Karadeniz Bölgesinin İklimi Nedir?
Karadeniz bölgesinde, bölge ile aynı adı taşıyan Karadeniz iklimi görülür. Ülkemizin en fazla yağış alan bölgesi olan Karadeniz Bölgesinde en fazla yetiştirilen tarım ürünlerinin başında fındık ve çay geliyor. Bu bölgede her yıl yaklaşık olarak bin ton çay yetiştirilmekte ve yetiştirilen çaylar 10'dan fazla ülkeye ihraç edilmektedir.
Karadeniz iklimi fındık üretimine de olumlu katkı sağlamıştır. Sadece Türkiye'de değil dünya genelinde en fazla fındık yetiştirilen iller Ordu ve Samsun'dur.
Karadeniz ikliminin tipik özelliklerinden bir diğeri yaz ve kış mevsiminde görülen sıcaklık farklarının çok az olmasıdır. Diğer bölgelerde 20 - 25 derecelik bir fark varken, Karadeniz bölgesinde bu rakam 10 - 12 derece arasında değişir.
Yıllık yağış miktarının yaklaşık mm olduğu bölge, en fazla yağışı Ekim ve Kasım aylarında alır.
Karadeniz Bölgesinin Bitki Örtüsü Nedir?
Karadeniz Bölgesinin bitkiörtüsü ormandır. Bunun en büyük nedeni Karadeniz Bölgesinin her yıl yağış almasıdır. Bu bölgemizde hektarlık ormanlık alan bulunduğu için arıcılık ve ormancılık gelişmiştir.
Karadeniz İkliminin Turizme Etkileri Nelerdir?
Farklı iklim tipleri sadece bölgelerde yetiştirilen tarımsal ürünleri ve bitki örtüsünü belirlemez. Bir bölgede görülen iklimin özellikleri aynı zamanda o bölgenin turizmini de etkiler. Karadeniz iklimi yılın 4 mevsimi yağışlı olduğu için orman ve yayla turizmini olumlu etkilemiştir. Bu nedenle her yıl milyonlarca yerli ve yabancı, yayla ve ormanlarda kamp yapmak için Samsun, Trabzon, Giresun ve Rize kentlerine gelir.
Karadeniz iklimi özellikleri yakından incelendiğinde kendine has özellikleri olan bir iklim türü olduğunu görmek mümkün olabilir. Bu bakımdan Karadeniz iklimi nedir sorusu oldukça merak edilen bir konudur. Karadeniz iklimi bitki örtüsü ve diğer tüm detaylar hem sınava hazırlananlar hem de coğrafi konulara ilgi duyanlar tarafından araştırılmaktadır. Türkiye'de Karadeniz ilimi nerelerde görülür, bitki örtüsü nedir sorularına sizler için yanıt aradık ve paylaştık.
Türkiye'nin kuzey kesimlerinde görülen Karadeniz iklimi yıllık sıcaklık farklarının en az olduğu iklim tipleri arasında yer alır. Karadeniz Bölgesi'nin orta, batı ve iç bölgelerinde bu iklim tipi görülebilir. Aynı zamanda bu iklim türünde yıllık yağış miktarı mm'den daha fazladır. Yüksek yerlerde mm'yi de bulabilir.
Karadeniz ikliminde her mevsim yağış vardır. Denizin etkileri ve yağış alması nedeniyle ılık bir yapıya sahiptir. Don olaylarının çok az görüldüğü yerler arasında yer alır. Kuzey kıyıların her yerinde aynı etkileri gösteren bir iklim türü olduğu da söylenemez.
Karadeniz iklim özellikleri Türkiye'nin kuzey kıyılarında görülür. Bu iklim türünde en çok dikkati çeken konu da her yerde tam olarak tüm özelliklerin görülmemesidir. Karadeniz iklim özellikleri hakkında şunlardan bahsetmek mümkün olabilir:
Bu iklim türünün görüldüğü yerlerde dağların güneye bakan yamaçlarında deniz etkisi az olduğundan yağmurlar azdır. Sıcaklıklar da azalır. Karasal etkiler daha da artış gösterir. Kıyı kesimler daha ılımandır.
Karadeniz iklimi Türkiye'nin kuzey kıyılarında görülen bir iklim türüdür. Orta, batı ve doğu ile iç kısımlarda farklı etkileri ile görülen bir iklim türü olduğu söylenebilir. Karadeniz ikliminin bitki örtüsü ise gür ormanlardır. Orta Karadeniz bölümünde yağışlar doğu ve batı bölgelerden daha azdır. Aynı zamanda yağış miktarı da azdır.
Yurdumuzun Karadeniz kıyıları boyunca Gürcistan sınırından Sakarya Ovasının doğusuna kadar olan yerleri kaplar. Bölgenin güney sınırı Kuzey Anadolu Dağlarının güney eteklerinden geçer. Türkiye topraklarının yaklaşık olarak %18ini kaplar. Yüzölçümü bakımından üçüncü sıradadır.
Yerşekilleri
Bölge yerşekilleri bakımından dağlık bir görünüm arzeder. Bölgedeki dağlar denize paralel olarak uzanan kıvrım dağlarıdır. Kuzey Anadolu Dağları olarak adlandırılır. Dağların yükseltisi en çok Doğu Karadenizde, en az ise Orta Karadenizdedir. Yerşekillerinin en az engebeli olduğu bölüm Orta Karadenizdir.
Bölgede, dağların kıyıya paralel uzanmasının sonuçları:
Karadeniz iklimi sadece kıyı şeridinde görülürken, iç kesimlerde karasal iklimin etkili olmasına neden olmuştur.
Kıyıda yağış miktarının fazla olmasına neden olmuştur.
Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zorlukları ortaya çıkmış, bu zorluklar geçitler aracılığı ile aşılmaya çalışılmıştır. Batı Karadenizde Ecevit, Doğu Karadenizde Kalkan-lı (Zigana) ve Kop en önemli geçitlerdir. Karadeniz kıyılarındaki limanların yeterince gelişememesi iç kesimlere bağlantılarının zor olması ile ilgilidir.
Dağların doğrultusu kıyı kentlerinin ticari ve ekonomik bakımdan gelişmesini yavaşlatmıştır.
Nüfusun daha çok kıyıda toplanmasına, dağınık yerleşmesine ve balıkçılığa yönelmesine neden olmuştur.
Kıyıda doğal limanların az olması ve falezlerin fazla olmasına yol açmıştır. Kıyılarda delta ovaları dışında geniş düzlüklere pek rastlanmaz.
Bölge akarsularının havzalarının dar, boylarının kısa olmasına yol açmıştır.
Bölgede yerşekilleri engebelidir. Bu nedenle tarım alanları sınırlıdır. Yerşekillerinin engebeli olması tarımda makineleşmeyi sınırlandırmaktadır. Bu nedenle tarımda insan ve hayvan gücüne duyulan ihtiyaç ortadan kalkmamaktadır. Özellikle Doğu Karadeniz Bölümünde bu durum daha belirgindir.
Karadeniz Bölgesinde yağışların ve eğimin fazla olması heyelanların en çok görüldüğü bölge olmasına neden olmuştur. Özellikle Doğu ve Batı Karadenizde heyelan fazladır. Doğu Karadeniz Bölümündeki Sera ve Tortum gölleri ve Boludaki Yedigöller heyelan set gölleridir.
Akarsu ve Göller
Kaynağını dağların denize bakan yamaçlarından alan akarsular bol yağış nedeniyle oldukça fazladırlar. Ancak küçük dereler halinde akarlar. Bölgenin büyük akarsuları Çoruh, Yeşilırmak, Kızılırmak, Bartın ve Filyos ile bir bölümü bölgede yer alan Sakaryadır. Akarsuların rejimleri düzensizdir.
Bölgenin en önemli gölleri, heyelan set gölü olan Tortum Gölü, Sera Gölü, Boludaki Yedigöller ve Abant Gölü ile Uzungöldür.
İklim ve Bitki Örtüsü
Dağların denize bakan yamaçlarının alçak kesimlerinde Karadeniz iklimi etkilidir. Karadeniz ikliminde yazlar serin ( C), kışlar ılık ( C) ve her mevsim yağışlıdır. Türkiyede bulutluluğun, nemliliğin ve yağışın en çok olduğu bölgedir. Sıcaklık farkının, güneşli gün sayısının, güneş enerjisinden yararlanmanın en az olduğu bölgedir. En çok yağış sonbaharda, en az yağış ise ilkbahardadır. Kıyı kesiminde bitki örtüsü ormandır. Her mevsimin yağışlı olması orman yetişmesini kolaylaştırır, orman yangınlarını en aza indirir. Orman alanı bakımından birinci bölge Karadenizdir.
İç kesimlerde ise karasal iklim görülür. Yetiştirilen tarım ürünleri değişir. Doğal bitki örtüsü farklılaşır. Alçak kesimlerde bozkır, yüksek yerlerde ise genelde dağ çayırları ve az olarak da ağaç toplulukları görülmektedir.
Nüfus ve Yerleşme
Nüfus sayımına göre, bölgenin nüfusu 8,4 milyondur. Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır. Nüfus artışı en az olan bölgedir.
Nüfus daha çok kıyıda toplanmıştır. Özellikle Doğu Karadeniz kıyılarında nüfus yoğunluğu çok fazladır. Orta ve Batı Karadenizde ise hem kıyılarda hem de iç kesimlerdeki ovalarda nüfus yoğundur.
Bölgede kentleşme oranı, Türkiye ortalamasının altındadır. Halkın büyük çoğunluğu kırsal kesimde yaşar ve tarımla uğraşır. Tarımsal nüfus yoğunluğu fazladır. Bölgede tarım alanlarının sınırlı olması, ulaşım ve ticaretin yeterince gelişememesi, sanayinin gelişmemiş olması, bölgenin, dışarıya göç vermesine neden olmuştur. Bu yüzden bölgenin nüfus artış oranı Türkiye ortalamasının altındadır.
Bölgede yerşekillerinin engebeli, yağışın bol olması nedeniyle özellikle kıyı kesimde dağınık yerleşme görülür. Binalarda yapı malzemesi olarak kırsal kesimde ahşap malzeme kullanımı yaygındır. İç kesimlerde toplu yerleşme görülür. Türkiye genelinde en fazla kırsal nüfusa sahip bölgedir. En önemli şehir merkezleri kıyı şeridindedir. Bunlar: Samsun, Trabzon, Zonguldak, Giresun ve Rizedir.
Tarım ve Hayvancılık
Bölgenin engebeli ve dağlık olması tarım alanlarının küçük ve parçalı olmasına yol açmıştır. Bu durum özellikle Doğu Karadeniz Bölümünde belirgindir. Tarımda makine kullanımı sınırlıdır. Kıyıda yaz mevsiminin yağışlı ve bulutlu olması buğday, pamuk gibi ürünlerin yetiştirilmesini engeller. Yine bulutluluğun çok olması sebze, üzüm, şekerpancarı gibi ürünlerin yetiştirilmesini sınırlandırır. Yaz yağışı mısır üretimini artırır. Özellikle Rize çevresinin bol yağışlı olması, bulutluluğun çok olması çay üretimi için elverişli ortam oluşturur. Her mevsimin yağışlı olduğu kıyı kesimlerinde tarımda nadas uygulamasına ihtiyaç yoktur. Karadeniz Bölgesinin kıyı kesimlerinde yazlar serin, kışlar ılık, her mevsim yağışlıdır. Bu durum ülkemizde sadece Karadeniz kıyıları için geçerlidir. Bu nedenle Türkiyedeki çay üretiminin tamamı bu bölgede yapılır. Fındığın da büyük bir bölümü bu bölgede üretilir (%83). Yine yazların yağışlı olması buğday üretiminin yerini mısırın almasına yol açmıştır. Bu ürünlerden başka bölgenin kıyı kesiminde tütün ve soya fasulyesi de üretilir.
Bölgenin iç kesimlerinde karasal iklim görülür. Bu nedenle buğday, şekerpancarı, ayçiçeği ve Amasya çevresinde elma üretilir. Tosya-Boyabat çevresindeki akarsu boylarında pirinç tarımı yapılır.
Bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri şunlardır:
Fındık : Trabzon, Giresun ve Ordu başlıca üretim alanlarıdır. Ayrıca Samsun, Bolu ve Zonguldak kıyılarında da üretilir. Türkiye toplam fındık üretiminin % 83ü bu bölgeden karşılanır.
Çay : Giresundan Gürcistana kadar olan kıyı şeridinde yetiştirilir. Rize çevresinde yoğunlaşmıştır. Ülkemizdeki üretimin tamamı bu bölgeden karşılanır.
Tütün : Daha çok Orta Karadeniz Bölümünde yetiştirilir. Ayrıca Batı Karadenizde ve Düzce civarında üretimi yapılır. Ülkemizdeki toplam tütün üretiminin % 15i bu bölgeden karşılanır.
Mısır: Bütün kıyı boyunca yetiştirilir. Son yıllarda Akdeniz Bölgesi, üretimde Karadeniz Bölgesini geçmiştir.
Pirinç : Kastamonu, Samsun ve Amasya çevresindeki akarsu boylarında üretilir.
Bölgenin iç kesimlerinde özellikle, Orta Karadenizde şekerpancarı, Kastamonu çevresinde kenevir yetiştirilmektedir. Buğday ise iç bölgelerde yetiştirilir. (Gümüşhane, Bayburt)
Bölgede nemliliğin fazla olması, yaz mevsiminin yağışlı geçmesi ve gür otlakların bulunması büyükbaş hayvancılık için elverişli ortam oluşturmuştur. Bu nedenle büyükbaş hayvancılık daha yaygındır, iç kesimlerde koyun yetiştiriciliği fazladır. Ayrıca Doğu Karadeniz Bölümünde arıcılık yaygındır.
Türkiyede balıkçılığın en yoğun olarak yapıldığı bölgedir. Türkiye balık üretiminin yaklaşık % 73ü Karadenizden karşılanır. Son yıllarda aşırı avlanma ve denizin kirletilmesinden dolayı balık üretiminde azalma olmuştur. Karadenizde metre derinlikten sonra kükürtlü hidrojen gazı olduğundan canlı yaşamaz.
Yeraltı Zenginlikleri ve Endüstri
Bölgede; Ereğli-Zonguldak havzasında taşkömürü, Artvin, Murgul ve Kastamonu Kürede bakır, Merzifon ve Havza çevresinde linyit çıkarılır. Batı Karadenizde taşkömürüne bağlı olarak Ereğli ve Karabükte Demir-çelik fabrikaları vardır.
Zonguldak Çaycumada selüloz, Giresun Aksuda Seka kağıt fabrikaları, Çatalağzında termik santral, Rizede çay işletmeleri vardır. Murgulda çıkarılan bakır Murgulda, Kastamonu Kürede çıkarılan bakır, Samsun bakır işletmelerinde işlenir. Çorum, Turhal ve Çarşambada şeker fabrikaları bulunur. Batı Karadenizde, ormancılık önemli bir gelir kaynağıdır.
Karadeniz Bölgesinin turizm potansiyellerini, tabii güzellikler, yaylacılık faaliyetleri, Boludaki Abant ve Yedigöller, Kartalkaya kış turizm merkezi, Bolu, Düzce, Trabzon, Amasra, Cide, Sinop, Safranboluda yer alan tarihi eserler oluşturmaktadır.
Bölgenin Bölümleri
A) Doğu Karadeniz Bölümü
Bölüm Gürcistan sınırından Ordunun doğusuna kadar uzanır. Yerşekillerini Doğu Karadeniz dağları oluşturur. Dağlar iki sıra halindedir. Kıyıda Rize ve Zigana dağları, iç kesimlerde ise Çimen, Mescit ve Kop dağları yeralır. Bu dağları birbirinden Çoruh Vadisi ayırır. Yükseltisi en fazla olan bölümdür.
Doğu Karadeniz Bölümünün kıyı şeridinde ılıman okyanus iklimi iç kesimlerinde ise karasal iklim görülür. Türkiyede yağışın, nemliliğin, bulutluluğun en çok olduğu bölümdür. Sıcaklık farkının, güneşli gün sayısının, güneş enerjisinden yararlanmanın en az olduğu bölümdür. Bütün bu nedenlerden dolayı çay sadece bu bölümde yetiştirilir. Ayrıca bu bölümde fındık, mısır, tütün, fasulye ve patates yetiştirilir. Rize çevresinde kışların ılık geçmesi nedeniyle az miktarda turunçgil tarımı da yapılmaktadır.
Bölüm ekonomisinde balıkçılığın önemli yeri bulunmaktadır. Nüfus yoğunluğu kıyıda fazla, iç kesimlerde azdır. Bölümden aşırı göç olması nedeniyle nüfusta azalma vardır. Bölümün nüfusu en fazla olan ili Trabzondur. Trabzon liman şehri ve ticaret merkezi olduğundan daha fazla gelişmiştir. Kıyı kesiminde yerşekillerinin engebeli ve yağışın çok olması nedeniyle dağınık yerleşme vardır. İç kesimlerde ise toplu yerleşme görülür.
Tarıma elverişli toprakların azlığı, sanayinin gelişmemesi nedeniyle kırsal nüfus fazladır. Tarımsal nüfus yoğunluğu en fazla olan bölümdür. Bölüm Türkiyede en çok göç veren yerlerdendir. Bölümdeki önemli sanayi kuruluşları olarak Rizede çay işletmeleri, Giresun Aksuda kağıt fabrikası ve Artvin Murgulda bakır işletmeleri vardır. Karadeniz Bölgesinde yerşekilleri etkisiyle kıyı ile iç kesimler arasında iklim, bitki örtüsü ve ekonomik etkinlikler bakımından en büyük farklılıklar Doğu Karadenizde görülür.
B) Orta Karadeniz Bölümü
Ordunun doğusundan Bafra Ovasının batısına kadar uzanır. Bölge içerisinde yükseltisi en az, yerşekilleri en sade olan bölümdür. Yerşekillerinin diğer bölümlere göre sade olması; kıyı ile iç kesimler arasındaki iklim farklılığının az, tarım alanlarının daha geniş, ulaşımın daha kolay olmasına, yağışların daha az olmasına, deniz etkisinin daha geniş alanlarda görülmesine yol açmıştır.
Bölümde Canik Dağları yer alır. Kıyıda Çarşamba, Bafra delta ovaları, iç kesimlerde ise Erbaa, Suluova, Turhal, Zile, Merzifon ovaları bulunur. Kıyı kesiminde Orduda fındık, Samsunda tütün, pirinç, ayçiçeği, soya fasulyesi üretilir. İç kesimlerde ise, buğday, şekerpancarı, tütün, pirinç, elma ve sebze üretilir.
Samsunda sigara fabrikası ve bakır işleme tesisleri, Turhal, Çorum ve Çarşambada şeker fabrikaları, Çorum ve Tokatta sigara fabrikası vardır. Orduda fındık işletmeleri ve kereste fabrikaları vardır.
C) Batı Karadeniz Bölümü
Bafra Ovasının batısından Sakarya Ovasının doğusuna kadar uzanır. Bölümün yerşekilleri genelde dağlıktır. Kıyıda Küre, biraz daha içerde İlgaz, en içte ise Köroğlu Dağları yer alır.
Yağış miktarı Orta Karadenizden fazla, Doğu Karadenizden azdır. İç kesimlerde kuraklık vardır. Kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Batı Karadenizin daha soğuk olması Balkanlardan gelen soğuk hava kütlelerine açık olmasıyla ilgilidir. Bölümde, mısır, fındık, buğday ve pirinç üretilir. Tosya ve Boyabatta pirinç üretimi önemlidir. Kastamonuda kenevir, Düzcede tütün üretilir.
Bolu çevresinde kümes hayvancılığı çok gelişmiştir. Karadenizde sanayisi en gelişmiş bölümdür. Kastamonuda şeker fabrikası vardır. Ereğli ve Karabükte demir-çelik fabrikası vardır. Zonguldakta taşkömürü, Kürede bakır çıkarılır. Çaycumada ve Taşköprüde kağıt fabrikası vardır. Ormancılıkda önemli bir gelir kaynağıdır.
Karadeniz iklimi genellikle yağışı seven bir iklimdir. Bitki örtüsü ise sürekli olarak sizlerin içini ferahlatabilecek bir yeşilliğe sahiptir. Ilıman havası ile bu iklim insanları kendisine çekmeyi başarmaktadır.
Karadeniz İklimi Nedir?
Ülkemizin kuzeyindeki Karadeniz kıyılarında görülen bu iklim, her mevsim yağışlı ve denizin termal özelliklerine sahip ılıman bir iklimdir. Bu iklimde, barometre minimumlarına ve orografik koşullara bağlı olarak yağmurlar meydana gelir. Bu iklim tipinde, yıl boyunca nadir görülen don olaylarına rağmen, sis olayı bazı yerlerde etkilidir. Bununla birlikte, bu iklim tüm kuzey kıyılarımızda aynı özelliği göstermez.
Karadeniz İklimi Nerelerde Görülür?
Karadeniz iklimi doğu, orta, batı ve iç kısımlardaki sıcaklık ve yağış koşullarına bağlı olarak farklı karakterlerde ortaya çıkar. Doğu Karadeniz'de yağış miktarı " mm" den fazladır. İrtifaya ulaşıldığında, bu yağış miktarı daha fazla ( mm) olabilmektedir. Kışlar ılık yazlar ve sıcaktır. Yağışlar ise mm'den azdır. Yaz ve kış aylarında doğudan daha düşük sıcaklık değerlerine sahip bir iklim türü görülür.
Orta Karadeniz bölgesinde yağış doğu ve batıdan ( mm) daha azdır ve daha düşük yağışlı bir iklim türü dikkat çeker. Diğer bir deyişle, kıyıların arkasında, iç kısımlara bakan yamaçlarda ve iç bölgelere geçişi gösteren vadilerde başka bir iklim tipine rastlanmaktadır.
Karadeniz İkliminin Özellikleri Nelerdir?
Karadeniz ikliminin özellikleri:
- Her mevsim yağmurludur.
- Doğu Karadeniz Bölgesi'nde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda düşer.
- Batı Karadeniz Bölgesi'nde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ise ilkbaharda düşmektedir. Hesaplanan yağış miktarı mm'dir.
- Orta Karadeniz Bölgesi'nde azami yağış kış mevsimindedir. Az yağış ise yaz mevsimindedir.
- Karadeniz ikliminin hâkim olduğu bölgelerde karlı günlerin ortalaması 18 gündür.
- Yıllık ortalama sıcaklık ° C'dir.
- Ocak ayında ortalama sıcaklık 6 - 7 ° C'dir.
- Temmuz ayında ortalama sıcaklık ° C'dir.
- Yıllık sıcaklık farkı ° C'dir.
- Bitki örtüsü ormandır.
- Kuzey Anadolu Dağları'nın güneye bakan kısımlarında, deniz etkisinin azalması nedeniyle yağmurlar azalır ve sıcaklıklar düşer. Karasal etki ortaya çıkmaya başlar.