Kira Sözleşmesi Bitmeden Evden Çıkmak – İzmir Avukat
Kural olarak, ahde vefa ilkesi gereğince, kiracı kira sözleşmesindeki sürenin sonuna kadar tüm borçlardan sorumludur. Yani kira sözleşmesi taraflar için bağlayıcıdır. Türk Borçlar Kanunu madde düzenlemesine göre kira sözleşmesi bitmeden evden çıkmak mümkündür ancak burada kiracının hukuki sorumluluğu doğar. Kiracı süresinden önce bildirimde bulunup evi boşaltmakla bağlayıcılık ortadan kalkmaz.
Buna göre kira süresi sona ermeden veya sözleşmede belirlenen fesih dönemi dışında kiralanan tahliye edildiği takdirde, mülk sahibinin taşınmazı yeniden kiraya verebileceği uygun bir süre için kiracının sözleşmeden doğan borcu devam eder. Bu, sözleşme dolmadan tahliye mümkün olsa da kiracı bir süre daha kira borcunu, aidatı, ortak giderler varsa bunlar vb. yan giderleri ödemek zorunda kalacağı anlamına gelmektedir.
Kanuni düzenleme incelenecek olursa:
Borçlar Kanunu MADDE Kiracı, sözleşme süresine veya fesih dönemine uymaksızın kiralananı geri verdiği takdirde, kira sözleşmesinden doğan borçları, kiralananın benzer koşullarla kiraya verilebileceği makul bir süre için devam eder. Kiracının bu sürenin geçmesinden önce kiraya verenden kabul etmesi beklenebilecek, ödeme gücüne sahip ve kira ilişkisini devralmaya hazır yeni bir kiracı bulması hâlinde, kiracının kira sözleşmesinden doğan borçları sona erer.”
Kiraya verene kiralananın benzer koşullarda kiraya vereceği makul süre denilerek bu makul süre kiralananın bulunduğu konum şehir ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterebilir. Kiracıların hakları yasalarla koruma altına alınmıştır. Aynı şekilde ev sahiplerinin hakları da koruma altındadır. Nasıl ki ev sahibi kiracıyı belli kurallar çerçevesinde evden çıkarabiliyorsa aynı şekilde kiracı da istediği zaman evden ayrılamaz. Ayrılırsa da sözleşmeyi feshinden kaynaklı zararı tazmin etmek zorundadır.
Kanun maddesinde belirtilen “makul süre” kavramı somut olaya göre belirlenecektir. Ancak Yargıtay uygulamasında ay arasında bir süre ile kiracının yükümlülüklerinin devam edeceği yönünde kararlar verilmektedir. Ayrıca kiracının; kiraya verenin kabul edebileceği, benzer koşulları olduğu değerlendirilebilecek yeni bir kiracı bulması halinde yükümlülüklerinin makul sürenin sonunun beklenmesi aranmadan sona erecektir.
Uygulamada kira kontratı genellikle belirli süreli yapılmaktadır. Sonrasında yazılı olarak yenilenmemekte ve sözlü olarak uzatılmaktadır. Kiracının kira sözleşmesine 15 gün kala sözleşmeyi fesih etmemesi durumunda sözleşme aynı şartlarda 1 yıl uzatılmış olur .
Belirli süreli yani kira kontratı yapılıp uzatılmayan sözleşmelerde kiracının erken çıkması durumunda ne olur ?
Bu konuda Türk Borçlar Kanunu şöyle demektedir.
MADDE Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az onbeş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir.
Yani belirli süreli kira sözleşmelerinde sözleşme bitmesinden 15 gün önce bildirimde bulunulması halinde kiracı kira sözleşmesini fesih edebilir aksi halde bir yıl daha uzamış sayılır. Burada kiracı bildirimi yazılı şekilde yapmalıdır.
MADDE Konut ve çatılı iş yeri kiralarında fesih bildiriminin geçerliliği, yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.
“Hal böyle olunca, mahkemece; yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular çerçevesinde, davalı kiracının, sözleşme süresi sona ermeden, 18/11/ tarihinde taşınmazı erken tahliye ettiği dikkate alınarak, tahliye tarihine kadar ödenmeyen kira bedelleri ile birlikte tahliye tarihinden itibaren belirlenen makul süre kira tazminatından sorumlu olduğu gözetilerek, buna göre hesaplama ve değerlendirme yapılması yönünden uzman bilirkişiden Yargıtay ve taraf denetimine elverişli rapor alınması; bundan sonra ödenen kira bedeli ve depozito bedeli mahsup edilmek suretiyle aşan kısmın hüküm altına alınması gerekirken; eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi de hatalı olmuştur.” (Yargıtay 3. HD., E. / K. / T. )
“Kiracı, sözleşme süresine veya fesih dönemine uymaksızın kiralananı erken tahliye ettiği durumda; kural olarak Türk Borçlar Kanununun maddesine göre, anahtar teslim tarihine kadar kira bedelinden, anahtar teslim tarihinden itibaren ise kiralananın aynı şartlarda kiraya verilebileceği makul süre kira bedeli ile sorumludur. Bununla birlikte, TBK’nın maddesi göndermesi ile aynı kanunun maddesi uyarınca, kiraya verenin bu yerin yeniden kiralanması konusunda gayret göstermesi, böylece zararın artmasını önlemesi için kendisine düşen ödevi yapması gerekir. Bu durumda kiraya verenin zararı, tahliye tarihinden kiralananın aynı koşullarla yeniden kiraya verilebileceği tarihe kadar boş kaldığı süreye ilişkin kira bedelinden ibarettir.” (Yargıtay 3. HD., E. / K. / T. )
Evini kiraya veren mal sahibiyseniz kiracıyı evden çıkarmak için geçerli sebeplerinizin olması gerekir. Çünkü kiracı, “Ben çıkıyorum” demediği sürece normal şartlarda kiracıyı tahliye etmeniz pek mümkün değil. Sadece bazı durumlarda evinizde oturan kiracıya, tahliye davası açabilirsiniz. Bu durumlar şu şekilde olabilir:
Evinize; sizin, annenizin, babanızın, kardeşinizin veya çocuklarınızın ihtiyacı varsa ya da kendinize veya aile üyelerinize iş yeri açacaksanız, ev sahibi olarak kiracıya tahliye davası açabilirsiniz. Ancak burada hukuki iki şartı sağlamanız gerekir. Bu şartlar şu şekildedir: Kira sözleşmesinin süresi ne kadarsa onun bitmesini beklemeniz ve eve ihtiyacınız olduğunu kanıtlamanız.
Şartları sağladıktan sonra, ihtiyaç talebiyle kiracıya tahliye davasını açabilirsiniz. Tahliye kararı çıktıktan sonra tahliye ettiğiniz evi kira sözleşmesinde belirtilen süre boyunca yasal olarak kiraya vermeniz maalesef mümkün değil. Aksi hâlde kiracı en az 12 aylık kira bedelini tazminat olarak sizden isteme hakkına sahip olur
Aynı yıl içinde kiracı kirayı ödemeyi 2 kere geciktirirse ve ev sahibi olarak 2 tane ihtar gönderdiyseniz kira süresinin bitiminden itibaren tahliye davası açabilirsiniz. Davayı kazanmanız durumunda kiracının tahliyesi gerçekleşebilir.
10 yıllık sürenin sonunda ev sahibi kiracıyı yasal olarak tahliye edebilir. Bunun için ev sahibinin sözleşme bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak evi tahliye etmek istediğini seafoodplus.info böyle bir durumda ev sahibi, kiracının tutacağı yeni ev için emlakçı komisyon ücretini veya nakliye ücretini ödemek zorunda kalır. Alternatif olarak kiracının kira bedelinin farkını kiracıya ödeyebilir.
Son olarak, kiracının veya eşinin aynı belediye içinde kendine ait bir evi varsa kiracıya tahliye davası açmak mümkün olur. Tahliye davası, kira sözleşmesinin bitiminden itibaren 1 ay içinde açılması gerektiğini de belirtelim.
Kiracı hiçbir sebep göstermeden evden çıkabilir. Ancak bunun için de kiracının yerine getirmesi gereken bazı şartlar bulunur. Bu şartları şöyle açıklayalım:
Böyle bir ödemenin olmaması için de 2 yol var: Erkenden ihtar verebilirsiniz ya da evden çıkmadan hemen önce yerinize aynı şartları kabul edecek ve ev sahibinizin de kabul edeceği başka bir kiracı bulursunuz.
Evin satılması durumunda yeni ev sahibi kiracının evi tahliye etmesini isteyebilir. Buna göre yeni ev sahibi, evi satın aldıktan sonra kiracıya ihtar çekerek evin tahliyesi için 6 ay süre tanıma hakkına sahip olur. Bu durumda kira sözleşmesinden bağımsız olarak kiracının maksimum 6 ay içinde evi tahliye etmesi gerekir. Yeni ev sahibinin ikamet edeceği başka evi yoksa kiracıya bir ay öncesinden tebligat verme şartıyla evin tahliyesini isteyebilir.
Ancak ev satılmadan önce eski ev sahibi evi satacağı için kiracının evden çıkmasını talep etme hakkına sahip değildir. Bu talep sadece ev satıldıktan sonra yeni ev sahibi tarafından yapılabilir.
Kira sözleşmesinde ne oran yazarsa yazsın kira artışı 12 aylık tüfe ortalamasını geçemez. Ancak 5 yıl süre dolduktan sonra mal sahibi bölgedeki kira oranlarına göre dava açabilir. Yani kiracının kaldığı ev 5 bin TL kiradaysa ama o bölgede evler ortalama 10 bin TL kiralanıyorsa ev sahibi dava açabilir. Hakimin kararına göre kira artış oranı belirlenir.
Hayır. Kira sözleşmesi ev sahibinin izni olmadan başkasına devredilemez. Çünkü ev sahibi, sözleşme imzaladığı kiracıya güvenip evini ona kiralar. Ancak anlaşmalı bir şekilde ev sahibi ve yeni kiracı, yeni bir kira sözleşmesi imzalayabilir.
Genel hatlarıyla kiracı ve ev sahibi hakları bu şekilde olsa da ev veya iş yeri kiralarında en önemli konulardan biri kira sözleşmesidir. Kira sözleşmesi hazırlarken bazı konulara dikkat etmek ve sözleşmede yazan şartları bilmek önemli. Dilerseniz sitemizde bulunan “Hem Ev Sahipleri Hem Kiracılar İçin: Kira Sözleşmesi Hakkında Bilmeniz Gerekenler” başlıklı yazıyı okuyarak konu hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.