Izin Almadan Yardım Toplayabilen Kuruluşlar

İçişleri Bakanlığı’na bağlı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün “İzin Almadan Yardım Toplama Hakkına Sahip Kuruluşlar” listesine İsmailağa Camii İlim ve Hizmet Vakfı da eklendi. sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 6’ncı Maddesi’ne göre kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamıyorlar. Ancak, İsmailağa’ya İçişleri Bakanlığı’nın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onayı ile izinsiz para toplama hakkı verdi. Bu sayede İsmailağa Cemaati üyeleri devletten izin almayıp diledikleri gibi para toplayabilecek.

BirGün'den İsmail Arı'nın haberine göre, izin yardım toplama hakkı verilen dernek ve vakıflar arasında, Deniz Feneri Derneği, Diyanet Vakfı, İnsan Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı (İHH), gerici Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı, Hayrat İnsani Yardım Derneği ile Beşir Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği de yer alıyor. Ayrıca, Bilal Erdoğan’ın yöneticisi olduğu Türkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı (TÜRGEV), Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA) ve İlim Yayma Vakfı da izin almadan yardım toplama hakkı verilen kuruluşlar listesinde. AKP yöneticilerinin dernek ve vakıflarının da bulunduğu listede Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) gibi dernekler ise yer almıyor.

Vergiden de muaf

Erdoğan, seçim öncesi bazı vakıfları da vergiden muaf tuttu. Erenköy Cemaati’ne bağlı Hace Musa Topbaş Vakfı’na 21 Mart’ta vergi muafiyeti hakkı tanındı. Vakfa adı verilen Hace Musa Topbaş, Erenköy Cemaati’nin önceki lideri. Cemaatin şimdiki lideri ise oğlu Osman Nuri Topbaş.

Mavera Eğitim ve Sağlık Vakfı da 3 Nisan’da vergiden muaf tutuldu. Bu vakfın yöneticileri arasında AKP’li Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen, eski Üsküdar Belediye Başkanı AKP’li Mustafa Kara, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi AKP’li Osman Aydın, eski AKP İstanbul İl Başkan Yardımcısı Sedat Ecin, eski AKP Milletvekili Adnan Boynukara yer alıyor. Ayrıca AKP’den milletvekili adayı olan ancak seçilemeyen Hakkı Şanlı ile Türk Telekom yöneticisi Mehmet Beytur gibi bürokratlar da bu vakfın yönetiminde. 

İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının tarih ve sayılı yazısına konu ikra logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun tarihinde saat ’de yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı program yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun tarihinde saat ’de yayınlanan "Kardeşlik Vakti" adlı programda; “Evet arkadaşlar ilk hisseyi yine ben gönderiyorum. İlk hisse benden. 3 hisse … Abla'dan. İlk hissedar benim. Hz. Bilal-i Habeşi su kuyusuna kendi cebimden, kendi maaşımdan TL ben veriyorum. Ben başlatıyorum. İlk hisse benden. Şuanda Hz. Bilal-i su kuyusuna arkadaşlar kişi bekliyoruz. Haydi bakalım…Çağrı merkezimizi ararsanız daha geniş bir şekilde arkadaşlarımız bilgi veriyorlar. Ama Whatsapp'tan yazarsanız bir hisse TL. Hemen arkadaşlarımız dönüyorlar…Şu ekrandaki görüntülere iyi bakın. Bunlar film sahnesi değil. Bunlar dizi sahnesi değil. Bunlar tiyatro oyunu değil. Gelin kardeşlerim, bir hisse…Bakın şuanda 31 hissemiz kaldı…çağrı merkezimiz. Canlı yayındayız. Kardeşlerim su kuyusunun üzerinde adınız olacak…Son 8 dakikam var. Kardeşlerim son 8 dakika. Bakın bir kuyu hissesiyle mazlumların imdadına koşalım. Bir kuyu hissesiyle ümmetin yetimlerine, Bilal-i Habeşi'nin torunlarına can suyu olalım. lira kardeşlerim. Bakın bir kuyu hissesi lira.”, "Kardeşlik Vakti", " 45 …", “Whatsapp 82 …", "Müslüman coğrafyalara sizlerin destekleri ile Su Kuyuları açıyoruz", "Gelin bir hisse hile bu hayra ortak olun", "Afrika için bir damla su ol!", "Mazlum coğrafyalara yardım elimizi uzatıyoruz", "Kurumuş topraklara, suya hasret gönüllere Umut Ol!”, vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelere yer verildiği görülmüştür.

Bilindiği üzere, sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun “Yardım toplayabilecek olanlar” başlıklı 3. Maddesinde “Kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.” hükmü yer almaktadır. Mezkur Kanun’un 6. maddesinde izin alma zorunluğuna ilişkin hüküm “Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Aynı Kanun’un 7. maddesinde ise izin vermeye yetkili makamlar “Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.” hükümleri yer almaktadır.

Ayrıca, sayılı Dernekler Kanunu'nun maddesinde yer alan "Dernek gelirleri alındı belgesi ile toplanır ve giderler harcama belgesi ile yapılır." İfadesinden de anlaşılacağı üzere dernekler, nakdi bağışlar karşılığında makbuz düzenlemelidir. Nitekim sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 5. maddesinde yardım toplama şekilleri "Bu Kanuna göre; makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel gösteriler ve sergiler yoluyla, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabilir." şeklinde düzenlenmiştir.

İhlale konu programda, izleyicilerin yardıma teşvik edilmesi için başta çocuklar olmak üzere Afrika'da bulunan ihtiyaç sahibi ve temiz suya erişim imkanı olmayan insanlara ve su kuyusu açılmasına yönelik çalışmalara ilişkin görüntülerin ekrana getirilmek suretiyle sunucu tarafından izleyicilerden “Kardeşlik Vakti Derneği” adına Afrika'da su kuyusu açmak amacıyla hisse bedeli olarak TL bedel ile yardım talep edildiği, sunucunun ifadeleri ve ekrana gelen görüntülerden su kuyusu açılması için toplanan yardımların "Kardeşlik Vakti Derneği" adına toplandığı, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü internet sitesinde yapılan incelemede, "Kardeşlik Vakti Derneği" adlı derneğin izin almadan yardım toplama hakkına sahip kamu yararına çalışan kuruluşlar arasında yer almadığı, ayrıca, programda "Kardeşlik Vakti Derneği" adlı derneğin yardım toplamak için Valilik izni bulunup bulunmadığı hususunun da belirtilmediği, programda izin almadan yardım toplama hakkına sahip kamu yararına çalışan kuruluşlardan birinin adı zikredilmediği gibi Valilikten yardım toplama izni aldığına ilişkin de herhangi bir bilgi/belge ve ifade de bulunulmadığı, dolayısıyla mezkur yayında, izleyicilerin iyi niyetleri ve samimi yardımlaşma duygularına hitap edilerek televizyon üzerinden ulusal düzeyde yardım toplama izni olup olmadığı belirtilmeyen ve yayında hakkında yeterli bilgi verilmeyen bir dernek adına yardım toplanmasının istismar ve sömürüye açık bir durum oluşturduğu, şeffaf ve yeterli denetim mekanizmaları oluşturulmadan toplanan yardımların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması noktasında ise suistimallerin ortaya çıkabileceği kanaatiyle, mezkur yayında, haksız çıkar sağlamak amacıyla insanların dini duygularının istismaredildiği kanaatine varılmıştır.

Bu nedenlerle mezkur yayında, sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Bu itibarla;

sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; "Yayın hizmetleri haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez." ilkesinin ihlali nedeniyle,

sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanun’un diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,

a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %3 oranında idari para cezası uygulanmasına,

Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Haziran ayına ait ticari iletişim gelir beyanının bulunmadığı değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre ,00 (otuzsekizbindörtyüzaltmış) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b) sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir…” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Oy birliği ile karar verildi.