Hayatın birçok alanında diğer insanlara nazaran dezavantajlı konumda olmalarından dolayı engelli bireylere bazı ayrıcalıklar tanınıyor. Bu ayrıcalıklara çalışma hayatından verilecek örneklerin başında gelir vergisi matrahından yapılan indirimler geliyor.
Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş olan çalışanlar birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş olanlar ikinci derece engelli ve asgari %40’ını kaybetmiş olanlar da üçüncü derece engelli sayılıyor. Bu oranlara göre gelir vergisi matrahından indirim sağlanan çalışanlara emeklilik için gerekli olan sigortalılık süresi ve prim gün sayısında da farklı koşullar uygulanıyor.
Kendisi, eşi ya da çocuğu %40 veya daha fazla oranda engelli ise, engelli sağlık raporu ile bağlı bulunduğu iş yerinin vergi dairesine başvurarak engelli indirimi hakkı elde edebiliyor. Çalışanın başvurusu vergi dairesi tarafından değerlendirilerek, işverene bir yazı iletiliyor. İşveren kendisine vergi dairesinden iletilen bu yazıya istinaden, engellilik oranına göre çalışanın bordrosunda gelir vergisi matrahından engelli indirimi tutarını düşüyor. Böylece çalışanın vergisi daha düşük bir matrahtan hesaplanıyor, bu da ay sonunda çalışanın ücretine yansıyor.
Bu şekilde engelli indirimden yararlanan işçilerin, (kendisi engelli olmak şartıyla) erken emekli olma hakkı bulunuyor. Bu haktan yararlanabilmek için çalışanın ilk sigortalılığının 1 Ekim den önce başlamış olması gerekiyor.
Gelir vergisi engelli indirim tutarlarında olduğu gibi vergi indirimi ile emeklilik hak edişinde de çalışan engellilik oranı önem gösteriyor. Birinci derece engelli olan çalışanlar, 1 Ekim den önce sigortalı olmak kaydıyla, 15 yıl sigortalılık 3 bin prim günü şartını sağladıklarında engelli vergi indirimi ile engelli emeklilik hakkını elde ediyorlar. Yaş kriteri aranmıyor. İkinci ve üçüncü derece engellilerde ise sigortalılık yılı ve prim günü şartı ilk işe giriş tarihine göre değişkenlik gösteriyor.
Bu şartları belirtirken, sigortalılık başlangıcı olduğunda 18 yaşının doldurulmuş olması gerekiyor.
1 Ekim den sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan kişilerde ise, engellilik nedeniyle emeklilikte vergi indirimi yazısı şartı aranmıyor. Bu kişiler engellilik oranlarına göre değişen sürelere göre prim ve sigortalılık sürelerini doldurduklarında engelli olarak emeklilik hakkını elde edebiliyorlar.
Konu ile ilgili diğer yazılarımızı inceleyebilirsiniz.