Işe Başlamayı Bildirmeme Cezası

1. DERECE USULSÜZLÜKLER

 Tutar (TL)

1- Sermaye şirketleri

  TL

2- Sermaye şirketi dışında kalan birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı

  TL

3 - İkinci sınıf tüccarlar

  TL

4- Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar

 95 TL

5- Kazancı basit usulde tespit edilenler

 55 TL

6- Gelir vergisinden muaf esnaf

26 TL

2. DERECE USULSÜZLÜKLER

1- Sermaye şirketleri

TL 

2- Sermaye şirketi dışında kalan birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı

TL

3 - İkinci sınıf tüccarlar

95 TL 

4- Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar

55 TL

5- Kazancı basit usulde tespit edilenler

26 TL

6- Gelir vergisinden muaf esnaf

 15 TL

ÖZEL USULSÜZLÜK

Fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması

1- Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dahil olmak üzere fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu verilmemesi, alınmaması, bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmemesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken kağıt olarak düzenlenmesi, bu belgelerin hiç düzenlenmemiş sayılması
 - Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek toplam ceza

2- Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dahil olmak üzere perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi,   giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma  irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığınca düzenleme zorunluluğu getirilen belgelerin düzenlenmemesi,  kullanılmaması veya bulundurulmaması, aslı ile öreğinde farklı meblağlara yer verilmesi, gerçeğe aykırı olarak düzenlenmesi, elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken kağıt olarak düzenlenmesi, hiç düzenlenmemiş sayılması
- Her bir belge nev?ine ilişkin olarak her bir tespit için  toplam ceza
- Her bir belge nev?ine ilişkin bir takvim yılı içinde kesilecek toplam ceza

4- Hazine ve Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; bulundurulmaması, günü gününe kayıt yapılmaması, yetkililere ibraz edilmemesi ile levha bulundurma ve asma mecburiyetine uyulmaması

6- Belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen  hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ilişkin kural ve standartlara uymayanlara

Damga Vergisinde

Her bir kağıt için kesilecek özel usulsüzlük cezası

9 TL

Bilgi vermekten çekinenler ile , ve mükerrer nci madde hükmüne uymayanlar için ceza

2- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında

TL

 TL

Mükerrer nci maddenin birinci fıkrasının (8) ve (10) numaralı bentleri uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara (üst sınır)

TL

İmdat Türkay-Gelir İdaresi Grup Başkanı

Özet: 14/10/ tarihli ve sayılı Kanunla sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan vergi cezalarında bazı değişiklikler yapılmıştır. İlk olarak vergi ziyaı ve usulsüzlük cezalarında tekerrür maddesi yeniden düzenlenmiş, artırılan ceza tutarının kesinleşmiş cezadan daha fazla olamayacağı düzenlenmiştir. Yapılan diğer bir değişiklik ise yılı için TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma ve tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına alınmış ve VUK’un ’ncı maddesindeki cezalarda indirim uygulamasından yararlanma imkanı daha da genişletilmiştir. Ayrıca, TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için cezalarda indirim oranının %50 artırımlı olarak uygulanması sağlanmıştır.

Anahtar kelimeler: Usulsüzlük cezası, özel usulsüzlük cezası, usulsüzlük cezasında uzlaşma, usulsüzlük cezasında indirim.

GİRİŞ

sayılı Kanunla sayılı Vergi Usul Kanununda yapılan düzenleme ile vergisel ihtilafların azaltılması ve vergiye uyumun artırılmasını temin etmek amacıyla yılı itibariyle TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma ve tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına alınmış ve bu değişikliğe bağlı olarak aynı Kanunda yer alan cezalarda indirim uygulamasında da değişiklik yapılmış ve üzerinde uzlaşılan vergi ve cezaların da Kanunun ilgili maddesinde düzenlenen sürede ödenmesi durumunda üzerinde uzlaşılan cezanın %25’inin indirilmesi sağlanmaktadır. Diğer taraftan yılı için TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için ise cezalarda indirim oranının %50 artırımlı olarak uygulanabilmesi yönünde değişiklik yapılmıştır.

Bu çalışmamızda mükelleflerin sıklıkla karşılaştıkları usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında uzlaşma ve cezalarda indirim imkanından ne şekilde yararlanacakları son yapılan değişiklikler kapsamında incelenecektir.

1. USULSÜZLÜK VE ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI

sayılı VUK’da yer alan usulsüzlük cezaları, fiillerin ağırlığına ve hafifliğine göre, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları olarak ikiye ayrılmaktadır.

1. Usulsüzlük Cezaları

Usulsüzlük, vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümlerine uyulmamasıdır. Usulsüzlük cezası kendi içinde birinci derece ve ikinci derece usulsüzlük cezaları olarak iki kısma ayrılmaktadır. sayılı VUK’nın nci maddesinde usulsüzlük dereceleri ve cezaları belirtilmiş olup usulsüzlükler, derecelerine VUK’a bağlı cetvelde yer alan tutarlara göre cezalandırılmaktadır. Usulsüzlük fiili re'sen takdiri gerektirirse, usulsüzlük cezalarına ilişkin cetvelde yazılı cezalar iki kat olarak kesilmektedir.

Örneğin işe başlamanın zamanında bildirilmemesi ile vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması birinci derecede usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirirken; vergi kanunlarında yazılı bildirmelerin zamanında yapılmamış olması (işe başlamayı bildirmek hariç) ile vergi beyannameleri, bildirimler, evrak ve vesikaların kanunen belli  şekil ve muhteviyatı ve ekleri ile bunlarla ilgili olarak yapılan diğer düzenlemelere ilişkin hükümlere uyulmamış olması ikinci derecede usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirmektedir. Özetle, birinci derecede usulsüzlük cezasını gerektiren fiiller biraz daha ağır sonuçlar doğuran fiiller iken, ikinci derecede usulsüzlük cezasını gerektiren fiiller biraz daha nispeten hafif fiillerdir.

Mükellefler ve vergi sorumluları adına kesilen vergi cezaları, cezaya karşı vergi mahkemesinde dava açılmamışsa dava açma süresinin bittiği (30 günlük dava açma süresinin) tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. Ancak, cezaya karşı dava açılmışsa, vergi mahkemesi kararı üzerine vergi dairesince düzenlenecek ihbarnamenin ilgiliye tebliğ tarihinden başlayarak bir ay içinde ödenir. Ancak, adına ceza kesilenler tarafından cezanın tebliği sonrasında cezalarda indirim talebi veya uzlaşma talep edilmesi durumunda ödeme süreleri değişebilir.

İhtar

1. Bu cetvel de mükellef grubu: Gelir, Kurumlar Vergilerinden başka, Gider, İstihlak İşletme
ve Dış Seyahat Harcamaları Vergilerine ait usulsüzlükler hakkında da esas tutulur.

2. Emlak Alım, Gayrimenkul Kıymet Artışı, Veraset ve İntikal Vergisi, Taşıt Alım ve Motorlu Taşıtlar Vergilerine ait usulsüzlükler ile Damga Vergisinin,
beyanname verilmek suretiyle ödeneceği hallerde beyannamenin süresinde verilmemesine ilişkin usulsüzlükler bu cetvelin mükellef grupları sütununun
3'üncü sırasında göre cezalandırılır.

3. Emlak vergisine ait usulsüzlükler, bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3'üncü sırasına göre
cezalandırılır.

4. Kamu İdare ve müesseseleri ile dernek ve vakıfların yaptıkları usulsüzlükler (Bunların iktisadi işletmelerine ait usulsüzlükler hariç) bu cetvelin mükellef
grupları sütununun 3'üncü sırasına göre cezalandırılır.

5. Yukarıdakiler dışında kalan diğer vergi, resim ve harçlara ait usulsüzlükler bu cetvelin mükellef grupları sütununun 4'üncü sırasına göre cezalandırılır.

1. Özel Usulsüzlük Cezaları

sayılı VUK’da yer alan özel usulsüzlük cezasını gerektiren fiiller ve kesilecek cezalar ana hatlarıyla ve mükerrer inci maddelerinde yer almaktadır. VUK’nın “Özel usulsüzlükler ve cezaları” başlıklı üncü maddesinde, fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezaları belirtilmiştir. Özel usulsüzlük cezalarında bilinen ve en sık karşılaşılan ve ceza gerektiren fiiller belge verilmemesi ve alınmaması durumunda kesilen cezalardır. Ancak, her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı, her bir tespit için ve bir takvim yılı içinde belirlenen tutarı aşamaz.

Özel usulsüzlük cezalarını, usulsüzlük cezasından ayıran en önemli özelliklerden biri de VUK’nın üncü maddesinde yazılı usulsüzlükler sonucunda vergi ziyaı da meydana geldiği takdirde bu ziyaın gerektirdiği vergi cezaları ayrıca kesilir ve bu cezalar hakkında VUK’nın ncı madde hükmü uygulanmaz, yani vergi ziyaı cezası ile özel usulsüzlük cezaları kıyaslanmaz.

Örneğin, elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlenmesi ya da bu Kanunun , ve üncü maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için  TL’den  aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.

Yine, elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin, gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin veya elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlendiğinin tespiti ya da bu belgelerin bu Kanunun nci maddesine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde, her bir belge için  TL özel usulsüzlük cezası kesilir.

Özel usulsüzlük cezaları usulsüzlük cezalarına göre miktar olarak gerçekten çok yüksek tutarlardır. Örneğin VUK’da belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara Sıra seafoodplus.info VUK Genel Tebliği ile 'dan itibaren TL özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Özel usulsüzlük cezasını gerektiren diğer fiiller grubu ise VUK’nın mükerrer inci maddesinde yer alan “Bilgi vermekten çekinenler ile /A, mükerrer , , , mükerrer nci madde ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi hükmüne uymayanlar için ceza” başlığı altında yer almaktadır. VUK’nın mükerrer inci maddesine göre, VUK’nın 86, , , , mükerrer , ve nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer nci maddesi ve GVK’nın 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil);

1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında Sıra seafoodplus.info V.U.K Genel Tebliği ile 'dan itibaren TL,

2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında Sıra seafoodplus.info V.U.K Genel Tebliği ile 'dan itibaren TL,

3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında Sıra seafoodplus.info V.U.K Genel Tebliği ile 'dan itibaren TL,

özel usulsüzlük cezası kesilir. 

Bu hükmün uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya defter ve belge ibrazı için tayin olunan süre ile defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmemesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. Özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen mecburiyetleri yerine getirmeyenlere yeniden süre verilerek bu mecburiyetleri yerine getirmeleri tebliğ olunur. Verilen sürede bu mecburiyetlerin yerine getirilmemesi halinde yukarıda yazılı özel usulsüzlük cezaları bir kat artırılarak uygulanır.

Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.

Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 30 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi halinde ise 1/5 oranında uygulanır.

Elektronik ortamda bildirim veya form verilmesi mecburiyetine uyulmaması hâlinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, bildirim veya formların belirlenen sürelerin sonundan başlayarak elektronik ortamda 3 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında uygulanır. Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmez, takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında uygulanır.

Elektronik ortamda beyanname ile bildirim ve form verme mecburiyetine uymayanlara bu maddeye göre ceza kesilmesi halinde, nci maddenin birinci derece usulsüzlüklerle ilgili (1) numaralı bendi ile ikinci derece usulsüzlüklerle ilgili (7) numaralı bendi uyarınca ayrıca ceza kesilmez. Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca verilmesi gereken beyanname ile ilgili olarak bu maddeye veya nci maddeye göre ceza kesilmesini gerektiren fiillerin, aynı zamanda sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesini gerektirmesi durumunda aynı fiillerden dolayı bu madde ve nci madde uyarınca ayrıca ceza kesilmez.

2. CEZALARDA İNDİRİM UYGULAMASINA İLİŞKİN YASAL HÜKÜMLER

sayılı Kanunla, sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan cezalarda indirim uygulaması ile tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma hükümlerinde mükellefler lehine bazı değişiklikler yapılmış bulunmaktadır. sayılı VUK’nın ncı maddesinde yer alan “Vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme” uygulamasına ilişkin hükümlere göre göre, mükellef veya vergi sorumlusu;

• İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı,
• Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergiyi veya vergi farkını ve vergi cezalarının %75'ini, bu Kanunun ek 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan ödeme süreleri içinde öderse üzerinde uzlaşılan cezanın %25'i,

indirilir.

Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıda yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz. Yukarıdaki hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.

Son Yapılan Değişiklik Sonucuna Göre Cezalarda İndirim Uygulaması

Cezalarda indirim müessesesi, mükellefler veya vergi sorumluları adına düzenlenmiş olan vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda ise uzlaşılan cezanın belli bir oranda indirim yapılmak suretiyle kalan tutarın ödenmesine imkan sağlayan bir kolaylıktır. Vergi aslına bağlı olsun olmasın, düzenlenen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları indirimden yararlanır.[1]

Cezalarda indirim uygulamasından:

• İhbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurulması,
• İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkının ve indirimden kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının vadesinde veya sayılı Kanunda belirtilen türden teminat gösterilerek vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi,
• İhbarnamenin dava konusu yapılmamış olması,

şartıyla yararlanılabilir. Cezalarda indirim oranları;

• Vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısı (%50),
• Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının tamamı ile vergi cezalarının (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası) %75'ini, ödeme süreleri içinde ödenirse üzerinde uzlaşılan cezanın %25'i,

indirilir. Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını süresinde ödemez veya dava konusu yaparsa cezalarda indirimden yararlanamaz. Mükellef veya vergi sorumlusu, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük başvuru süresi geçmeden, cezalarda indirim talebinden vazgeçerek dava açabilir.

Mükellef veya vergi sorumlusu, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük başvuru süresi geçmeden; uzlaşma tutanağının imzalanmasına kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini bildirir bir talebin olması halinde cezalarda indirim uygulamasından yararlanılması mümkün bulunmaktadır. Mükellef vergi ziyaına kaçakçılık sayılan fiillerle sebebiyet verirse bu ceza için ceza indirimi hükümlerinden yararlanabilir, uzlaşma hükümlerinden ise yararlanamaz.

1. Uzlaşma sonrasında cezalarda indirim uygulamasından yararlanma

Gerçekten de mükellefler açısından uzlaşma ve cezalarda indirimin birlikte gerçekleştiği durum sayılı Kanunla VUK’ya eklenmiş ve mükellefler lehine bir düzenleme yapılmıştır. sayılı Kanunla, sayılı Vergi Usul Kanununun ncı maddesinde yapılan değişiklikle, uzlaşmanın vaki olması durumunda üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının tamamı ile vergi cezalarının %75' inin, ödeme süreleri içinde ödenmesi halinde üzerinde uzlaşılan cezanın (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası) %25’i indirim imkânı sağlanmıştır.

Ayrıca yapılan düzenlemeyle, 1/1/ tarihinden itibaren  Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma imkanı getirilmiştir. Uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınacaktır. Böylece, vergi ziyaı cezasının yanı sıra   Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları üzerinde uzlaşılan tutarın da süresinde ödenmesi durumunda üzerinde uzlaşılan cezanın %25’inin indirilmesi sağlanmaktadır.

Yılında TL’yi Aşmayan Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları İçin İndirim Oranı

sayılı VUK’nın Ek 1 inci maddesine göre; sayılı Kanunla, tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamında, yılında TL’yi aşmayan ( TL ve altı) usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için cezalarda indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanacaktır. Buna göre, TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için indirim oranı normalinde %50 olduğundan, %50 artırımlı olarak dikkate alındığında %75 olarak uygulanacaktır. Uzlaşma kapsamına girmeyen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarındaki %50 artırımlı indirim uygulaması, uzlaşma kapsamındaki usulsüzlük cezalarına yapılan indirime yakın bir indirim sağlanmak suretiyle eşitlik sağlanmaya çalışılmıştır. Düzenlemeye göre uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınacaktır.

1. Cezalarda indirim talebi sonrasında süresinde ödeme yapılmamasının sonuçları

Tarh edilen vergi ile indirim uygulaması sonrasında tahakkuk eden ceza tutarının; vadesinde (tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde)  veya sayılı Kanunda belirtilen türden teminat gösterilmesi durumunda vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi gerekir. Uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda, uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanların uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir.

Cezalarda indirim talebi üzerine tahakkuk ettirilen vergi ile indirimden arta kalan cezanın süresinde ödenmediğinin tespit edilmesi hâlinde, cezalarda indirim uygulaması ihlal edilmiş sayılmaktadır ve indirilen ceza tutarı tekrar tahakkuk ettirilerek ceza eski haline dönmektedir. Cezalarda indirim uygulamasından yararlanabilmek için vergi aslı ve indirimden sonra arta kalan cezanın ödenmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, teminat gösterilmesi nedeniyle verilen üç aylık sürede ödeme yapılmamış ise verilen süre normal vadeye dönüştürülür. Mükellefin göstermiş olduğu teminat paraya çevrilir.

3. UZLAŞMANIN KAPSAMINA İLİŞKİN YASAL HÜKÜMLER

sayılı Kanunla değişik sayılı Vergi Usul Kanununun Ek 1 inci maddesinde yer alan “Uzlaşmanın konusu, kapsamı, komisyonlar ve şekli” başlıklı düzenlemeye göre; mükellef tarafından, ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları ile Türk lirasını[2] aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının ( uncu maddede yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza ve inci maddenin (b) fıkrası kapsamında kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere mezkur maddeye göre kesilen ceza hariç) tahakkuk edecek miktarları konusunda, vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten ya da uncu maddede yazılı yanılmadan kaynaklandığının veya bu Kanunun , ve inci maddelerinde yazılı vergi hataları ile bunun dışında her türlü maddi hata bulunduğunun veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumunda, idare bu bölümde yer alan hükümler çerçevesinde mükellefler ile uzlaşabilir.

Uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölünebildiği durumlarda uzlaşma sadece toplam matrah farkının bu bölümüne isabet eden vergi kısmı için de yapılabilir. 

Uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınır ve Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için Kanunun  ncı maddesindeki indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanır. Uzlaşma talebi vergi ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yapılır. Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz. Uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağa idarenin nihai teklifi yazılır. Mükellef dava açma süresinin sonuna kadar teklif edilen vergi ve cezayı kabul ettiğini yazılı olarak bildirirse bu takdirde uzlaşma sağlanmış sayılır. Mükellef, uzlaşma görüşmelerinde, bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci ve sayılı Kanuna göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubu bulundurabilir.

Sürekli, geçici ve merkezi uzlaşma komisyonlarının teşkili, uzlaşmaya müracaat etmeye yetkili olanların belirlenmesi, uzlaşmanın şekli, uzlaşmaya konu edilebilecek vergi, resim ve harçların belirlenmesi, uzlaşma komisyonlarının yetkileri, uzlaşmanın yapılmasına ilişkin usul ve esaslar, Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve 3/2/ tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Uzlaşma Yönetmeliğinde açıklanmıştır.

Yapılan yasal düzenleme sonrasında Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Buna göre, söz konusu Yönetmelik kapsamına; ikmalen, re’sen veya idarece salınan ve Bakanlık Vergi Dairelerinin tarha yetkili olduğu bütün vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları ile TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları girmektedir.

Aynı Yönetmelikte yapılan açıklamaya göre; VUK’nın uncu maddesinde yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza ve VUK’nın inci maddesinin (b) fıkrası kapsamında kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere mezkur maddeye göre kesilen cezalar uzlaşma konusu yapılamaz. Kanuni süresinden sonra verilen beyannameler ile VUK’nın inci maddesine göre pişmanlık talepli olarak kabul edilen ancak şartların ihlali nedeniyle kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak işleme tabi tutulan beyannameler üzerinden tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilen vergilere ilişkin kesilen vergi ziyaı cezaları uzlaşma konusu yapılabilir. Ayrıca TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da uzlaşma konusu yapılabilir.

Yılında TL’yi Aşana Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları Uzlaşma Kapsamına Alınmıştır

sayılı Kanunla VUK’da yer alan uzlaşma hükümlerine eklenen hükümle, TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da tıpkı vergi ziyaı cezasında olduğu gibi uzlaşma kapsamına alınmış ve yapılan değişiklik tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre, mükellef tarafından ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları ile TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamında olup uzlaşma talebi vergi ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılır.

Uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınır ve TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamında olup TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ise VUK’nın  ncı maddesinde yer alan cezalarda indirim müessesesindeki indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanır. Dolayısıyla, uzlaşma kapsamına giren ve girmeyen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları arasındaki eşitsizlik bir ölçüde giderilmiştir.

Örnek: Temmuz/ yılında mükellef (X) adına TL, mükellef (Y) adına ise TL özel usulsüzlük cezası kesilmiştir. Mükellef (X) adına kesilen ceza tutarı uzlaşma kapsamına girmediği için VUK’nın ncı maddesine göre indirim talebinde bulunmuştur. Mükellef (Y) ise TL’lik özel usulsüzlük cezası uzlaşma kapsamına girdiği için uzlaşmaya başvurmuştur.

Mükelleflerin; uzlaşma kapsamında uzlaştığı ve süresinde ödediği ve cezalarda indirim talebinde bulunduğu ve indirim sonrası kalan tutarı süresinde ödediğini varsayalım. Bu durumda aşağıdaki tabloda yer aldığı üzere her iki mükellefin ödemek durumunda kaldığı ceza tutarları şöyle olmaktadır.

Tabloda da görüldüğü üzere, 1 liralık ceza farkına göre cezalarda indirim uygulamasından yararlanan mükellef TL, uzlaşma hükümlerinden yararlanan mükellef ise TL ceza ödemektedir. Mükellef (Y) adına 1 TL tutarında daha fazla usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen bu cezanın uzlaşma kapsamında olması nedeniyle diğer mükellefe oranla TL daha az ceza ödemiştir. Uzlaşmanın cezanın %20’si oranında olması durumunda sağlanan bu avantaj, uzlaşma oranının bu orandan daha da düşük oranlarda olması durumunda (yani silinen ceza tutarının daha da artması durumunda) aradaki daha fazla olacaktır. Tabi bu arada cezalarda indirim uygulamasının sürecinin daha kısa sürdüğü, uzlaşma sürecinin ise daha uzun sürdüğü unutulmamalıdır.

Uzlaşmaya başvuru için sınır getirilmesinin Anayasaya aykırı olduğu iddiası konusunda Anayasa Mahkemesi Kararı

14/10/ tarih ve sayılı Kanunla sayılı VUK’nın Ek 1 ve Ek maddesine eklenen hükümler gereğince; uzlaşma ve tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına belirlenen tutarın altında kalan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının alınmamasında kamu yararının bulunmadığı, bu durumun ölçülülük ve kanunilik ilkelerine aykırı olduğu, mülkiyet hakkına müdahale teşkil ettiği, uzlaşma imkanından yararlanma açısından usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için bir üst sınır belirlenmesinin vergilendirmede adalet ilkesini ihlal ettiği, vergi mükellefleri açısından eşitsizliğe yol açtığı ve uluslararası anlaşmalar ile bağdaşmadığı ileri sürülerek Anayasa’nın 2., 5., , , , , ve maddelerine aykırı olduğu iddiası ile açılan iptal davası, tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan  Anayasa Mahkemesi’nin 24/03/ tarih ve E/, K/33 sayılı Kararı ile reddedilmiştir.

Yüksek Mahkeme, (6.

Özetle Anayasa Mahkemesi, uzlaşma uygulamasında böyle bir ayırım yapılmasında kamu alacağının tahsilini hızlandırmak ve uzlaşma komisyonlarının iş yükünü dengelemek adına kamu yararı olduğu sonucuna varmıştır. AYM, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezasına muhatap olanların uzlaşma dışında başvurabileceği başka idari yolların bulunduğunu, VUK’un ncı maddesinde düzenlenen cezalarda indirim müessesinin bunların başında geldiğini, söz konusu maddede uzlaşma kapsamına girmeyen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için daha fazla bir indirim imkânı ve ödeme kolaylığı sağlandığını vurgulamıştır. Yukarıdaki tespitler sonrasında AYM, dava konusu kuralların belirli bir meblağın altında kalan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına muhatap olan kişilerin sadece uzlaşma kurumundan yararlanamama sonucunu doğurduğu, ilave bir mali yükümlülük öngörmediği, uzlaşma ve tarhiyat öncesi uzlaşma yolu ile sağlanabilecek ödeme kolaylıklarına benzer imkânların da Kanun’da yer aldığı ve belirlenen TL ( yılında TL üzeri) sınırının makul bir düzeyde olduğunu; kuralların usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına muhatap olan kişilere aşırı bir külfet yüklemediği ve orantısız bir sınırlamaya neden olmadığı gerekçesiyle iptali istenen kuralların mülkiyet hakkı bağlamında eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmadığı sonucuna ulaşmıştır.[3]

SONUÇ

Mükellefler, adlarına tarh edilen vergi ve kesilen cezalar için düzenlenen vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde dava açma, uzlaşma ve cezada indirim talep etme gibi haklara sahip bulunmaktadır. Uzlaşma ve cezalarda indirim uygulaması ile mükellefler veya vergi sorumluları adına kesilen cezalar hakkında uzun süreçler alan yargı yoluna başvurmadan uyuşmazlıkların kısa yoldan çözümlenmesini sağlamaktadırlar.

sayılı Kanunla, sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan cezalarda indirim uygulaması ile tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma hükümlerinde mükellefler lehine değişiklikler yapılmış bulunmaktadır. Yapılan değişiklikle usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları belli şartlarla uzlaşma kapsamına alınmış ve cezalarda indirim uygulamasında ise indirim oranları mükellefler lehine artırılmıştır. Bu tarz düzenlemeler sonucunda vergisel işlemlerdeki mükellef hakları genişletilmiş ve vergiye gönüllü uyum daha da artırılmış olmaktadır.

KAYNAKÇA

1. sayılı Vergi Usul Kanunu
2. sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
3. Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
4. Anayasa Mahkemesi’nin 24/03/ tarih ve E/, K/33 sayılı Kararı
5. Sıra seafoodplus.info VUK Genel Tebliğ
6. seafoodplus.info ve Broşürler

VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

(SIRA NO: )

1. GiriÅŸ:

Geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilenlere elektronik beyanname ve bildirimleri vermemeleri nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezaları bu Tebliğin konusunu teşkil etmektedir.

2. Özel Usulsüzlük ve Usulsüzlük Cezalarına İlişkin Açıklamalar:

Bilindiği üzere, 4/1/ tarihli ve sayılı Vergi Usul Kanununun1 mükerrer nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak vergi beyannamelerinin ve belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarının Form Ba (Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu), mal ve hizmet satışlarının ise Form Bs (Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu) ile elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin yükümlülükler getirilmiş ve bu yükümlülüklere ilişkin usul ve esaslar konuyla ilgili yayımlanan genel tebliğlerle duyurulmuştur. Söz konusu yükümlülüklere uyulmaması durumunda anılan Kanunun mükerrer inci maddesine göre özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Vergi mükellefiyeti, mükelleflerin başvurusu üzerine tesis edilebildiği gibi vergi inceleme raporları, vergi dairesi tespitleri veya sair tespitler dikkate alınarak idare tarafından da tesis edilebilmektedir. Mükellefiyet tesisini gerektiren yükümlülük meydana gelmesine rağmen mükellefiyetin süresinde tesis edilmediği hallerde durumun tespitini müteakip geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilmekte ve mükelleflere, elektronik ortamda yerine getirilmesi gereken söz konusu yükümlülüklerini süresinde yerine getirmemeleri nedeniyle özel usulsüzlük cezaları tatbik edilmektedir.

Kesilen bu cezalara karşı açılan davalarda, yargı mercilerince, geriye yönelik mükellefiyet kaydı tesis edildikten sonra mükellefiyete bağlı sorumlulukların ancak ileriye yönelik olarak yerine getirilmesinin beklenebileceği, işe başlama tarihi ile mükellefiyetin tesis edildiği tarih arasındaki dönemlerde elektronik ortamda beyanname verilmesinin hukuken ve fiilen mümkün olmadığı, elektronik ortamda beyanname vermesi gerektiğinden haberdar olmayan davacı adına beyanname vermediğinden hareketle ceza kesilemeyeceği gibi gerekçelerle bu cezaların kaldırılması yönünde verilen kararlar müstakar hale gelmiştir.

Müstakar hale gelen yargı kararları sonucu kaldırılan söz konusu cezalarla ilgili olarak, idare ile mükellefler arasında ihtilaflara ve idarenin gereksiz yere yargılama gideri ödemesine mahal vermemek için bundan sonra geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilenlere elektronik ortamda beyanname ve bildirimlerin verilmemesi nedeniyle, söz konusu beyanname ve bildirim verilmeyen dönemlere ilişkin olarak Kanunun mükerrer inci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası veya nci maddesi uyarınca usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.

Diğer taraftan, beyanname verilmemesi nedeniyle söz konusu mükellefler hakkında geçmişe yönelik olarak verginin tarh edilmesine, süresinde tahakkuk etmeyen vergiler için vergi ziyaı cezası kesilmesine ve işe başlamanın süresinde bildirilmemesi nedeniyle Kanunun /I-7 maddesi hükmü uyarınca usulsüzlük cezası kesilmesine yönelik işlemlerin yapılmasına devam edileceği tabiidir.

3. Beyanname ve Bildirimlerin Verilmesi Gerektiğine İlişkin Mükelleflere Yapılacak Bildirim:

Geçmişe yönelik olarak mükellefiyet tesis edilen mükelleflerden beyannamelerini ve Form Ba ile Form Bs bildirimlerini elektronik ortamda göndermek zorunda olanlara, vergi dairesince; haklarında (vergi türleri de belirtilmek suretiyle) mükellefiyet tesis edildiği, Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği2 ve 15 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde yer alan esaslar çerçevesinde beyanname ve bildirimlerini elektronik ortamda vermelerini sağlayacak işlemleri yerine getirmeleri için kendilerine 15 günlük süre verildiği hususu bir yazı ile tebliğ edilir.

Mükellefe tebliğ edilen bu yazıda;

a) Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içindeki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin, sürelerinde ve duruma göre elden, posta vasıtasıyla veya elektronik ortamda verilmesi gerektiği,

b) Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü, bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün geçtikten sonraki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin ise sürelerinde, mutlaka elektronik ortamda verilmesi gerektiği,

c) Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda haklarında sayılı Vergi Usul Kanununun ceza hükümlerinin tatbik edileceği

hususlarına da yer verilecektir.

4. Uygulanacak Cezalar:

Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü, vergi dairesince yazılan yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içindeki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin sürelerinde elden, posta vasıtasıyla veya elektronik ortamda verilmemesi durumunda, vergi dairesince Kanunun nci maddesine göre usulsüzlük cezaları kesilecektir. Ayrıca, beyannamenin süresinde verilmemesi nedeniyle vergi ziyaı cezasını gerektiren durumlarda Kanunun ncı maddesine göre vergi ziyaı cezası ile usulsüzlük cezası karşılaştırılacak ve ağır olan ceza uygulanacaktır.

Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü, vergi dairesince yazılan yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün geçtikten sonraki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin sürelerinde elektronik ortamda verilmemesi durumunda ise vergi dairesince Kanunun mükerrer inci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası, ayrıca, beyannamenin süresinde verilmemesi nedeniyle vergi ziyaı cezasını gerektiren durumlarda vergi ziyaı cezası kesilecektir.

TebliÄŸ olunur.

––––––––––––––––––––

¹ 10/1/ tarihli ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

² 30/9/ tarihli ve  sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.