Kiremit Caddesi Evleri

SAFRANBOLU EVLERİ ve MİMARİ ÖZELLİKLER:

Safranbolu Evleri yüzlerce yıllık bir süreçte oluşan Türk kent kültürünün yünümüzde yaşamaya devam eden en önemli yapı taşlarıdır. İlçe merkezinde ve yy. ile yy. başlarında yapılmış yaklaşık geleneksel Türk evi bulunmaktadır. Bu eserlerin kadarı yasal koruma altındadır. Evler Safranbolu´nun iki ayrı kesiminde gruplanmış durumdadır. Birincisi 'Şehir' diye bilinen ve kışlık olarak kullanılan kesim, ikincisi 'Bağlar' diye bilinen ve yazlık olarak kullanılan kesim.

Şehir, yönetim merkezinin bulunduğu Kale, alışveriş merkezinin bulunduğu Çarşı, evlerin bulunduğu Akçasu, Gümüş, Musalla, Kalealtı ve Tabakhane semtlerinden oluşmaktadır. Bu kesim iklimin olumsuz etkilerine karşı korunmuş, alçak rakımlı iki vadinin içindedir. Burada evler birbirine yakın, sokaklar dardır. Bağlar birkaç yüz metre daha yüksekte, hava akımlarına açık ve daha geniş araziler üzerindedir. Hemen hemen herkesin bir kışlık bir de yazlık evi vardır. Yöre halkı kışın şehirdeki evinde yaşar ve yazın havaların ısınmasıyla Bağlardaki yazlık evine göçer. Ancak 'Çarşı' üretim ve ticaret hayatı yazın da aynen sürer.

Tüm evler kendilerine göre daha merkezi konumdaki kamu binalarına, dini yapılara ve anıt eserlere dönüktür. Hangi evden bakılırsa bakılsın manzara kapanmaz. Evlerin yakın plan cepheleri kör, uzak plan cepheleri açık ve birbirlerini izleyecek konumdadır.

Şehrin ortasında bulunan meydana yönelik yollar ve sokaklar tamamen taş kaplıdır. Anıt eserlerin avluları ve meydanlar da taş kaplıdır. Mevcut taş kaplama tarzı rutubeti en aza indiren, sel sularına karşı dayanıklı ve ağaç köklerinin yeterli su almasına uygun yapıdadır.

Safranbolu evinin boyutu ve biçimini belirleyen üç temel unsurdan söz edilebilir: Çok nüfuslu büyük aile yapısı, yağışlı iklim, kültürel ve maddi zenginlik. Bir ailede karı kocanın normal olarak iki ya da üç çocuğu vardır. Erkek evlat evlendirilince ona ayrı bir ev açılmaz, gelin aynı eve getirilir. Amcalar, yengeler, halalar ve torunlarında dahil olduğu aile hep birlikte bir evde yaşarlar. Evin kadınına işlerde yardım etmek amacıyla evlerin çoğunda evlatlık kız bulunur. Evlatlık kız evin kızı gibi görülür.

Kalabalık aile yapısının yanında evlerde harem-selamlık ayrımı vardır. Ailelerin sahip olduğu hayvanlar evin zemin katındaki ahırlarda barındırırlar. Yağışlı iklim nedeniyle kapalı alan ihtiyacı da fazladır. İnsan ve hayvan yiyecekleri, yakacak odunlar hepsi evin uygun bölümlerinde muhafaza edilirler. İşte tüm bunların sonucu olarak Safranbolu evleri büyük hacimlidir.

Doğa-insan-ev; sokak-ev, sokak-çarşı ilişkileri son derece düzenli ve dengelidir. Çevreye olduğu kadar komşuya da saygı egemendir. Hiçbir ev diğerinin görünüşünü engellemez. Evlerin yapımında taş, kerpiç ahşap ve alaturka kiremit kullanılmıştır. Bahçeler sokaktan taş duvarlarla ayrılmıştır.

Din ve gelenekler evi dışarıya kapar, bu yüzden ev içi ve bahçeler yüksek duvarlarla ayrılmıştır, pencereler kafeslidir, kadın yabancı erkeğe görünmez. Bazen aynı evin içinde bile, kadınlar ve erkekler ayrı ayrı yaşarlar. Safranbolu´da selamlık ve harem olarak ikiye bölünmüş böyle evler vardır. Hacı Memişler Bağ evinde ve Kaymakamlar Evinde harem ve selamlık girişleri değişik katta iki ayrı sokaktan sağlanmıştır. Aile yaşantısını tedirgin etmeden kolay ulaşılabilen bir odası da selamlık olarak kullanılır. Selamlık odaları biraz daha özenlidir.

Evin girişinde zemin katta 'hayat' vardır. Bu bölüm eğer taş kaplıysa 'taşlık' adını alır. Burada ışık almayı sağlayan 'gliste' mevcuttur. Zemin katlarda ayrıca ahırlar, büyük kazan ocakları ve ambarlar bulunur.

Üst katlara ahşap ustalığının üstün örneklerini sergileyen merdivenlerle çıkılır. İkinci kat diğer katlara göre daha basıktır. Bu katta gerektiğinde yatak odası olarak da kullanılabilen bir mutfak bulunur. Gündelik yaşam orta katta geçer. Soğuk kış günlerinde bu katın ısıtılması daha kolay olur.

Üçüncü kat evlerde mükemmelliğe varılan noktadır. Bu katta tavanlar daha yüksektir. Odalara sekiz kenarlı bir çokgenden oluşan sofanın daha kısa olan dört çapraz kenarından açılan kapılardan girilir. Odaların giriş kapıları köşelerdedir ve oda ile doğrudan teması kesen özel ahşap paravana düzeni bulunur. Odaların her biri bir çekirdek aileyi ya da bir aile yakının barındırabilecek tüm unsurlara sahip, bağımsız birim olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda her odada ahşap dolapların (yüklük) içerisinde bugünün duş kabinlerini andıran gusülhaneler mevcuttur.

Safranbolu evlerindeki çıkmalar, evin dış görünümünü tek düzelikten kurtarır. Evlerin pencereleri çok özel biçimde tasarlanmış olup dar ve uzuncadır. Ahşap kanatlı pencerelerde ayrıca 'muşabak' denilen kafesler bulunur.

Evlerde ısınma ocaklarla sağlanır. Ocaktan alınan közler mangala konarak taşınır. Katlar arasında zaman zaman tecrit malzemesi kullanılmış olsa da ahşap evlerde ısının muhafazası güçtür. Bu nedenle prensip mekanın değil insanın ısıtılmasıdır. Soba ise son dönemlerde kullanılmıştır. Aydınlatma aracı gaz yağı lambasıdır. Son zamanlarda 'lüks lamba' diye tanımlanan, daha büyük boyutlu ve daha fazla ışık veren lambalar kullanılmıştır. Evlerin bazılarının içlerinde serinlik vermesi ve yangından korunmak amacıyla yapılmış olan havuzlar bulunmaktadır.

     Bu post yine son derece iç karartıcı paylaşımlarımdan birisi olma potansiyeline sahip bu sebepten en baştan sizi uyarayım, gününüzü bir de ben karartmak istemiyorum. Çocukken Manisa'nın nispeten meşhur sayılabilecek akarsularından biri olan Bakırçay'ın kollarında balık tutmaya giderdik. Özellikle yazın ortalarına doğru sular iyice azalınca derenin kollarında sıkışan balıkların peşine düşerdik. Yaz kuraklaştıkça sağda solda gölcükler oluşur ve küçük, kara, çekik gözlü ada insanları gibi sepetlerle balıkları köşelerde sıkıştırıp yakalardık. Şimdi düşünüyorum da dikenlerin arasında, yılan çıyanın cirit attığı o dere kenarlarına şortla inmek için ne kadar kafayı yemiş olmak lazım acaba? Yine bir gün böyle bir balık avı esnasında bir köşeyi döner dönmez korkunç güzellikte bir manzara karşıladı bizi. Günler önce ölmüş bir atı sahibi dereye yuvarlamıştı. Görür görmez yaşadığımız şok ve korku geçtikten sonra hayvanı incelemeye başlayınca bayağı büyülenmiştim. At bizden biraz daha yüksek bir seviyede asılı kaldığı için ve buna ek olarak benim yaşıtlarına göre çok daha kısa bir çocuk olmam sebebiyle o anda hayvan gözüme gökten inmiş devasa bir Pegasus gibi göründü, ancak bu esnada olduğum yere çivi gibi çakılı kalmamı sağlayan esas unsur hayvanın gözleriydi. Çürümeye çoktan başlamış olmasına rağmen gayet canlı bir biçimde bize bakıyordu. 

     Bu anıyı Büyülü Dağ'ı okurken hatırladım, ölülerin gözünü kapatmayla alakalı bir bölüm vardı, meğerse ölülerin gözleri vefat anında kapatılmadığı takdirde sonradan sertleşen kaslar sebebiyle bu işi yapmak güçleşiyormuş. Yıllardır uzay üssünde astronotlar misali asılı vaziyette takılan jetonum o anda düşüşe geçti ve anladım ki ölürken uykuya dalar gibi gözleri kapanmıyordu insanın, aslında durum tam tersiydi. Bu durumda uyku ve ölüm arasında yüzyıllardır kurulan ilişki de ağır bir darbe almış oluyordu. Nihayet anladım ki eski insanlar ölümü bizden çok daha cesurca karşılamışlardı. Mezar taşlarından bile korkan bizler öteki dünya güzellemelerine doyamayıp bu hayatı kendimize zindan ederken onlar yaşadıkların hayatın kıymetini bilmişler ve güzel bir hayatın sonunda ölümü de bu hayatın bir parçası gibi kabullenmiş ve ölülerinin üzerine kimi zaman evlerini yapmışlardı. Yaşadığımız saniyelerin kıymetini anladıkça sanırım ölümle barışmak da kolaylaşacak gibi duruyor. En azından cennet vaatleriyle birbirimize bu dünyayı dar etmesek o bile yeter.

1- Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi

Fener semtinde bulunan Fener Rum Patrikhanesi Ortodoks Hristiyan ruhani liderinin ikametgahı olan bir dini merkez. Bu patrikhane dünya üzerindeki milyon Rum Ortodoks Hristiyan için ibadet merkezi ve en önemli dini kurumlardan. Patrikhanenin resmi adı, Konstantinopolis Ekümenik Patrikhane.

Bilindiği gibi Katolik aleminin dini merkezi Vatikan’dır ve Papa ise dini liderleridir. Ortodoks camiası için de İstanbul Fener’deki Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi dini merkez, buradaki Patrik de tüm Ortodoks aleminin dini lideri oluyor. Bu da bu patrikhaneyi Türkiye’deki en önemli kilise yapıyor. 

Açık olduğu saatler: Hafta içi ve cumartesi günleri , pazar günleri ise öğleden önce ayin olduğu için arasında ziyarete açık.

Konum Linki

2- Aya Yorgi Kilisesi

Aya Yorgi kilisesi Fener Rum Patrikhanesi ile aynı avluyu paylaşıyor. Kilisede tarihe ışık tutan çok değerli objeler muhafaza ediliyor. En dikkat çekici olanı 5. yüzyıldan kalma fil dişi ve sedeften bitkisel motiflerle süslü Patrik Tahtı. Kilise’nin girişinde mum yakılan bölüm var. Siz de burada mum yakıp dilek tutarak kiliseye bağışta bulunabilirsiniz.

Açık olduğu saatler: Hafta içi ve cumartesi günleri , pazar günleri ise öğleden önce ayin olduğu için arasında ziyarete açık.

Konum Linki

3- Yıldırım Caddesi Kafeleri

Fener Rum Patrikhanesi’nden yola devam ettiğinizde Yıldırım Caddesi üzerinde birbirinden renkli hepsinde de ayrı oturup vakit geçirmek isteyeceğiniz kafeleri göreceksiniz. Bu yol üzerinde ayrıca renkli kapılar önünde fotoğraf çekilen insanlara denk geleceksiniz. Siz de çekinmeden ister kapıları tek başına çekin ister önünde siz de poz verip çekilin.

Konum Linki

4- Fener Rum Erkek Lisesi (Kırmızı Mektep)

Halk arasında ‘Kırmızı Mektep’ olarak da bilinen Fener Rum Erkek Lisesi yılında inşa edilmiş. İhtişamlı yapısından olsa gerek genelde Fener Rum Patrikhanesi ile karıştırılmaktadır ancak ikisi de ayrı binalar. İstanbul’un tarihi ve kültürel dokusuna katkıda bulunan bu göz alıcı yapı Rum Ortodoks topluluğu için önemli bir sembol. Bu okul, Türk Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir devlet okulu olarak faaliyet gösteriyor ancak öğrencileri genel olarak Rum kökenli öğrencilerden oluşuyor.

Binanın yapımında kullanılan kırmızı tuğlalar Marsilya’dan getirilmiş. Hem Haliç denizinden hem de kıyıdan bakıldığında göz alabildiğince yüksek ve ihtişamlı bu kırmızı yapıya hayran kalmamak elde değil.

Açık olduğu saatler: Fener Rum Erkek Lisesi dışarıdan ziyaretçilere kapalı. Burayı gezebilmek için özel izin alınması gerekiyor.

“ Aralık ayında sadece 1 günlüğüne yeni yıl kermesi için halka açılan okulu görmek için gelen yerli yabancı ziyaretçilerin akınına uğramıştı.”

Konum Linki

5- Renkli Merdivenler

Burası Fener-Balat rotasının en fotojenik noktalarından biri. İncir Ağacı kahvesinin bulunduğu bu renkli merdivenlerde bir kahve molası vermeyi ihmal etmeyin.

Konum Linki

6- Özel Maraşlı Rum İlköğretim Okulu

Adeta eski Yunan tapınaklarını andıran 4 sütunlu girişi ile ünlü bu okul Odessa Şehri Belediye Başkanı Grigoris Maraslis tarafından yaptırılmış. Bu okulu yaptırırken görkemi ve gösterişiyle Fener Rum Lisesi’nden geri kalmasın istemiş. Buna karşılık okulun tüm eğitim ve öğretim giderlerini de karşılayacakmış ancak umduğu gibi olmamış ve harcadığı paraya karşılık beklediği gibi görkemli bir yapı yapılamamış.

Bu sebeple söz verdiği gibi okulun masraflarını karşılamamış. yılında Patrikhane kendisine bağlı bir kilisenin bağışlarını bu okulun giderlerini karşılamaya çalışarak eğitime başlamış ve günümüze kadar gelmesini sağlamış. Şu an ilkokul düzeyinde az sayıda öğrenciyle eğitim vermeye devam eden bu güzel dört sütunlu yapı ziyaretçilerini bekliyor.

Konum Linki

7- Dimitri Kantemir (Kantemiroğlu) Evi Müzesi

Dimitri Kantemir, Osmanlı Sultanı seafoodplus.info tarafından esir alınmış 15 yaşındaki Romen Prensi. Esaret döneminde Fener Rum Erkek Lisesi’nde okumuş, 11 dil öğrenmiş ve saray musikisine merak salmış. Kendisinin geliştirdiği nota sistemiyle Osmanlı tarihi ve müzik alanında çok fazla eser kazandırmış.

yılında esaretten serbest bırakıldıktan sonra Dimitri Kantemir Rusya'ya yerleşmiş ve Rusya Çarı I. Petro'nun hizmetine girmiş. Rus hükümetinde çeşitli önemli görevlerde bulunmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na elçi olarak atanmış ve Moldova'nın valisi olarak görev yapmış. İstanbul Fener’de ardında kalan kendisi için yaptırdığı evi yılında Romanya Cumhurbaşkanı’nın katıldığı törenle müze olarak açılmış.

Konum Linki

“Şu an ziyarete kapalı ama dışarıdan bu evi görebilirsiniz. Instagramda sıkça karşılaştığımız Fener’deki renkli şemsiyeler de burada karşınıza çıkacaktır.”

8- Moğolların Meryemi Kilisesi 

Bu kilisenin en önemli özelliği İstanbul’un fethinden bugüne kadar hala kilise görevi gören tek kilise olması. Fatih Sultan Mehmet, Fatih Cami’nin yapımındaki emeğinin karşılığında caminin mimari Rum Hristodulos’a (Atik Sinan Paşa) ödül olarak ne istediğini sorduğunda mimar, annesiyle beraber ibadet ettiği bu kilisenin her zaman kilise olarak kalmasını istediğini söyler.

Fatih Sultan Mehmet de bunun hakkında çıkarttığı fermanıyla, kilisenin günümüze kadar ibadet eden cemaati azalmış olsa da varlığını ve işlevini hala sürdürmesini sağlamış. Ferman hala kilise içinde asılı.

Açık olduğu saatler: Hafta içi ve cumartesi günleri ; pazar günleri ise öğleden önce ayin olduğu için arasında ziyarete açık.

Konum Linki

9- Özel Yoakimyon Rum Kız Lisesi

Fener Rum Patriği 2. Yoakim kızların eğitim görmesinin desteklemek amacıyla bu okulun arsasını bağışlamış. Vasiyetiyle de yılında bu kız okulu yapılmış. İlk olarak ortaokul düzeyinden eğitim veren okul daha sonra lise düzeyinde eğitim veren kaliteli bir okul olmuş. Buradan mezun olan kızlar Türkiye’de ve yurt dışında üniversitelerde devam etme fırsatı yakaladılar. yılına gelindiğinde okulda okuyacak yeterli sayıda Rum kız kalmayınca okul eğitime kapanmış.

Konum Linki

“Ziyarete kapalıdır. 'te İstanbul Bienali kapsamında Yunan sanatçı Kalliopi Lemos'un Ben Benim, Dünyalar Arasında ve Gölgeler Arasında isimli sergisi için kullanıldı.”

 Kiremit Caddesi Renkli Evleri

Instagram’lık fotoğrafların çekildiği popüler renkli evlerin olduğu cadde. Bunlar restore edilmiş evlerden birkaçı. Fener-Balat’ın bu renkli evlerini, Fener Rum Erkek Lisesi’nden aşağı inen sokakla Kiremit caddesinin kesişiminde görebilirsiniz. Bala'ta gelmişken Fener'i ve Fatih'i keşfe çıkabilirsiniz, bunun için araç kiralama hizmeti alarak hem taksi ya da toplu taşıma külfetine girmemiş olabilirsiniz.

Konum Linki

 Fener Evleri- Haliç Sanat

Haliç Sanat Fener Evleri uzun zamandır kullanışsız ve bakımsız bırakılmış olan yüzyıldan kalan Haliç kıyısındaki 3 yapı İBB Miras’ın restorasyon çalışmaları tarafından restore edilerek sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapılması amacıyla sanatseverlerle buluşturuldu. Sanat galerileri, sergi salonları, atölyeler ve tiyatro gibi sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapmaları amaçlanmış. Haliç 1, Haliç 2 ve Haliç 3 olarak adlandırılan bu yapıları Fener sahil boyunca yürüyerek ziyaret edebilirsiniz.

Fener Evleri- Haliç Sanat giriş ücreti: Ücretsiz.

Açık olduğu saatler: Pazartesi hariç tüm günler: 

Fener Evi 1:Haliç Sanat Konum Linki

Fener Evi 2:Haliç Sanat Konum Linki

Fener Evi 3: Haliç Sanat Konum Linki

Fener semtinde her yapı her bina tarihe tanıklık etmektedir. Fener sokaklarını dolaşabilir, antika dükkanlarını gezebilir, sanat atölyelerini ziyaret edebilir, kafelerinde oturup semtin atmosferinin tadını çıkarabilirsiniz.

 Stevi Stefan Bulgar Kilisesi (Demir Kilise)

Haliç kıyısını süsleyen kilisenin yapımında ton demir kullanıldığı için Demir Kilise olarak da bilinir. Mimari özelliğiyle dünyada tek yüzyıldaki milliyetçi hareketlerden etkilenen Bulgarlar dönemin padişahı Abdülaziz’den, Rumlardan bağımsız olarak kendilerine ait ibadet edebilecekleri bir yer talep etmişler.

Padişah da hem milliyetçilik revaçta olduğundan hem de Rum Ortodoks dünyasını karşısına almamak için inşa için Bulgarlara sadece 3 aylık zaman vermiş. Bulgarlar da ’da kilisenin tüm iskeletini Viyana’da demirden döktürüp Tuna ve Karadeniz üzerinden gemiyle getirtip Haliç kıyısında birleştirmişler. yılında ibadete açılmıştır.

Açık olduğu saatler: Her gün –

Konum Linki

 Antikacılar- Çıfıt Çarşısı

‘Çıfıt’ Osmanlı döneminde Yahudilere verilen isimdir. Çıfıt Çarşısı, Yahudilerin ticaret yaptığı çarşıydı. Şu anda Türk esnafının işlettiği bu çarşıda tarihi izleri yoğun olarak hala görebiliyoruz.

Balat’ın en belirgin yüzlerinden biri buradaki antikacılar. Hem yeni hem eskiden beri olan antika dükkanlarında son zamanlarda açık artırma ile mezatlar düzenleniyor. Bir şey satın almak zorunda olmadan bu mezatlara sadece seyirci olarak da katılabilirsiniz. Mezatların saatleri ve günleri antika dükkanlarına göre değişiyor.  Bu çarşıda gezerken her an bir mezata denk gelebilirsiniz.

Açık olduğu saatler: Haftanın her günü genel olarak arası

Konum Linki

 Merdivenli Yokuş Tarihi Balat Evleri

Yine Instagram’da en çok karşılaştığımız fotojenik lokasyonlardan biri. Balat’ın ünlü merdivenli yokuşu ve UNESCO Kültür Mirası kapsamında restore edilmiş renkli tarihi evleri harika fotoğraflar çekmek için listenize alın.

Konum Linki

“Burada sakince vakit geçirmek, güzel kareler yakalamak için hafta içi günlerini tercih edin ya da hafta sonu sabah erken saatlerde gelin.”

 Tahta Minare Camii

Caddeyi ikiye ayıran konumuyla da dikkat çeken bu cami yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmış. İstanbul’un en eski camilerinden. İlk yapıldığında minaresi tahtadan yapılmış. Bu nedenle adı Tahtalı Camii olarak kalmış. Birkaç restorasyon geçirmiş. Şu andaki  minaresi tuğladan yapılmış.

Konum Linki

 Hz. Cabir Camisi

’lü yıllarda kilise olan yapı 2. Beyazıt döneminde yılında camiye çevrilmiş. Dikkat çeken özelliklerinden biri Kuzey duvarında güneş saati olması.Bu caminin içinde sahabeden Hazret-i Cabir’in kabrinin bulunduğuna inanıldığından seafoodplus.info Camii olarak da biliniyor. 

Konum Linki

 Sancaktar Yokuşu

Yine Instagram’da en sık gördüğünüz iki sokak arasındaki pembe yapılı Balat fotoğrafı tam olarak bu yokuşun başından çekiliyor. Yukardan baktığınızda yolu ikiye ayıran ve denize açılan sokaklarıyla sizi heyecanlandıracak bir kare olacağına emin olun.

Konum Linki

 Ahrida Sinagogu

Yahudilerin mirası olan bu sinagog ’lü yıllarda inşa edilmişt. Balat’taki sinagogların en önemlisi ve en büyüğü. İbadetin devam ettiği Ahrida Sinagogu, Yahudi olmayanlar için ziyarete kapalı.

Açık olduğu saatler: Pazar günleri

Konum Linki

“Çıfıt Çarşısı’nda yürürken Sevda Gazozcusunda eskiyi yad etmek için soğuk bir gazoz içebilirsiniz.”

 Tarihi Agora Meyhanesi

Tarihi Agora meyhanesi yıllık. yılında Rum Kaptan Asteri Dulidis tarafından açıldı. 3 kuşak Dulidis ailesi tarafından işletildi. Burada pek çok Yeşilçam yıldızı ağırlandı, filmleri çekildi. Siz de tarihe tanıklık eden bu atmosferde keyifli bir akşam yemeği yiyebilirsiniz.

Konum Linki

“Yemek için ön rezervasyon yapmayı unutmayın.”

 Balat Kafeleri

Balat’ın nostaljik ortamında güzel bir atmosfer sunan birbirinden renkli konsept kafeleri Balat sokaklarında özellikle Yıldırım Caddesi ve Vodina Caddesi arasında kalan bölgede sağlı sollu olarak görebilirsiniz. Burada çokça yeni nesil kahveciler, renkli pastaneler, kahvaltı ve lezzetli yemekler sunan mekanlar, tarihi turşucular, gazozcular, taş fırın lezzetleri bulabilirsiniz.

Konum Linki