Küçükbaş Hayvanın Zekatı

Arama:     

Koyunun beş nisabı vardır:

1) Kırk koyun; zekâtı bir koyundur. Koyunların sayısı kırka ulaşmadıkça, zekât farz olmaz.

2) Yüz yirmi bir koyun; zekâtı iki koyundur.

3) İki yüz bir koyun; zekâtı üç koyundur.

4) Üç yüz bir koyun; zekâtı dört koyundur.

5) Dört yüz ve ondan yukarısıdır; bu nisaba ulaştığında yüz tane yüz tane olarak hesap edilmeli ve her yüz koyun için bir koyun zekât verilmelidir. Zekât olarak verilecek koyunun bizzat aynı koyunların içinden olması gerekmez, başka bir koyun verileceği gibi koyunun kıymetince para da verilirse yeterlidir

İki nisap arasında kalan koyunlar için zekât gerekmez. Buna göre koyunlarının sayısı birinci nisap olan kırktan fazla olup, ikinci nisaba yani yüz yirmi bir koyuna ulaşmayan kimse, yalnızca kırk koyun için zekât vermelidir, fazlası için zekât gerekmez. Sonraki nisaplar için de hüküm aynen geçerlidir.

Nisap miktarına ulaşmış olan deve, sığır ve koyunlar için zekât vermek farzdır; ister hepsi erkek olsun, isterse dişi veyahut erkek ve dişi olarak karışık olsun hüküm aynıdır.

Zekât verme bakımından sığır ile manda aynı cinsten sayılır. Yine zekâtı verilecek develerin Arap ve acem devesi olması arasında fark olmadığı gibi keçi, koyun ve şişek de aynı cinsten olduklarından dolayı zekâtlarında fark yoktur.

Zekât olarak verilen koyunun, farz ihtiyat gereği en az iki yaşına girmiş olması gerekir; ama koyun yerine keçi verilecek olursa, ihtiyat gereği üç yaşına girmiş olmalıdır.

Zekât olarak verilecek koyunun fiyatı diğer koyunlardan biraz düşük olursa, sakıncası yoktur. Fakat diğer koyunlardan daha değerli olanını vermesi daha iyidir. Deve ile sığırda da hüküm böyledir.

Ortak olan birkaç kişiden hangisinin hissesi ilk nisap miktarına ulaşırsa zekâtını vermelidir. Hissesi ilk nisaba ulaşmayan kimseye ise zekât farz değildir.

Eğer bir insanın değişik yerlerde devesi, sığırı ya da koyunu olur ve birlikte sayıları nisap miktarına ulaşırsa, onlardan zekât vermesi gerekir.

Sahip olduğu deve, sığır veya koyun, hasta ve kusurlu olsa bile zekâtları verilir.

Sahip olduğu deve, sığır ve koyunların hepsi has-ta, kusurlu veya yaşlı olursa, zekât, onların arasından verilebilir. Fakat onların hepsi sağlam, kusursuz ve genç olurlarsa, zekât olarak hasta, kusurlu ve yaşlı bir hayvan verilemez. Hatta onlardan bazısı sağlam, bazısı hasta, bir grubu kusurlu başka bir grubu kusursuz, bir miktarı yaşlı bir miktarı genç olsa bile, farz ihtiyat gereği sağlam, kusursuz ve genç olan hayvan zekât olarak verilmelidir.

Eğer on birinci ay dolmadan önce elinde bulunan sığır, koyun ve deveyi başka bir şeyle veyahut nisap miktarında olan bu hayvanları nisap miktarındaki aynı cinsten olan bir başka hayvanla değiştirirse, üzerine zekât farz olmaz. Meselâ, kırk koyun verip, başka bir kırk koyun alınca, zekât gerekmez. Elbette bu iş zekâttan kaçmak için olmamalıdır. Eğer zekâttan kaçmak için olursa ve her ikisinin de menfaati aynı olursa, örneğin her ikisi de süt veren koyun olursa, farz ihtiyat gereği zekâtını vermelidir.

Sığır, koyun ve deveyi zekât olarak vermesi gereken bir kimse, onların zekâtını başka bir cinsten verirse, sayıları nisap miktarından aşağıya düşmedikçe her yıl onlardan zekât vermesi gerekir. Eğer zekât olarak onların içinden bir hayvan verir ve nisaptan aşağıya düşerse, zekât, onun üzerine farz olmaktan çıkar. Meselâ, kırk koyunu olan bir kimse, onların zekâtını başka bir maldan verirse, koyunlarının sayısı kırktan aşağı düşmedikçe her yıl için bir koyun zekât vermelidir. Fakat onların içinden verirse, sayıları kırka ulaşmadıkça zekât farz olmaz.

B. İKİNCİ ŞART: HAYVAN SAYISININ NİSAP MİKTARINA ULAŞMIŞ OLMASI

5. HAYVANLARDA ZEKATIN NOKSAN OLMASININ SEBEPLERİ

Nevevı daha sonra hayvanların zekatında noksanlığın sebepleri konusunu ele almaya başlamıştır ki bu sebepler beş tanedir: Hastalık, kusurlu olması, erkek olması, küçük olması, türünün kalitesiz olması.

a-b. Hasta ve kusurlu hayvanlar

Hasta ve kusurlu hayvan ancak kendisi gibi hasta ve kusurlu olan hayvanların zekatı için alınabilir [başka şekilde alınamaz.]

Hasta olan ve satım akdinde satıcıya geri verilecek derecede kusurlu bulunan bir hayvan zekat [memuru tarafından] zekat olarak alınamaz. Çünkü Yüce Allah şöyle buyurmuştur: Ey iman edenler! Kazandıklarınızın iyilerinden ve yerden sizin için çıkardıklarım~zdan Allah yolunda harcayın. Kendinizin göz yummadan alıcısı olmayacağınız bayağı şeyleri vermeye kalkışmayın ve bilin ki Allah, her bakımdan zengindir, övülmeye layıktır. [Bakma, ]

Ancak zekatın alındığı hayvan türü de verilen hayvan gibi ise o durumda hasta ve kusurlu hayvan alınabilir. Örneğin kişinin sürüsü tamamen bu tip hayvanlardan oluşuyarsa o hayvanlardan alınabilir.

Bilindiği üzere üç yaşına basmış deve için çift cinsiyetli olmak satım akdinde bir kusur olarak görülse bile zekatta bunun olumsuz bir etkisi yoktur. Çünkü zekatta hak sahibi olanlar ortaktırlar, diğer ortaklar gibi kabul edilirler.

Bu durumda orta derecede hasta ve orta derecede kusurlu hayvan zekat olarak verilir.

Kişinin hayvanları noksan niteliklerde olma ve kamil vasıfları taşıma bakımından birbirinden farklılık göstermekle birlikte cins olarak bir olsa kişi değerini göz önünde bulundurmak suretiyle bir veya birden fazla kamil nitelikte hayvan verir.

Buna örnek olarak şunu zikredebiliriz: Kişinin kırk tane küçükbaş hayvanı bulunsa, bunların yarısı hasta veya kusurlu olsa, sağlam olan her bir koyunun değeri iki dinar, hasta veya kusurlu olan her bir koyunun değeri bir dinar olsa, bu kişinin bir buçuk dinar kıymetinde sağlam bir koyun vermesi gerekir. Şayet sürü içinde yalnızca bir tane sağlam koyun bulunsa bu kişinin 38/40 oranında hasta veya kusurlu koyun değerinde ve 1/40 oranında sağlam bir koyun değerinde olan sağlam bir koyun vermesi gerekir ki bu koyunun değeri de 1 tam 1/40 dinardır. Diğer durumları da buna kıyas et.

Kişinin hayvan sürüsündeki sağlam hayvanlar, vermesi gereken zekat miktarından daha az ise örneğin kişinin iki tane sağlam koyun vermesi gerektiği halde sürüsünde yalnızca bir tane sağlam koyun bulunsa değeri göz önünde bulundurularak bir tane sağlam koyun ve bir tane hasta koyun vermesi yeterli olur.

c. Erkek hayvanın zekat olarak verilmesi

Erkek hayvan da zekat olarak alınmaz; ancak verilmesi gerekli hale gelmişse alınır.

Yine daha doğru olan görüşe göre hayvan sürüsü yalnızca erkeklerden oluştuğunda da erkek hayvan zekat olarak alınır.

Zekat olarak erkek hayvan alınmaz; çünkü zekat ile ilgili nassta yalnızca dişi hayvanlardan bahsedilmektedir.

[Bu kuraldan şu iki durum istisna edilmiştir:]

1. Erkek hayvanın verilmesi gerekli hale gelmişse; örneğin develerde üç yaşına ve dört yaşına basmış erkek devenin verilmesi, sığırlarda da iki yaşına girmiş erkek dana verilmesi yeterli olur.

2. Sürü yalnızca erkek hayvanlardan oluştuğunda [zekat olarak bu erkek hayvanlardan biri verilebilir mi? Bu konuda mezhep içinde iki görüş bulunmaktadır:]

[Birinci görüş]

Daha doğru olan görüşe göre, hasta ve kusurlu hayvanlardan oluşan sürüde bu hayvanlardan zekat vermek yeterli olduğu gibi, burada da erkek hayvan verilebilir.

Buna göre otuz altı tane üç yaşına basmış erkek devesi bulunan kişiden alınacak erkek devenin değerinin yirmi beş tane erkek devesi bulunan kişiden alınacak erkek deveden daha değerli olması gerekir ta ki iki nisap birbirine eşitlenmemiş olsun. Bu ise hayvanların değerini belirleme ve sayıları birbiri ile oranlama sonucu anlaşılır.

Mesela yirmi beş devesi olan kişiden zekat olarak alınan erkek devenin değeri elli dirhem olduğunda, otuz altı devesi olan kişiden zekat olarak alınan erkek devenin değeri yetmiş iki dirhem olur. Bu oran [yani aradaki fark] ikinci sürünün birinci sürüye olan fazlalığı nispetindedir ki bu da 2/5 ve l/25'tir [yani toplam 11/25'tir].

[İkinci görüş]

Kişiden zekat olarak sadece dişi deve alınabilir; çünkü hadiste yalnızca dişi deve ile ilgili hüküm bulunmaktadır.

Bu görüşe göre kişiden -yalnızca dişi develerden oluşan bir sürüsü bulunsaydı- alınacak olan dişi deve alınmaz, değeri erkek deve sürüsü ile orantılı olan bir dişi deve alınır.

Mesela kişinin develerinin tümü dişi olsa değeri iki bin dirhem olacak bir sürüsü olsa bu sürüden zekat olarak elli dirhem değerinde bir deve zekat olarak alınır. Bu sürünün erkek develerden oluşması halinde değeri bin dirhem olsa kişiden değeri yirmi beş dirheme denk bir dişi deve alınır.

Yukarıdaki iki görüş ayrılığı deve ve sığırlar konusundadır. Küçükbaş hayvanlarda ise mezhepte esas kabul edilen görüşe göre erkek hayvanın verilmesinin yeterli olduğu ittifakla benimsenmiştir. [Zayıf] bir görüşe göre bu konuda da mezhep alimleri arasında iki farklı görüş vardır.

Deve, sığır ve davardan [bu üç hayvan türünden] oluşan sürü içinde erkek ve dişi hayvanlar varsa zekat olarak -yalnızca dişilerden oluşan sürüde olduğu gibi- dişi hayvan alınır. Bu durumda alınan dişi hayvanın, sürü tamamen dişilerden oluşsaydı alınacak olan dişi hayvandan -aradaki oran dikkate alınarak- daha düşük değerli olması dikkate alınır.

Kişinin birden fazla dişi hayvan vermesi gerekse, sürüde ise yalnızca bir dişi hayvan bulunsa bu dişi ile birlikte erkek hayvan verir.

d. Yaşı küçük hayvandan zekat verilmesi

İmam Şafil (r.a.)'nin yeni görüşüne göre yaşı küçük hayvanlardan oluşan sürünün zekaİ! olarak yaşı küçük hayvan alınır.

[Hayvan sürüsü yaşı küçük hayvanlardan oluştuğunda zekat olarak küçük hayvan verilebilir mi? Bu konuda İmam Şafii (r.a.)'ye ait iki görüş bulunmaktadır:]

[Birinci görüş]

İmam Şafil (r.a.)'nin yeni görüşüne göre -sürünün tamamı hasta hayvanlardan oluştuğunda zekat olarak nasıl ki hasta hayvan alınabiliyorsa- küçük hayvanlardan oluşan sürünün zekatı olarak da küçük hayvan alınabilir.

[*] - Ayrıca Hz. Ebu Bekir'in [zekatı vermek istemeyen kimseler hakkında söylediği] şu söz de buna delildir: Resulullah (s.a.v.)'a zekat olarak verdikleri bir oğlağı bile [onun halifesi olan] bana vermeseler bundan dolayı onlarla savaşırım. (Buhari, Zekat, )

[Sürünün tamamının küçük hayvanlardan oluşması şu iki durumda düşünülebilir:]

[a] - Her üç hayvan türünde de [deve, sığır ve küçükbaşlarda] annelerin ölmesi: Bu durumda hayvanların sene hesabı annelerin sene hesabına göre belirlenir.

[b] - Yahut da kişi küçük keçilerden oluşan bir nisaba sahip olur da senesi dolunca zekatının verilmesi gerekli olur. Bu yaştaki keçiden verilmesi yeterli olmasa bile -çünkü keçiden verilmesi gereken yaş iki yaşıdır- hüküm böyledir.

[İkinci görüş]

imam Şafii (r.a.)'nin ikinci görüşüne göre zekat olarak yalnızca büyük hayvan alınır. Ancak bu durumda alınacak olan hayvanın değeri, sürünün tamamı yaşı büyük hayvanlardan oluşsa idi verilecek olan hayvandan daha düşük olur.

Yukarıdaki iki görüşün [imam Şafii (r.a.)'ye ait değil] mezhebimiz alimlerine ait iki görüş olduğu da rivayet edilmiştir.

ilk görüşe göre zekat memuru koyun sürüsü dışındaki hayvanlarda [deve ve sığır sürülerinde] kendi ictihadı ile karar verir; az ile çok arasını eşit yapmaktan kaçınır; mesela otuz altı yavru devesi bulunan kişiden yirmi beş yavru devesi bulunan kişiye göre daha üstte bir deve alır.

Kişinin sürüsünün bir kısmı küçük bir kısmı büyük hayvanlardan oluşsa daha önce geçen hükme kıyasla İmam Şafii (r.a.)'nin yeni görüşüne göre büyük hayvanı oranına göre almak gerekir. İmam Şafii (r.a.)'nin eski görüşüne göre de zekat memuru oranı dikkate alarak büyük deve alır. Bu durumda İmam Şafii (r.a.)'nin iki görüşü birleşmiş olmaktadır.

Not:Küçük yaşta hayvanın yeterli olması, bu hayvan zekat nisabı olan hayvanlarla aynı cinsten olduğundadır. Şayet farklı cinsten olursa; örneğin beş küçük devesi bulunan kişi yalnızca beş büyük devesi bulunduğunda vermesi caiz olan bir koyunu verebilir.

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN

6. HANGİ HAYVANLAR ZEKAT OLARAK ALINAMAZ?

Fıkıh literatüründe sâime; ahırda yem verilerek değil de senenin çoğunda mezralarda otlanan büyük ve küçükbaş hayvan anlamına gelmektedir. Malikîler hariç cumhura göre senenin çoğunda ahırda yem verilerek beslenen hayvana zekât düşmez. Malikiler, beslenme şekline bakmaksızın her halukarda zekatlarının verilmesi görüşünü benimser. Ancak bu görüş, Efendimizin (aleyhissalatu vesselam) şu hadisiyle çelişmektedir: Saime koyun kırka ulaşırsa içlerinden biri zekât olarak verilir (Buhârî "Zekât" 38, No: ). Fakihler koyunu, kendilerine zekât düşen diğer hayvanlara kıyas ederek aynı şartın deve ve inek için de geçerli olduğunu söyler. Bununla birlikte sadece koyun için değil, develerin zekâtı için de saimeliği şart koşan başka hadisler mevcuttur (Karadâvî, Fıkhuz-Zekât s). 

Büyük ve küçükbaş hayvanlar sadece sütünden istifade etmek için ahırda besleniliyorsa sene içerisinde sütten elde edilen kârlar nisaba ulaşmadığı sürece zekâta tâbi olmaz. Dolayısıyla süt ticareti için büyük hayvan çiftliklerine sahip olanlar, elde ettikleri kârları,-varsa- mevcut nakit paralarına ekleyip öyle zekâtını verirler. Davarlar süt için değil de ticaret için bekletiliyorsa ve vakti geldiğinde satılacaksa ticaret malı hükmüne girer. Ticarete giriş tarihinden itibaren üzerinden bir yıl geçerse ve sene sonunda bu hayvanların toplam değeri nisaba ulaşırsa yüzde 2,5 oranında zekâtının verilmesi gerekir.

HAYVANLARDA ZEKAT

Her köyün merası olur, o köyde oturanlar, o mer’adan eşit şekilde yararlanır. Köyün merasına yayılan hayvanlar nüfusa bölünerek bir kişinin mer’adan yararlanma hakkı bulunur. Bu miktardan daha az hayvana sahip olanlar, zekat ödemezler; daha fazlasına sahip olanlar hayvanlarının kırkda birini zekat olarak verirler. Zekatlar bucakta toplanır ve genel sandığa katılır. Hayvan sayısı yerine, "hayvan sayısı x gün" esas alınır.

SORU Hangi hayvanlardan zekat alınır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Deve, sığır, koyun ve

keçiden zekat alınır.

Karagülle- Deve, sığır, koyun ve keçiden zekat alınır. Geviş getiren çift parmaklı hayvanların hepsinden zekat alınır.

Zürafa veya ren geyiği gibi bazı ülkelerde bilinen bu hayvanların tamamından zekat alınır. Bunlar kurban edilir, etleri her topluluğa helaldir. Ayrıca vadi korunmamışsa bütün arı kovanlarından da kırkda bir alınır.

SORU Zekat için nisab şart mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Nisab şarttır.

Karagülle- Zekat için nisab şarttır.

Bir bucak içinde bütün halkın tüm köylerdeki meralarda hayvanlarını yayma hakkı vardır. O bucaktaki hayvan sayısı, bucak nüfusuna bölünerek, bir kimsenin “kaç hayvan yayma hakkı” olduğu bulunur. Bir sığır, on koyun; iki sığır bir deve demektir.

Hakkından fazla hayvanı olan bucak sandığına zekat vermekle yükümlüdür. Hesaplar hayvanların mer’alarda otladığı gün sayısına göre tutulur.

Herkesin bir defteri olur ve meraya yayıldığı günkü hayvan sayısı orada yazılır. Hayvan o gün telef olsa tazmin edilir. Deftere kaydedilmemiş hayvan tazmin edilmez.

Sürüye bir kurt saldırsa ve bazı hayvanları yese bütün sürü sahipleri zararı birlikte tazmin eder. Zira onun hayvanı yenmeseydi öbürlerinin hayvanı yenmiş olacaktı. Hırsızlar için de durum aynıdır.

SORU Zekat için mülkte istikrar gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- İstikrar gerekir.

Karagülle- Zekat için mülkte istikrar gerekir. "Sayı x gün" şeklinde nisap hesaplanır.

SORU Zekat için bir yıl geçmesi gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Bir yılın geçmesi gerekir.

Karagülle- Zekat, Ramazan Bayramında hesaplanır ve Kurban Bayramından önce alınır. Böylece yılın her ayında zekat verilerek adalet sağlanır. Hep aynı mevsimde alınsaydı dengesizlik olurdu.

SORU : Kölelerin zekat vermesi gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Gerekmez.

Karagülle- Kölelerin zekat vermesi gerekir. Köle mezun veya mükatep değilse, sürü köle sahibine aittir, oraya eklenir. Mezun veya mükatep ise nisap ayrı hesaplanır.

SORU : Zimmi hayvanları için zekat vermesi

gerekir mi?

Numan-

Malik-

Şafii-

Ahmet-

Karagülle- Zimmilere haracını ödedikleri bir mer’a tahsis edilmişse zekat vermezler. Haraç ödenmeyen yerlerde hayvanlarını yayıyorlarsa zekat verirler.

SORU Ahırda beslenen hayvanlardan zekat alınır

mı?

Numan, Şafii ve Ahmet- Alınmaz.

Malik- Alınır.

Karagülle- Ahırda beslenen hayvanlardan zekat, mer’aya yayıldıkları gün miktarınca alınır. Kalanların zekatı yemlerinden alındığından bir daha alınmaz.

SORU Devede zekatın nisabı nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Beş deveye bir, on deveye

iki, onbeş deveye üç ve yirmi deveye dört koyun verilir. Yirmibeş deveye bir yaşını doldurmuş bir deve, otuzüç deveye iki yaşını doldurmuş bir deve, kırkaltı deveye üç yaşını doldurmuş bir deve, altmışbir deveye dört yaşını doldurmuş bir deve, yetmişaltı deveye iki tane iki yaşını doldurmuş deve, doksanbir deveye iki tane üç yaşını doldurmuş deve verilir. Yüzyirmiye kadar aynı kalır.

Karagülle- Devenin nisabı beştir. Bir deve, yirmi, beş deve yüz koyundur. Develerin yeni doğanı, dört yaşıda olanı, sağlamı, sakatı, erkeği, dişisi hesaba katıldığı için yüzde bir zekat alınmaktadır. Üç yaşını doldurmuş bir deve bir yaşını doldurmuş yirmi koyun eder. Bu nisap Arabistan'la ilgilidir ve o zamana aittir.

Mer’ada yayılan hayvanların nisabı, bucak şurası tarafından ortalama değer veya orta değer üzerinden hacmi veya yıllık azami miktarı esas alınarak hesaplanır.

Bence, hacme göre orta değer olarak alınması daha yararlı olur.

SORU Yüzyirminin üzerinde ne yapılır?

Numan- için iki tane üç yaşında deve verilir. Kalanı için yeniden baştan sayılır, 5 deve için bir koyun ve deve için 4 tane üç yaşında deve verilir ve böyle gider.

Malik- ’den fazla olunca zekat memuru serbesttir. İsterse üç tane iki yaşını doldurmuş deve alır, isterse iki tane üç yaşında deve alır.

Şafii- ’den sonra her 50 için bir üç yaşını doldurmuş ve her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve alınır.

Ahmet- ’den sonra her 50 için bir tane üç yaşını doldurmuş ve her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve alınır. (Her 50 deve için üç, her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve verir.)

Karagülle- Hayvanların genci, yaşlısı, erkeği, dişisi, hastası, sağlamı göz önüne alınmaksızın bütün hayvanlardan sayıları oranında zekat alınır.

Geviş getiren dört parmaklı hayvanlar bir cins mal sayılır. Bir inek 10 koyun, bir deve 20 koyun kabul edililir. Devenin bir yaşını dolduranı 5, iki yaşını dolduranı 10, üç yaşını dolduranı 15 ve dört yaşını dolduranı 20 koyun hesap edilir. Koyun bir yaşını, inek iki yaşını doldurmalıdır. Bir yaşını dolduran sığır, 5 koyun eder. Eğer büyüklükler arasında fark varsa, buna göre de değerlendirilebilir.

Cins inek diğer ineklerin iki misli sayılabilir.

SORU Beş devesi olan, birini verse yeter mi?

Numan ve Şafii- Yeter.

Malik ve Ahmet- Yetmez.

Karagülle- Zekat mevcut olan maldan alınır. %1 olarak tesbit edildiği için de seçme hakkı zekat memuruna aittir. En iyisini alır. Koyunu yoksa bir yaşını dolduran deve 5 koyun eder. Memur 4 koyun verir ve bir beş yaşındaki deveyi alabilir. Deveyi seçme memura, koyunu seçme mükellefe aittir. Memurun elinde koyunlar olacağı için bunun külfeti ona aittir. Mükellef isterse koyun alıp verir. Koyunun bedelini memur belirler. Mükellef isterse bedeli ödeyebilir. Mükellefe kolaylık asıldır.

SORU Yirmi beş deve olsa ve içlerinde bir veya iki

yaşını dolduran deve yoksa ne yapılır?

Numan- İster kıymetini verir, isterse satın alıp bir yaşını doldurmuş deve verir.

Malik ve Ahmet- Bir yaşını doldurmuş deve satın alıp

verir.

Şafii- Bir yaşını doldurmuş veya iki yaşını doldurmuş

deve satın alıp verir.

Karagülle- Yirmibeş deve olsa ve içlerinde iki yaşını dolduran deve yoksa, develerdeki yaş farkları koyun iade edilerek karşılanır. İsterse deve satın alır verir, isterse memurun koyduğu genel kıymeti verir.

SORU Develerin cins olması, erkek veya dişi

olması fark eder mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Fark etmez.

Karagülle- Develerin cins olması, erkek veya dişi olması fark etmez. Kırkta bir alınması gerekirken, yüzde bir alınmaktadır.

SORU Küçükler için büyük alınabilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Küçük alınır, büyüğü

istenemez.

Karagülle- Zekat, sürüde bulunanların en iyisi alınarak karşılanır.

Sürü içinden dengi alınır. Hepsi bir yaşından küçükse altı aylık üç koyun, üç aylık iki koyun, daha küçük bir koyun hesaplanır. İstenirse yaşlarına göre koyun cinsine çevrilir ve kırk koyunda bir koyun alınır.

SORU Hasta hayvanlardan zekat olarak ne alınır?

Numan, Şafii ve Ahmet- Hasta hayvan alınır.

Malik- Sağlam hayvan alınır.

Karagülle- Sürüde bulunanlardan en sağlamı alınır. Hepsi hasta ise hasta alınır.

SORU Yüklü hayvan yerine yüksüzü alınabilir mi?

Numan, Şafii ve Ahmet- Yüksüzü alınabilir.

Malik- Yüksüz alınamaz.

Karagülle- Sürüdeki en iyi hayvan alınır. Yüklü hayvan kıymetli olduğu için o alınır.

SORU Sığırdaki nisab nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Otuzdur.

İbni Musayyıb- Beşdir.

Karagülle- Sığırdaki nisab kıyasla ondur. Bir yaşını doldurmuş sığır beş, iki yaşını doldurmuş sığır on koyun eder. Develerle birdir. Ondan sonra sığırın değeri değişmez.

SORU Sığırda ne verilir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- 30 sığıra bir tane bir yaşını doldurmuş, 40 sığıra bir tane iki yaşını doldurmuş sığır verilir.

Karagülle- Bir yaşını doldurmuş sığır beş koyun, iki yaşını doldurmuş sığır on koyun değerinde hesaplanır. Nisab, hacim üzerinde orta değerden hesaplanır.

SORUKırktan sonra inekte zekat nasıl hesaplanır?

Numan- Sığırlarda 40 sonra 60’a kadar birşey gerekmez. Ondan sonra her 20 için bir tane bir yaşında ve her 40 için bir tane iki yaşını doldurmuş sığır verilir. (Mezhebi- 60 kadar bir tane iki yaşını doldurmuş, 60’tan sonra 70’e kadar iki tane bir yaşını doldurmuş sığır verilir. Ondan sonra 30 için bir yaş, 40 için iki yaşını doldurmuş sığırlar zekat olarak verilir.)  

Malik, Şafii ve Ahmet- 60’a kadar bir tane iki yaşını doldurmuş, 60’tan sonra 70’e kadar iki tane bir yaşını doldurmuş sığır verilir. Ondan sonra 30 için bir yaş, 40 için iki yaşını doldurmuş sığırlar zekat olarak verilir.

Karagülle- Bir yaşındaki sığır beş, iki yaşındaki sığır on koyun değerindedir.

SORU Camus sığır cinsinden midir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Camus sığır cinsindendir.

Karagülle- Camus sığır cinsindendir. Bir mer’ada yayılan hayvanlar aynı cinsten sayılır. Eğer bucakta değişik mer’alar, değişik hayvanlar için ayrılmışsa ayrı ayrı cinsten kabul edilir, zekat da ayrı nisaplar ile hesaplanır. Bu nedenle arıların nisabı ayrıdır.

SORU Koyunlarda nisap nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kırktır.

Karagülle- Koyunlarda nisap yayılma hacmi ve orta değer ile hesaplanır. Mer’alarda her bucak için, ormanlarda her il için, kara sularında avlanmada her devlet için nisap değişiktir.

SORU Kırk koyunda kaç koyun verilir?

Numan, Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Kırk koyunda

bir koyun verilir.

SORU Kırktan sonra ne verilir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kırktan sonra 'e vardığında iki koyun verilir. koyun için üç, koyundan fazlası için dört, sonra her koyun için bir fazla verilir.

Karagülle- Esas olan koyunda bir koyun vermedir.  40 koyundan aşağısı da vergiden muaftır. 0 koyunda () 40,   koyunda 20, ikiyüz koyunda  10,   koyunda beş ve dörtyüz koyundan sonra muaf yoktur. Zekat bir yaşını doldurmuş hayvan olarak alınır. Sığır bir yaşını doldurmuşsa beş, iki yaşını doldurmuşsa on koyun eder. Deve bir yaşını doldurmuşsa beş, iki yaşını doldurmuşsa on, üç yaşını doldurmuşsa onbeş, dört yaşını doldurmuşsa yirmi koyun eder, ondan sonraları için yaşlar fark etmez.

Nisap, yayılma hacmi ve orta değer ile tespit edilir. Zekat oranı kırkta birdir.  

SORU Keçi, koyun bir mi hesaplanır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Beraber hesaplanır.

Karagülle- Keçi, koyun beraber hesaplanır. Aynı mer’ada yayılan bütün hayvanlar bir cins kabul edilir. Ayrı mer’alarda yayılanların nisabı ayrı alınır.

Bir bucağın bütün mer’aları tek me’ra hükmündedir. Ancak koyunlara ayrı, keçilere ayrı yerler ayrılmış olabilir. O zaman ayrı hesaplanır.

SORU Yirmi koyun yirmi kuzu doğursa, nisap ne zaman başlar?

Numan ve Şafii- Doğurma tarihinden başlar.

Malik- Koyunların alınış tarihinden başlar.

Ahmet- Doğurma tarihinden başlar. (Alınış tarihinden

başlar.)

Karagülle- Kuzular mer’aya çıkarıldıkları gün hesaba dahil edilirler. Mer’aya çıkarılmazlarsa zekata tabi olmazlar.

Yem alıp besleyenler zekatlarını sınai sektörden verirler. Yem parasını ve kuzu satın almak için verdikleri paraları düşerler. Kalanın beşte birini, canlı olduğu için onda birini vergi olarak verirler. Sigortalı ise  () ler beşte birini verirler.

Her işletme, senetlerle çalışır. Hayvanları ve yemi işletme senedi ile alırlar. Ürünleri de işletme senedi ile satarlar. İşletme senedini banka çıkarır.  Beşte dördünü üreticiye verir. Beşte birini kasaya koyar. Fiyatını pahalı tutarak yavaş yavaş azaltır. Yarısı satıldığında fiyatları dengede tutmaya başlar.

İşletme, bütün malları işletme sendiyle satmak zorundadır. En son kalan beşte bir senet, kamu payı olarak kalır. Nakdi değeri, bankaca belirlenir.

SORU Nisaplar arasında kalanların zekatı var

mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Zekat nisaplaradır, artıkların zekatı yoktur.

Karagülle- Zekat nisaplaradır, artıkların zekatı yoktur. Artıklardan zenginlere de zekat tahakkuk etmez. Her nisap için kırkda bir verilir. Üst nisaba ulaşmamışsa o kısmın zekatı yoktur.

SORU Oğlak, kuzu, dana sürülerinin zekatı var

mıdır?

Numan- Zekatı yoktur. Onlarla nisab tamamlanmaz ve yıl

dolmaz.

Malik ve Şafii- Zekatı vardır. Onlarla nisab tamamlanır ve yıl dolar.

Ahmet- Zekatı vardır. Onlarla nisab tamamlanır ve yıl dolar. (Kuzular, oğlaklar, danalar hesaba katılmazlar.)

Karagülle- Mer’aya çıkarlarsa zekatları vardır. Çıkmazlarsa, zekatları yoktur. Aynı yaşta olanlar için özel mer’a ayrılmışsa kırkta bir alınır. Onların nisabı ayrıdır.

SORU Atlardan zekat alınır mı?  

Numan- Ticari olan atların kıymetleri ile nisaba

ulaşmışlarsa zekatı vardır. Ticari olmayan atların ise dişi veya karışık iseler zekatları vardır, sadece erkeklerin zekatları yoktur.

Malik- Ticari olmayan atların zekatı yoktur. Ticari

olanlarda kıymetleri ile nisab belirlenir.

Şafii ve Ahmet- Ticari olmayan atların zekatı yoktur.

Ticari olanların nisabi kıymetleri ile belirlenir.

Karagülle- Ticari olan atların zekatı, kıymetleri ile belirlenir, aynı pazarda ticaret yapıyorlarsa bir nisaba girer. Ayrıca mer’aya salınan atların zekatları vardır.  Bir at, bir sığır kabul edilir.

SORU Atların nisabi nedir?

Numan- Her at için isterse bir dinar verir, isterse

kıymetlendirip her ikiyüz dirhem için beş dirhem, yani

kırkda bir verir. Nisab, kıymeti iledir. dirhem  

nisaptır. Yılın geçmesi gerekir.

Malik-

Şafii-

Ahmet-

Karagülle- Atlar için nisap yine yayılma hacmi ve orta değer ile belirlenir. Herkesin bir atı olması ihtiyaç ise ikinci attan zekat alınır.

Arabalar yolu kullandıklarından vergisi vardır. Tek arabaya vergi yoktur. İki arabaya vergi vardır. Çocukların arabaları trafiğe çıkamaz.

Gemiler limanda barınır.

SORU Deve zekatında, koyun yerine deve

verilmesi caiz midir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Deve zekatında, koyun yerine

deve verilmesi caizdir. Devenin değeri az olsa da

geçerlidir.

Malik- Caiz değildir.

Karagülle- Deve zekatında koyun yerine deve verilmesi caizdir. Devenin bir yaşını doldurmuş olması gerekir.

SORU Baskı altında olmadan bir yaşını

doldurmuş deve yerine üç yaşını doldurmuş deve

verilebilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Verilebilir.

Davut- Zekatta koyun yerine başka bir şey verilmez.

Kıyas yoktur.

Karagülle- Yaşı belli bir hayvanın verilmesi durumunda memur, onların en iyisini seçer, bir üst verilmesi halinde zekat veren istediğini seçer. Hasta olmaması şarttır.

SORU Koyun ve keçinin kaç yaşı doldurması

gerekir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Koyun bir, keçi iki yaşını

doldurursa kurban olur ve zekata verilir.

Malik- Koyun bir yaşını doldurursa kurban olur ve zekata

verilir. Karışıksa bir ondan, bir ondan verilmelidir.

Karagülle- Koyun ve keçide yaş ayrımı olmaksızın birer yaşı dolduranlar verilir. Memur ikisini koyun veya ikisini keçi seçebilir.

SORU Sürünün tamamı hasta ise zekat için

sağlamı istenebilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Sağlamı istenemez.

Karagüll- Sürünün en iyisi ve sağlamı seçilir. Sürünün dışında birşey istenemez.

SORU Hepsi küçükse büyük istenebilir mi?

Numan, Şafii ve Ahmet- Büyük istenemez.

Malik- Büyük istenebilir.

Karagülle- Sürünün en sağlamı, en büyüğü ve en iyisi alınır. Dışardan birşey istenemez.

SORU Erkeği  zekat olarak verilebilir mi?

Numan- Koyun ve keçide erkek dişi arasında fark yoktur.

Sadece 25 devede bir yaşını dolduran dişi deve yerine, iki

yaşını dolduran erkek deve verilebilir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Erkek hayvan sadece 25 deve için

bir tane iki yaşını doldurmuş erkek deve ve 30 inek için

bir yaşını doldurmuş erkek sığır verilebilir.

Karagülle- Develerde erkekler dişilerden bir alt yaşta sayılırlar. Koyun, keçi ve sığırda fark yoktur. Ancak seçim, memura aittir.

SORU Bir sürü bir beldede, diğer sürü diğer

beldede ise nisap nasıl hesaplanır?

Numan, Malik ve Şafii- Toplanarak hesaplanır.

Ahmet- Nisap ayrı ayrı hesaplanır.

Karagülle- Bir sürü, bir beldede, diğer sürü başka bir beldede ise nisab ayrı ayrı hesaplanır. Bir bucakta bütün mer’alar bir mer’adır.

Bir ilde de bütün ormanlar bir mer’adır. Ormanlarda bir zarar meydana gelirse sürü sahibleri ortaklaşa öderler. Akilesinden garantisi olmayan, ormanlarda çobanlık yapamaz.

SORU Ortaklıklardan zekat nasıl alınır?

Numan- Herkes kendi payını ayrı olarak nisaba katar.

Malik- Ortaklıkta nisab ayrı ayrı hesaplanır. Nisaba

vardığında artık birlikte hesaplanarak zekat verilir.

Şafii ve Ahmet- Ortaklıkta zekat beraber düşünülür. Şu

şartlar gözetilmelidir: Aynı yerden sulanacaklar, aynı

yerde barınacaklar, aynı mer’alarda yayılacaklar, çobanları

aynı olacak, süt ortak olarak değerlendirilecek,

döllenmeleri beraber olacak.

Karagülle- Zekatta nisap nüfusa göredir. Ortak işletmede veya ayrı işletmede olması fark etmez. Ancak, zekat alırken ortaklığın nisabı esas alınır. Malik'in görüşü isabetlidir.

SORU Bir ortaklıkta yüz koyun olsa, kaç koyun

zekat verilir?

Numan ve Malik- İki koyun zekat verilir. Herkesin nisabı

ayrıdır.

Şafii ve Ahmet- Bir koyun zekat verilir. Ortak nisab

vardır.

Karagülle- Seksen koyun olmadan zekat verilmez. Ondan sonra yüz koyunda bir koyun zekat verilir. Yüz koyunda bir, ikiyüz koyunda iki koyun zekat olarak verilir.

SORU Hayvanların dışındaki mallar için hüküm

nasıldır?

Numan- Hüküm hayvanlar gibidir. Nisaplar ayrı, nisbetler

ayrıdır.

Malik- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar ayrı, nisbetler

bir hesaplanır.

Şafii- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar aynı, nisbetler

aynı olarak hesaplanır.  (Nisabda ve nisbette ayrıdır.)

Ahmet- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar aynı, nisbetler

aynıdır.

Karagülle- Bütün mallarda nisbette ortaklık esas alınır. Nisapta ise ortaklar nazari itibara alınır.

Bir beldede mer’alar tek mer’a hükmündedir.

Merada çobanlık yapacakların ehliyetli olmaları gerekir. Teminatlı ehliyeti olmayanlar çobanlık yapamazlar. Bir zarar vuku bulsa çobanın akilesi öder. Gerek hayvanlara gelen zararları, gerekse hayvanların verdikleri zararları tazmin etmekle yükümlüdürler. Çobanlar akilesi varsa akileleri, yoksa kendileri tazmin ederler.

Bu açıdan ormanlar mer’a hükmündedir. Burada hayvan gütmek için ayrıca teminatlı ehliyet alınması gerekir. Zarar verilecek diye mer’alardan halkın yararlanması önlenemez.

Yoldan gelip geçen arabalardan nisabın üstünde ise zekat alınır. Nisap küçük arabalar için geçis sayı esas alınır. Beş kişilik araba birimdir. Her beş kişi için arabaya bir değer verilir. Arabalarda ise nüfus esas alınır. Nisap senetleri çıkarılır ve satılır.

Elektrik enerjisinden, sudan, telefondan yararlanma nisaba göre yapılır.  Herkese istihkak senedi verilir. Kamu araçlarından yararlanma nisaba göredir.        

Üretimin yarısı halka bölüştürülür, diğer yarısı serbest piyasada satılır. İsteyenler alır ve satarlar, piyasa oluşturulur.