Mahsa Amani Olayı

İran'da başörtüsünü doğru takmadığı gerekçesi ile yaşamına son verilen Mahsa Amani herkesin gündeminde yer aldı. Cenazesinde İran polisi, birçok kişi tarafından protesto edildi. Peki, Mahsa Amani kimdir? Mahsa Amani Türk mü?

Mahsa Amani, (22 Temmuz Saggız - 16 Eylül Tahran), 16 Eylül 'de İran'ın başkenti Tahran'daki rehberlik devriyesi tarafından giysisi ve hicabı İslam'a aykırı olduğu gerekçesiyle tutuklanan ve dövülerek öldürülen İranlı bir kadın. Emini, Tahran'daki Kesra hastanesinde, İslam Cumhuriyeti'nin ahlâk polisi görevlilerince aldığı darbelerin yol açtığı yaraların ciddiyeti nedeniyle öldü. Mahsa Amani'nin ülkedeki zorunlu başörtüsü yasası nedeniyle öldürüldüğü haberi İran halkını ve Farsça konuşan siber uzayı şok etti ve bir öfke dalgasına yol açtı.

İran'da ahlak polisleri başörtüsünü düzgün takmadı iddiasıyla 22 yaşındaki Mahsa Amani'yi acımasızca dövdü. Şeriat polisleri tarafından vahşice darp edilen genç kadın komaya girdi. Hastaneye kaldırılan Mahsa Amani derhal yoğun bakıma alındı. Acı haber ise ilerleyen saatlerde geldi. Başörtüsünü düzgün takmadığı iddiasıyla dövülen kadın 22 yaşında hayatını kaybetti. Mehsa'nın ölümü, ülke ve dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Mehsa'nın memleketi olan Saghez'daki cenazeye katılan yüzlerce kadın, takmakta zorunlu oldukları başörtülerini çıkararak yaşananları protesto etti.

İra'ın Saqez ilinde yaşayan 22 yaşındaki genç kız, akraba ziyareti için Tahran'a gitmişti. Giyinme şekli ve başörtüsünü tam takmadığını gerekçe göstererek Şeriat polisleri tarafından darp edilmesinin ardınan Mahsa Amani yaşamını yitirdi. Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Mahsa Amani'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi ülkede infiale yol açmıştı. İranlı yetkililerin açıklamalarına göre, Mahsa Amani'nin 17 Eylül'de memleketi Sakkız kentindeki cenaze töreni sonrası Tahran ve ülkenin birçok kentinde başlayan gösterilerde şu ana kadar 6 kişi hayatını kaybetti.

İran'da ahlak polisleri başörtüsünü düzgün takmadı iddiasıyla 22 yaşındaki Mahsa Amani'yi acımasızca dövdü. Şeriat polisleri tarafından vahşice darp edilen genç kadın komaya girdi. Hastaneye kaldırılan Mahsa Amani derhal yoğun bakıma alındı. Acı haber ise ilerleyen saatlerde geldi. Başörtüsünü düzgün takmadığı iddiasıyla dövülen kadın 22 yaşında hayatını kaybetti. Mahsa'nın ölümü, ülke ve dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Mahsa'nın memleketi olan Saghez'daki cenazeye katılan yüzlerce kadın, takmakta zorunlu oldukları başörtülerini çıkararak yaşananları protesto etti.

GündemYaşamHaberler

seafoodplus.info ekibi olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan ve haber değeri taşıyan her türlü gelişmeyi sizlere en hızlı, en objektif ve en doyurucu şekilde ulaştırmak için çalışıyoruz. Yoğun gündem içerisinde sunduğumuz haberlerimizle ve olaylarla ilgili eleştiri, görüş, yorumlarınız bizler için çok önemli. Fakat karşılıklı saygı ve yasalara uygunluk çerçevesinde oluşturduğumuz yorum platformlarında daha sağlıklı bir tartışma ortamını temin etmek amacıyla ortaya koyduğumuz bazı yorum ve moderasyon kurallarımıza dikkatinizi çekmek istiyoruz.

Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (yorum yapan diğer okurlarımıza yönelik yorumlar da dahil olmak üzere) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık unsurları taşıması durumunda yorum editörlerimiz yorumları onaylamayacaktır ve yorumlar silinecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisinde aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemi içeren yorumlar da yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur. Bu nedenle bu tarz okur yorumları da doğal olarak seafoodplus.info yorum sayfalarında yer almayacaktır.

Ayrıca seafoodplus.info yorum sayfalarında Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu ispat edilemeyecek iddia, itham ve karalama içeren, halkın tamamını veya bir bölümünü kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.

Yorumlarda markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve herhangi bir şekilde ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmayacak ve silinecektir. Aynı şekilde bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Başka hiçbir siteden alınan linkler seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan okura aittir ve seafoodplus.info bunlardan sorumlu tutulamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yayınlanan Kullanım Koşulları’nı ve Gizlilik Sözleşmesi’ni peşinen okumuş ve kabul etmiş sayılır.

Bizlerle ve diğer okurlarımızla yorum kurallarına uygun yorumlarınızı, görüşlerinizi yasalar, saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun şekilde paylaştığınız için teşekkür ederiz.

Uluslararası Af Örgütü, İran’da kadınlara ve protestoculara dönük saldırılara ve cezasızlığa karşı uluslararası toplumu harekete geçirmek için kampanyalarına hız verdi. Tüm dünyada başlayan Acil Eylem’de Türkiye mektupları Mevlüt Çavuşoğlu’na hitaben yazıldı.

İran’da protestolara yönelik şiddete dikkat çeken Uluslararası Af Örgütü, mevcut durumu 'bir cezasızlık krizi' olarak nitelendirdi ve BM İnsan Hakları Konseyi’ni hedef alan bir kampanya başlattı. Kampanya kapsamında aralarında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun da bulunduğu, BM üye ülkeleri dışişleri bakanlarına, BM mekanizmalarını harekete geçirme ve uluslararası hukuka karşı işlenen suçların soruşturulması konusunda inisiyatif alma çağrısında bulunuldu.

13 Eylül ’de İranlı Kürt kadın Mahsa Amini, İran’ın başkenti Tahran’da, “ahlak polisi” olarak adlandırılan birim tarafından gözaltına alındı. Görgü tanıkları, Mahsa’nın polis aracı içinde şiddetle dövüldüğünü gördüklerini belirtti. Mahsa birkaç saat sonra hastaneye götürüldüğünde komadaydı ve üç gün sonra 22 yaşında hayatını kaybetti. Aradan iki haftayı aşkın süre geçmesine rağmen İran yetkilileri, Amini’nin ölümüne neden olan olayları soruşturmadı ve sorumluları adalete teslim edecek adımlar atmadı. Uluslararası Af Örgütü adaletin sağlanması yerine defalarca, ölümüne ilişkin sorumluluğun reddedildiğini, önemli delillerin gizlendiğini ve resmi anlatıyı sorgulayan ve adalet çağrısında bulunan aile üyeleri ve diğer kişilerin tehdit edildiğini belirterek Acil Eylem başlattı.

Uluslararası Af Örgütü, İran yetkililerinin uluslararası hukuk çerçevesindeki en ciddi suçları etkin şekilde soruşturmayı ve hesap verebilirliği sağlamayı ısrarla reddettiğini hatırlatarak, BM üye devletlerine acilen, BM İnsan Hakları Konseyi tarafından İran’da süregelen cezasızlık krizini incelemek üzere uluslararası bir soruşturma ve hesap sorma mekanizmasının kurulmasını destekleme çağrısı yaptı. Çağrıda şu ifadeler yer aldı, “Böyle bir mekanizmaya destek verilmesi, İran yetkililerine, uluslararası hukuk çerçevesindeki en ciddi suçların ve zorunlu örtünme yasalarına uymadıkları gerekçesiyle kadınlara karşı uygulananlar dahil olmak üzere hukuka aykırı öldürmeler, işkence ve diğer türde kötü muamele gibi diğer insan hakları ihlallerine müsamaha gösterilmeyeceği yönünde bir mesaj iletecektir.”

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na Acil Eylem mektubu

Acil Eylem’in Türkiye ayağında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na hitaben şu satırlar kaleme alındı:

Sayın Mevlüt Çavuşoğlu,

Size, İran’da yaşanan uluslararası hukuka yönelik hak ihlallerini ve yaşanan cezasızlık krizini soruşturmak ve hesap verilebilirliği sağlamak için bağımsız bir BM mekanizması kurulması çağrısını desteklemeniz için yazıyorum.

13 Eylül ’de İranlı Mahsa Amini, İran'ın başkenti Tahran’da, “ahlak polisi” tarafından gözaltına alındı. Görgü tanıkları, Mahsa’nın polis aracı içinde şiddetle dövüldüğünü gördüklerini belirtti. Mahsa birkaç saat sonra hastaneye götürüldüğünde komadaydı ve üç gün sonra, 22 yaşında hayatını kaybetti.

Kadınlar ve kız çocuklar, İran’ın alçaltıcı ve ayrımcı zorunlu örtünme yasalarına uymadıkları gerekçesiyle "ahlak polisi" tarafından sürekli olarak keyfi gözaltı ve tutuklamaya, işkence ve diğer türde kötü muameleye maruz bırakılıyor. Mahsa’nın ölümü yaygın protestolara yol açtı ancak ülke çapındaki protestolara ölümcül baskılarla yanıt veriliyor.

Güvenlik güçleri defalarca hukuka aykırı güç kullandı. Protestocuların üzerine yakın mesafeden atış mühimmatı ve metal saçmalar ateşlediler, biber gazı ve tazyikli suyu kötüye kullandılar ve insanları coplarla şiddetli şekilde dövdüler. Uluslararası Af Örgütü, Mahsa’nın ölümünden bu yana çocukların da aralarında olduğu onlarca kişinin öldüğünü belgeledi.

Mevcut durumda, İran’da bir cezasızlık krizi var ve bu kriz, son yıllarda İran yetkililerini, hiçbir sonuçla karşılaşmaktan korkmadan yüzlerce protestocuyu öldürmeleri ve binlerce kişiyi işkence ve diğer türde kötü muameleye maruz bırakmaları konusunda cesaretlendirdi. BM İnsan Hakları Konseyi’ne katılan devletlerin İran’daki ağır suçlara yönelik cezasızlıkla mücadeleye destek olmasının zamanı geldi. Sizi, İran’da yaşanan uluslararası hukuka yönelik hak ihlallerini ve yaşanan cezasızlık krizini soruşturmak ve hesap verilebilirliği sağlamak için bağımsız bir BM mekanizması oluşturmasına yönelik harekete geçmeye çağırıyorum.

Saygılarımla,

İran’a “ahlak polisini lağvet” çağrısı

Uluslararası topluma çağrısının yanında Af Örgütü, İran yetkililerine “ahlak polisini lağvet” çağrısını şu ifadelerle yeniledi, “İran yetkilileri ayrıca kadınlara ve kız çocuklara zorunlu örtünmeyi dayatan, onlara karşı şiddeti kalıcı hale getiren ve kadınları ve kız çocukları onur ve bedensel özerklik haklarından yoksun bırakan yasaları acilen yürürlükten kaldırmalı ve bu istismar edici ve ayrımcı yasaları uygulayan “ahlak polisi”ni lağvetmelidir.”

Devrimi Tetikleyen Devrim

İran’ı bu noktaya bir devrim getirmişti fakat bu bir karşı devrimdi. Bu tetikleyici devrimin adı ‘Ak Devrim’di. yılında Muhammed Rıza Şah Pehlevi tarafından ortaya konan bir kalkınma ve batılılaşma planı gibi anlatılmıştı. Bu planın sıkıntılı tarafı ise batılılaşma kapsamında giyim kuşama karışmasıydı. Şah, seküler bir İranlı kimliği oluşturmak amacıyla ‘Çador’ adı verilen çarşafların kullanımını yasakladı ve açılma emri verdi. Bu emir İran’daki kamuoyu tarafından ciddi tepkiler aldı. Zira kamuoyunun dini hassasiyetleri oldukça yüksekti. Devletin artık bir din düşmanı tarafından yönetildiği iddiaları yayılmaya başlamıştı. İçten içe rahatsızlık duyan mollalar ve eşrafı yavaş yavaş bu düzeni değiştirmek gerektiğini kendi aralarında planlamaya başladı. Şah’ın özellikle yaşam tarzına karışan emirlerine karşı rahatsızlık iyiden iyiye artmıştı. Şah aslında dini hassasiyetlere bilerek dokunmaktaydı zira hedefi İran toplumunu sekülerleştirerek bir başka siyasi aktör olan ulemanın gücünü kırmaktı fakat ters tepti. ’da neticelenen ayaklanmalara sebep oldu ve Şah devrildi. Başörtüsü ve Çador’lar devrimin bir bayrağı haline gelmişti. İran İslam Cumhuriyeti için tesettür, devrimi başlatan veya ateşleyen önemli bir idelolojik bayrak haline gelmiştir. Bugünkü olaylara bu açıdan da bakmak gerekmektedir. Olay sadece bir başörtüsü olayı değildir.

Zorunlu Başörtü Yasası

Şah’ın başlattığı Ak devrime karşı ortaya çıkan karşı devrim ’da nihayete ermişti. Artık İran, İran İslam Cumhuriyet’i olmuştu.  İran’daki her kadın ve erkek belirli ölçülere göre giyinmek zorunda kalmıştır. Devrim öncesi Şah döneminde gayet batılı giyim tarzında olan insanlar devrim sonrası zorunlu olarak giyim tarzlarını değiştirmişlerdir. Bu zorunluluğun

sebebi ise getirilen zorunlu başörtü yasasıdır. Bu yasayı denetlemekle yükümlü olan resmi kolluk kuvveti ise ‘İrşad Devriyesi’ veya ahlak polisi de denilebilecek polislerdir. Bu kolluk kuvvetinin görevi halkın kapanma şeklini ve tesettüre uygunluğunu denetlemektir. Denetime takılan kişiler erkek veya kadın fark etmeksizin gerekirse gözaltına alınarak karakolda kapanma, giyim şekli üzerine ders almaktadır. Gözaltına alma işlemini de giyim kuşam dersini de aynı devriye ekipleri yürütmektedir.  Bu devriyeler özellikle toplumsal alanlarda denetimlerini yoğunlaştırır. Devriyeler aynı zamanda devletin belirlediği genel ahlak kurallarına aykırı buldukları her şeye müdahale hakkına sahiptir. Bahsi geçen ahlaka aykırılık ise muğlaktır.

Mahsa Amini’ye Ne Olmuştu ve Neden Olmuştu?

Mahsa Amini aslında sıradan İran vatandaşı bir genç kadın. 13 Eylül günü İrşad devriyeleri tarafından kıyafet kurallarına uymadığı için gözaltına alınan Amini, gözaltı sırasında komaya giriyor ve 16 Eylül günü hayatını kaybediyor. Bunun üzerine İran emniyeti Amini’nin karakolda birden fenalaştığını ve kalp krizi geçirdiği yönünde bir açıklama paylaşıyor. Açıklamayla paralel bir de görüntü paylaşılıyor. Amini’nin ailesi bu görüntülerin kurgulandığını ve kızlarının hiçbir sağlık sorununun olmadığını söylüyor. Ayrıca kızlarının cenazesinde morluklar gören aile, kızlarının karakolda ve karakola götürülürken de darp edildiğini iddia etmiştir. İran hükümetine yakın isimler bu olanlardan dolayı üzüntü duyduklarını fakat halkın oyuna gelmemesi yönünde açıklamalarda bulunmuşlardır. Özellikle işaret edilen hedef ise bunun bir ‘Dış Güç’ oyunu olduğu yönünde.

Hükümete Göre Operasyon Adı: Mahsa Amini

Genç bir kadının devlet güvencesi altında olması gerektiği bir yerde ölmesi tabi ki ilk şüpheli olarak hükümeti gösterecektir. İranlı yetkililer, İranlı bir kızlarının vefatından derin üzüntü duyduklarını bildirmişlerdir. Bu ölümde kimin dahli varsa yargılanacağını bildirmişlerdir. Hemen akabinde ölümün gerçekleştiği gün hükümet bir soruşturma talimatı verdi ve soruşturma başlatıldı. Hükümetin özellikle vurguladığı nokta bunun kışkırtıcı bir oyun olduğu yönünde. Gösterilerin sıçradığı kentlerden biri olan Tahran’ın valisi Muhsin Mansuri de bu konuda bazı açıklamalarda bulunmuştur. Açıklamalar tam olarak şu şekildedir: “İlgili resmî kurumların dakik raporuna göre söz konusu olaylarda bazı büyükelçilikler ve yabancı servislerin parmak izi açıkça görünüyor” ve Mansuri açıklamasının devamında “Tahran’da dün akşam gerçekleşen eylemlerde gözaltına alınanlar arasında 3 yabancı ülkenin vatandaşları bulunuyor.” Bu dış destekli provokasyon iddiasını bazı İranlı akademisyenler de desteklemişlerdir. Bunlardan birisi de İran Allamah Tabatabai Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Muhsin Habibi’dir. Habibi, bunun açık bir operasyon olduğunu söylemektedir. Habibi özellikle Cumhurbaşkanı Reisi’nin New York’ta olduğu ve nükleer anlaşma görüşmelerinin olacağı bir dönemde böyle bir provokasyonun tesadüf olmadığına vurgu yapıyor. Mahsa Amini olaylarını İran üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılmak istendiğini dile getiriyor ve “Algı Operasyonunun Yeni Kod Adı &#;Mahsa Amini&#; oldu diyor.

Bir Direniş Hareketi

Eylemleri rejime karşı biriken öfkenin toplumsal bir karşılığı olarak görenler de var. Özellikle Rejimi baskıcı olarak niteleyen göstericiler, Mahsa Amini’nin yaşadıklarının rejim tarafından sistematik olarak zaten yaşatıldığını iddia etmektedirler. Batı’nın bu olayları özellikle yeni bir devrim olarak görmesi ve eylemleri desteklemesi protestocuları memnun etse de hükümet yetkililerini hiç memnun etmemiştir. Olayların hızla tırmanması üzerine Devrim Muhafızlarının da sokaklara indirilip müdahale ettirildiği iddiası vardır. Göstericiler kendilerine karşı gerçek mermi kullanıldığını da iddia etmekte. İlk belirlemelere göre birçok ölü olsa da tam ölü sayısı henüz bilinmemekte. Rejim internet bağlantısını kısıtlamış; Whatsapp ve Instagram gibi uygulamaları olayları alevlendirdiği gerekçesiyle tamamen yasaklamıştır. Protestocular ise bu kesinti ve yasakların haklı olduklarının en önemli göstergesi olduğunu söylemektedirler. Hükümetin haklılıklarını dünyaya gösterememeleri için bu tarz bir politika yürüttüğünü söylemektedirler.

Devletin Giyimi

Gösterilerin sonucu ne olur bilinmez ama bu olay bizlere şunu göstermektedir: Devletin giyimi olmaz. Yönetimi fark etmeksizin , devletin görevi her ne giyilirse giyilsin giyen kişiyi koruma altında tutmaktır. Bu açıdan bakıldığında tam anlamıyla ‘Laik’ bir devletin ne kadar önem arz ettiğini görmekteyiz. İran örneği bize ne çarşaf giyme yasağının ne de başörtüsüz dolaşma yasağının olmaması gerektiğini söylüyor. Bu yasaklar ister Şah’ın getirdiği sekülerizm hedefli çarşaf yasağı olsun isterse İran İslam Cumhuriyeti’nin getirdiği başörtüsü zorunluluğu olsun halkta bu tür zorunluluk ve yasaklar tam tersi bir etki bırakıyor. Tam da bu olayla bağlantılı şu söz durumu özetleyecektir: &#;Bir şey haddini aşarsa zıddına dönüşür.&#;

KAYNAKÇA

• Abrahamian, E., Modern İran Tarihi, 7. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• Mengü, N., İnsanın Düşünmekten Canı Yanar Mı ?, 1. Baskı, Everest Yayınları,
• seafoodplus.info%C4%B1-Operasyonunun-Yeni-Kod-Ad%C4%B1-Mahsa-Amini
• seafoodplus.info%C4%B1-ile-ilgili-polisin-kamera-kay%C4%B1tlar%C4%B1-yay%C4%B1nland%C4%B1
• seafoodplus.info%C4%B1-Servislerin-Parmak-%C4%B0zi-var
• seafoodplus.info
• seafoodplus.info
• seafoodplus.info
• seafoodplus.info