F.5.3.1. Kuvvetin Ölçülmesi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Kuvvetin büyüklüğünün ölçülmesi, kuvvet birimi
F.5.3.1.1. Kuvvetin büyüklüğünü dinamometre ile ölçer.
Kuvvet birimi olarak Newton (N) kullanılır.
F.5.3.1.2. Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlar.
Dinamometre |
Dinamometreler |
C) Mıknatıs toplu iğneleri kendine doğru çeker.
D) Durağa yaklaşan otobüs yavaşlama hareketi yapmaktadır.
A) Daha fazla kuvvet ölçebilmesi için içindeki yayın az esnek olması gerekir.
A) Masaya kuvvet uygulanmış ama hareket ettirememiştir.
C) Film seyretme sırasında kuvvet uygulanmaz.
Hayatımızın her yerinde kuvvetin etkilerini görürüz. Kuvvet cisimleri durdurabilir veya hareketlendirebilir. Cisimlerin şeklini değiştirebilir veya hareketin yönünü değiştirebilir.
Kuvvetin Özellikleri:
Hareketi başlatan, durduran, yavaşlatan veya hızlandıran; cisimlerde şekil değişikliği yapan etkiye kuvvet denir. Topa vurduğumuzda hızlanması, oyun hamurunu sıktığımızda ezilmesi, frene basıldığında aracın yavaşlaması gibi pek çok olay kuvvet sayesinde gerçekleşir.
Kuvvetlerin büyüklüğü değişebilir.
Örneğin bir defteri kaldırmak için gerekli olan kuvvetle bir koltuğu kaldırmak için gerekli olan kuvvet aynı değildir. Farklı durumlar farklı kuvvetler gerektirir.
Kuvvetin Ölçülmesi
Kuvvet verdiği etkilere göre ölçülür. Kuvveti ölçen alete dinamometre denir. Dinamometre yayların esneklik özelliğinden yararlanarak çalışır.
El kantarı şeklindeki dinamometreye kuvvet uygulandığında içindeki yay uzar. Yay ne kadar çok uzarsa kuvvet de o kadar büyük olur. Dinamometrenin üzerinde cetvellerde olduğu gibi sayılar bulunur. Bu sayede kuvvetin ne kadar olduğu doğru şekilde belirlenebilir.
Kuvvetle ilgili pek çok bilim insanı çeşitli çalışmalar yapmıştır. Bu bilme en büyük katkıyı yapan ise İngiliz bilim insanı Isaac Newton(ayzek nivtın)’dır. Kuvvet birimi olarak Newton (N) kabul edilmiştir. Yanı kuvvet büyüklüğünden bahsederken 3N, 5N gibi birim belirtilir.
A. Aşağıda yer alan kavramları, verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yerleştiriniz. |
---|
HareketKestineŞekliniNewtonKütlesiDurdurabilenBoyunaYönünüYaylarCinsineDinamometre |
---|
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise D, Yanlış ise Y seçeneğini seçiniz. |
---|
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız. |
---|
Giriş Tarihi: 19.1.2022 10:41Son Güncelleme: 19.1.2022 10:41
Kuvvet kavramı, fizik biliminin temel kavramlarından biri olup, cisimlere hareket ya da şekil yönünden yapılan etkiyi ifade eder. Kuvvet, göz ile gözlemlenebilen bir kavram değildir. Kuvveti, cisimlere yaptığı etki sonucunda ortaya çıkan değişim üzerinden gözlemleriz. Söz gelimi, hareket halindeki nesnelerin durması, duran nesnelerin harekete geçmesi, hareket halindeki nesnelerin hareket hızının hızlanması ya da yavaşlaması ya da çeşitli nesnelerin şeklinin değişmesi, çeşitli kuvvetler uygulanması sonucunda gerçekleşir. Kuvvetin birçok çeşidi olup, kuvveti ölçen aletlere ise dinamometre adı verilir. Dinamometre ya da Türkçe karşılığı ile ifade etmek gerekirse kuvvetölçer, en temel biçimiyle dönen bir parçaya uygulanan burma kuvvetini ölçen alettir.
Kuvveti ölçmeye yarayan aletlerin en temel olanı ve yaygın olarak kullanılanı, esneklik özelliğine sahip bir metal halkanın burulması prensibine dayanır. Söz konusu metal halka üzerine, onu sıkıştırarak burulmasına neden olan bir kuvvet uygulandığında, halkanın burulma miktarına göre kuvvetin büyüklüğü ölçülür. Kısacası dinamometre yani kuvvetölçer adı verilen aletler, yayların esneklik özelliğini kullanarak çalışırlar.
İç içe geçmiş durumda bulunan iki adet borudan oluşan dinamometrelerde, iç kısımda yer alan boruda bir adet metal yay asılı vaziyette bulunur. İç kısımda bulunan borunun üzerinde eşit olarak bölümlendirilmiş birimler bulunur. Kuvvetin büyüklüğüne göre yay ne kadar hareket ederse, bu bölümlendirmede geldiği konuma bakılarak kuvvetin büyüklüğü ölçülmüş olur.
Dinamometreler, kuvvetin ölçülmesi için birçok farklı alanda kullanılabilir:
ARKADAŞINA GÖNDER
Kuvveti Ne Ölçer? Kuvvet Hangi Alet İle Ölçülür?
Kuvvetin Birimi Nedir, Ne ile Gösterilir?
Kuvvetin birimi ‘Newton’ olarak ifade edilir. Ünlü bilim insanı Isaac Newton tarafından keşfedilmiş olarak, bu sebepten dolayı Newton ismi verilmiştir. Kütleli bir cisme hareket kazandıran etki olarak Newton öne çıkar. Aynı zamanda işlem ve ölçüm yapılırken kuvvet, ‘F’ harfi ile gösterilir. Böylece fizik eşliğinde işlem gerçekleştirirken, ‘F’ harfi görüldüğü vakit, kuvvet üzerinden işlem yapıldığı anlaşılır. Özellikle cisimlerin hızları ile beraber hareketleri üzerinden sürtünme kuvveti ile pek çok unsur, kuvvet kapsamında doğrudan bağlantılıdır.
Kuvvet Nasıl Ölçülür?
En çok merak edilen konular arasında kuvvetin nasıl ölçüldüğü geliyor. Bu durum hem bilimsel açıdan hem günlük yaşamda ve ayrıca özellikle öğrenciler için oldukça önemli bir konudur. Kuvvet, dinamometre ismi ile bilinen yaylı bir kantar üzerinden ölçümlenir. Herhangi bir madde bu kantara bağlanmak suretiyle, yaylı sistem üzerinden ne kadar kuvvet gerektiği anlaşılır.
Ucunda bir çengel bulunur ve bu çengele bağlanmak suretiyle, yapılacak çekim üzerinden hassas bir ölçüm gerçekleşir. Bu ölçüm sayesinde bir madde için ne kadar kuvvet gerektiğine dair detaylı bilgi elde edilir. Böylece elde edilen kuvveti ile beraber fizikte birçok farklı işlem daha kolay bir biçimde yapılmaktadır.