Kişi Başı Asgari Geçim Indirimi

Bu ay milyonlarca çalışanın merakla beklediği asgari ücret yeniden belirlenecek. Böylece yılında uygulanacak asgari ücret ortaya çıkacak. Asgari Ücret Tespit Komisyonu ay başından itibaren çalışmalarına başladı. Komisyonda işçi kesimini Türk-İş, işveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor. Tabii Hükümet kanadını da Çalışma Bakanı Jülide Sarıeroğlu başkanlığındaki Çalışma Bakanlığı bürokratları temsil ediyor.

Toplantılarda hem işveren kesiminin üzerindeki yükü artırmayacak hem de çalışanların refah seviyesini yukarı taşıyacak bir ücrette anlaşılacağını ümit ediyoruz. Hükümetin bu yıl uyguladığı asgari ücret teşviklerinin ’de de süreceği yönündeki açıklamalar ümit verici. Böylece rakamın bir miktar daha yukarı çekilmesi, işverenin maliyet ve rekabet gücü korunarak mümkün olabilecek. Rakamı en geç 30 Aralık’ta öğreneceğimizi tahmin ediyoruz.

Asgari ücret tek başına bakıldığında aslında işçiye “Bundan daha az maaş veremezsin.” anlamına geliyor. Fakat uygulamada genel olarak “Bu maaş verilmeli.” algısı yaygın. Dolayısıyla da asgari ücretli sayısı neredeyse toplam kayıtlı çalışanların yarısına yakın. Burada gerçek maaşın saklanıp asgari ücretten gösterilmesi uygulamasının yaygınlığının da etkisi var.

Asgari ücret ilk bakışta direkt olarak çalışanları ilgilendiriyor gibi görünse de birçok ödemenin ve borçlanmanın parametresi olarak kullanıldığı için aslında toplumun hemen her kesimini etkiliyor. İşçiden ev hanımına, işsizden esnafa herkese dokunuyor. Bu yazımızda biraz bu etkilerden bahsetmek istiyoruz.

İŞVERENİN MALİYETİ: Asgari ücretin brüt rakamı işverenin işçi maliyetlerini, ödediği prim miktarlarını belirliyor. Bu anlamda istihdama direkt etkisi bulunuyor.

BAĞ-KUR PRİMİNİ BELİRLİYOR: Kendi nam ve hesabına çalışan BAĞ-KUR’lular yeni adıyla 4B’liler için ödenecek primin alt ve üst sınırlarını da asgari ücretin brüt rakamı belirliyor. Yine gündelikçiler için ödenen sigorta miktarları da bu noktada artıyor.

BORÇLANMALAR YÜKSELİR: Erken emeklilik için kullanılan doğum ve askerlik borçlanmaları da geçerli brüt asgari ücrete göre belirleniyor. Böylece asgari ücret borçlanmaları da belirliyor. Bu noktada bir hatırlatma yapalım; bu ay borçlanma yapılırsa ’e göre kazançlı çıkılacaktır. Borçlanma düşünenler imkânları varsa bu yılki asgari ücretten borçlanabilir.

İŞSİZİN MAAŞI ARTIYOR: Asgari ücret çalışanlar kadar işsizler için de önemli. İşsizlik maaşları geçerli brüt asgari ücretten hesaplanıyor. İşsizlik maaşının en düşük miktarı asgari ücretin yüzde 40’ı kadar oluyor. En yüksek maaş da brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor.

BES ÖDEMESİ DEĞİŞİYOR: Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) otomatik katılımda olan çalışanların ödeyecekleri en düşük miktar da asgari ücrete göre belirleniyor. Bu durumda BES ödemesi ve devlet katkısı da artıyor.

YARDIM ÖDEMELERİNİ ETKİLİYOR: Bakım parası, 65 yaş aylığı gibi sosyal ödemeler de asgari ücretin etki alanında. Bu maaşların ödenmesine karar verilirken haneye giren gelirlere bakılıyor ve kişi başı gelirlerin asgari ücretin üçte birinden az olması isteniyor.

GSS PRİMİNİ BELİRLİYOR: Genel Sağlık Sigortası primleri daha önce üç ayrı miktarda hesaplanırken şimdi teke indirildi. Bu yıl ödenen 53,35 liralık aylık prim miktarı da yeni asgari ücrete göre artacak.

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ ARTIYOR: Çalışanlara evlilik ve çocuk durumlarına göre verilen asgari geçim indirimi miktarları da asgari ücretle birlikte artıyor.

Yılı Asgari Ücreti ve İşgücü Parametrelerine Etkileri

Türkiye’de enflasyon, asgari ücretin yüksek oranda artmasına neden olmuştur. Asgari ücretin artışı sigortalıların gelirlerini artırmasına karşın işletme giderlerini de artırmıştır. İnsan kaynakları politikaları başta olmak üzere bordro uygulamaları ve işgücü maliyet planlaması açısından ise birçok işgücü parametresinin revize edilmesine neden olmuştur.

Asgari ücretin tanımı ve belirlenme usulü, sayılı İş Kanunun maddesine dayanılarak “Asgari Ücret Yönetmeliği” kapsamında yapılmaktadır. Asgari ücret, işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin; gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti ifade eder. Asgari ücretin amacı; adaletli bir ücret düzeyi sağlamak, ekonomik istikrarı devam ettirmek ve yüksek istihdam düzeyine ulaşmaktır.  Bu nedenle, İş Kanunu’na tabi olsun veya olmasın bütün çalışanlar ve sektörler için din, dil, ırk, yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın herkes için tek bir ücret belirlenmektedir.

Asgari ücret, yılına kadar altı aylık dönemlerde geçerli olmak üzere yılda iki kez belirlenmişti. Temmuz dönemine kadar yılda bir kez Ocak ayında belirlenen asgari ücret, yılında tekrar altı aylık dönemlerde geçerli olmak üzere yılda iki kez belirlendi. yılında geçerli olmak üzere aylık brüt asgari ücret ,00 TL olarak belirlenmiştir. yılının ikinci dönemi için tekrar asgari ücret belirlenir mi, onu ilerleyen süreçte hep birlikte göreceğiz.

ikinci döneminde brüt asgari ücret TL, net asgari ücret ,35 TL olarak uygulanmıştı. Asgari ücrette % artış sağlanarak ( birinci dönemine göre %); yılında brüt asgari ücret TL, net asgari ücret ,80 TL olarak uygulanacaktır.  %5 indirim sonrası asgari ücretin işverene maliyeti  11, TL oldu.  Günlük Sigorta Primine Esas Kazanç (SPEK) matrahı alt sınırı ,60 TL, günlük SPEK matrahı üst sınırı ,00 TL, aylık SPEK matrah alt sınırı TL ve aylık SPEK üst sınırı TL belirlendi.

25 Aralık tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendiyle Asgari Geçim İndirimi (AGİ) uygulaması tamamen kaldırıldığından artık sigortalılara AGİ ödemesi yapılmayacaktır. Evli, çocuklu ve eşi çalışmayan sigortalılar ile bekar sigortalıların net asgari ücreti eşitlenmiş olmaktadır.

Yine sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen bent ile asgari ücrete kadar ücretlerden gelir vergisi kesilmeyeceği düzenlenmiştir. Yine aynı Kanunla brüt asgari ücrete kadar kısımdan damga vergisi de alınmayacaktır. Dolayısıyla asgari ücrete kadar ücretler, gelir ve damga vergisinden istisna tutulmuş ve çalışanların gelirleri artırılmıştır. Asgari ücrete uygulanan gelir ve damga vergisi istisnası yılında da uygulanmaya devam edecektir.

Asgari ücretteki artış oranı çalışanların ücretlerinin yanında birçok işgücü piyasası uygulamasını da etkilemektedir:

İşsizlik ödeneği: İşsizlik ödeneğinin alt ve üst sınırları brüt asgari ücrete göre belirlenmektedir. Alt sınır, asgari ücretin %40'ı, üst sınır ise %80'idir.  yılında en düşük işsizlik ödeneği ,2 TL, en yüksek işsizlik ödeneği ise ,4 TL’ye yükselmiştir.

Geçici iş göremezlik ödeneği (GİÖ): İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu istirahatli bulunan sigortalıya çalışamadığı günler için SGK tarafından ödenen GİÖ günlük tutarı asgari ücreti ile birlikte artmıştır. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu istirahatlerde her gün için, hastalık halindeki istirahatlerde üçüncü günden itibaren, analık halinde ise doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürelerde (çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilecek) ise her gün için GİÖ ödenecektir.

GİÖ, SGK’ya bildirilen sigorta primine esas kazanca (SPEK) göre belirlenmektedir. SPEK arttıkça alınabilecek GİÖ de artmaktadır.

Asgari ücretli için GİÖ tutarı hesaplayacak olursak;

-Yatarak tedavilerde günlük, ,8 TL.

-Ayakta tedavilerde günlük, ,4 TL’dir.

Analık ve hastalık halinde iş göremezlik ödeneği tutarı son üç aydaki ortalama kazançları dikkate alınırken; yılındaki düzenleme ile bu tutar artık iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki ortalama kazanç dikkate alınacaktır. Ayrıca, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde günden az kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olanlara hastalık ve analık halinde, ödeneğe esas tutulacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının iki katını geçemeyeceği hükmü getirilmiştir. Bu uygulama ile sahte sigortalılık yoluyla fazla geçici iş göremezlik ödeneği almanın engellenmek istenmiştir.

Kısa çalışma ödeneği: Kısa çalışma ödeneği son on iki aylık SPEK kazanç dikkate alınarak belirlenen günlük ortalama brüt kazancın %60'ıdır. Dolayısıyla en düşük ödenek brüt asgari ücrete göre belirlenecektir. En yüksek ödenek ise brüt asgari ücretin %'si kadar olmaktadır.   yılı asgari ücretli bir sigortalı için günlük en düşük kısa çalışma ödeneği miktarı ,16 TL olacaktır. En yüksek kısa çalışma ödeneği miktarı ise günlük ,4 TL olacaktır.

İstihdam teşvikleri: İstihdamı desteklemek adına günümüzde yaklaşık 18 adet prim teşviki, desteği veya indirimi bulunmaktadır. İstihdam teşviklerinin bazıları doğrudan asgari ücret dikkate alınarak hesaplandığı gibi bazıları sigortalının kazancına göre hesaplanmaktadır. Örneğin; kamuoyunda %5 puanlık işveren teşviki olarak bilinen indirim, sigortalının kazancına göre belirlenmektedir. Bu indirim tutarı, asgari ücretli için yılında ,4 TL olarak uygulanacaktır. yılında SPEK tavan miktarı, (asgari ücretin 7,5 katı) ,00 TL olarak hesaplamakta ve tavan SPEK’in %5 indirimi TL olarak hesaplanmaktadır. Diğer yandan teşviki de SPEK’e göre hesaplandığı görülmektedir “(%5xSPEK) + (%15,5xSPEK)”. Geriye dönük teşvik uygulamalarının kaldırılmasıyla, yılında söz konusu teşviklerin hesaplanması ve uygulanması hassas bir süreci içinde barındırmaktadır.

Sigorta Primine Esas Kazançtan İstisna Olan Tutarlar: Yemek parası (fiili çalışılan her gün için) ,60 TL x % 23,65= 78,90 TL, çocuk yardımı (çocuk başına ve en fazla 2 çocuğa kadar) aylık ,16 TL, aile yardımı aylık ,80 TL, özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları aylık ,4 TL SPEK’ten istisna tutulabilir. Bu yolla işletmeler önemli miktarda tasarruf sağlayabilmektedir.

Öte yandan esnek yan haklar olarak sigortalılara sağlanan ve çalışma karşılığı olmayan ödemelerin ödeme şekilleri ve ödeme içeriklerinin SPEK’e dahil edilip edilmeyeceği noktasında dikkatli olmak gerekmektedir.

Zorunlu genel sağlık sigortası (GSS) primi: Hane içindeki ortalama geliri brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin %3'ü tutarındadır. GSS prim ödemeleri,  yılındaki artış ile ,24 TL olmuştur.

Askerlik, doğum hizmet borçlanması: Emeklilik için gün satın alanlar yani borçlananlar, brüt asgari ücretin %32'si üzerinden ödeme yapmaktadır. 30 günlük ödeme miktarı  yılında ,56 TL’ye yükselmiştir.

Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılması: Yurtdışında geçen süreler için borçlananlar en düşük brüt asgari ücretin %45'i üzerinden ödeme yapmaktadır. 30 günlük ödeme yılında ,6 TL’ye yükselmiştir.

4/B (BAĞ-KUR) Primleri: BAĞ-KUR prim ödemeleri brüt asgari ücretin %34,5'i tutarındadır. Primlerin zamanında ödenmesi halinde 5 puan indirim sağlanarak bu oran %29,5 olmaktadır.  yılında 30 günlük indirimsiz ödeme miktarı ,76 TL, 5 puan indirimli miktarı ,36 TL olmuştur.

İdari para cezaları: Sosyal güvenlik mevzuatı bakımından sayılı Kanuna göre uygulanan idari para cezaları, brüt asgari ücret tutarına göre belirlenmektedir. Ceza miktarları  yılında TL üzerinden uygulanmaya başlanmıştır. Örneğin; bir kişiyi sigortasız çalıştırmanın denetim raporuyla tespit edilmesi halinde işe giriş cezası X 2 = TL olarak uygulanacaktır.

yılında SGK Denetim elemanına defter belge ibraz etmemenin yaptırımı (bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar) TL olarak uygulanacaktır. sayılı kanunun inci maddesindeki yükümlülükleri yerine getirmemenin yaptırımları yeni asgari ücret dikkate alınarak hesaplanacaktır. İş ve sosyal güvenlik mevzuatındaki yaptırımlara maruz kalmamak için uzman kişilerden destek alınması daha da önemli hale gelmiştir.

Öte yandan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İş Kanunu kapsamında Kurumlarca uygulanan idari para cezaları maktu tutar olarak belirlenmekte ve her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılmaktadır. Bu kapsamda yılına göre yılında idari para cezaları yaklaşık % ,93 oranında artmıştır.

Bireysel emeklilik sistemi (BES): Otomatik Bireysel Emeklilik Sigortası (BES) kesintisi brüt kazancın %3’üdür. Asgari ücretle çalışan sigortalının ücretinden en az ,24 TL BES kesintisi olacaktır. Ücret arttıkça BES kesintisi de artacaktır.

Çırak, kalfa, stajyer ve mesleki eğitim gören öğrencilerin ödemeleri: yılında lise stajyeri, üniversite stajyeri (zorunlu staj), mesleki eğitim merkezinde aday çırak, çırak öğrencilere net asgari ücretin %30’u, ,04 TL ödenecektir. Mesleki eğitim merkezinde kalfalık yeterliği olan sınıf öğrencisine ise net asgari ücretin yarısı olarak ,4 TL ödenecektir. Bu düzenleme ile yeterliliği olan öğrenciye daha fazla katkı sağlanmak amaçlanmaktadır.

Yukarıda sayılan ödeme kalemlerinin dışında işgücü piyasasında ve sosyal hayatta bir çok unsur asgari ücrete göre belirlenebilmektedir. Asgari ücretin net veya brüt tutarı üzerinden belirlenen hesaplamaların dikkatle yapılması önerilmektedir.

Asgari ücret yılı için yüzde 26,05’lik artışla brüt 2, lira 40 kuruşa çıkartıldı. Net asgari ücret ise 2, lira 90 kuruş oldu. Bu rakamlar tüm çalışanların AGİ’sinden işsizlerin maaşına kadar her şeyi değiştiriyor. Aynı zamanda işverenler için çok önemli teşviklerin de kapıları açılmış oldu. Gelin yılında asgari ücretle birlikte neler değişecek yakından bakalım.

1)ASGARİ ücretle çalışan yaklaşık 7 milyon işçinin ücreti ocak ayı itibariyle yüzde 26,05 zamlanacak ve net olarak 1, lira 12 kuruştan lira 90 kuruşa çıkacak. Brüt asgari ücret ise 2, lira 40 kuruş olarak uygulanacak.

2)KAMUDA ya da özel sektördeki 20 milyondan fazla çalışanların sadece maaşları değil Asgari Geçim İndirimi miktarları da arttı. Ocak ayından itibaren bekâr bir çalışan ,88 TL, eşi çalışmayan 3 çocuklu bir işçi ise lira 20 kuruş AGİ alacak. Böylece eşi çalışmayan 3 çocuklu bir işçinin asgari ücreti 2 bin lira 22 kuruşa yükselmiş olacak.

3) ASGARİ ücretin artmasıyla birlikte kıdem tazminatları da yüzde 26,05 artacak. ’da brüt ücret 2,,40 TL’den hesaplanacak. Örneğin 10 yıldır çalışan bir asgari ücretli işçinin kıdem tazminatı yılında 20 bin lira olurken bu rakam yılında 25, liraya çıkacak. Böylece çalışan 5 bin lira daha fazla para alacak.

4) KIDEM tazminatı tavanı yılında 5, lira 42 kuruş olarak uygulanıyor. Bu rakam ocak ayı itibariyle artacak. Artış memur maaş katsayısına göre hesaplanıyor. Enflasyon artışı dikkate alınırsa yeni tazminat tavanının 6 bin lirayı geçmesi bekleniyor.

5) ,63 ile bin lira 28 kuruş aralığında olan işsizlik maaşı da yeni asgari ücretle birlikte zamlanacak. Brüt asgari ücret 2 bin ,40 TL olunca işsizlere verilen en düşük maaş damga vergisi kesildikten sonra bin 15 lira 10 kuruşa, en yüksek maaş da 2 bin 31 lira 01 kuruşa çıkacak.

6) DEVLET 65 yaş üstündeki ihtiyaç sahibi kişilere halen ,25 lira maaş ödüyor. Bu tutar memur maaş katsayısındaki artışla yükselecek. Ayrıca bu ödemeden yararlanmada gelir sınırı artacak. Yaşlı aylığında, kişinin kendisine ve eşine ait her türlü gelirler toplamı esas alınıyor. Kişi başı düşen ortalama aylık gelir tutarı asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ündenaz ise aylık bağlanıyor. Bu sınır bu yıl için ,63 liraydı. Ocak'ta bu sınır da ,67 liraya çıkacak.

7) EVDE bakıma muhtaç yaşlı ve engelli yakınına bakanlara ödenen bin lira 40 kuruş tutarındaki aylık, memur maaş katsayısındaki artışla zamlanacak. Bu ücreti almak için hanede kişi başına düşen gelirin ,27 liranın altında olması gerekiyordu. Bu sınır da ocak'tan itibaren asgari ücret artışıyla birlikte bin lira 34 kuruş olacak.

8) MEMUR maaş katsayısındaki artışla engelli aylıkları da artacak. Bu maaşı almak için 'de hanedeki kişi başına düşen gelirin lira 63 kuruşun altında olması gerekiyordu. Bu sınır ocak'ta yeni asgari ücretle ,67 liraya yükselecek. Böylece daha düşük gelirliler de maaş alabilecek.

9) VE 'DE ilk defa işe alınacak her işçinin asgari ücret üzerinden tüm sigorta ve vergi giderlerini devlet üstlenecek. Böylece ilave işçi alan bir işveren prim ve vergi maliyetini ödemeyecek. Eğer işe alınan işçi kadın, genç ve engelli ise bu kez teşvik 18 ay uygulanacak.

10) İŞÇİ BAŞINA ve üzeri sigortalı çalıştıran işyerleri için lira, 'ün altında sigortalı çalıştıran işyerleri için ise lira destek 12 ay boyunca uygulanacak. Böylece işverenin işçi başına maliyeti düşecek. Yapılan liralık zammın ve liralık kısımlarını devlet karşılamış olacak. işçiden az çalışanı olanlar için asgari ücret zam maliyeti lira olacak.

11) GENEL SAĞLIK SİGORTASI Primi ödemeleri de yükselecek. Yeni asgari ücrete göre aylık ödemeler 76,75 lira olacak.

12) ERKEN emeklilik için doğum ve askerlik borçlanması yapacak olanlar ile isteğe bağlı sigorta ödeyenlerin yatıracakları para miktarları da yükseldi. Buna göre aylık ödeme lira 44 kuruştan, lira 69 liraya çıktı.

13) BAĞ-KUR’LULARIN ödedikleri prim miktarları da  yeni asgari ücretle birlikte artmış oldu. En düşük BAĞ-KUR primi  ,65 liraya çıktı. İndirimli ödemede en düşük tutar ise  ,73 TL oldu.

KİM KAÇ LİRA ALACAK?

İŞSİZLİK MAAŞI DEĞİŞTİ

*Damga vergisi kesilerek hesaplanmıştır.

ÖDEMELER DEĞİŞİYOR

BORÇLANMADA EN DÜŞÜK TUTARLAR

Brüt asgari ücret: ,40

Net asgari ücret: ,90

İşverene maliyeti: ,12

Asgari ücret hesabı:
Brüt ücret: 2,,40
SGK primi: ,18
İşsizlik Sigortası P.: 25,58
Gelir vergisi: ,32
AGİ: ,88
Damga vergisi: 19,42
Net ücret: 2,,90 TL

İşverene maliyeti:
Asgari ücret: ,40
SGK İşveren P,55
İşsizlik S. İşv P.: 51,17
Toplam: ,12 TL

YENİ İŞÇİ ALALANA TEŞVİK
Teşvik süresi: 12 ay
Kadın ve genç işçi: 18 ay
Ödenecek asgari ücret: 2,00,90 TL
Devlet desteği: Tüm vergi ve primler…

ASGARİ ÜCRET KATKISI
Brüt asgari ücret: 2,,40 TL
Net asgari ücret: 2,,90 TL
Devlet katkısı:  TL (’den fazla işçi de lira)
Prim teşviki: 5 puan