aile ve arkada ilikileri, enerji düzeyi ve yaama istei ile ilgili bedensel, bilisel, davransal, duygusal ve sosyal tüm alanlar içeren çeitli belirti ve bulgular ortaya çkmaktadr. Bu belirtiler sklkla; üzüntü ve elem hissi, anksiyete, genel isteksizlik, enerji azl ve çabuk yorulma, psikomotor yavalama, eskiden zevk alnan eylerden zevk almama, ilgi ve eylemlerde azalma, aile ve arkadalardan uzaklama, alama, dikkati younlatrmada zorlanma, i ve sosyal yetilerde gerileme, gelecee karamsar ve umutsuz bak, yetersizlik, deersizlik, suçluluk hisleri, intihar düünceleri, cinsel isteksizlik, uykusuzluk, kiisel bakmda eksiklik, kabzlk, itahta azalma ve kilo kaybdr. Baz hastalarda bedensel yaknmalar, psikotik olgularda varsanlar da olabilir (Ançel, ; Boyd, ; Öztürk ve Uluahin, ; Stuart, ; Varcarolis ve Halter, ).
Depresyon tedavisinde yaygn olarak farmakolojik ajanlar kullanlmakta, bununla birlikte farkl psikoterapi tekniklerinden de yararlanlmaktadr (Gersner, Rosenberg, Dannon, ; Leahy ve Holland, ). Tedavi sonrasnda tam düzelme görülebilirken, hastann ksmi düzeldii ve hiç düzelmedii durumlara da skça rastlanmaktadr. Hastaln iddeti ve yinelemesi arttkça psikososyal fonksiyonlar, yaam kalitesi ve ilevsellik daha fazla dümektedir (Akkaya Eker, Sarandol, Cangur ve Krl, ; Karabekirolu, Topçuolu, Gönentür ve Karabekirolu, ; Özyüksel ve Ulu, ; Sato ve Yeh-Lieh, ; Ylmaz ve ark., ).
Depresyonun tbbi tedavisi hastaln etyolojisine ve gelien semptomlar gidermeye odaklanmakta, ancak hastann hastalna gösterdii tepkilerine, hastann çevre etkileimiyle veya hastal yönetebilmesiyle ilgili problemlerine yeterince eilmemektedir (Wiliams ve Hagerty, ). Depresyonun hasta ve ailesinin yaamnda meydana getirdii çok yönlü bozulmalar göz önüne alndnda hastaln bakmnn da çok yönlü olmas kaçnlmazdr. Bu nedenle hastayla uzun süreli vakit geçiren ve yakn ilikide olan hemireler depresyondaki bir hastann bakmnda önemli sorumluluklar üstlenmelidir (Delaney ve Barrare, ; Ertekin ve Tel, ; Haugan, Innstrand, Moksnes, ; Lazarou ve ark., ; Mitchell ve Kakkadasam, ; Wiliams ve Hagerty, ; Young, ).
Depresyon tanl bir hastann hemirelik bakmndaki amaç; hastann güvenliinin salanmas, mümkün olduunca bamszlnn desteklenmesi, hastalk öncesi dengeyi yeniden kurabilmesi ve iyilik halini sürdürebilmesidir (Boyd, ; Stuart, ; Varcarolis ve Halter, ). Hemirenin hastann bulunduu ortam yaplandrmasnn, hastaya gösterdii tutum ve davranlarn, hastayla kurduu terapotik ilikinin iyileme sürecinde güçlü bir etkisi vardr (Ançel, ; Engin ve Ergün, ; Ertekin ve Tel, ; Haugan ve ark., ).
Marjory Gordonun Fonksiyonel Salk Örüntüleri Modeli (FSÖM) (), hemirelik sürecini uygulamada veri toplamay standardize eden, hemirelik tans belirlemeyi kolaylatran, kritik düünmeyi ve terapotik karar verme becerisini gelitirmeye olanak salayan bir model olarak hemirelik bakmna yön verir. Model sal, yaamn kalitesine ve insann potansiyel baarsna yardmc olan birbiriyle ilikili on bir fonksiyonel salk örüntüsüyle tanmlar ve salkl/hasta bireyi bütüncül bak açsyla görür (Tablo 1). Örüntülerde yer alan deerlendirme kategorileri biyomedikal kategorilerden ve insan fonksiyonunun sadece bir parçasna odaklanan günlük yaam aktivitelerinden farkldr. Örüntülerin her biri birbiri ile ilikili ve birbirine bamldr. Bir örüntüdeki problem dier örüntüdeki bir problemin nedeni olabilir. Bu açdan her örüntü dier örüntülerin balamnda deerlendirilmelidir (Gordon, ). Modelde yer alan örüntüler, insann fonksiyonel özelliklerini temsil ettii/içerdii için geni bir kapsamda, her salk düzeyinde, her tür tbbi tanda insan ve insann tepkilerini deerlendirebilir (Fernandez-Sola ve ark. ; Gordon, ). Bireyin salk durumunu ve yaam eklini biyolojik, psikososyal ve spritüel fonksiyonlaryla birlikte gözden geçirme imkan salayarak, tüm gereksinimlerine odaklamay kolaylatrr (Birol, ; Gordon, ; Gordon, ; Jones, Duffy, Fianagan, Foster, ; Pektekin, ). FSÖM ile yaplan deerlendirme, problemi tanmlamakla kalmaz, problemin etyolojisini ve ba etme becerilerini de ortaya koyar (Birol, ).
FSÖMnde yer alan örüntüler ve tanmlar
Örüntü ad | Açklama |
---|---|
1-Saln alglamas-saln yönetim biçimi | Bireyin sal ve iyilik halini nasl algladn ve nasl yönettiini tanmlar. |
2-Beslenme ekli ve metabolik durumu | Metabolik gereksinimlerine göre yeme-içme tüketimini tanmlar. |
3-Boaltm | Barsaklar, mesane ve cilt yoluyla sekresyon biçimini tanmlar. |
4-Aktivite-egzersiz | Bireyin aktivitelerini, yapt egzersiz, bo vakitlerini deerlendirme ve elence biçimini tanmlar. |
5-Uyku-istirahat | Uyku, istirahat ve relaksasyon (geveme, dinlenme) biçimini tanmlar. |
6-Biliselalglama | Bireyin duyusal alglama ve bili durumunu tanmlar. |
7-Kendini alglama-kavrama | Bireyin kendini alglama ve kavrama, rahatlatma, beden bilinci ve duygusal durumunu tanmlar. |
8-Rol-iliki | Üstlendii rol ve ilikileri tanmlar. |
9-Cinsellik ve üreme | Cinsel yaamdaki doyum/doyumsuzluk ve üreme eklini tanmlar. |
Ba etme, stresi tolere etme | Genelde stres ile ba etme ve stresi tolere etmede etkinliini tanmlar. |
nanç ve deerleri | nançlar (ruhsal durumu) ya da karar ve seçeneklerine yön veren amaçlar tanmlar. |
Open in a separate window
Ülkemizde FSÖM kullanlarak fiziksel hastal bulunan hastalarda (Hatipolu ve ark., ; Gürler ve Ylmaz, ; Ylmaz ve Çiftçi, ), yal bireylerde (Güler ve ark., ; Gümü-Babacan, pkn ve Keskin, ) yaplan tanmlayc özellikteki çalmalar modelinin bireylerin salk sorunlarn bütüncül olarak deerlendirmede yararl olduunu belirtmektedir. Modele dayal hemirelik deerlendirmesi ve giriimlerinin uyguland kadn sal alanndaki yaplm iki giriimsel çalmada da olumlu sonuçlar bildirilmitir (Candan, ; Erba, ). Ruh sal ve psikiyatri hemireliinde modelin kullanld tanmlayc çalmalar (Sabancoullar ve ark. ) olmasna ramen giriimsel çalmalara rastlanmamtr. Buradan hareketle bu çalmann amac depresyon tanl bir olguya FSÖM dorultusunda verilen hemirelik bakmnn depresyonla ba etmesine yönelik katksn deerlendirmektir.
M.T. 30 yanda, bayan, lise mezunu, evlidir. kinci evliliini yapm olup, çocuu bulunmamakta ve bir süredir imdiki einden de ayr yaamaktadr. Daha önce bir maazada sat görevlisi olarak çalm, evlendikten sonra çalmay brakm ve u anda bir ite çalmamaktadr. Maddi durumunu orta düzeyde olarak deerlendirmekte, ailesinin katksyla geçimini salamaktadr. Hastaneye bavuru ikayetlerinde isteksizlik, sknt, yorgunluk, suçluluk duygular, intihar düünceleri bulunmaktadr. Orta depresif nöbet tansyla psikiyatri klinie yatrlm olup, bu ilk yatdr. Daha önce ksa bir süre panik atak nedeniyle ilaç tedavisi alm ancak ilaçlarn brakmtr. Klinie yatmadan bir iki hafta önce intihar giriiminde bulunmutur. Ailesinde bir psikiyatrik hastalk bulunmamaktadr. Hastann ilaç tedavisinde Sitalopram 20 mg tablet 1x1 ve Alprazolam 0,5 mg tablet 1x1 yer almaktadr. Hastann tedavisinde herhangi bir psikoterapi veya dier psikiyatrik tedaviler bulunmamaktadr.
Aratrmac hastayla yatnn ikinci günü çalmaya balad. Yatt süre boyunca her gün klinie giderek hastay FSÖM dorultusunda tanlad, giriimleri planlad, uygulad ve deerlendirdi (Tablo 2). Hasta yatndan on bir gün sonra kendi istei ve hekiminin iyileme gösterdii yönünde karar ile kontrole çarlarak taburcu edildi. Hasta ayrca Beck Depresyon Ölçei (BDÖ), Beck Umutsuzluk Ölçei (BUÖ) ve Depreyonla Baetmede Özyeterlilik Ölçei (DBÖÖ) ile yatta ve taburculukta deerlendirildi.
Olgunun FSÖM kapsamnda hemirelik bakm plan (devam)
FSÖ | Hemirelik tans | Amaç | Giriim | Deerlendirme |
---|---|---|---|---|
Saln alglamas ve yönetimi | *Bilgi, motivasyon eksiklii ile ilikili terapotik rejimi etkisiz yönetme Tanmlayc bulgular:
|
|
|
|
Beslenme ve metabolik durumu | *tahszlk ve isteksizlikle ilikili beden gereksiniminden az beslenme Tanmlayc bulgular:
|
|
|
|
Boaltm | *Yeterli beslenme ve sv tüketiminin olmamasyla ve hareketsizlikle ilikili konstipasyon Tanmlayc bulgular:
|
|
|
|
Aktivite-egzersiz | *Youn stres, duygusal deiimler ve yeterli beslenmemeye bal yorgunluk Tanmlayc bulgular:
|
|
|
|
Bliselalglama | *Duygusal deimeler, bilgiyi ileme yeteneinde azalma ile ilikili düünce süreçlerinde bozulma
|
|
|
|
Bliselalglama | *Yaad olumsuz yaam olaylar ve yaamnda önemli bir bireyden ayrlma ile ilikili umutsuzluk Tanmlayc bulgular:
| imdiki zaman ile ilgili ksa vadede olumlu duygular ifade etmesi
| Umudun azalmasna yol açan düünce, duygu ve durumlar (sk ziyaretçi gelmemesi, belirtilerin devam etmesi, yalnz kalmann katlanlmaz olduu, einden ayr yaamak, maddi ihtiyaçlar ) tanmasna ve sözelletirmesine yardm edildi.
|
|
Bliselalglama | *Einden ayrlma, geçimini salayacak bir ii olmamasyla balantl yetersizlik ve deersizlik duygularyla ilikili benlik saygsnda rahatszlk Tanmlayc özellikler: Kendini baarsz biri olarak tanmlama, Geçmite yaadklar ile ilgili sürekli kendini suçlama Sevilmediini ve sevilmeye deer olmadn düünme |
|
| Kendinde var olan olumlu yönleri (yardmsever, iyi huylu) yeniden ifade etti. |
Bliselalglama | *Gelecee dönük umutsuzluk ve benlik saygsnda azalma ile ilikili kendine zarar verme riski Tanmlayc bulgular:
|
|
|
|
Rol- iliki |
|
|
| Birkaç hastayla birlikte kat oyunlar oynamaya balad.
|
Ba etme, stresi tolere etme |
|
|
|
|
nanç ve deerleri | Disfonksiyonel örüntü tespit edilmedi. | |||
Cinselliküreme | Disfonksiyonel örüntü tespit edilmedi. | |||
Uyku-istirahat | Disfonksiyonel örüntü tespit edilmedi. |
Open in a separate window
Çalma için olgunun tedavi edildii kurumdan ve Namk Kemal Üniversitesi Tp Fakültesi Etik Kurulundan izin alnd. Olgu, çalmann amac ve çalmadan beklentiler hakknda bilgilendirilerek, çalmaya katlmaya istekli olduuna dair bilgilendirilmi yazl onam alndktan sonra çalmaya dahil edildi.
M.T. salk durumunu orta olarak tanmlyor. Düzenli salk taramalar yaptrmyor. Ameliyat veya alerji öyküsü yok. Yaklak on yldr günde 1 paket sigara içiyor. Alt ay önce panik atak tans ile yaad ilçede ilaç tedavisi balanm. laç yan etkileri, ilaç almay istememe ve unutma nedeniyle bir süre sonra ilaçlarn brakm. Hastaneye gelmeden önce fazla miktarda ilaç içerek intihar giriiminde bulunmu. Acil serviste akut tedavisi yapldktan sonra psikiyatrik muayene önerilmi. Hasta il dnda oturuyor. Bu hastaneye bir arkadann istei ile bavurmu ve kendi istei ile yat olmu. Balca yaknmas; isteksizlik, üzüntü, sknt, intihar düünceleri, pimanlk, suçluluk düünceleri, yorgunluk. Oral ilaç tedavisi balanm. Hasta ilaç içmek istemediini söylüyor. Birinci derece yaknlarnda psikiyatrik tanl birisi yok. Hastalk belirtilerinin kaynan yaad olaylar (einden ayrlma) olarak gösteriyor.
Hastann boyu cm ve arl 45 kg. Uzun zamandr itahsz olduunu ancak son iki haftadr bu durumun daha da arttn ifade etti. Evdeyken öün atlama ve daha çok attrma eklinde beslendiini söyledi. u an itahszlk devam ediyor. Hastanede çkan yemekleri yemek istemiyor. Bir, iki kak alp brakyor. Ara öünlerde herhangi bir besin tüketmiyor. Günlük 34 bardak su tüketimi var. Az ve mukoz membranlarda sorun yok. Beden ss normal snrlarda. Alkol kullanmyor. Yutma güçlüü yok.
drara çkma ile ilgili bir sknts yok. Ancak konstipasyon sorunu var (3 gündür dklama olmam) boaltmda zorlanma yaadn ifade ediyor.
Hasta yorgun ve halsiz olduunu söylüyor. Yava hareket ediyor. Günlük yaam aktivitelerini bamsz yapabiliyor ancak yönlendirmek gerekiyor. Yataktan çkmak istemiyor. Yemek, tuvalet ihtiyac ve sigara saatleri dnda genellikle odada yatarak vakit geçiriyor. Hemire gözlemi verilerine göre; kan basnc 90/50/60 mmHg ve nabz 7280/dk. Solunum sknts yok.
Hasta klinie gelmeden önce uykusuzluk çektiini ifade etmiti. Ancak klinikte gece ilaç dozunu aldktan sonra uykusunun geldiini, gece bir kez uyandn ve yeniden uyguya daldn u an belirgin bir sknts olmadn söyledi.
Hastann yer, zaman, durum oryantasyonu var. Duyu organlarnda bir sorun saptanmad. Hastann ayrld ei ve birinci ei ile ilgili youn, istemsiz, obsesif düünceleri (ilk eiyle yeniden görümesi, ikinci eine ilgisizlii ve ona hakszlk ettiine yönelik kendini suçlama, baarsz evlilikler yapt) var. Ayrca hayat ile ilgili karar verememe, dikkatini baka bir durum veya konuya yönlendirememe görülüyor. Söylenilenleri yava alglyor. Hallusinasyon veya sanr bulunmuyor.
Einden ayrld ve u an bir ite çalmad için geçimini salama konusunda endieleri var. Gelecekten bir beklentisi olmadn, zaman zaman intihar düündüünü ve yaad soruna çözüm bulamadn ve bulamayacan ifade ediyor. Bundan sonraki hayat ile ilgili bir plan yapamyor. Kendisini baarsz biri olarak görüyor. Sürekli geçmi yaam deneyimlerine odaklanyor. Beden imajnda bir sorunu yok. BDÖ puan: 36, BUÖ puan
u an einden ayr yayor. Zaman zaman eski eiyle buluuyormu. Daha önce ilk einden iddet gördüünü, o nedenle ayrldn ama yine de onunla görümeyi sürdürdüünü söyledi. imdiki einin sakin iyi huylu birisi olmakla birlikte, onunla beraberlikten mutluluk duymadn ancak ona da hakszlk ettiini düünüyor. Annesi ve bir kz arkada ile iletiimini sürdürüyor. Hasta ehir dnda oturduu ve yannda telefon bulundurulmasna da izin verilmedii için u an onlarla da iletiime geçemiyor. Ancak ziyaretine geldiklerinde görüebiliyor. Bir kez annesi bir kez de kz arkada ziyarete gelmi. Genelde odasnda oturmay ve yatmay tercih ediyor. Aktivitelere katlmak için gönüllü deil. Israrc olunursa geliyor. Servisteki dier hastalarla yakn etkileimi yok. Oda arkada ile snrl sürede konuuyor. Servisteki psikoz hastalarnn davranlarndan çekiniyor.
Kontraseptif kullanmyor. Menstruel siklüsü normal ekilde devam ediyor. Hasta eiyle birlikte olduu srada cinsel isteksizlii olduunu bildirdi. Ancak u an ayr olduu için bu durumu sorun olarak görmüyor.
Hayatndaki u an en önemli stresör eiyle ayrlmas, ne yapacana karar verememesi ve bir iinin olmamas. Servisteki ihtiyaçlarn gidermede çevredeki bireylerden veya hemirelerden destek istemeye çekiniyor. Sigarann snrl sayda verilmesi stresini artryor. Maddi imkanlarnn birkaç hafta içinde tükeneceini ve geçimini salamada sorun olacan düünüyor. Annesinin kendisini ve durumunu anlamayabilecei konusunda endieleri var. Sknts arttnda intihar bir çözüm olarak görüyor. DBÖÖ puan: 47,
Hasta dini inançlarnn olduunu, arada dua ettiini ancak düzenli ibadet etmediini belirtti. Hayatnda annesine ve bir iki yakn arkadana büyük deer veriyor. Onlarn görülerini önemsiyor.
Bu çalmada, orta depresif nöbet tans konulan bir hastann hemirelik bakmnda fonksiyonel salk örüntüleri modeline temellenmi hemirelik bakm ele alnd. Hastann BDÖ, BUÖ ve DBÖÖ puanlar hastaneye yat ve taburculukta deerlendirildi. Taburculukta puanlarn olumlu yönde deiim gösterdii görüldü. Ayrca, hasta uygulanan hemirelik bakm plannn iyilemesinde ve kendini iyi hissetmesinde önemli katklar olduunu, klinie yat kabul ederek doru bir karar verdiini, buradaki deneyimlerinin kendisi için önemli olduunu belirtti.
Depresyon tedavisinde hastaln yaygnl ve kompleks yaps göz önüne alndnda, ilaç tedavisiyle birlikte fiziksel, ruhsal ve sosyal gereksinimlere odaklanan bütüncül yaklamlara gereksinim olduu kabul edilmektedir (Baoul ve Buldukolu, ; Feely ve Long, ; Lazarou ve ark., ; Maxwell ve Pratt, ; Young, ). Hastalarn genel salklarn korumaya yönelik temel davran becerilerini edinmesi, kendini daha iyi hissetmesini salayacak ve tedaviyi destekleyecek; öz bakmn salama, uygun uyku alkanl edinme, yeterli beslenme, tbbi sorunlarna önem verme, belirlenen tedaviyi sürdürme gibi konularda desteklenmesi önerilmektedir (Leahy ve Holland, ). Her bireyin depresyon deneyimi birbirinden farkl olduu için hastay bireysel olarak ele alan ve hastann deneyimlerini tanmlamasna ve anlamlandrmasna yardmc olan yaklamlar tavsiye edilmektedir (Feely ve Long, ). Depresyon yönetiminde hemirelik destei alan hastalarda daha iyi sonuçlar alndnn belirtilmesi de hemirelerin depresyon tedavi ve bakmndaki rolünü ortaya koymaktadr (Dean, ).
Hastann taburculuk sonras hasta ve ailesine salk kurumu veya evinde gerekli destek, danmanlk ve izlem hizmetlerinin salanmasnda hemirenin aktif rol almas önemli görülmektedir (Ertekin-Pnar ve Tel, ). Olgunun taburculuktan üç ay sonra yaplan izlem deerlendirmesinde depresif belirtilerinin ve umutsuzluunun artt (BDÖ puan 27, BUÖ puan 8) ve hastalkla ba etmede zorland (DBÖÖ puan 55) tespit edilmitir. Bu bulgu izlem ve bakmn taburculuk sonras da devam etmesi gerektiini göstermitir.
Çok yönlü bakma ihtiyaç duyan depresyon tanl olgularda, bireyin bilisel, duygusal ve davransal süreçlerini kapsaml ve bütüncül olarak deerlendirebilen FSÖMnin depresyonla ba etmede yardmc olaca ve hemirelik bakmn yönlendirmede kullanlabilecei düünülmektedir. Ancak hemirelik bakmnn sadece klinikle snrl kalmayp izlemlerle devam ettirilmesinin önemi de göz ard edilmemelidir.
Hasta Onam: Yazl hasta onam bu çalmaya katlan hastadan alnmtr.
Hakem Deerlendirmesi: D bamsz.
Yazar Katklar: Fikir - M.T., F.Y.K.; Tasarm - M.T., F.Y.K.; Denetleme - M.T., F.Y.K.; Kaynaklar - M.T., F.Y.K.; Malzemeler - M.T., F.Y.K.; Veri Toplanmas ve/veya lemesi - M.T.; Analiz ve/veya Yorum - M.T., F.Y.K.; Literatür Taramas - M.T., F.Y.K.; Yazy Yazan - M.T., F.Y.K.; Eletirel nceleme - M.T., F.Y.K.; Dier - M.T., F.Y.K.
Çkar Çatmas: Yazarlar çkar çatmas bildirmemilerdir.
Finansal Destek: Yazarlar bu çalma için finansal destek almadklarn beyan etmilerdir.
Informed Consent: Written informed consent was obtained from patient who participated in this study.
Peer-review: Externally peer-reviewed.
Author Contributions: Concept - M.T., F.Y.K.; Design - M.T., F.Y.K.; Supervision - M.T., F.Y.K.; Resources - M.T., F.Y.K.; Materials - M.T., F.Y.K.; Data Collection and/or Processing - M.T.; Analysis and/or Interpretation - M.T., F.Y.K.; Literature Search - M.T., F.Y.K.; Writing Manuscript - M.T., F.Y.K.; Critical Review - M.T., F.Y.K.; Other - M.T., F.Y.K.
Conflict of Interest: The authors have no conflicts of interest to declare.
Financial Disclosure: The authors declared that this study has received no financial support.
Articles from Florence Nightingale Hemsirelik Dergisi are provided here courtesy of Istanbul University - Cerrahpasa
Prof. Dr. Firdevs Erdemir , Prof. Dr. Gülengün Türk
TESLİMAT
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Taksit | Taksit Tutarı | Toplam Tutar |
---|---|---|
1 | ,00 TL | ,00 TL |
2 | ,50 TL | ,00 TL |
3 | ,00 TL | ,00 TL |
4 | 86,25 TL | ,00 TL |
5 | 69,00 TL | ,00 TL |
6 | 57,50 TL | ,00 TL |
7 | 51,75 TL | ,25 TL |
8 | 45,71 TL | ,70 TL |
9 | 41,02 TL | ,15 TL |
10 | 37,26 TL | ,60 TL |
11 | 34,19 TL | ,05 TL |
12 | 31,63 TL | ,50 TL |
Yükleniyor
Herkesin bildiği üzere hemşireler karşılaştıkları problemleri çözmede bilimsel yöntemler kullanırlar. Bu yöntemlerden en önemlisi hemşirelik tanıları ve hasta bakım planları olmakla beraber birçok bilimsel kaynağa dayanan yöntemleri vardır.
Bu yazımda ise birçok hemşirelik öğrencisinin kafalarında soru işaretlerinin bulunduğu hemşirelerin kullandığı hemşirelik tanı tiplerini ve nasıl yazıldığını açıklamak istedim. En son bir örnekle bunu pekiştireceğiz.
İlk olarak hemşirelik tanısı, klinik olarak bazı belirti ve bulguları olan, özellikleriyle doğrulanmış bireyde var olan ya da ileride var olabilecek problemlerin tespit edilmesidir. Bu tanıyı üç temel unsuru göz önünde bulundurmalıyız.
Bunlar, semptomlar, etiyoloji ve problemdir.
Hemşirelik tanısı üç temel unsur ve iki bölümden oluşmaktadır. Bölümleri kısaca özetleyecek olursak ilk bölüm, problemi belirlediğimiz ya da tanıyı isimlendirdiğimiz bölüm iken ikinci bölüm problemin nedeni olan etiyolojidir.
Hemşirelik tanısını yazarken birbiri ile uyum içerisinde yazmalıyız. Bunun için iki parçalı tanıda sözcükler bir ilişki vurgulayan ‘‘ilgili, bağlı’’ kelimeleri kullanılarak bağlanmalıdır.
Hemşirelik tanı tiplerini 4 başlıkta ele alacağız. Bunlar;
Tanılar yazılırken ilk olarak mevcut olan sorunlar (Mevcut/Var Olan Hemşirelik Tanıları), ikinci olarak potansiyel komplikasyonlar (Potansiyel Hemşirelik Tanısı) ve en son risk taşıyan (Olası Hemşirelik Tanısı) durumlar yazılmalıdır.
Bildiğinizi düşünsem de eklemeliyim ki hemşirelik tanısı ve tanıya uygun hemşirelik girişimleri tabi ki her hasta için ayrı ve özgü yazılmalıdır. Yani her hastamıza özel olarak plan hazırlıyoruz.
İlk ve yeniden değerlendirmelerimizi yaptığımda elde ettiğimiz veriler doğrultusunda hastanın ihtiyaçlarını karşılayabilecek tanıları yazmaya özen göstermeliyiz.
Tabi ki her nedenin bir de sonucu vardır. Hemşirelik tanısında belirttiğimiz problemleri yazdıktan sonra beklediğimiz sonucu da belirtmeliyiz. Beklenen sonucumuzu belirlerken hasta odaklı yazmamız önemlidir. Girişimler sonrasında hastada ne gerçekleşmesini istiyor ya da bekliyorsak onu yazmalıyız.
Bu girişimlerimiz sonucunda …….. ulaşmayı hedefliyoruz gibi ifadeler kullanılmalıdır. Ayrıca bu sonucu ifade ederken mümkün olduğu kadar ölçülebilir, hasta merkezli ve anlaşılabilir olmasına özen göstermeliyiz.
Tüm bu bilgiler ışığında bir örnek ile yazımı tamamlamak istiyorum.
Semptom: Öksürük,
Etiyoloji: Yan ağrı
Problem: Solunum sıkıntısı
Tanı: Hastada alveollerde gaz değişiminin bozulmasına bağlı solunum sıkıntısı
Beklenen Sonuç: Hastada solunum sıkıntısı, belirti ve bulguları olmayacak.
Judith M. Wilkinson, PhD, ARNP, RNC, PEARSON Hemşirelik Tanıları El Kitabı