Iphone 5s Parmak Izi Varmı
Deneme
world of
azerbaycan d羹nyas覺
azerbaijan 6 12 24 POLITICS
The Announcement of the Presidential Administration
oo
35
SOCIETY
ECONOMICS
The Prospects of the Chemical Industry
oo
46
PORTRAIT
PORTRAIT
Zemfira Safarova A Life Lit by the Talent
oo
56
HISTORY
The Benches of Baku
Fahraddin Kerimov I, conductor
The Trails of the Gone Caravans
oo
oo
oo
68
ART
78
REGION
90
PORTRAIT
The Pictures of the Spectral World
The Land of Waterfalls and Temples
Lev Landau The Great Physicist
oo
oo
oo
98
ART
More than Just a Game
PORTRAIT
The Lessons in Fantasy from Emin Gakhramanov
PORTRAIT
Yaver Rzayev The Master of Telling the Truth in the Movie Language
1 worldofazerbaijan
EDITORIAL
Д
ождливое в этом году выдалось лето… Для бакинцев удивительны и как-то пугающепривлекательны частые ночные грозы, и, поддавшись создаваемому погодой настроению, люди сильнее верят в перемены к лучшему, в счастливые случайности, в то, что все дороги ведут к мечте, и что вообще жизнь прекрасна… Ночные ливни – как обещание небес. Ну а днем нагретые солнцем скамейки в парках ждут влюбленных, и старинные ковры, расстеленные прямо на асфальте в старом городе Ичери Шехер, рассказывают бесконечные сказки. И о том, и о другом вы сможете прочесть в новом номере нашего журнала. А еще – погрузиться в упоительную атмосферу бакинских дворов и апшеронских дач, где на закате играют в нарды. Или, может, побеседовать по душам при свете свечей, мерцающих в стеклянных подсвечниках, искусно расписанных художником по стеклу Земфирой Махмудовой. Или отправиться в один из красивейших районов Азербайджана – горный рай Гах и Илису. Ведь лето – традиционная пора вылазок на природу… Но, как известно, главное в любой поездке – это хорошая компания. Мы предлагаем вам в качестве «попутчиков» по-настоящему интересных и достойных людей – искусствоведа Земфиру Сафарову, режиссера Явера Рзаева, композитора Фахреддина Керимова Познакомьтесь с ними посредством нашего журнала. Интересного чтения, счастливого лета…!
2 worldofazerbaijan
B
u yılın yaz günleri yağışlı geçti… Gecenin gök gürültüsü ve sıkça yağan alelâcayip sağanak yağmur Bakülülere hem ürkütücü geldi, hem de çekici. Bu havanın abuhavasından esinlenerek insanlar her şeyin iyileşeceğine, uğurlu rastlantıların gerçekleşebileceğine ve cümle yolların hayal paydasıyla birleşebileceğine, hayatın büsbütün ahengiyle bir daha güzelleşeceğine umutlandılar… Karanlığın şiddetli yağmuru göklerin vaatlerine benzer… Öğle sonrası güneşin sıcaklığı altında ısıtılan iskemleler veya eski İçeri Şehrin asfaltı üzerine serili halılar ise kimi zaman vurgunların bekleyişinde, kimi zaman sonu bitmeyen masalların öyküleyişindedirler. Dergimizin yeni sayısı da merbut konuların mecrasında, zira akşam çağında Bakü avluluların ve Apşeron bağların nerd/tavla oyununun hayran eden havasına daldırmakta veya cam üzerinde resim yapan sanatçı Zemfira Mahmudova’nın işlediği camlı şamdanların mum ışıltılarıyla gönül sohbetlerine kavuşturmaktadır. Yaz günlerinde doğayla yüzleşme geleneğinden hareketle Azerbaycan’ın en güzel dağ cennetlerinden biri olan Gah ve İlisu bölgesine seyahat edebilirsiniz… Ne var ki her bir gezide iyi arkadaş çevresi de oldukça önemlidir ve ilgili “yol arkadaşlığı” vesileyle sizlere gerçekten ilginç ve çok değerli insanların simalarını sunuyoruz. Dergimiz aracılığıyla müzikolog Zemfira Safarova ve yönetmen Yaver Rzayev’ı, orkestra şefi Fahraddin Kerimov’u tanıyacaksınız. Zevkle okuyacağınız bu röportajlarla sizleri başbaşa bırakıyoruz ve güzel yaz günlerin mutluluklarını diliyoruz…!
T
his yearâ€&#x;s summer turned out to be rather rainy The frequent night-time-time storms and rains are surprising and even intimidating for the people of Baku; those whose mood is influenced by the weather begin to waver Those with a strong spirit believe in the changes for better, in the flukes and happy accidents; they believe that all the roads lead to the dreams that come true and that life is beautiful in the first place The night-time downpours are like the promises from the heavens. In daytime, sitting on the sun-heated park benches wait for the lovers to come and the old carpets out on the pavement in the Icheri Sheher wait for their audiences to tell the endless tales of the bygone ages. And you can read all about this in the new issue of our magazine. You can also plunge into the nectarine dwelling aura of the Bakuvi yards and the Absheron countryside cottages where they crack and track away at the backgammon boards in the evenings. Or you can have a heart-to-heart in the candlelight exuded from the glassy candelabra painted by Zemfira Mahmudova. Or you can go to Gakh and Ilisu, one of the most beautiful highland regions of Azerbaijan. After all, the summertime is traditionally the time when people go up country A good company is the best thing on any trip. So, we offer you the fine companions, the truly interesting people â€ the arts theorist Zemfira Safarova, the film director Yaver Rzayev and the composer Fahraddin Kerimov Please, welcome these people on the pages of our magazine! We wish you the interesting reading and the happy summer!
Ulviyya Gasimova 3 worldofazerbaijan
CENNETTE OLMAYI DÜŞLÜYORSANIZ, GERÇEĞİNİ PALMALİFE’ TA YAŞAYIN
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu ekibi denetiminde hazırlanmış sağlıklı kişiye özel diyet yemekler, ESPA kalitesiyle inanılmaz güzellikte Spa ve Uzakdoğu masajları Birbirinden güzel iki koy Beyaz kumlu plaj Havuzda yüzerken gözlerinizi denizde dinlendirmenin keyfi, Konforun ve rahatlığın zirvesinde hayal kurmanın tadı.
Hepsi bir arada Palmalife Bodrum Resort & Spa'da, Sizi bu cennete davet ediyoruz. Deniz Manzaralı birbirinden güzel oda ve villarımızda rezervasyon yapmak için; (0 ) 60 50 seafoodplus.info
PALMALİ GROUP OF COMPANIES
PUBLISHERS THE AZERBAIJAN CULTURE AND SOLIDARITY ASSOCIATION HEAD OF THE EDITORIAL BOARD MUBARIZ MANSIMOV EDITOR IN CHIEF ULVIYYA GASIMOVA EDITOR LEYLA NASIROVA PROJECT CO-ORDINATOR SEVDA GULALI PROJECT MANAGER ULVIYYA MAMMADOVA PHOTOGRPAHY LEYLA GYULALIYEVA, SERGEY KHRUSTALEV, TOFIG BABAYEV COVER PHOTO SERGEY KHRUSTALEV TRANSLATION Faig mammadov / ENGLISH SEYRAN GAFAROV / TURKISH PRINT VERITAS PRINT CENTER seafoodplus.info
ISTANBUL OFFICE EBULULLA CAD. NO 4. GAZETECILER SITESI 1. LEVENT / ISTANBUL T. +90 55 01 F. +90 55 03
BAKU OFFICE 27, TEYMUR ALIYEV STR, BAKU / AZERBAIJAN T. + 60 F. + 60 75
AZERBAYCAN DÜNYASI
photo by Leyla w o rGulalIyeva ldofazerbaijan
SOCIETY The love of communication is characteristic of the people in capital cities. In the olden days they would make gardens, plant trees and, of course, put benches near their houses for nice conversations with neighbours and friends. The stone benches of that era have remained in place in the older part of Baku called the Icheri Sheher. The city was growing and overflowed the castle walls growing larger and becoming the centre of the country. The authorities certainly always thought of giving the Oriental town the modern, Westernised features. The first steps were taken by the Russian Governor General and the Emperor’s Exarch in the Caucasus Prince Golitsin. It was this man who approved the general plan of the town in the 80s the 19th century when Baku was a beau-monde town. Interestingly enough, nobody could install even a park-bench without the permission of the City Duma. The decades went by; the political regimes changed. Baku went from being a town in the Russian Empire province to serving as the capital city of the Soviet republic and then of the independent country that we live in now. The progress of history certainly left traces on the city’s outlook. And, unavoidably, the changes also involved the benches around the city. The people around Baku call the 60s the Golden Age of the city. Indeed, that was the period of a cultural boom during which many justly referred to Baku as the second Paris. But there was another reason for that: the city was then helmed by the true master, the tireless Alish Lemberansky who started the “Lemberansky Era” in That mayor made Baku into a beauty of a city with the strong European flair to it in only seven years. There is an interesting element that is forever attributed to the mayor’s name The people of Baku frequented the market down the Husu Hajiyev Street but the problem was that they often had to wait for the bus with the shopping-bags stuffed full and heavy as rocks. The mayor solved the problem in an unexpected and clever way: the multi-coloured benches appeared along the street near the market, then around the whole city including the bus-stops. The people appreciated this caring attitude and called the innovation the “Lemberansky bench”. The creative elite were not slow in responding, either: the song called the Little Benches of Baku that came out shortly afterwards became a hit song very soon. The benches of Baku have taken a new breath of life: they are around the city and look much better than before. There are the laced park-benches and the drop-forged kiosques that look both reliable and respectable. In the square right next to the Philharmonic Society, right behind the fountain bowl, the symphojazz coming from the speakers invites the passers-by to stop and sit down on one of the small white fragile-looking benches. The totally transformed Seaside Boulevard has its own modern and beautiful benches to boast on as well. They are kept during the day; the benches are washed with soap and the special powder often and so they literally shine. Not a fleck of dust on them, really. There are
36 worldofazerbaijan
37 worldofazerbaijan
38 worldofazerbaijan
SOCIETY
the modern-styled benches as well as the retro benches made of wood and resembling some mythical characters. These oldengolden benches were varnished or had their wooden panels replaced with the plastic ones. The pleasure park in front of the Narimanov Cinema has had the second housewarming party. The comfortable benches made of the material resistant to any weather condition were put there in the course of the refurbishment. They have one big advantage apart from the lovely looks, which is that they fit into the image of the small urban park very harmoniously. One can sit there in the shadows meditating and feeling united with the nature. One can sit on a bench there reading a book or talking to friends. Sheer enjoyment! The Torgovaya Street looks cosy and snug just like your home. The wide two-side benches put there are very original. In general, the modern designs that one spots here and there around the city clearly adhere to the innovative architectural approaches. It is thanks to this innovative approach that the people of Baku and the visitors will find good places to spend a few darling minutes of solitude. How about getting some relaxation in a city park? Why not? It is like being alone in a crowd – alone, but not lonely at all … The sheets of paper reading “Wet Paint” used to be slapped up on many benches putting a damper on anyone’s wish to sit and take some rest in the shade. Well, that is in the past. People are sprawled, perched, dotted and nested on the benches. The lovers, the moms with children and the pensioners love the benches with the equal passion. The benches of Baku decorate the city. The old and the new ones alike. The retro and the modern ones – side by side ■
39 worldofazerbaijan
40 worldofazerbaijan
SOCIETY
Бакинские скамейки
При разгадке истории многих терминов, часто обращаемся к латыни. Кстати, слово «скамья» главный герой материала, тоже пришло из этого языка - scamnum. Любовь к общению – характерная черта, присущая жителям столиц. Еще в далеком прошлом для общения с соседями, друзьями, люди разбивали возле домов цветники, сажали деревья, и, конечно, ставили скамейки. К примеру, в старой части Баку - Ичери шехер, сегодня сохранились каменные скамейки того времени.
Со временем город вышел из крепостных стен, расширился, стал центром страны. Разумеется, власти всегда думали о придании облику восточного города современных, западных оттенков. Первые шаги в этом направлении предпринял генерал-губернатор, наместник императора на Кавказе князь Голицын. Именно он утвердил первый генеральный план Баку. В х годах XIX века Баку был городом бомонда. Примечательно, что даже скамейку без разрешения городской Думы никто не имел права поставить. Менялись десятилетия, политический строй. Баку вначале был одной из провинций российской империи, затем - столицей советской республики, сегодня - независимого государства. Конечно, история оставила след в благоустройстве столицы. Изменения коснулись и такого атрибута городского дизайна, как скамейки. Горожане называют е годы золотым веком Баку. Да, это период культурного бума. Многие весьма справедливо и заслуженно называли его вторым Парижем. Но есть еще одна причина. Дело в том, что тогда городом руководил настоящий хозяин – неутомимый Алиш Лемберанский. С г. для Баку началась «эpа Лембеpанского». За 7 мэр пpевpатил Баку в гоpод - красавец с евpопейским оттенком. С его именем также связана немаловажная деталь. Бакинцы любили делать покупки на рынке, что по улице Гуси Гаджиева. Правда, беспокоило одно: приходилось подолгу стоять с переполненными сумками и ждать автобус. Мэр решил проблему оригинальным способом. Так, на улице возле рынка и по всему гоpоду, в т. ч. и на остановках, появились разноцветные скамейки. Люди оценили заботу мэpа, назвав их скамейками Лемберанского. Творческая этила не осталась в долгу: появилась песня «Бакинские скамеечки», в одночасье ставшая хитом Сегодня городские скамейки переживают второе рождение. Они украшают столицу, делают его благоустроенным. Ажурная металлическая парковая скамейка, кованые беседки выглядят основательно и респектабельно. И их в городе немало. К примеру, в сквере у стен Филармонии. Здесь, за фонтаном, раздающаяся из динамиков мелодия симфоджаза
приглашает прохожего присесть на одну из белых, маленьких и ажурных металлических скамеек. Полностью преображенный бульвар также радует взгляд современными и красивыми скамейками. Чистоту наводят в течение суток, а скамейки регулярно моют мылом и специальным порошком. Поэтому они и светятся – ни одной пылинки. Любо-дорого не просто смотреть, но и сесть с удовольствием. Наряду с модерном, не забыли и ретро - модели: деревянные те, что смахивают на мифические образы. Им дали вторую жизнь: заново покрывают лаком, меняют дерево на пластик. Парк отдыха напротив кинотеатра «Нариманова» справил второе новоселье. После реконструкции здесь установлены удобные скамейки из материала, устойчивого к любым погодным условиям. Не только симпатичный дизайн отличает новые скамейки. У них еще одно преимущество – они гармонично вписываются в ландшафт небольшого урбанизированного парка. Под кроной дерева, в тени парка можно медитировать, слиться с природой. Читать на таких лавочках, или общаться с друзьями - одно удовольствие! По-домашнему уютно и мило выглядит Торговая улица. Очень оригинальны установленные здесь двусторонние широкие и удобные скамейки. Да, время диктует свое. В дизайне столицы налицо инновационный подход к архитектуре. Именно новаторство обеспечит бакинцам и гостям удобные места для уединения. Релаксация в городском парке – почему бы и нет? Так называемое «одиночество в толпе», но - приятное и полезное… Помнится, раньше надпись «Осторожно! Крашено» отбивало охоту присесть, передохнуть в тени. Сегодня все это позади. На удобных скамейках в летний зной можно выпить прохладный фруктовый сок. «Любовь – не вздохи на скамейке» - писал некогда поэт. Скамейки в парках, скверах, во дворах и ныне являются прибежищем для влюбленных пар, местом отдыха для мамаш с детьми, пенсионеров. Бакинские скамейки украшают столицу. Старые, как говорят в народе, лавки и современные дополняют друг друга. И ретро, и модерн живут рядом ■
41 worldofazerbaijan
SOCIETY
BAKÜ’NÜN İSKEMLELERİ Birçok terimi çözümlerken Latinceye başvururuz. Materyalimizin konusu olan iskemle sözü de Latince scamnum’den dilimize geçmiştir. Başkentte yaşayan insanları ülfette bulunmak gibi karakterize eden bir çizgi var. Eski zamanlardan bu yana komşu ve dostlarla kaynaşmak ve görüşmek için insanlar evlerin yakınında olan bir yerlerde ağaçlar diker, çiçekli bahçeler kurur, oturak ve iskemleler yerleştirmekteydiler. İçeri Şehir’in taştan oyulmuş kadim iskemleleri de hala ayakta durmakta ve Bakü’nün geçmişini günümüze ulaştırmaktadırlar.
Zamanla kent İçeri Şehrin etrafında genişlemiş ve gelişerek ülkenin merkezine dönüşmüştür. Tabii ki, öteden beri Şark özgünlüğündeki bu şehri yetkililer devamlı olarak modernleştirmek ve Batı tarzında renk vermek düşüncesindeydiler. Bu yönde ilk adımları atan Rusya imparatorun Kafkasya’daki halifesi, Bakü’nün ilk genel planını onaylan general vali rütbesini taşıyan prens Golitsın olmuştur. XIX yüzyılın 80’li yıllarında Bakü yüksek sosyete şehri haline geldiğinden dolayı her türlü bayındırlık işi Kent Duma’sının (Belediyesi) sıkı denetiminde gerçekleşiyor, Belediyenin izini olmadan sokakta iskemle koymak bile yasaklıydı. Aradan on yıllar geçti ve siyasi düzen değişti. Öncelerden Bakü Rusya imparatorluğun bir vilayetiydi, sonralar Sovyet Cumhuriyetlerinin bir merkezi, şimdiyse bağımsız devletin başkentidir. Tarih doğal olarak payitahtın imarında belirli bir iz bırakmış ve bu değişiklikler ketin tasarımında önemli unsur oluşturan iskemlelerin varlığında da aksedilmiştir. Şehirli insanlar Bakü’nün 60’lı yıllarını kentin altın çağı olarak tarif etmektedirler. Gerçekten de bu dönem, şehrin kültürel yükselişinde bir sıçrama dönemi oldu. Pek çok insan gayet haklı olarak o yılların Bakü’sünü “İkinci Paris” yakıştırmasıyla anımsamaktadır. Bu çağrışımın kayda değer sebepleri o tarihlerde kenti idare eden ve gerçekliğiyle işlerine sahiplenen, yorulmaz Aliş Lemberanski’nin ismini dile getirmektedir. Bakü’nün “Lemberanski devri” yılda başladı. Yedi yılda Belediye Başkanı görevinde bulunan Aliş Lemberanski Bakü’yü Avrupa renklerine bürüdü, güzel ve edalı bir kente çevirdi. İsmiyle ilgili önemli, dillere destan olan ve esprili bir tafsilat da var. Hüsi Haciyev caddesinde bulunan Pazar yerinde Bakülüler alışveriş yapmaktan hoşlanmaktaydılar. Rahtsız eden mesele ise dolup taşan pazar çantaları ve zembiller ile ayakta otobüs bekleyen insanlarla bağlıydı. Belediye Başkanı problemi orijinal bir çözüme kavuşturdu: Şehrin tüm sokak ve caddelerinde, Pazar yererine yakın ve duraklarda renkli iskemleler yerleştirildi. Kentliler Başkanın bu özenini takdirle karşıladılar ve ilgili iskemleleri Lemberanski’nin iskemleleri olarak tabir ettiler. Yaratıcı elit de borlu kalmadı ve bir gecede gözde bir şarkı haline gelen “Bakü’nün iskemleleri” adında bir şarkı meydana getirdiler… Bugün kentsel iskemleleri ikinci doğuşlarını yaşamakta, Başkentin rengine yaraşık, konforlu bir özgünlük katmaktadırlar. Sayısı fazla olan gözenekli metal örülü park iskemleleri ve nallanmış ku-
42 worldofazerbaijan
43 worldofazerbaijan
ART
44 worldofazerbaijan
SOCIETY
lübeler şehrin görkemini epey çekici ve saygıdeğer bir konuma getirmektedirler. Filarmonin arka bahçesinde bulunan beyaz renkli ve ince işlenmiş minyatürlü metalik iskemleler ifade edilenlere en bariz örnek teşkil etmekte, senfojazz müziğin eşliğinde, fışkıran havuzun kenarından gelip geçenleri davet eder gibi durmaktadırlar. Bu iskemleler Şehrin ve özellikle bu popüler bahçenin güzelliklerini farklıklarıyla görüntülemekte, esrarengiz havasını ve kokusunu oturup tatma suretiyle yaşatmaktadırlar. Deniz kenarı bulvarda yerleştirilen ve tamamen onarılmış modern tarzdaki güzel iskemleler de yüzleri güldürmektedir. İskemlelerin temiz kalabilmelerine özen gösterilmektedir. İskemleler hizmetliler tarafından özel deterjanlarla günlük olarak yıkamakta, parlaklıklarıyla gözleri okşamakta, tozsuz ve lekesiz biçimde doğal görünümlerini korumaktadırlar. Kendilerini sadece izlettirmiyorlar, oturanları konfora ve zarifliğe kavuşturuyorlar. Bulvarda modern iskemlelerin yanı sıra mitoloji karakterleri canlandıran retro modeller de göz ardı edilememiştir. Ahşap şekilleri plastikle değiştirtmiş, verniklendirilmiş, bilvasıta ikici hayatlarıyla yeniden nefeslendirilmişler. “Narimanov” sinema salonun karşısındaki Eğlence Parkı da yeniden düzenlenmiştir. Tadilatın ardından parka her türlü hava koşullarına dayanıklı materyalden yapılan yeni ve rahat, sempatik tasarımda olan iskemleler konulmuştur. Kentleşme ortamında yapılandırılan bu küçük parkta iskemleler peyzaja uyum ve ahenktar bir uygunluk arz etmektedirler. Ağaçların dal ve yaprakları altında oluşan gölgelikte meditasyon yapılabilir, doğayla kaynaşmak mümkün, dostlara buluşmak mümkündür. Kitap okumak ise tarif edilmez bir zevktir! Bakü’nün göbeğinde evcilleşmiş şekliyle yenilen Ticaret Caddesi çok daha rahat ve sevimli bir hale gelmiştir. Burada bunca orijinal, iki taraflı geniş ve kullanışlı ilkemler yerleştirilmiştir. Evet, zaman kendi kurallarını dikte eder ve başkentin çizimindeki yenilikçi mimari yaklaşımlarla peyda olunur. Söz konusu yenilikçilik Bakü sakinlerine ve konuk ziyaretçilere dinlenebilme, baş başa kalabilme fırsatını sağlar. Şehir parkında gevşeme imkânı, neden olmasın? Bunu “kalabalık içinde yalnızlık” adıyla nitelendirmekte mümkündür; dolayısıyla hem hoş, hem de yaralıdır… Bir zamanlar “Dikkat, boyanmıştır! ” yazısı, gölgelikte oturup dinlenmek keyfini kaçırıyordu. Bu gün ise bu yazı artık tarihe karıştı. Konforlu ve rahat iskemlelerde yazın sıcaklığında oturup, serinlendirici meyve suyu içmek olur, özgün bir şairin deyişiyle: “İskemlede oturup soluklamak sadece aşk değil”. Parklarda ve küçük şehir bahçelerinde, avlulardaki iskemleler şimdide âşıkların sığınağı, anne ve çocukların, emeklilerin bir dinlenme yerdir. Bakü’nün iskemleleri başkenti süslemekte, vazgeçilmez bir renk katmaktadırlar. Halk arasında denildiği gibi eski ve yeni sıralar birbirilerini tamamlamaktadırlar. İskemleler retro ve modern özgünlükleriyle yanyana durmaktadırlar… ■
45 worldofazerbaijan
46 worldofazerbaijan
PORTRAIT
I, conductor oo
Fahraddin Kerimov text by Raya Abbasova
nest...