E-Posta
KUDUZ
Konuyu Hazırlayan: seafoodplus.info Doğrucan
Kuduz; hasta hayvanın ısırması sonucu, enfekte tükürüğün bütünlüğü bozulmuş deri yada mukozalara teması yoluyla bulaşan ve akut beyin iltihabı sonucu ölümle biten bir virus hastalığıdır. |
Kuduz Hangi Hayvanlardan Bulaşır?
Kuduz; çakal, kurt, tilki, kokarca, sırtlan, ayı, yarasa gibi doğadaki tüm vahşi memeliler ve eğer aşılanmamışlarsa köpek, kedi, inek, eşek gibi evcil memeli hayvanlar arasında varlığını sürdürür. Bu hayvanlar tarafından ısırılan insanlara bulaşarak hastalık oluşturur. Sanıldığının aksine sincap, sıçan, fare, hamster gibi kemirgen hayvanlar ve tavşanlar taşıyıcı değildir ve bu hayvanlar tarafından ısırılma bir risk oluşturmaz. |
Kuş, yılan, balık, kaplumbağa, kertenkele ve böceklerde asla kuduz virüsu bulunmaz. Yarasa hariç bütün hayvanlar enfeksiyonun sonucu olarak ölürler. Kan emici yarasalarda virüs tükürük bezlerine yerleşir ve onları hasta etmez fakat diğer hayvanlara ve insanlara bulaştırabilir. |
Kuduz Olan Hayvan Nasıl Anlaşılır?
Hastalığın gidişatına göre üç farklı safhası vardır: prodromal başlangıç dönemi, saldırgan dönem ve felç dönemi. Hastalık belirtileri ortaya çıktıktan gün sonra hayvan ölür. Başlangıç dönemi gün sürer. Davranış bozuklukları olur ve beden ısısı artar. Hayvan ısırık bölgesini yavaş yavaş ısırmaya ve tırmalamaya başlar. |
Saldırgan dönem 2-4 gün sürer. Kuduz kedi ve köpek başlarda ürkek ve korkak olur, yabancı cisimlere karşı ilgisi artar. Alışık olmadığı gıdaları yeme isteği olur.İştah azalır buna karşın su içme isteğinde belirgin bir artış görülüseafoodplus.info hayvan sık sık idrar yapar, yara yerini kaşır. Gözlerde irileşme ve kızarıklık olur. Hasta hayvanlar loş yerlere saklanmayı sever. Kediler dolap ve kanepe altlarına saklanır.. Bilinç giderek kaybolur ve hırçınlaşarak her şeye karşı olur. Sahibinin emirlerini dinlemez. Her önüne gelen canlıyı bu arada sahibini de ısırır. Köpekler evi terk ederek bir daha geri dönmez. Ağızda bol salya akar. Maksatsız havlama ve miyavlama dikkati çeker. Normalde köpeklerden çok korkan kediler, kuduz hastalığında çekinmeden köpeklere saldırırlar. Tilkilerde korkmadan meskun mahallere gelerek buradaki kedi, köpek ve diğer canlılara saldırarak ısırırlar.
Felç dönemi 2-4 gün sürer. Hastalık ilerledikçe öncelikle ısırılan organdan başlayan ve daha sonra tüm vücutta felçler meydana seafoodplus.infoası değişir ve salyası belirgin olarak artar. Hayvan rahat hareket edemez,dengesini kaybeder, zig-zag çizerek yürür ve daha sonra yere düşer. Tam felç gelişmesinden sonraki gün içerisinde hayvan ölüseafoodplus.info belirtiler ortaya çıktıktan sonra tedavisi yoktur. Kuduza yakalanmış hayvanlar 1 hafta içinde mutlaka ölürler. |
Kuduz Hastalığının Bulaşma Şekli?
Virus, vücuda girdiği yerde bulunan sinirler yoluyla beyine gider, yerleşir ve orada çoğalır. Virusun vücuda girmesi ile hastalığın ortaya çıkması arasındaki süreye Kuluçka Dönemi denir. Genel olarak kuluçka süresi insanlarda haftadır Hayvanların virusu bulaştırıcılık süresi de değişkenlik göstermektedir. Kedi ve köpekler klinik semptomların başlamasından 3 ile 10 gün öncesine kadar virusu bulaştırabilirler.
İnsanlarda Klinik Bulgular
Kuluçka süresi, ısırık yerinin beyine yakınlığı, ısırığın şiddeti, ısırık yerinin sinir uçlarından zenginliği ve vücuda giren virus miktarı ile ilgilidir. Beyine yakın, özellikle kafadan ve ağır ısırılmalarda kuluçka süresi kısalırken kol ve bacaklardan ve hafif ısırıklarda uzamaktadıseafoodplus.info süre 5 günle 1 yıl arasında değişir genellikle gündüseafoodplus.infoüs alındıktan sonra eğer gerekli tedavi zamanında yapılmasa hastalık belirtileri 2 safha olarak görülür:
İnsanlarda başlangıç olarak iştahsızlık, kırgınlık, yorgunluk, ateş görülüseafoodplus.infoırık bölgesinde ağrı ve duyu kaybı görülür ki kuduza özgü ilk belirti budur. Daha sonra huzursuzluk, aşırı korku hali, saldırganlık, uykusuzluk, psikiyatrik bozukluklar ve depresyon ve bunlara eşlik eden öksürük, boğaz ağrısı, titreme, karın ağrısı, bulantı-kusma, görülebilir. | |
Nörolojik bulgular olarak Hiperaktivite, oryantasyon bozukluğu, hayal görmeler, sara krizleri, tuhaf davranışlar, ense sertliği, hızlı ve sık nefes alıp verme, salya artımı ve felçler daha sonra ortaya çıkar. |
Hiperaktivite atakları karakteristik olarak dakika süreyle ve aralıklı olarak görsel ve işitsel bir uyarı sonucu meydana gelmekte ve kendisini saldırganlık, kendi kendine ve etrafındakilere vurma, koşma, ısırma şeklinde göseafoodplus.infoarın yaklaşık olarak yarısı ataklar döneminde su içmek istemekte ve su içme teşebbüsü sırasında boğaz kaslarının kasılması nedeniyle kişide tıkanma, boğulma hissi ortaya çıkmaktadır ve hastalarda hidrofobi (sudan korkma) gelişmektedir. Ataklar arasındaki dönemde hasta genellikle kendindedir ve bilinci yerindedir.
Nörolojik belirtilerin gelişmesinden 7 gün sonra koma hali gelişir ve sonunda hasta yaşamını kaybeder.
Kuduz Veya Kuduz Şüpheli Bir Hayvan Tarafından Isırılan Bir İnsanda Yapılması Gerekenler
Şüpheli bir hayvan tarafından ısırılan kişinin yarası sabunlu ya da deterjanlı su ile bolca yıkanmalıdır. Çok basit gibi görülen bu uygulamanın özellikle yüzeysel yaralarda riski % 90 oranında azalttığı saptanmıştır. Yaraya bir antiseptik ( % lik alkol, iyodin v.b ) uygulanmalıdır
Isırık yarasının beyine yakınlığı virusun beyine ulaşması açısından önemlidir. Yara bölgesi beyine yakın ise en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Diğer bölge ısırıklarında bu süre saat en fazla 72 saat olmalıdır.
Sağlıklı bir görünümü olan köpek, kedi veya diğer bir evcil hayvan insanı ısırdığında, o hayvan hemen yakalanmalı ve 10 gün boyunca gözlem altında tutulmalıdıseafoodplus.info süre içinde hayvanda kuduz görülmezse, Korkulacak bir şey yok demektir.
Kuduz şüphesi olan hayvan yakalanıp gözlem tında tutulamıyorsa veya yapılan testler pozitif çıkarsa kısa süre içinde tedaviye başlanmalıdır.
Kuduz serumu gerektiren vakalarda sabunla yıkadıktan sonra yara içine ve etrafına hesaplanan dozda immunglobulin yada serumun enjekte edilebilen en fazla miktarı (hatta mümkünse tümü) enjekte edilmelidir. Eğer ısırık çok büyükse ve yaraya dikiş atmak zorunlu ise yara dudakları etrafına mutlaka kuduz serumu ve immunglobulini uygulanarak dikiş atılmalıdır.
Temas sonrası uygulamada yara bakımı ve kuduz serumu uygulamasından sonra aşılamaya geçilmelidir. Aşılamada mutlaka bağışıklama gücü yüksek, uygulaması kolay ve en önemlisi nörolojik yan etkileri olmayan hücre kültürü aşıları kullanılmalıdır. Ülkemizde hücre kültürü aşısı olarak HDCV(Human Diploid Cell Vaccine) ve VERO (Verorab) bulunmaktadır. Her iki aşının da bağışıklama gücü ve yan etki açısından hiçbir farkı yoktur. Üretimlerinde aynı aşı suşu kullanıldığı için birbirlerinin yerine kullanılabilirler ya da zorunlu hallerde aşılamaya birisi ile başlayıp diğeri ile devam edilebilir.
Kuduz aşısı 0., 3., 7., , ve 28 günlerde 5 doz olmak üzere intramuskuler yoldan ve mutlaka deltoid adaleden bebeklerde ise uyluğun anterolateral kısmından yapılmalıdır. Aşılama şemasına uygun olarak yapılan aşılama ile % oranında başarı sağlanmaktadır. Bu aşılar ile şimdiye kadar aşılama ve acil müdahale şemasına uygun olarak sürdürülen tedavilerde hayatını kaybeden kuduz olgusuna rastlanmamıştır. Her iki tip aşının uygulanmasında çok nadir olarak aşı yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş gibi bilinen aşı yan etkileri görülebilir. |
Bulaşma Öncesi Aşılama Yapılabilir mi?
Bulaşma öncesi aşılamanın önerildiği risk altındaki kişiler şunlardır; veteriner hekimler, enfeksiyon hastalıkları ile ilgili laboratuar personeli, kuduz vakalarına bakmakla görevli özel bölümlerde ve kornea nakli yapılan bölümlerde çalışan hastane personeli, kuduza hassas evcil hayvanlar ile devamlı teması olanlar.
Bulaşma öncesi aşılama uygulaması için 0., 7., günlerde toplam üç doz aşı uygulanması seafoodplus.infoılacak aşıların mutlaka hücre kültürü aşıları olması (HDCV ve Verorab) gerekmektedir.
Bu uygulama, virusla temas halinde kuduz serumu uygulanması gereksinimini ortadan kaldırmakta ve uygulanacak aşı sayısını azaltmaktadır. Temas öncesi şemaya göre aşılanmış bir kişiye virüsle temas olasılığı halinde 0. ve 3. günlerde uygulanacak 2 doz rapel aşı yeterli olacaktır.
Korunmak için Bunlara Dikkat Edin
|
Kuduz, kuduz hastalığı olan hayvanların salyasıyla insanlara bulaşan ölümcül bir virüstür. Kuduz virüsü genellikle kuduz olan hayvanın insanı ısırması ile kişiye bulaşır. Kuduz virüsü bulaşması durumunda belirtiler geç fark edildiği için hastayı kurtarmak için de geç kalınmaktadır. Ancak kuduz virüsüne maruz kalınması durumunda kişi derhal tedavi görürse kolayca geçmektedir. Bu durum tedavi edilmezse, ölümcül bir sonuç doğurur. Kuduz aşısı devlet ve özel hastanelerde yapılabilir. Bu aşı kuduz hayvanı ısırmadan önce veya sonra vurulabilir. Kuduz aşısı koldan kas içine yapılan bir aşıdır. Bu aşı vurulmadan önce veya vurulduktan sonra alkol alınmaz.
Kuduz aşısı, enfeksiyonu önlemek için hayvan ısırdıktan mümkün olduğunca hemen sonra vurulmalıdır. Doktor öncellikle ısırığın olduğu yeri en az 15 kez su ve sabunla yıkayacak ve ardından kuduz aşısı tedavisine başlayacaktır.
Kuduz Nedir?
Kuduz çok ciddi bir hastalık olup virüs yoluyla bulaşmaktadır. Kuduz esas olarak bir hayvan hastalığıdır. Kuduz hayvanı tarafından ısırılan kişilere kuduz aşısı uygulanmaktadır.
İlk başlarda belirti olmasa da ısırıktan haftalar hatta yıllar sonra ağrı, halsizlik, baş ağrısı ve ateş gibi belirtiler yaşanır. Bu belirtileri nöbet geçirme, halüsinasyonlar ve felç takip edebilir.
Kuduz Bulaştıran Hayvanlar Nelerdir?
Hem yabani hem de evcil hayvanlar kuduz virüsü bulaştırabilir. Kuduz bulaştıran yaygın hayvanlar şunlardır:
Kuduz Nasıl Tedavi Edilir?
Kuduz hastalığının tedavisi kuduz aşısı ile yapılır. Bu aşılar köpek veya yarasa ısırığı sonrasında veya öncesinde kuduz yayılmasını önlemek için kullanılmaktadır. Kuduz aşısı, kuduz riski yüksek kişilere yapılmaktadır. Kuduz virüsü bulaştığından şüphelenen kişi, örneğin köpek tarafından ısırlan kişi kuduz aşısı olmalıdır.
Hayvan Isırdıktan Sonra Kuduz Aşısı
Eğer kişi kuduz hayvan tarafından ısırıldıysa, kuduz hastalığını önlemek için kuduz aşısı olunur. Aşının gerekli olup olmadığına doktor karar verir.
Eğer önceden aşı olunmadıysa, 4 doz aşı olunur. İlk doz alındıktan sonra diğer dozların alımı şu şekilde olur:
Ayrıca, vücudunuzun virüsle daha hızlı savaşmasına yardımcı olmak için ilk dozla birlikte Rabies Immune Globulin adlı bir aşı da olabilirsiniz.
Eğer önceden kuduz aşısı olduysanız, hayvan ısırmasından sonra 2 doza ihtiyacınız olacaktır. (ilk dozu hemen alındıktan sonra (ilk dozdan 3 gün sonra) ikinci bir doz alınacak). Bu durumda Kuduz İmmün Globulin aşısına ihtiyacınız olmayacak.
Siz veya ailenizden herhangi birinin kuduz aşısı olması gerektiğini düşünüyorsanız, bir doktora danışmalısınız.
Kuduz Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?
Kuduz aşısı yan etkileri genellikle hafif olup birkaç gün içinde yok olmaktadır. Bu belirtiler şunlardır:
Bu yan etkiler kısa sürede herhangi bir problem olmadan geçer. Şiddetli reaksiyonlar oldukça nadir görülmektedir.
Kuduz Aşısının Nadir Görülen Yan Etkileri
Kimler Kuduz Aşısı Olmalıdır?
Kuduz aşısı, kuduz ile temasta olup yüksek risk taşıyan kişiler için önerilmektedir. Şu kişiler kuduz aşısı olmalıdır:
Kuduz aşısı 3 doz verilmektedir. İkinci doz ilk dozda 7 gün sonra ve üçüncü doz ise ilk dozdan 21 veyahut 28 gün sonra verilmektedir.
Kuduz aşısı kaç yıl korur? Kuduz aşısının koruma süresi ortalama 1 yıldır.
Kuduz, içerisinde bulunduğumuz yüzyılda nadir rastlanan, fakat bulaştığı bünyede beyin ve sinirlere ciddi zarar veren bir enfeksiyondur. Taşıyıcı bir hayvan tarafından ısırılmak, kuduzun en sık görülen bulaşma şeklidir. Bahsettiğimiz hayvan, çoğunlukla köpek olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kuduz, bilhassa Asya, Afrika, Orta Amerika ve Güney Amerika olmak üzere, dünyanın her bölgesinde görülebilir.
Kuduz, semptomlar baş gösterdikten sonra geri dönüşü çok zor ve neredeyse ölümcül bir hastalıktır. Belirtiler ortaya çıkmadan önce başlanan tedavinin başarı oranı ise oldukça yüksektir. Ayrıca kuduzun aşısı da mevcuttur.
Kuduz hastalığı riski ile karşı karşıya olanlar, vakit geçirmeden kuduz aşısı olmalıdır. Aşağıdaki ve benzeri durumlarda, kuduz aşısı yaptırmayı düşünebilirsiniz:
Her ne kadar kuduz, aşısı olan bir hastalık da olsa ve kişi kuduz aşısı yaptırmış da olsa, yine de kuduz hastalığına karşı alması gereken önlemleri hafifletmemelidir. Kuduz taşıyıcısı olma ihtimali bulunan bir hayvanla temasa girildiğinde, kuduz aşısı yapılmış dahi olsa en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
Kuduz, bütün memeli canlılarda görülebilir. Fakat bu hastalığın en çok görüldüğü hayvanlardan başlıcaları şunlardır:
Kuduz hastalığı, hayvandan insana ısırık ya da tırmıklama yoluyla geçer. Bulaşmaya neden olan, hayvanın salyalarıdır. Salyanın açık bir yarayla, ağız ya da gözle teması da bulaşma yolları arasındadır.
Kuduz, salya transferi yoluyla bulaşan bir hastalık olduğu için, kesiksiz ya da yarasız derinin temasıyla bulaşmaz. İnsandan insana bulaştığı da vaki değildir.
Kuduz riski olan bir bölgede bulunduğunuzda:
Bunların tedbirlere ilaveten, varsa evcil hayvanınızın ve çiftçilikle uğraşıyorsanız hayvanlarınızın aşılarını ihmal etmeyin.
Kuduz riski bulunan bir bölgede hayvan tarafından ısırıldığınızda ya da tırmıklandığınızda vakit kaybetmeden yapmanız gerekenler şunlardır:
Kuduz taşıyıcısı olma ihtimali bulunan bir hayvan tarafından ısırılmanız ya da tırmıklanmanız durumunda, kuduz virüsünden etkilenmemek adına uzman bir hekim tarafından muayene edilmeniz gerekir. Semptom gözlenmeyen hastalara, vaka bildirildiği anda yapılacak ilk müdahale şunları içerir:
Kuduz tedavisine, ısırılma ya da tırmıklanma hadisesi gerçekleştikten sonra, mümkün olan en kısa sürede başlanmalıdır.
Herhangi bir tedavi alınmaması halinde kuduz enfeksiyonu, vakadan sonraki 3 hafta ile 12 hafta arasında belirtilerini göstermeye başlar. İlk semptomlar şunlardır:
İlk semptomları, birkaç gün sonra şu belirtiler takip eder:
Belirtiler görülmeye başladığı andan itibaren kuduz neredeyse ölümcül bir hastalıktır ve geri dönüşü imkansıza yakındır. Bu andan itibaren hekimin odak noktası, hastanın çektiği acının azaltılması olacaktır.
Anadolu Ajansı’na konuşan ve Türkiye ile dünyadaki kuduz görülme sıklıklarına ilişkin bilgileri paylaşan Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Bülent Cengiz, şunları kaydetti:
"Ülkemizde yılda yaklaşık bin kuduz riskli temas oluyor. Sağlık Bakanlığımız bu aşıları ve serumları ücretsiz olarak uyguluyor, hastaların takipleri yapılıyor. Dünyada yılda yaklaşık 36 bin kişi kuduz nedeniyle kaybediliyor, bunlar Asya ve Afrika ülkelerinde. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, ülkemizde de yılda 1 veya 2 kuduz vakası görülüyor. Kuduz virüsü vücuda girmiş olsa bile erken uygulanacak önlemlerle, aşı ve serumla bu öldürücü hastalığı önleyebiliyoruz. Bu açıdan dikkatli olunması önem taşıyor."