Meddah Oyunu Özellikleri

Tek kişi tarafından oynanan bir halk tiyatrosudur. Son devrin meddahları kahvehanelerde yüksekçe bir yere oturup anlatırlardı. Bunlar halk arasında dolaşan veya yazılı edebiyattan alınma yahut kendilerinin zemin ve zamana uygun olarak uydurdukları hikâyeleri, kahramanlarının şivelerini taklit ederek türlü jest ve mimiklerle anlatırlardı. Meddah, bir tiyatro eserindeki bütün şahısları kendisinde birleştirmiş bir aktör durumundadır.

Meddah, olayları temsil ederken seyircilerin rahatça görebileceği yüksek bir yere oturur. Bir eline mendil (makreme), bir eline de sopa (değnek) alır. Mendili değişik tipteki kişilerin kıyafetini göstermek ve ağzını kapatarak seslerini taklit etmek, değişik başlıklar yapmak için kullanır. Sopadan da oyunu başlatmak, seyirciyi susturmak, değişik sesler çıkarmak ve saz, süpürge, tüfek, at gibi varlıkları canlandırmak için yararlanır.

Meddah oyunu, genellikle kahvehane, meydan gibi halkın topluca bulunduğu yerlerde oynanırdı. Her kesimden insan bu oyuna ilgi gösterirdi. Saray halkını eğlendirmek için görevlendirilen meddahlar da vardı. Meddah, çeşitli kişisel ilişkilerin taklit yoluyla canlandırılması, senaryoların orada bulunan seyirciye göre, doğaçlama olarak geliştirilmesi açısından hikâyecilerden ayrılarak bir oyuncu kimliği kazanır.

Meddah Nedir?

Meddah, halkı, masal söyleyip, çeşitli taklitler yapıp eğlendiren sanatçıya denirdi.

Geleneksel Türk tiyatrosunun bir türü olan meddah­lık, Türk halk zekasının ve halkın, hikayeleri karikatü­rize ederek anlatma yeteneğinin ürünüdür. Yüzyıllar boyunca Türk halkı arasında büyük ilgi görmüştür. Bir sözlü tiyatro ürünü olan meddahlık için, tek kişilik tiyatro, diyebiliriz. Meddah, tiyatronun bütün kişilerini kendinde birleştiren bir aktördür. Yüksekçe bir yerde, bir hikayeyi başından sonuna kadar kişileri şivelerine göre konuşturarak anlatır. Meddah, gösteri sırasında elinde bir baston veya asa, omzunda büyük bir mendil bulundurur. Bu tiyatronun her şeyi meddah denilen o tek kişinin zekasına, bilgisine, söz söyleme­deki hünerine bağlıdır. Meddahların çoğu şu klasik­leşmiş beyitle hikayelerine başlar:

Meddah dinlemek, yirminci yüzyılın başına kadar. halkın rağbet ettiği bir eğlence idi. Meddahlığı sanat edinmiş, şöhret kazanmış, hikayeleri hala söylenen ünlü meddahlar vardır . Gerçek meddahlık sanatı çok zordur . Bir meddahın , çok kuvvetli hafızası olması, her türlü şive taklidi yapabilmesi ve en önemlisi halk psikolojisini bilmesi gereklidir.

Meddahlık, kendi kendine doğmuş bir sanattır. Elimizde, Onbeşinci yüzyıldan önceki meddahlara ait bilgi yoktur. Meddahlıktan ilk defa bahseden eser Tacüttevarih&#;tir. Fatih Sultan Mehmet&#;in sarayında da Mustafa. Balaban ve ömer isimli üç meddahın taklitli hikayeler anlattığını biliyoruz.

Örnek

Meddahın Özellikleri

• Canlandırma ve benzetme ögelerinden yararlanarak öykü oluşturma sanatıdır.
• Tek kişilik oyundur.
• Dekor ve sahne yoktur. Sadece baston, mendil ve iskemle kullanılır.
• Meddah anlattığı öykünün konusuyla ilişkili olarak çeşitli etnik gruptan kişi­lerin, hayvanların doğa olaylarının taklidini yapar. Taklit yapan kişiye mukallit de denir.
• Meddah oyununda yer ve zaman sınırlaması yoktur.
• Meddah anlatısını günlük yaşamdaki olaylar oluşturur.
• Meddah öykülerini doğaçlama anlatır. Yazılı bir metne bağlı kalınmadığı için meddah oyunları günümüzde bölük pörçüktür.
• Meddah oyunun sonunda &#;kıssadan hisse&#; verir.
• Ayrıca meddahlar seyircinin ilgisini taze tut­mak amacıyla oyunlarını çeşitli bilmecelerle süsler.

Ünlü Meddahlar: Tıfli Ahmet Çelebi, Kız Ahmed, Aşki, Sururi, Kör Hasan, Harman Danası, Hacı Kıssahan, Meddah Eğlence, Çokyedi Reis, Münir Özkul, Erol Günaydın
 
» Diğer geleneksel türler hakkında bilgi almak için Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
 
» Önerilen:Tiyatro Nedir?
» Önerilen:Göstermeye Bağlı Metinler
» Önerilen:Sanatsal Metinler