Nefes Sıkışması Neden Olur

Nefes Darlığı Hangi Hastalıkların Habercisi?

Hastalar tarafından yürüme, merdiven çıkma gibi efor sırasında zorlanma, hava açlığı, nefes almak için eskiye göre daha fazla güç harcama, yeterince hava alamama ya da derin nefes alamama şeklinde de tarif edilebilir. Nefes darlığı günlük hayatta ev içi etkinlikler, alışveriş, yürüme, merdiven çıkma, spor yapma gibi tüm fiziksel etkinliklerimizde kısıtlanmaya neden olabileceği için kişilerin hayatını olumsuz yönde etkileyerek yaşam kalitesinde azalmaya neden olur. Bu nedenle nefes darlığının kişi tarafından önemsenmesi ve zaman kaybetmeksizin nefes darlığına neden olabilecek hastalıkların ortaya konabilmesi için mutlaka sağlık kurum ya da kuruluşlarına başvurulması gereklidir.

Hangi Hastalıklarda Nefes Darlığı Görülür?

Solunum Sistemi Hastalıkları

Nefes darlığı en sık olarak solunum sistemi hastalıklarına bağlı gelişir. Solunum sisteminin çeşitli üst ve alt havayolu hastalıkları nefes darlığına neden olabilir. Çeşitli  mikroorganizmalarla oluşan üst ya da alt hava yolu infeksiyonları, çeşitli alerjenlere maruziyet nedeni ile oluşabilecek alerjik rinit (saman nezlesi), kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), astım, bronşiyolit, bronşektazi gibi havayolu hastalıkları en sık görülebilecek solunum sistemi kaynaklı nefes darlığı yapabilecek durumlardır.

KOAH’lı hastalarda sigara öyküsü ve egzersizle başlayan giderek artan nefes darlığı tipiktir. Ancak sigara öyküsünün olmaması KOAH için dışlanma nedeni değildir, pasif sigara maruziyeti ve ev içi kullanılan yakıtların, genetik faktörlerin rolü unutulmamalıdır.

Astımlı hastalarda nefes darlığının zaman zaman olup normal dönemlerinde olmaması ayrıca anne baba kardeşler gibi 1. derece akrabalardan bazılarında  da benzer şikayetlerin olması önemlidir. Bunların  dışında akciğerleri saran zarlarda sıvı toplanması (plevral sıvı), hava toplanması (pnömotoraks), ya da asbest gibi çevresel tozlara maruziyet sonucu bu zarlarda meydana gelebilecek kalınlaşmalar ve çeşitli değişiklikler de nefes darlığına neden olabilir. Kifoz ve skolyoz gibi göğüs duvarında oluşabilecek yapısal bozukluklarda yıllar içinde akciğer üzerinde sıkıştırıcı bir etki yaratarak ve nefes alma sırasında akciğerlerin kısıtlanmasına neden olarak nefes darlığı yaratabilmektedir.

Akciğer embolisi ya da diğer bir deyişle akciğerlere giden damarlarda pıhtılaşma da nefes darlığı yapabilen çok önemli ve hayati bir durumdur. Genellikle 7 günden daha fazla yatma zorunluluğu olan kişilerde, bacak damarlarında venöz yetmezlik ve pıhtılaşma ile kol bacak ve kalça kemiklerine yapılan ortopedik cerrahi işlemlerden sonra toplardamar sistemi ile akciğerlere pıhıtıların yerleşmesi ve akciğer damarlarında kan dolaşımının bozulmasından kaynaklanan bir durumdur. Akciğer embolisi ani başlayan bir durumdur ve genellikle ani başlayan şiddetli göğüs ağrısı bu tabloya eşlik etmektedir. Akciğer embolisi acil hastane başvurusu ve acil tedavi başlanması gerektiren hayati önem taşıyan bir hastalıktır. Tanı ve tedavisi mutlaka uzman hekimler tarafından konulmalı ve yönetilmelidir.

Kalp ve Dolaşım Sistemi Hastalıkları

Nefes darlığı, solunum sistemi dışında kalp-dolaşım sistemi hastalıklarında da görülebilen bulgudur.

Koroner damarlarda tıkanmalar, kalp yetmezliği, kalpte ritm bozukluğu bu grup içinde en sık nefes darlığı yapabilenlerdir.

Hematolojik Sistem Hastalıkları

Kalp ve solunum sistemi bozuklukları dışında kansızlık (anemi) nefes darlığı yapabilen önemli bir sorun olarak karşımıza çıkabilir. Anemi, toplam kırmızı kan hücresi/alyuvar/eritrosit sayısının azalması veya eritrositlerin içindeki hemoglobin miktarının azalması veya her ikisinin birlikte olması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu hastalarda nefes darlığına çarpıntı da eşlik edebilir. Fizik muayenede ciltte solukluk bu hastalarda dikkat çekicidir. Bu solukluk dudaklarda ya da tırnak yataklarında da izlenebilir. Genel olarak nefes darlığı ve çarpıntının yanı sıra bu hastalarda ileri derecede halsizlik ve güçsüzlük de görülür. Bu grup hastalarda kansızlığa yönelik uygulanacak tedavi seçenekleri nefes darlığını da tedavi edebilmektedir

Obezite

Aşırı kilo alımı (obezite) günümüzde yanlış beslenme alışkanlıklarının yaygınlaşması, düzenli egzersize zaman ayırılmaması ve genetik faktörler nedeni ile önemli bir sağlık sorunudur. Aşırı kilo alımı ile kişilerde akciğerlerin nefes alıp vermede yeterince açılamaması gibi sorunlar ortaya çıkmakta ve bu durum nefes darlığına neden olabilmektedir. Aşırı kilo nedeni ile hareketleri kısıtlanan bu kişilerde ek olarak nefes almakta yaşanan zorlukda tabloya eklendiğinde hareketsizlik-kilo alımı- nefes darlığı- hareketsizlik şeklinde birbirini tetikleyen olumsuz bir döngü bireylerin yaşam kalitesini daha da düşürmektedir. Bu kişilerde genetik olarak yatkın olma, hormonal bozukluklar, psikolojik sorunlar gibi obeziteye neden olabilecek temel sorunların tedavisi nefes darlığının da tedavisi olacaktır.

Psikojenik Nedenler:

Modern hayatın getirdiği bazı avantajların yanı sıra dinamik ve yoğun iş ortamlarının ya da günlük yaşanan sıkıntıların sonucunda psikolojik olarak görülen nefes darlığı da önemli bir oranda karşımıza çıkabilmektedir. Anksiyete bozukluğu olarak adlandırılan kişinin işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen çeşitli korku, kaygı veya anksiyete bozukluklarının toplumun % 18’ini etkilediğine inanılmaktadır. Anksiyete bozuklukları çeşitli şekillerde karşımıza gelebilmektedir.

Bunlardan birisi de Panik atak olarak günümüzde oldukça bilinen hale gelen durumdur. Panik atak, başta panik bozukluk olmak üzere birçok psikiyatrik bozuklukta ve bazı fiziksel hastalıklarda görülen yoğun korku, kaygı, yoğun endişe karışımı bir durumdur. Panik atak tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.

Hastaya öncelikle hastalığı nasıl kontrol edebileceği öğretilmektedir. Bunu başarabilen hasta ilerleyen zamanlarda panik atağı tamamen hayatından çıkartabilmektedir. Daha önce belirttiğimiz çeşitli sistemlerin detaylı değerlendirmeleri sonucunda herhangi bir faktör saptanamayan hastalarda nefes darlığının psikolojik olabileceği de akılda tutulmalı ve tedavisi mutlaka uzman psikiyatrist hekimler tarafından yönetilmelidir.

Nefes Darlığının Tedavisini Altta Yatan Etmen Belirliyor

Nefes darlığı olan kişilerde bu şikayetin hangi sisteme bağlı olduğunu anlayabilmek için öncelikle detaylı bir öykü ve fizik inceleme yapılmalıdır. Daha sonra solunum sistemine yönelik olarak akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri, egzersiz testleri, bilgisayarlı toraks tomografisi, akciğer damarlarına yönelik anjiografi, tam kan sayımı ve endokrin, biyokimyasal analizleri içeren diğer kan tetkikleri, kalp hastalıklarına yönelik olarak elektrokardiyogram, ekokardiyografi, efor testi, nükleer tıp yöntemleri, koroner anjiografi ve kalp kateterizasyonu sırası ile hastada hekim tarafından düşünülecek hastalıklara yönelik olarak yapılmalıdır. Yine hekim tarafından önerilmesi halinde psikojenik nefes darlığına yönelik olarak psikiyatrik değerlendirme de yapılabilir. Nefes darlığı vücudumuzdaki pek çok sistemi ilgilendiren bir belirtidir. Bu nedenle tedavisine yönelik olarak oldukça geniş tedavi seçenekleri vardır. Nefes darlığını yapan nendenler hekim tarafından saptandıktan sonra, bu nedenlere yönelik tedavi seçenekleri yine uzman hekimler tarafından uygulanmalıdır.

Nefes darlığı şikayetlerinde akla ilk olarak astım, sigara tiryakiliği, kalp hastalıkları gibi nedenlerin geldiğini belirten Prof. Dr. Sina Ercan, bazı nadir durumlarda nefes borusu darlıklarından şüphelenilmesi gerektiğini ifade ediyor.

“Nefes darlığı toplumda çok sık görülen bir sorun. Nefes darlığı dendiğinde akla her zaman önce astım, sigara tiryakiliği, kalp hastalıkları gibi klasik nedenler geliyor. Çünkü nefes borusu darlığı, nefes darlığına önayak olan nadir bir neden” diyen Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Başkanı Prof. Dr. Sina Ercan,  asıl sıkıntının da nadir olduğu için gözden kaçması olduğunu söylüyor. Ancak nefes darlığı şikayetlerinde bu olasılıktan da şüphelenmek gerektiğini belirten Prof. Dr. Sina Ercan, “Şüphelenmediğiniz bir şeyi teşhis edemezsiniz. Nefes darlığının nedeni nefes borusu darlığı olduğunda ve bu teşhis edilmediğinde hastalar uzun süre yanlış tedaviye maruz kalabiliyor ve bu tedavilerin bir faydasını görmüyorlar” diyor.

“Nefes borusu darlığının belirtileri nelerdir?” 

“Hastada nefes darlığı söz konusu olduğunda elbette akla ilk önce sık görülen sebeplerin gelmesi doğal. Ancak nefes darlığından şikayet eden ve bu şikayeti astım, kalp rahatsızlığı vs. gibi klasik nedenlerden olduğu sanılan bir hasta uzun süre tedaviye cevap vermediğinde, tedavide çok ısrarcı olmamak ve nefes borusu darlığından şüphelenmek lazım. Öte yandan sabit ve değişmez hırıltı da başka bir belirti olarak görülebilir. Hastanın hikayesi iyi dinlenmeli ve gerekirse nefes borusunun özel olarak filmi istenmelidir. Bu şekilde bir daralma ya da tıkanıklık varsa kolaylıkla görülebilir.”

Solunum aleti nefes borusu darlığını tetikleyebilir

Örneğin hasta yoğun bakımda kaldığı ve bu süreçte solunum aletine bağlandığı bilgisini veriyorsa bunun atlanmaması gereken bir detay olduğunu ifade eden Prof. Dr. Sina Ercan bu konuyu şöyle detaylandırıyor: “En sık görülen nefes borusu darlığı nasır gibi yani dışarıdan bir etkiye bir tepki olarak ortaya çıkar. Bir doku baskı altındaysa o dokuda bir reaksiyon oluşur ve orada darlığa neden olacak bir gelişme görülebilir. Solunum aletlerine bağlanan hastalarda plastik borular yüzünden böyle bir durum ortaya çıkabilir. Bunlar kum saati şeklinde daralmalardır ve hastada sanki pipetten nefes alıyormuş gibi bir etki yaratır.”

Tümör varsa cerrahi müdahale şarttır

Hava yolu darlıklarının çoğunun iyi huylu darlıklar olduğunu belirten Prof. Dr. Sina Ercan, soluk borusunun bazen içerisinde bazen dışarısında oluşan iyi huylu tümörlerin de hava yolunu daraltabildiğini belirtiyor ve daralma tespit edildikten sonraki süreci şöyle aktarıyor:

“Daralma tespit edilip bilgisayarlı tomografi ile sınırları belirlendikten sonra detaylı teşhis için endoskopi ya da biyopsi yapılır. Tümöre bağlı tıkanıklıklarda söz konusu organ nefes borusu olduğu için boğulma riskinden ötürü tümör iyi huylu da olsa kötü huylu da olsa ameliyat ile çıkartılması gereklidir. Böyle bir ameliyatı kaldıramayacak hastalarda tümör hava yolunun dışındaysa bazen içerden baskıyı durdurmak için kafes konulur. Söz konusu doku dondurularak veya yakılarak yok edilir. Bazen lazer uygulanır bazen de genişletme teknikleri hayata geçirilir.”

Nefes borusunda tekrarlayan ameliyatlar risklidir

Nefes borusu darlığı operasyonlarında en baştan doğru bir karar verilmesinin oldukça önemli olduğunu ifade eden Prof. Dr. Sina Ercan, bunu şöyle açıklıyor: “Nefes borusu darlığı müdahelelerinde sorun erken teşhis edilip, zamanında hareket edilmelidir. Kesinlikle doğru teknik uygulanmalıdır. Hata yapmak, kalıcı hasarlara neden olabilir. Nefes borusunda tekrarlayan ameliyatlar risklidir. Bu yüzden ilk ameliyatta başarıyı yakalamak önemlidir. Doğru yöntemler uygulanmazsa tedavi süreci çok uzayabilir ve hastanın sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen sesin kaybedilmesi, ya da hayat boyu trakeostomi kullanma zorunluluğu (nefes borusuna boğaz bölgesinden takılan plastik nefes alma borusu) gibi durumlar ortaya çıkabilir.”

Formu doldurun, biz sizi arayalım:

Kullanıcılar bunları da aradı:

Nefes Darlığına Ne İyi Gelir?

1- Burundan nefes alıp vermek:

Evde pratik bir şekilde yapılabilen birçok egzersiz tıkanan solunum yollarının açılmasını sağlar. Bu egzersizlerin başında burundan nefes alıp vermek geliyor. Burundan alınan nefes 2 -3 saniye bekledikten sonra yine burundan verilir. Bu egzersiz günde 20 kere tekrarlanmalı ve oturarak değil ayakta yapılmalıdır.

2- Yürüyüş yapmak:

Günde 30 dakika ile 1 saat arası yürüyüş yapmak hem ideal kilonun korunmasını hem de solunum yolunun açılmasını sağlar. Daha sağlıklı olduğu için hızlı tempo yürüyüş yapılması önerilmektedir.

3- Kötü Alışkanlıkları Bırakmak:

Sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklar bırakılmalı, bununla birlikte çay - kahve gibi kafein oranı yüksek olan içecekler de azaltılmalıdır. Bunların yerine bitki çayı tüketmek hem solunum hem de sindirim sistemine iyi gelir.

4- Hardal tohumu:

Beslenme uzmanlarının nefes darlığına karşı önerdiği bitkisel çözümlerin başında hardal tohumu geliyor. Hardal tohumundan yapılan çaylar, günde 2 -3 fincan içilebilir.

Nefes Darlığı Neden Olur?

1- Yanlış Beslenme Alışkanlıkları:

Vücudumuzdaki her sistem birbirine bağlıdır. Birinin aksaması diğer sistemlerin de sağlıklı çalışmasını engeller. Örneğin düzensiz ve sağlıksız beslenen kişilerin hazımsızlık, şişkinlik, karın ağrısı ve mide yanması şikayetleri görülür. Midenin işlevlerini tam olarak yerine getirememesi. kalp sağlığını da olumsuz etkiler. Bu da dolaylı olarak nefes darlığına neden olur.

2- Obezite:

Obezite hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülen tehlikeli bir hastalıktır. Vücuttaki yağ oranının normalden çok daha fazla olmasıyla ortaya çıkan obezite hastalığında, nefes darlığı, en sık görülen belirtiler arasında yer alır.

3- Sigara:

Akciğerler, vücudumuzdaki en hayati organlardan biridir. Sigarada bulunan nikotin ve kadmiyum gibi maddeler akciğerlerin hasar görmesine neden olur.

4- Kalp hastalıkları:

Aritmi, kalp yetmezliği ve taşikardi gibi kalp rahatsızlıklarının en sık görülen belirtilerinden biri de nefes darlığıdır. Alınan önlemlere rağmen şikayetler azalmak yerine artıyorsa mutlaka uzman yardımı alınmalıdır.

5- Yabancı cisim:

Çocuklarda görülen nefes darlığı şikayetlerinin nedenlerinden biri boğaza kaçan yabancı cisimdir. Yabancı cismi çıkarmak için ilk yardım uygulanmalı, ilk yardım bilinmiyorsa en yakın hastaneye gidilmelidir.

Nefes Darlığı Belirtileri Nelerdir?

1- Hırıltılı solunum:

Özellikle 60 yaş ve üstü kişilerde nefes darlığı ile birlikte hırıltılı solunum görülür. Hastalığın ilerleyen safhalarında nefes tıkanıklığı ve inatçı öksürük semptomları da görülebilir.

2- Balgam:

Nefes darlığı demek akciğerlerin işlevlerini eskisi gibi yerine getirememesi demektir. Bu nedenle akciğerler sürekli olarak balgam üretmeye başlar. Bazı hastalarda kanlı balgam da görülebilir. Böyle durumlarda mutlaka hastaneden randevu alınmalıdır.

3- Göğüs ağrısı:

Bazı kişilerde nefes darlığı ile göğüs ağrısı şikayetleri aynı anda görülebilir.

4- Boğulma hissi:

Tıpkı panik atak hastalarında olduğu gibi nefes darlığı şikayeti olan kişilerde de boğulma hissi ortaya çıkabilir. Bunun önüne geçmek için açık havaya çıkmalı, ağızdan değil burundan derin derin nefes alınmalıdır.

Nefes Darlığı Nasıl Geçer?

Nefes darlığının alternatif tedavisinde birçok bitkisel ürün kullanılabilir. Bu çözümlerin başında bitki çayları geliyor. Günde bir fincan papatya çayı ya da kuşburnu içmek göğüs ağrılarına ve nefes darlığına iyi gelir.

Nefes açmak için düzenli aralıklarla nane çiğnemek de işe yarayabilir. Nanelerin taze olmasına özen gösterilmeli, yemeklerde ise kuru nane kullanılmalıdır.

Özellikle kalabalık ortamlarda yeterince nefes alamadığınızı, boğulduğunuzu hissediyorsanız ve bu durum özellikle stresli olduğunuz dönemlerde tetikleniyorsa dikkat edin! Anksiyetenin neden olduğu nefes darlığı / açlığını yaşıyor olabilirsiniz.

Biyolojik varlığımızın devamı için mutlak olan nefes alma canlılığın da temel göstergesidir. Yaşam, ilk nefesle sonuncusu arasındaki süre. Ne yazık ki anksiyeteye bağlı nefes açlığı olarak da bilinen nefes darlığı, kişinin yaşam kalitesini düşürmektedir.

Anksiyetenin önemli belirtilerinden biri olan nefes açlığını Hisar Intercontinental Hospital Psikiyatri Uzmanlarıyla konuştuk…

Günlük hayatımızda nefes almakla ilgili nefesi daralmak, derin bir nefes almak, nefes nefese kalmak, nefes aldırmamak, boşuna nefes tüketmek, nefesi kesilmek gibi onlarca deyim vardır. Tıpkı kalp atışımız, kan basıncımız, barsak hareketlerimiz gibi soluk alıp vermemiz de beynimizin tabanı (beyin sapı) tarafından kontrol edilir. Normal şartlarda bedenimizin kendi kendine yürüttüğü bu işlevlerin farkında olmayız. Ancak bazı ruhsal hastalıklar, nefes almamızla ilgili işlev bozukluğuna veya algı değişikliğine yol açar.

Anksiyete Nedir?

Günümüzde en sık rastlanan ruhsal hastalık kümesi olan Anksiyete bozukluluklarının önemli belirtilerinden biri nefes darlığı/açlığıdır. Zaten “Anxios” kelimesi “sıkıştırmak, boğmak” anlamına gelir. Birçok hasta eskisi gibi doya doya nefes alamamaktan, göğsünde baskı, boğazında düğümlenme hissinden muzdariptir.’

Anksiyete en çok kaygı ile benzeşir ve karşılaştırılır. Kaygının sınav gibi bilinen bir nedeni varken; anksiyete bastırılmış ruhsal çatışmaların bir ürünü olarak görülür. Endişe, huzursuzluk, korku karışımı nahoş bir duygu halidir. Anksiyete temelde bir duygu hali olmasına rağmen bedensel, düşünsel ve davranışsal yönleri de vardır. Çarpıntı, nefes darlığı, terleme, titreme, baş dönmesi, kas ağrısı/gerilimi ve göz bebeklerinde büyüme bedensel belirtileridir. Felaketleştirici düşüncelere, endişelere ve takıntılı düşüncelere bilişsel olarak neden olabilir. Davranışsal olarak bedensel huzursuzluk, takıntılı veya tekrarlayan davranışlar, yardım arama veya (durumdan) kaçınma belirtileri görülebilir.

Meşhur Panik Atak

Anksiyete bozukluklarının en ünlüsü Panik atak, anksiyetenin yoğun ve gürültülü halidir. Beklenmedik panik ataklar ve bu atakların tekrarlayacağına dair beklenti temel belirtilerdir. Panik atak sırasında anksiyetenin duygusal, bedensel ve bilişsel bulguları ortaya çıkar. Çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı, bulantı-karın ağrısı, baş dönmesi-sersemlik, uyuşma, kontrol kaybı (çıldırma) veya ölüm korkusu görülebilir. Genellikle oldukça yorucu ve endişelendirici bu durum, anksiyetenin çıplak ve şiddetli hissedilmesiyle ilgilidir. Kişiler bazen, kendilerini ve çevrelerini farklı algılayabilir. Bu durum genellikle dakika kadar sürer.

Panik atağın önemli ve zor yanlarından biri tekrarlamasına rağmen ataklara alışılamamasıdır. Yaşamdaki sorunlar, stres faktörleri panik atakların başlamasını tetikler. Panik atak geçirenler derhal hekime başvururlar. Kalple, göğüs kafesi ile ilgili sorunları olduğunu düşünürler. Çarpıntı ve nefes darlığı hastaları en çok korkutan belirtilerdir. Anksiyete sadece panik ataklarla kendini göstermez. Fibromiyalji, gastrit, sinirsel barsak, migren gibi hastalıklar anksiyete ile başlayabilir veya şiddetlenebilir. Takıntı hastalığı (Obsesif Kompulsif Bozukluk), hastalık hastalığı (Hipokondriya), fobiler Anksiyete Bozukluğu kümesinde yer alır.

Nefes Açlığı

Anksiyete Bozukluğu olan hastalar bedensel belirtiler nedeniyle psikiyatri dışı dallara giderler. Yapılan tetkiklerden sonra durumun psikolojik olduğu anlaşılır. Bazen belirtiler belirgin değildir. Süreğen bir huzursuzluk, sıkıntı, uzun süre bir yerde duramamak veya bir etkinliği sürdürememek gibi şüpheli yakınmalar görülür. Bir kısım hasta sadece huzursuzlukla artan nefes açlığı yakınmasından muzdariptir. Zaman zaman nefessiz kaldığını zannederek derin bir nefes alma ihtiyacı hissederler. Kalabalıkta ve kapalı alanda daralırlar.

Derin ve doyurucu nefes alamamak, nefes almayla ilgili dikkatte artış ve kendini dinlemek de altta yatan bir Anksiyete Bozukluğuna işaret edebilir. Genellikle kişiyi huzursuz eden stres faktörleri veya eşlik eden depresyon gibi ruhsal hastalıklar saptanır. Hasta durumu kabullenirse tedavi daha kısa sürede başarılı olur.