Maden Fakültesi Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümüne bağlı Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Lisans Programı ile ilgili bilgiler ve program yeterlilikleri aşağıda özetlenmektedir.
Enerji günlük yaşamımızın vazgeçilemez bir parçasıdır. Dünya enerjisiz var olamaz. Petrol ve doğal gaz dünya enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 60’ını karşılamaktadır. Petrol ve doğal gaz mühendisliği, çevresel etkileri dikkate alarak enerji arzı konusunu ekonomik bir şekilde çözmek üzere çaba sarfeder. Bu mühendislik dalı dünyayı yönlendirir ve diğer meslekler için itici güç sağlar.
Petrol ve doğal gaz mühendisleri petrol, doğal gaz ve jeotermal kaynakların ekonomik ve çevresel olarak güvenli bir şekilde üretilmesini sağlar. Bu enerji kaynaklarının çıkarılması, matematik, fizik, jeoloji ve kimya gibi temel bilimleri içeren geniş bir bilgi yelpazesinin yaratıcı uygulamalarını gerektirir.
Petrol ve doğal gaz mühendisliği kavramsal olarak, makina, kimya, elektrik, inşaat ve bilgisayar mühendisliği gibi temel disiplinlerden kaynaklanan bir mühendislik dalıdır.
Petrol ve Doğal Gaz Mühendisi
• jeolojik, jeofizik ve çevresel bilgileri kullanarak, petrol, gaz ve jeotermal rezervuarların potansiyelini değerlendirir,
• sondaj aktivitelerini tasarlar ve gerçekleştirir,
• üretim ve ayrıştırma sistemlerini tasarlar ve uygular,
• üretim artırma yöntemlerini seçer ve uygular.
Programın web sayfası için tıklayınız.
Dersin içeriği, öğrencileri petrol sektörüyle ilgili temel konseptler hakkında bilgilendirecek şekilde hazırlanmıştır. Petrol ve doğal gazın tarihsel alt yapısı,mevcut kaynakları,dünyadaki arz-talep, petrol ve doğal gazın kimyasal ve fiziksel özellikleri,petrol /doğal gaz aramasına giriş, rezervuar çeşitleri ve mühendislik konseptleri, üretim metodları, doğal hidrokarbonların rafinerisi ve taşınması, mühendislik etiği, iş sağlığı, güvenliği ve çevresel konuların petrol ve doğal gaz mühendisliğindeki yeri.
Genel tanımlar ve akışkan özellikleri, akışkan statiği, akışkan akım olayı, Bernoulli denklemi, laminar ve türbulant boru akışı, akışkanın taşımı ve ölçümü.
Akışkan geçirgenliği olan kayaçların temel özellikleri, gözeneklilik ve geçirimlilik, satürasyon ve elektriksel özellikler, çoklu (birden fazla) akışkan satürasyonlu gözenekli ortam özellikleri, ıslatılabilirlik, kapilarite ve göreli geçirgenlik, hidrokarbon gaz ve sıvı sistemlerinin PVT (basınç-hacim-sıcaklık) ilişkileri, hidrokarbonların ve formasyon sularının rezervuar akışkan özellikleri.
Akışkan geçirgenliği olan kayaçların temel özellikleri, gözeneklilik ve geçirimlilik, satürasyon ve elektriksel özellikler, çoklu (birden fazla) akışkan satürasyonlu gözenekli ortam özellikleri, ıslatılabilirlik, kapilarite ve göreli geçirgenlik, hidrokarbon gaz ve sıvı sistemlerinin PVT (basınç-hacim-sıcaklık) ilişkileri, hidrokarbonların ve formasyon sularının rezervuar akışkan özellikleri.
En az dört haftalık (20 iş günü) süreyle yapılan yaz stajı lisans programının tamamlanması için zorunludur. İlk staj 2. sınıfın sonunda yapılır ve sondaj operasyonlarında yapılması tercih edilir. Staj, yaz stajı kılavuzundaki içeriğe göre yapılır.
Sondaj makineleri, kuyu ve ekipmanlar, sondaj akışkanları ve hidroliği, çimentolama ve hidroliği, drill off testleri (matkap performansı), basınç kontrolü.
Yönlü sondaj (Teğetsel, ROC ve Minimum Bükülme Methodu), sondaj dizini dizaynı, sıkışma ve germe kuvvetindeki ve bükülmedeki nötral noktalar, Lubinki stresleri, aşırı çekmede güvenlik marjı (margin of over pull), muhafaza borusu dizaynı (iki eksenli ve üç eksenli), muhafaza borusu indirilmesi (bükülme ve kuyu başı yüklemesi).
Ön Koşul Dersi:PETE ya da bölümde kabul edilen/onaylanan ders.
Delgi çubuğu testi (DST), kuyu tamamlama operasyonları, tamamlama akışkanları, üretimde kum denetimi, perforasyon, kuyu başı ekipmanları ve akış kontrol cihazları, üretim pakerleri, petrol ve gaz seperatörleri, akar kuyu performansı, at başı pompası, elektrikli dalgıç sentrifüj pompa, kuyu stimülasyon teknikleri (asitleme,hidrolik çatlatma).
Yapay kaldırma/üretim metodları. Ekipman ve yapay üretim metodu seçimi. Yapay kaldırma (artificial lift) metodları için üretim borusuna giriş eğrilerinin hazırlanması. Elektrikli dalgıç pompa, gaz kaldırmalı pompa, hidrolik pompa, jet pompa, kiriş ve piston hareketli pompaların dizaynı. Doğal gaz kuyularının boşaltılması için pompalama metodları.
Ön Koşul Dersi:PETE
Rezervuarda gözenekli hidrokarbon hacmi, petrol kurtarma/elde etme faktörü, petrol yataklarının sınıflandırılması. Çözünmüş gazlı sürme (üretim) mekanizması olan, su tabakası ile sürme mekanizması olan, gaz kepli sürme mekanizması olan, drenaj ve kombinasyon sürme mekanizmaları olan rezervuarlar için madde dengesi yaklaşımıyla rezervuar performans tahmini yapmak. Rezervuara su sızması teorisi. Petrol üreten formasyonlarda gaz ve su konlaması(koni oluşturması). Çatlaklı rezervuarların karakterizasyonu, Azalan Eğri Analizi.
Ön Koşul Dersi:PETE ya da bölümde kabul edilen /onaylanan ders.
Gözenekli medyada denge /durağan ve kararsız durumlarında tek faz akım denklemleri, durağan/değişken(kararsız)süperpozisyon. Gözenekli ortamda çok fazlı akım. Homojen ve heterojen rezervuarlarda basınç ve izleyici metoduyla rezervuar karakterizasyonu.
Ön Koşul Dersi:PETE ya da bölümde kabul edilen /onaylanan ders.
Gama ışını logu, tabi gerilim logu, kaliper logu, resistivite (mikro ve odaklı) logu, yoğunluk logu, nötron logu, sonik log, çimento bağ logu ve değişken yoğunluk logu, eğim ölçücü log ve üretim kuyu logu gereçlerinin ilkeleri ve kullanımı. Kuyu loglarının yorumlanması ve kümelenme teknikleri. Gözeneklilik, hidrokarbon doyumluluğu, litoloji, zon /bölge kalınlığı, şistlilik ve benzeri gibi formasyon özelliklerinin belirlenmesi. Verilen saha koşullarında uygun logun seçilmesinde temel esaslar.
En az dört haftalık (20 iş günü) süreyle yapılan yaz stajı lisans programının tamamlanması için zorunludur. Üçüncü sınıfın sonunda yapılan İkinci stajın üretim ve rezervuar mühendisliği branşlarında yapılması tercih edilir. Staj, yaz stajı kılavuzundaki içeriğe göre yapılır.
Rezerv hesabı. Üretim hızını optimize etmek. Petrol/gaz kurtarımını ekonomik ölçüde maksimize etmek. Petrol ve gaz sahalarının keşif ve geliştirilmesi için ve geliştirilmiş kurtarım yöntemleri için gerekli yatırım. İşletim giderleri, vergiler, fiyatlar ve amortisman (eskime payı). Kar analizleri.
Dizayn metodlarının geliştirilmesi ve kullanımı, dizayn problem ifadelerinin ve belirtimlerinin formülize edilmesi, farklı çözüm yollarının düşünülmesi, fizibilite(oldurulabilirlik) değerlendirmeleri. Ucu açık problemler kullanarak öğrencinin yaratıcılığını arttırma. Proje mühendisliği ve mühendislik projelerinin yöseafoodplus.info projelerinin dizaynı.
Ön Koşul Dersleri:Bölümde kabul edilen /onaylanan dersler. Kodu verilen derslerin üç tanesi:PETE , PETE , PETE ve PETE
Dizayn metodlarının geliştirilmesi ve kullanımı, dizayn problem ifadelerinin ve belirtimlerinin formülize edilmesi, farklı çözüm yollarının düşünülmesi, fizibilite (oldurulabilirlik) değerlendirmeleri. Ucu açık problemler kullanarak öğrencinin yaratıcılığını arttırma. Proje mühendisliği ve mühendislik projelerinin yönetimi. Petrol, gaz ve jeotermal rezervuarların üretim sistemleri. Rezervuar geliştirme stratejilerinin dizaynı.
Ön Koşul Dersi: PETE
Doğal gazın özellikleri, hidrat formasyonu. Gaz rezervlerinin tahmini. Gaz kuyuları testi. Gaz dağıtılabilirliği (deliverability) tahmini. Gaz akış ölçümü. Doğal gaz dağıtılabilirliliği. Doğal gaz nakli, toplama sistemlerinin tasarımı.Sahada doğal gazın işseafoodplus.infosör beygir gücü gereksinimi.
Petrol mevzuatının tarihsel gelişimi. Petrol kanunun başlıca esasları. Orta Doğu ülkelerinde kanunlar ve kurallar.
Petrol endüstrisinin, 'da Amerika'nın Pennsylvania şehrinde Drake'in petrol keşfiyle, 'ler de ikinci petrol fiyatlarındaki şokla dünya ekonomisinin sarsılmasına kadar geçen sürenin incelenmesi. Petrolün uluslararası ekonomi ve politikadaki öseafoodplus.infoün Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da Doğusal ve Batısal ekonomik ve politik sistemler için hayati önemi. Petroldeki gelişimin ekonomik ve politik sonuçları. Petrol marketinin yapısının kısa bir özeti.
Yüksek basınç alanlarının kökeni ve belirlenmesi. Basınç kontrolünün esasları. Sondaj sıvısı içindeki gazın davranışı, kabarcık oluşum mekaniği. Basınç kontrolü metotları: sondör, mühendis ve düşük choke basıncı metotları. Çatlatma basıncı gradyanı tahmini için metotlar. Yüksek basınçlı formasyonlarda sondaj ve tamamlama teknikleri. Basınç kontrolü ekipmanları. Özel problemler.
Karot alma;karotiyer seafoodplus.infoiye;diferansiyel sıkışma(differential sticking),serbest nokta(free point) belirlemesi,sondaj dizini atımı ve geri çekme tapaları, ömrü tükenen sondaj boruları, zıpkınlar (spears) ve ıskalamalar(overshots), washover boruları, kesiciler. Sondaj sırasında ölçüm.
Kil mineralojisi ve çamurların koloit kimyası. Sondaj sıvısının reolojisi ve filtrasyon özellikleri.Yıllık performans hesaplamaları. Su bazlı çamurun kompozisyonu. Koruyucu ve düşük katkılı çamur. Emülsiyon ve köpük teorisi. Pinömatik ve petrol bazlı sondaj sıvısı kompozisyonu. Katı kontrolü. Kuyu stabilizesi. Sondaj sıvısına ait seafoodplus.infonsiyel sıkışma,kayıp sirkülasyon ve korozyon.
Petrol üretim ve enjeksiyon kuyuları için çözüm prosedürü. Gaz kuyularına, çakıl filtreli (gravel-paked) petrol ve gaz kuyularına,standart perfore kuyulara nodal analiz uygulaması. Özel boru hattı problemleri. Okyanus tabanlı kuyularda üretim optimizasyonu. Petrol üretim sistemlerinde üretim optimizasyonu.
Asitleme: Karbonat ve kum taşı asitleme. Saptırıcı (diverting) katkı maddeleri:Tarihi ve uygulaması. Çatlatma: Hidrolik çatlatma prensipleri, çatlatma işlemi planlama (veri toplama), akışkan dizaynı, perfore dizaynı, arıza dizaynı,çatlatma işlemi dizaynı.Yeniden çatlatma(Re-fracturing). Çatlak asitleme.
Konvansiyonel yöntemler kullanılarak rezervuar heterojenetisinin belirlenmesi ve bu yöntemler için olası iyileştirmeler. Temel istatistiksel kavramların ve yöntemlerin gözden geçirilmesi. İstatistiksel yöntemler ile rezervuar kaya ve akışkan özelliklerinin değerlendirilmesi. Simülatör için veri hazırlama. Petrol rezervuarı karakterizasyonunda yeni geliştirilen metotlar. Petrol endüstrisinden durum çalışmaları.
Yayınılabilirlik (diffusivity) denkleminin analitik çözümü ve basınç test analizinin temelleri. Yüzey sürtünmesi(skin) ve kuyu depolama(wellbore storage) kavramları. Basınç yükselim(pressure build-up) ve rezervuar akış (flow tests) testleri. Ortalama drenaj alanı basınç hesabı. Eğri abaklarının tanı aracı ve analiz tekniği olarak kullanımı. Hidrolik çatlatma yapılan kuyularda kuyu testi analizi. Doğal çatlaklı kuyularda kuyu testi analizi. Çoklu kuyu testleri, etkileşim(interference) ve puls (pulse) testleri. Kuyu testi dizaynı.
Karışmaz akışkanla öteleme teknikleri (Immiscible fluid displacement mechanisms). Fraksiyonel akış formülü.Stabilize edilmiş/sağlamlaştırılmış zon kavramı. Su ile öteleme ve karışmaz gaz enjeksiyonunun mekaniği ve performans hesaplamaları. Geliştirilmiş su ile öteleme metotları. Karışabilir enjeksiyon (miscible injection) metotları. Isısal metotlar: Sıcak su, buhar ve yerinde yanma. Saha dizayn parametreleri.
Matematiksel modellemenin temel esasları. Gözenekli ortamda tek ve çok fazlı akış için kullanılan denklemlerin sonlu eleman/sonlu farklar formları. Sonlu fark/sonlu eleman denklemlerinin özellikleri. Matris problemleri için çözüm stratejisi teknikleri. Simülasyon denklemlerinde veri değerlendirilmesi. Durum çalışmaları.
Ön koşullar: ES ve PETE veya bölümün onayladığı ders.
Kütle, ısı ve momentum dengelerinin akış problemlerine uygulanması.Kabuk denklikleri. Newton yasalarına uymayan akışkanlar (Non-Newtonian fluids).Gözenekli ortamda taşınım süreçleri.
Gözenekli ortamda akışkan akışı ve ısı taşınımı. Isısal geliştirilmiş petrol kurtarımı metotlarının tanımı. Sıcak su enjeksiyonu, buhar enjeksiyonu,buhar baskını, buhar katkı maddeleri, durum geçmişseafoodplus.infoe yanma,ıslak yanma, süper-ıslak yanma. Gözenekli ortamda yanma reaksiyonları. Durum çalışmaları.
Hidrokarbon rezervuarlarda karışabilirliğin tanımı. Faz davranışları ve karışabilirliği, üçlü şemaları, karışabilirlik koşullarının belirlenme yöntemleri. Gaz sürücü süreçleri buharlaşma, gaz sürücü Yoğuşmalı. Tasarım özellikleri ve tahmin yöntemleri.
Jeotermal rezervuarlarının, jeotermal kaynakların dağılım ve özelliklerinin sınıflandırılması. Hidrotermal sistemlerin fiziksel yönleri. Jeotermal kaynakların değerlendirilmesi. Kuyu tamamlama ve ısınma, sondaj sırasında ölçümler, sıcaklık, log, tamamlama testleri, basınç logları. Akış testi. Kuyu performans analizleri.
Doğalgazın kökeni ve özellikleri. Doğalgazın saflaştırılması ve sıvılaştırması. Doğalgazın taşınması ve dağıtımı.
Gaz depolama, derece gün kavramı, baz yük, pik yük ile ilgili enerji yöntemleri. Gaz depolama rezervuarlarının, akifere depolamanın, tuz mağarasına depolamanın özellikleri. Depolama alanlarının tasarımı, geliştirilmesi ve işletilmesi.
Problem çözme ve karar verme esasları. Araştırma deneyimi, bir ekip projesi ile rapor yazma ve sunum teknikleri.
Önkoşul: Bölümün onayı.
Petrol mühendisliği çevre kontrol ilkeleri. Sondaj ve üretim faaliyetlerinin etkisi. Petrol atıkların çevre ulaşımı. Çevre koruması için planlaması. Atık yoketme yöntemleri. Kirletilmiş alanların iyileştirmesi.
Bu kod numaraları katalogda düzenli yer almayan teknik seçmeli dersler için olacaktır. Dönem başlamadan önce ders içerikleri açıklanacak
Yeni geliştirilen sondaj tekniklerinin ve sondaj teknolojisinin değerlendirilmesi ve uygulanması. Sondaj teknolojisinin mühendislik yönlerinin ve tasarım faktörlerilerinin değerlendirilmesi. Kesme-kenar-teknolojisi. Ve sondaj sektörünün geleceğinin tartışılması.
Önkoşul: PETE , PETE
Propan, bütan, ve propan-bütan karışımlarının kimyasal ve fiziksel özellikleri, LPG'nin endüstride ve enerji sektöründe kullanımı, miktar ve kalite kontrolu. Laboratuar testi, standartları, ölçüm kalitesi. Endüstriden konuşmacıların davet edilmesi ve saha gezileri.
Boru hatlarının önemi, boru hattı alt yapı elemanları, boru hatlarının ekonomik olarak karşılaştırlması, boru hatlarının güvenliği, taşıma görevleri ve boru hatlarının ölçüm dizaynı, boru hatlarının karlılığının araştırılması. Boru hatlarının planlanması ve dizayn edilmesi, doğru lokasyon, borular, istasyonlar, boru hattı projelerinin uygulamaya geçilmesi, boru hatlarının önlemleri, basınç kayıpları, enerji talebi, basınç değişim hesaplamaları, boru kuvvet hesaplamaları. Borular ve bağlantıları, boru ham maddesi, borunun ve bağlantılarının üretilmesi ve test edilmesi. Boru hattının yapılması ve korozyona karşı korunması.
Önkoşul: Bölüm onayı.
Üretim borusu ya da boru hattı boyunca petrol ve gaz akışı hakkındaki temel bilgiler. Akış tipinin tahmini, akış karakteri ve basınç düşüşünün belirlenmesi. Eğimli sistemlerde akış özelliklerinin analiz edilmesi. Yaygın iki fazlı akış modellerinin kullanılması.