Merve Tokaz Biyografi

Salgınla mücadelede bir yıl geride kaldı. İkinci kez, kademeli normalleşme dönemini yaşadığımız şu günlerde vaka oranlarındaki artış, süratle devam ediyor. Yalnızca bir ay öncesine kadar vaka sayıları, 10 binler gibi düşük seviyelerde seyrederken, dün itibariyle bir günde tespit edilen yeni vaka sayısı, 40 binlere dayandı. Turkuaz tabloda alabildiğine artan vaka sayılarına, bir de tamamen kırmızıya boyanmış Türkiye haritasını eklediğimizde tehlike çanlarını duymamak işten bile değil.

Hayaller mavi gerçekler kıpkırmızı

Geçtiğimiz ay salgınla mücadelede yeni bir sürece adım attık. Yerinde karar döneminin başlamasıyla birlikte Türkiye haritamız, illerdeki vaka sayılarına göre düşük, orta, yüksek ve çok yüksek şeklinde renklendirildi ve her il, risk durumuna göre çeşitli kategorilere ayrıldı. Renklendirilmiş harita uygulaması, teorinin ötesine geçip layıkıyla uygulansaydı salgınla mücadelede bizleri, bugün olduğumuzdan çok daha farklı bir noktaya taşıyabilirdi. Bu uygulamadaki amaç, önlemlere uyarak vaka oranlarını düşüren illerin kısıtlamalarını kaldırmak ve bir nevi yüksek riskli illeri tedbirlere özendirme yoluna gitmekti. Ancak görünen o ki evdeki hesap, çarşıya hiç mi hiç uymadı. Sözde mavi illerde artış sağlanması beklenirken, yalnızca üç hafta gibi bir sürede Türkiye haritasının tamamı kırmızıya boyandı. Düşük riskli tek il olan Şırnak kurtarılmış bölge olurken geri kalan iller salgınla mücadelede sınıfta kaldı. Hoş, kısıtlamalar yalnızca prosedürde kalıp, gündelik hayatta karşılığını bulamadığında bizi bekleyen son zaten bundan farklı olamazdı.

Covid’siz günler başka bahara kaldı

Bir yılı aşkın süredir yaşamlarımıza, ölümcül bir virüsle birlikte devam ederken salgında ikinci kez kademeli normalleşme dönemini yaşıyoruz. Varyantıydı, mutantıydı derken virüsün, uzunca bir süre aramızdan gitmeye niyeti olmadığı aşikâr. Dünya genelinde, üçüncü dalganın başlamasıyla birlikte pek çok Avrupa ülkesinde sıkı tecrit kuralları uygularken, ülkemizde durum salgın öncesinden çok da farklı görünmüyor. Yaşlısı, genci, çocuğu fark etmeksizin artık hepimiz Covid virüsünün hedefi haline gelmişken, caddelerin, sahillerin, sokakların kalabalığından hiçbir şey eksilmiyor. Mücadelenin git gide daha zorlayıcı bir hale geldiği şu dönemde, kendimizi ve çevremizi korumak her zamankinden çok daha önemli. Bu tünelin sonunda, elbet bizi bekleyen bir ışık var fakat bu ışığa kavuşabilmek için sahte bir iyimserlik havasından kurtulup, bir an önce var olan gerçeklerle yüzleşmek zorundayız. Atacağımız her adım bizi hayata bağlayabileceği gibi, aynı şekilde hayattan da koparabilir. Adına ‘kontrollü sosyal hayat’ dediğimiz ama uygulamada alabildiğine ‘kontrolsüz’ hayat alışkanlıklarımızı bir an evvel terk etmemiz gerekiyor. Şunu bilmeliyiz ki her birimiz bireysel olarak, konfor alanımızdan belli tavizleri vermezsek eski günlere dönüş, koca bir hayalden öteye gidemeyecek.

Bu savaşın, kazananı ya da kaybedeni olmak tamamen bizim kontrolümüzde. Unutmayalım biraz tedbir, bolca sabırla baharı hep birlikte getirebiliriz.

Bir zamanlar oldukça makul isteklerimizin olduğu bir dünyada yaşıyorduk, değil mi? Şimdilerde ise ardı arkası kesilmeyen isteklerimizle var oluşumuzu tanımlıyoruz. Maslow’un ‘ihtiyaçlar hiyerarşisi’ desem pek çok kişi bir şeyler anımsar. Maslow piramidine göre bizim, yani insanın, yaşamak için ihtiyaçları şunlar:

1. Fizyolojik İhtiyaçlar: Bunlar hayatta kalmak için gereksinim duyduğumuz temel faktörler. Yani açlık, susuzluk, cinsellik. Kısacası yaşamsal ihtiyaçlarımız.
2. Güvenlik: Doğuştan sahip olduğumuz, yani kendimizi tehlikelerden koruma içgüdümüz.
3. Ait olma ve sevgi ihtiyacı: Çevremizle ilişki kurma isteğimiz.
4. Değer ihtiyacı: Adına ‘ideal’ dediğimiz başarma tutkusu ve prestij edinme kaygımız.
5. Kendini gerçekleştirme: Elle tutulmayan, gözle görülmeyen ahlaki yönlerimiz.

Tüm bunlardan nereye varmaya çalışıyorum? Başlıkta da belirttiğim gibi; ‘instagram anatomisi’ dediğim bu meseleyi biraz farklı açıdan ele almak maksadım. Zaman içinde ihtiyaçlarımız ne kadar da hızlı değişti. Mesela aniden bir şey olsa ve Instagram denilen şey bir anda hayatımızdan çıkıverse ne hissederiz? Hayal etmesi bile korkunç değil mi? Bu şu demek oluyor: Sosyal medyanın biriciği Instagram bu piramidin tabanına, yani ‘hayati’ bölümüne yerleşmiş bile. Peki, onu bizler için açlık, susuzluk kadar yaşamsal kılan nedir? Yaşamımızın tam orta yerine oturabilmeyi nasıl başardı?

Gerçekliğin kurgusunda yaşamak mı?

Bu insanın hayal dünyası ve gerçek dünyası arasındaki en büyük çıkmazı aslında. Bir nevi gerçeklerden kaçma hali. O mecrada herkes güzel, herkes mutlu ve başarılı. Kısacası, ideal. Orada hangimiz gerçekten olduğumuz kişileriz? Kaçımızın hayatı içinde bulunduğumuz dünyayı yansıtıyor? Tüm bunlar bana Platon’un o meşhur ‘Mağara Alegorisi’ni anımsatıyor. Platon’a göre iki ayrı dünyadan ‘idealar evreni’ her şeyin mükemmel ve değişmez örüntülerden oluştuğu ‘gerçek’ evrenken; insanın içinde bulunduğu ‘nesneler dünyası’, yani maddi dünya, tüm bunların eksik ve geçici kopyalarını barındırır. Bizler de artık kendimize hayali gerçeklikler inşa ediyoruz. Gerçeğin kendisiyle değil, kurgusuyla yaşıyoruz. Tıpkı mağara duvarına yansıyan gölgelerin oluşturduğu nesneler dünyası gibi İnstagram dediğimiz o dünyada gerçekliğin tamamı olarak satın aldığımız o mutlu hayatlar, esasen bir yansımadan ibaret. Aslında hiç var olmamış, var olmayan hayatlar ve biraz da insanın –mış gibi hali aslında. Tıpkı resim sergisi gezercesine hayatlar geziyoruz. Arzu ettiğimiz, erişemediğimiz o hayatları… Önce öykünüyoruz, sonra bir bakmışız taklit etmeye başlamışız. Peki ya taklitler aslını yaşatır mı? Bunun cevabını da sizlere bırakıyorum.

Instagram’da keşfet bölümünde keşfe çıkmak yerine, ara sırada kendi içimize doğru bir keşfe çıksak hiç de fena olmaz değil mi?