İran جمهوری اسلامی ایران Cumhuri-ye İslâmi-ye İran İran İslam Cumhuriyeti | |
---|---|
Slogan | |
Millî marş | |
Başkent ve en büyük şehir | Tahran 35°41′K51°25′D / °K °D / ; |
Resmî dil(ler) | Farsça |
Tanınan bölgeseldil(ler) | Azerice, Beluçça, Kürtçe, Arapça, Türkmence |
Etnik gruplar | |
Resmî din | Şii İslam[1] |
Demonim | İranlı |
Hükûmet | Üniterbaşkanlık sistemliteokratik cumhuriyet[2] |
•Yüce Lider | AyetullahAli Hamaney |
•Cumhurbaşkanı | İbrahim Reisi |
•Cumhurbaşkanı Yardımcısı | Muhammed Muhbir |
•Parlamento Başkanı | Muhammed Bakır Galibaf |
Yasama organı | İslamî Şûra Meclisi |
Tarihçe | |
•Medler | MÖ - MÖ |
•Ahameniş İmparatorluğu | MÖ - MÖ |
•Sasani İmparatorluğu | MS - |
•Halife Ömer'in İran'ı Fethi | - |
•Safevi Devleti | - |
•İslam Cumhuriyeti'nin ilanı | 11 Şubat |
•Mevcut anayasa | 3 Aralık |
Yüzölçümü | |
•Toplam | km2 () |
•Su(%) | 0,7 |
Nüfus | |
• tahminî | [3] () |
•Yoğunluk | 48/km2 () |
GSYİH(SAGP) | tahminî |
•Toplam | 1, trilyon $[4] () |
•Kişi başına | $[4] () |
GSYİH(nominal) | tahminî |
•Toplam | , milyar $[4] () |
•Kişi başına | $[4] () |
Gini() | ▲[5] orta |
İGE() | [6] yüksek· |
Para birimi | İran riyali (ریال, IRR) |
Zaman dilimi | UTC+ (IRST) |
•Yaz(YSU) | UTC+ (İran Yaz Saati (IRDT)) |
Tarih formatı | Şemsi |
Trafik akışı | sağ |
Telefon kodu | 98 |
ISO kodu | IR |
İnternet alan adı | |
İran (Farsça: ایران(yardım·bilgi)) veya resmî adıyla İran İslam Cumhuriyeti (Farsça: جمهوری اسلامی ایران(yardım·bilgi) / Cumhuri-ye İslâmi-ye İran), Güneybatı Asya'da yer alan bir ülkedir.[7] Güneyde Basra Körfezi ve Umman Körfezi, kuzeyde ise Hazar Denizi ile çevrilidir. Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan ile kara sınırına sahiptir. BaşkentiTahran'dır. Resmî dili Farsçadır. Anayasasının maddesine göre ülkenin resmî dini İslam, resmî mezhebi ise İsnâaşeriyye Şiiliği'dir.[8]
İran, MÖ 'lere dayanan tarihiyle ve var olan yerleşmeleriyle dünyadaki en eski uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır.[9][10][11] Tarih boyunca İran, Avrasya'daki merkezî ve önemli konumu nedeniyle jeostratejik öneme sahip olmuş, dolayısıyla da birçok devletin ve uygarlığın dikkatini cezbetmiştir. Medler, Ahamenişler, Büyük İskender yönetimindeki Makedonyalılar, Sasani İmparatorluğu, Emevîler, Abbâsîler, Sâmânîler, Gazneliler, Selçuklular, Harezmşahlar, Moğollar, Timurlular ve Safevîler gibi birçok devleti topraklarında barındırmış, zengin bir tarihi kültüre sahip olmuştur. İran, günümüzde de bir bölgesel güçtür[12][13] ve uluslararası enerji güvenliği ve dünya ekonomisinde geniş petrol ve doğalgaz kaynakları sonucu önemli bir konuma sahiptir.
verilerine göre yaklaşık 86 milyon nüfusu bulunan İran, dünya sıralamasında sıradadır.[14] Etnik olarak nüfusunun yarısından fazlasını Farslar oluştururken, azınlık olarak Azeriler ve Kürtler ve onlardan çok az sayıda olarak Beluçlar, Türkmenler ve Araplar bulunmaktadır.[15]
İran; BM, Bağlantısızlar Hareketi, İslam İşbirliği Teşkilatı ve OPEC üyesidir. İran siyasal sistemi, 'da kabul edilen anayasaya göre oluşturulan birkaç karmaşık yönetim yapısına göre işlemektedir. En yüksek devlet makamı, günümüzde Ayetullah Ali Hamaney'in üstlendiği İran dinî liderliğidir (Velayet-i Fakih).
ran nüfusu yaplan son saymda 79 milyon bin kii olarak ilan edildi. Nüfusun yüzde 51'i erkek, yüzde 49'u ise kadn.
Yüzde 'lik bölümünün internet üzerinden yapld nüfus saym sonuçlarna göre çarpc veriler elde edildi. Nüfus saym rakamlarna göre Tahran 13 milyon binlik nüfusu ile ran'n en kalabalk kent , 58 bin kiilik nüfusu ile lam ise en sakin kent unvanna sahip oldu.
Saym rakamlarna göre 24 milyon bin 35 hane mevcut . Son 5 yldaki nüfus art hz yüzde , yani yllk olarak bin kii olarak tespit edildi.
Okuma yazma oran 6 ya üstü nüfusta yüzde , ya nüfusta ise yüzde olarak kaytlara geçti.
Yine saym sonuçlarna göre son 5 yl zarfnda bo mesken says 1 milyon binden 2 milyon bine ularken, 24 milyon bin kiinin kirac olarak ikamet ettii belirlendi.
Dnyaİran Hakkında Bilgiler; İran Bayrağı Anlamı, Nfusu, Başkenti, Para Birimi Ve Saat Farkı
- kaynağı değiştir]
İran platosu boyunca bulunan onlarca tarih öncesi kalıntı,[9][10][11] MÖ dördüncü binyılda, Mezopotamya yakınlarında ortaya çıkan en erken uygarlıklardan yüzyıllar önce antik kültürlerin ve yerleşim yerlerinin varlığına işaret etmektedir.[22]