Günümüz toplumunda neyin salkl olduu ve neyin yetersiz olduu ile ilgili olarak abartlm mitler ve yanl bilgiler vardr. Kolesterol sklkla bu yanl söylemlere maruz kalmtr.
Peki, aslnda kolesterol nedir? Kolesterol çamzn youn ve stresli yaamnda salkl olmak için kontrol edilmesi gereken önemli bir salk problemidir. Kolesterolün yüksek çkmas ciddi riskler tamaktadr.
te, kolesterol neden yükselir, kolesterole ne iyi gelir ve kolesterol ilaçlar nelerdir gibi tüm sorularn cevaplar!
Kolesterol, kanda doal olarak bulunan mumsu bir maddedir. Arlkl olarak karacierde üretilen; ancak krmz et, yüksek yal peynir, tereya ve yumurta gibi gdalarda bulunan kolesterol, saln korunmas için çok önemlidir ve sadece kannzdaki seviyenin çok yüksek olmas durumunda bir sorun haline gelir.
Yükselmi kolesterol yaygn bir problemdir ve koroner kalp hastalnn geliiminde bir risk faktörüdür; ancak doktorunuza danmak, salkl bir diyet ve yaam tarzn takip etmek kolesterol seviyelerini düürmeye yardmc olabilir.
Kolesterol, lipoproteinler olarak adlandrlan araçlarla kann etrafnda tanr. ki tip lipoprotein vardr. LDL (düük younluklu lipoprotein) kötü kolesterol türüdür. Kanda çok fazla LDL kolesterol varsa, arterleri yavaça oluturabilir, bu da onlar daha da daraltarak koroner kalp hastalklar riskini artrr. HDL ise (yüksek younluklu lipoprotein), iyi kolesterol türüdür. Ar kolesterolü kan dolamndan uzaklatrmaya yardmc olur ve krld ve vücuttan dar akt karaciere geri döner.
Kolesterol tipik olarak herhangi bir semptoma neden olmaz. Çou durumda sadece acil durumlara neden olur. Bu nedenle kolesterol hangi bölüm bakar diye net bir cevap verilemez. Kolesterol etkin hastalk kontrolleriyle beraber doktorunuz tarafndan ölçülmelidir.
Örnein, bir kalp krizi veya felç, kolesterolün neden olduu hasardan kaynaklanabilir. Bu olaylar genellikle kolesterol arterlerinizde plak oluumuna yol açana kadar gerçeklemez. Plak, arterleri daraltabilir, böylece daha az kan geçebilir. Plak oluumu arteriyel astarnzn makyajn deitirir. Bu ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Kolesterolünüzü bilmenin tek yolu kan testidir. Bu, toplam kan kolesterol seviyesinin litre bana miligramn üzerinde (mg/dL) olmas anlamna gelir. 20 yan doldurduktan sonra doktorunuza bir kolesterol testi yapmasn mutlaka istemeniz gerekir. Ardndan kolesterolün her 4 ila 6 ylda bir tekrar kontrol edilmesi gerekir.
Kolesterolün belirtileri ise aadaki gibidir:
Kalbi kanla besleyen arterler, plak birikmesi nedeniyle yavaça daralabilir. Ateroskleroz ad verilen bu süreç zamanla yava yava ortaya çkar ve hiçbir semptomu yoktur. Sonunda, bir parça plak krlabilir. Bu olduunda, plan etrafnda bir kan phts oluur. Kalp kasna kan akn engelleyebilir veya oksijen ve besinlerden yoksun brakabilir. Bu yoksunlua iskemi denir. Kalp hasar gördüünde ya da kalbin bir ksm oksijen eksiklii nedeniyle ölmeye balarsa buna kalp krizi denir.
Yüksek kolesterol salksz bir yaam tarz nedeniyle olabilir. Diyet ve yaam tarz vücudumuzdaki ya miktarn etkileyebilir. te kolesterol düzeyinizi artrabilecek nedenler:
Konu kolesterol olduunda yaama biçimimiz genetik yapmz etkileyebilir. Örnein, doymu ya oran yüksek bir yemek, kolesterol seviyesini artran baz genleri deitirmeye yardmc olabilir. Baz tbbi durumlar ve reçeteli ilaçlar da kolesterol seviyenizi etkileyebilir. Özellikle, salksz kan yalarnn (kolesterol ve trigliserid düzeyleri) ortak bir nedeni vardr:
Yüksek kolesterol kaltsal olabilir. Ebeveynlerinden biri, bir erkek ya da bir kz kardein yüksek kolesterol hastal varsa, siz de olabilirsiniz. Kan yalarn etkileyebilecek ’ün üzerinde gen vardr ve bunlarn vücutta nasl metabolize olduu tam olarak bilinmemektedir. Bazen sadece bir hatal gen kolesterolü tehlikeli seviyelere çkarmak için yeterlidir ve bazen yüksek kolesterol birçok genin küçük etkilerinden kaynaklanr.
Lipoprotein paneli ad verilen bir kan testi kolesterol seviyenizi ölçebilir. Testten önce, 9 ila 12 saat boyunca oruç tutmanz (bir ey yemeyin ya da su içmeyin) gerekir.
Total kolesterol – kannzdaki toplam kolesterol miktarnn bir ölçüsüdür ve kolesterol çeitleri arasnda ki tipi – düük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterol ve yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterolü içerir.
HDL olmayan – bu say toplam kolesterolünüz HDL’nizi azaltr. HDL’niz, LDL ve VLDL (çok düük younluklu lipoprotein) gibi dier kolesterol türlerini içerir. Kolesterol saylar desilitre bana miligram cinsinden ölçülür (mg/dL). Aada yanza ve cinsiyetinize göre salkl kolesterol düzeyleri listelenmitir:
19 yanda veya daha genç olan herkes:
Kolesterol Salkl Seviye Türü
Toplam Kolesterol mg / dL’den az
HDL Olmayan mg / dL’den Az
LDL mg / dL’den az
HDL 45mg / dL’den fazla
Erkekler 20 yandan büyükler:
Kolesterol Salkl Seviye Türü
Toplam Kolesterol ila mg / dL
HDL Olmayan mg / dL’den Az
LDL mg / dL’den az
HDL 40mg / dL veya daha yüksek
20 ya ve üstü kadnlar:
Kolesterol Salkl Seviye Türü
Toplam Kolesterol ila mg / dL
HDL Olmayan mg / dL’den Az
LDL mg / dL’den az
HDL 50mg / dL veya daha yüksek
Sağlıklı yetişkin bir bireylerde kalp ve damar hastalılarının oluşum riskini azaltmak için HDL kolesterolünün kandaki seviyesi kadınlarda 40 mg/dL ve erkeklerde 50 mg/dL’nin üzerinde olmalıdır. HDL düzeyinin kanda tek başına yüksek olması yeterli değildir. Aynı zamanda LDL kolesterolünün mg/dL ve total kolesterol seviyesinin de mg/dL altında bulunması gerekir.
HDL kolesterol düşüklüğü nedenleri;
HDL kolesterolün kandaki seviyesinin düşük olmasıyla birlikte, kanda LDL kolesterol seviyesi yükselir. LDL kolesterol kanda kolesterolün depolanmasını sağlayan kolesterol çeşididir. LDL kolesterolün kanda yükselmesi birçok ciddi kalp damar hastalığının oluşmasını sağlar. HDL kolesterolün düşük çıkmasının çeşitli nedenleri olabilir. Bunlar:
- Ailesel olarak hiperlipidemi yani kan yağlarının yüksek olması durumu,
- Şeker hastalığı,
- Yüksek tansiyon,
- Pankreas iltihabı,
- Tiroit bezinde yetersiz çalışma,
- Çeşitli karaciğer ve böbrek hastalıkları,
- Sigara tüketimi,
- Yaşlılık,
- Yanlış beslenme alışkanlıkları,
- Fazla kilolar şeklinde sıralanabilir. Ayrıca Türkiye’de genel olarak HDL kolesterol seviyesi düşüktür.
HDL kolesterol yüksekliğinin nedenleri;
Kanda HDL kolesterol seviyesinin yükselmesi beraberinde LDL kolesterol seviyesinde düşüklük meydana getirir. Bu sebeple kalp damar sağlığı korunmuş olunur. HDL kolesterolün yüksek çıkması iyi bir durumdur. Birazdan sıralayacağımız HDL kolesterol yüksekliğinin nedenlerini, HDL kolesterolü düşük olan kişiler uyguladığında HDL kolesterol seviyeleri yükselecektir. İşte nedenler:
- Sigara tüketiminin olmaması
- Vücudun fazla kilosunun bulunmayıp ideal şeklinde olmasıdır.
- Hareketli yaşam tarzı
- Omega-3 yönünden zengin beslenme
EOS nedir? EOS kan değeri kaç olmalıdır? Düşüklüğü ile yüksekliği nedenleri ve belirtileriHDL kolesterol düşüklüğü belirtileri;
HDL kolesterolün düşük olması ile birlikte LDL kolesterol yükselir bu nedenle ortaya kalp damar sistem ile ilgili belirtiler ortaya çıkar.
Göz kapaklarının alt kısmında kolesterolün birikmesinden dolayı oluşmuş olan yapılar görülebilir.
- Göğüs ağrısı
- Bulantı
- Aşırı yorgunluk
- Nefes darlığı
- Sırt, üst karın boşluğu, çene ve boyun bölgelerinde ağrı
- Ayaklarda ve ellerde uyuşukluk, soğukluk hissi
- Aktivite ya da egzersiz yapıldığında ayaklarda ağrı hissi
- Ayak tırnaklarında kalınlaşma
- Ciltte solgunluk
- Yaraların geç iyileşmesi
HDL kolesterol yüksekliğinin belirtileri;
HDL kolesterolünün yüksek olması istenilen bir durumdur. HDL kolesterolünün yüksek olması halinde vücudun bir ihtiyacı olan kolesterol damarlarda birikmeden karaciğere gönderilir. Kanda birikmesine izin vermeyen ise HDL kolesteroldür. HDL kolesterolü yüksek olan kişiler rahat bir şekilde hareket edebilir, kalp damar hastalıkları ve bu hastalıklara bağlı olan rahatsızlıkları yaşamazlar. Sağlıklı ve rahat hareket edebilirler. Elbette bunun sürdürülebilir olması için hareketi yaşam tarzı benimsenmelidir. Doğru ve yeterli beslenme sağlanmalı ve sigara tüketilmemelidir.
Kalp damar hastalıklarından korunmada, kolesterol değerlerinin belli bir seviyede tutulmasının önemi giderek daha fazla vurgulanır hale geldi. Total kolesterol değerlerinin uzun bir süredir eskisi kadar önemsenmediği son yıllarda, iyi kolesterol HDL’nin yüksek olmasının koruyucu olduğu vurgulandı.
Söylenenlere göre iyi kolesterol ne kadar yüksek olursa kötü kolesterol LDL’nin etkisinden o derece korunuyorduk. Ancak son yıllarda bilim adamları iyi kolesterolünüz ister 90 gibi çok yüksek bir oranda çıksa da artık bunun çok önemli olmadığını savunarak, önemli olanın LDL’yi mümkün olduğunca düşük tutmak olduğunu söylüyor .
Kolesterol değerleriyle ilgili son olarak bildiğimiz neler değişti?
HDL kolesterolün yüksekliğinin çok iyi olduğunu biliyoruz. Ama bunun LDL’nin olumsuz etkilerini tamamıyla ortadan kaldırmadığının da farkındayız. Kalp hastası olmuş ya da kalp hastası eşdeğeri problemleri olan örneğin felci olan, şeker hastalığı bulunan kişilerde başlangıç kötü kolesterolü olsa bile onlara ilaç verme taraftarıyız. Çünkü giderek öğreniyoruz ki kolesterol ilaçlarının LDL kötü kolesterolü düşürmenin ötesinde iyi bilemediğimiz başka etkileri de var vücutta. Vücutta, yangı diye adlandırdığımız inflamasyona olumlu etkisi var. Belki kanın pıhtılaşma mekanizmalarına çok iyi anlamadığımız olumlu etkileri var.Gerek hipertansiyon konusunda gerekse kolesterol değerlerinde önerilen değerlerin giderek düştüğünü görüyoruz. Bir anlamda kan ve tansiyon değerlerimizle ilgili sayıların acımasızlaştığını söyleyebilir miyiz?
Kesinlikle söyleyebiliriz. Biz tıp fakültesinde öğrenciyken toplam kolesterol değeri miligramın altındaysa bir sıkıntıya yol açmadığı düşüncesindeydik. Oysa sonradan öğrenmeye başladık ki kolesterol değerlerinin normali çok çok daha düşük. Bir çoğumuz artık özellikle kalp hastalarında ve yüksek riskli grupta LDL’yi 70’in altına indirmeyi istiyoruz.Peki eğer hastalığı yoksa önerilen, ideal LDL değerleri nedir?
Eğer gerek efor testiyle gerekse anjiyoyla saptanmamış bir kalp hastalığı yoksa bu tip kişilere birincil korumada ilaç tavsiye ederken çok dikkatliyiz. İlaçtan önce mutlaka yaşam tarzı değişikliği, egzersiz, doğru beslenme ve kilo verme, yağsız yeme gibi tavsiyelerde bulunuyoruz. Genel olarak herkeste ’un altında olsun istiyoruz. LDL oranının önemi kişiden kişiye değişmekte. Bunun için kişinin genel bir risk değerlendirmesini yapıyoruz.Risk değerlendirmesi nasıl yapılıyor?
Örneğin 43 yaşında bir hanım. Zayıf, sigara içmiyor, hiç olmazsa biraz olsun yürüyüş yapıyor, aktif bir yaşamı var. Babasına baktığınız zaman 75, annesi 73 yaşında hâlâ hayatta. Risk açsından yoğun bir aile hikâyesi yok. Biz şimdi bu hanımın LDL kolesterolü , total kolesterolü diye buna ilaç vermemize gerek yok. Bu hanımın 10 yıl içinde kalp hastası olma ihtimali düşük. Bu olasılık yüzde3 - 5 civarında.Ona verebileceğimiz ilaçla sağlayacağımız mutlak risk azalması çok düşüktür. Onun için bu tip kişilere ilaç tavsiye etmiyoruz. Buna karşılık 45 yaşında bir erkek. Hâlâ sigara içiyor. Tansiyonu ’e Normalde olması gerektiğinden kilolu ve özellikle göbek çevresinde kilosu var. Şekeri Babası 56 yaşında kalp krizi geçirmiş. Bu tip kişilerin üzerinde çok çalışıyoruz. Yaşam tarzı değişikliğine gitsin, sigarayı bıraksın vs. diye. Bu takip sırasında başarılı olamıyorsa ve LDL kolesterolü ’sa bu kişiye statin dediğimiz ilaçlarla birlikte aspirin veriyoruz. Biliyoruz ki bu ilaçlarla o riski düşürebiliriz ve 10 yıl sonra kalp hastası olma riskini yüzde 15’lerden yüzde 5’lere düşürebiliriz.
Aile öyküsü olan kişi için tansiyon değerlerini sınır olarak ’e 80 olarak veriyorsunuz. Kolesterol değerleri için ne öneriyorsunuz?Genellikle riski yüzde 10’un üstüne çıkmış olanlarda LDL’yi ’ün altına indirmek istiyoruz.
Kolesterolü düşürmede ilaçların etkisi ne kadar?Bugün artık yüzde 50 oranında kötü kolesterolü düşüren ilaçlar var ve bunlar yan etkileri çok az olan güvenilir ilaçlar.
FACEBOOK'TA PAYLAŞ TWITTER'DA PAYLAŞ
Total kolesterol, LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid düzeyleri için önerilen değerler:
Düzey | Total kolesterol | LDL kolesterol | HDL kolesterol* | Trigliserid |
Normal | < mg/dl | < mg/dl | Erkeklerde >40 mg/dl Kadınlarda >50 mg/dl | < mg/dl |
Sınırda yüksek | mg/dl | mg/dl |
| mg/dl |
Yüksek | > mg/dl | mg/dl | >60 mg/dl | > mg/dl |
Çok yüksek |
|
|
| > mg/dl |
*HDL kolesterol düşüklüğü için erkek ve kadınlarda farklı değerler vardır. Kadınlarda 50 mg/dl, erkeklerde 40 mg/dl’nin altında olması durumunda HDL kolesterol düşüklüğünden bahsedilmektedir.
Referans: TKD Lipid Çalışma Grubu. seafoodplus.info Son erişim tarihi: 14 Temmuz
Yksek Kolesteroln Sebebi Nedir?Kolesterol Değerlerine Hangi Sıklıkla Baktırılmalıdır?