kaynağı değiştir]
- Böbrek yetmezliği, diyabet ve periferik nöropati gibi kronik hastalıklar.
- Bazı ilaçlar belirtileri alevlendirir. Bu ilaçlar bulantı gidericiler (metoklopramid veya proklorfenazin), antipsikotik ilaçlar (haloperidol veya fenotiyazin türevleri), serotonini yükselten antidepresanlar ve sedatize edici antihistaminik içeren soğuk algınlığı ve alerji ilaçlarıdır.
- Gebelik. Özellikle 3. trimester dönemi. Çoğu vakalarda belirtiler doğum sonrası 4. Haftada yatışır.
Alkol ve uyku yoksunluğu bazı kişilerde belirtileri tetikleyebilir veya alevlendirebilir. Bu faktörleri azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak belirtileri yatıştırabilir fakat bunların HBS belirtilerini tamamen önleyebileceği belirsizdir.
TANI SÜRECİ
HBS için spesifik bir test yoktur. Tanı koymak için 4 temel kriter:
- Akşamları çok kötü olan belirtilerin sabahları olmaması veya ihmal edilebilir düzeyde olması,
- Etkilenen bacağı hareket ettirmek için çok güçlü ve baskın bir ihtiyaç veya dürtü, sıklıkla parestezi veya dizestezilerle ilişkili,
- Duyu belirtilerinin dinlenme, gevşeme veya uyuma ile tetiklenmesi,
- Duyu belirtilerinin hareket ile yatışması ve hareket sürdükçe bu durumun devam etmesi.
Nörolojik ve fizik muayene, hastadan alınan tıbbi öykü, aile öyküsü ve kullandığı ilaçların listesi yardımcı olabilir. Başka tıbbi durumları ekarte etmek için laboratuar testleri yapılabilir. Laboratuar testlerinde demir eksikliği ve diğer vitamin eksilikleri veya HBS ile ilişkili diğer tıbbi durumları ortaya çıkarabilir. Bazı vakalarda hastalığın tedavisini etkileyebilecek polisomnografi gibi uyku çalışmaları (uyku sırasında beyin dalgaları, kalp atımları, solunum ve bacak hareketlerini tüm gece boyunca kaydeden bir test) uyku bozukluğunun diğer sebeplerinin varlığını ortaya koyabilir (örn: uyku apnesi). Çocuklarda HBS bazen “büyüme ağrıları” veya dikkat eksikliği sendromu” olarak yanlış tanılanabilir.
HBS NASIL TEDAVİ EDİLİR?
HBS belirtileri yatıştırmaya odaklanarak tedavi edilebilir. Etkilenen bacağı hareket ettirmek geçici bir rahatlama sağlar. Bazen HBS belirtileri diyabet veya periferik nöropati gibi ilişkili bir tıbbi durumun tespiti ve tedavisi ile yatıştırılabilir.
Bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve aktiviteler hafif veya orta şiddette belirtileri olanlarda belirtileri azaltabilir. Kafein, alkol, tütün tüketimini azaltma; demir, folik asit ve magnezyum eksikliklerini telafi etme; düzenli bir uyku paternine geçme ve bunu sürdürme; orta şiddette bir egzersiz programı, bacak masajları sıcak duş alımları veya soğuk ped uygulamaları. Sadece demir düzeyleri düşük olanlarda demir replasmanı denemelidir. Bu tarz önlemlerle pek çok kişi bir miktar rahatlama yaşasa da belirtiler nadiren tamamen ortadan kalkar.
İlaçlar genellikle yardımcıdır ancak HBS’nu tüm kişiler için tedavi edebilecek tek bir ilaç yoktur. Farklı ilaçların denenmesi gerekebilir.
HBS tedavisi için sıklıkla kullanılan ilaçlar:
Dopaminerjik ajanlar (dopamini artıran ilaçlar). Büyük ölçüde Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan bu ilaçların uyku zamanı alındıklarında HBS ve UPBH belirtilerini azalttığı bilinmektedir ve birinci seçenek olarak kabul edilirler.
Gabapentin ve pregabalin gibi antikonvülzanlar sinir ağrılarını, ürperme ve sürünme gibi duyusal hisleri azaltabilir. Sersemlik, halsizlik ve mahmurluk muhtemel yan etkilerdir.
HBS İLE BİR ÖMÜR
HBS yaşam boyu süren bir durumdur. Yine de güncel tedaviler bozukluğu kontrol edebilir, belirtileri azaltabilir ve dinlendirici uyku süresini artırabilir. Belirtiler yaşlanmayla giderek kötüleşebilir; bu kötüye gidiş ilişkili tıbbi durumu da olanlarda daha süratli olabilir. Ayrıca bazı kişilerde iyilik dönemleri -günler, haftalar, aylarca belirtilerin görülmemesi- olabilir ancak belirtiler genellikle tekrar ortaya çıkar. HBS tanısı konması Parkinson hastalığı gibi bir başka nörolojik hastalığın da başladığına işaret etmez.
ARAŞTIRMALAR SÜRÜYOR
Araştırmacılar dopamin sinyallerinin bozulmuş iletiminin bu hastalıkta bir rolü olabileceğinden şüphelenmişlerdir. Çeşitli konferanslarda hayvan modelleri üzerinde ve demir seviyeleri ile dopamin etkileşimi üzerinde çalışmalara ihtiyaç olduğu vurgulanmıştır. Örneğin serum ferritin düzeyinin (düşüklüğü demir eksikliğine işaret eder) yaşlı HBS hastalarında hastalığın şiddetini öngörmede faydası olduğunu göstermiştir.
Mirtazapin esas olarak majör depresif bozukluk ve diğer duygudurum bozuklukları için kullanılır.[5]
İngiltere Ulusal Sağlık Ve Klinik Mükemmellik Enstitüsü'nün (NICE) mirtazapin hakkında yılında yaptığı açıklama şu şekildedir: "Mirtazapin ve diğer antidepresanlar arasında herhangi bir etkinlik ölçüsünde fark yoktur, ancak remisyona ulaşma açısından mirtazapinin klinik olmasa da istatistiksel bir avantaja sahiptir. Buna ek olarak, mirtazapin, depresyonun semptomlarını azaltma açısından seçici serotonin geri alım inhibitörlerine (SSRI) göre istatistiksel bir avantaja sahiptir, ancak bu fark klinik olarak önemli değildir. Bununla birlikte, mirtazapin kullanan hastaların yan etkiler nedeniyle tedaviyi erken bırakma olasılıklarının daha düşük olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır."[6]
Mirtazapin'i diğer antidepresanlarla karşılaştıran Cochrane tarafından gerçekleştirilmiş tarihli bir araştırmada, mirtazapinin etkilerinin diğer antidepresanlara kıyasla daha hızlı başlamasına rağmen, altı haftalık kullanımdan sonra etkinliğinin diğer antidepresanlarla hemen hemen aynı olduğu bulunmuştur.[4]
Antidepresanların uyku üzerine etkilerine odaklanan tarihli bir araştırma, depresyon nedeniyle uyku bozukluklarından muzdarip olan birçok hastada mirtazapinin uykuya dalma süresini azalttığını ve uyku kalitesini artırdığını, ancak bazı insanlarda özellikle yüksek dozlarda uykuyu bozabileceğini bulmuştur.[7]
Görünürde bir neden olmadan uyuşma veya kaşıntı yaşadıysanız, parestezi yaşamış olabilirsiniz. Hemen hemen herkes ara sıra parestezi yaşar. İnsanların bu tanıdık karıncalanma hissine kapıldıkları en yaygın zamanlardan biri uykudur. Bu his genellikle, yanlışlıkla bir sinire baskı uyguladığınız için oluşur.
Etkilenen sinirdeki baskıyı kaldırmak için pozisyonunuzu değiştirdiğinizde çözülür. Bu tip parestezi geçicidir ve genellikle tedavi olmaksızın düzelir. Parestezi devam ederse, tedavi gerektiren altta yatan bir tıbbi bozukluğunuz olabilir.
Belirtileri;
Parestezi vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir, ancak genellikle şunları etkiler:
Geçici veya kronik olabilir.
Kronik parestezi, bıçak gibi bir ağrıya neden olabilir. Bu, etkilenen uzuvda sakarlığa yol açabilir. Bacaklarınızda ve ayaklarınızda parestezi meydana geldiğinde yürümeyi zorlaştırabilir.
Yaşam kalitenizi devam ettiren veya etkileyen parestezi semptomlarınız varsa doktorunuza görünün. Tedaviye ihtiyaç duyan altta yatan bir tıbbi rahatsızlığınız olduğuna dair bir işaret olabilir.
Nedenleri;
Parestezinin nedenini belirlemek her zaman mümkün değildir. Geçici parestezi genellikle bir sinir üzerindeki baskı veya kısa süreli zayıf dolaşımdan kaynaklanır. Bu, elinizde uyuduğunuzda veya bacak bacak üstüne atarak çok uzun süre oturduğunuzda olabilir. Kronik parestezi, sinir hasarının bir işareti olabilir. İki tür sinir hasarı, radikülopati ve nöropatidir.
Radikülopati; Radikülopati, sinir köklerinin sıkıştığı, tahriş olduğu veya iltihaplandığı bir durumdur. Bu, aşağıdakilere sahip olduğunuzda meydana gelebilir:
Belinizi etkileyen radikülopatiye lomber radikülopati denir. Lomber radikülopati bacağınızda veya ayağınızda paresteziye neden olabilir. Daha şiddetli vakalarda siyatik sinirin sıkışması meydana gelebilir ve bacaklarınızda güçsüzlüğe neden olabilir. Siyatik sinir, omuriliğinizin alt kısmında başlayan büyük bir sinirdir.
Servikal radikülopati, kollarınıza his ve güç sağlayan sinirleri içerir. Servikal radikülopatiniz varsa, yaşayabilirsiniz:
Nöropati; Nöropati, kronik sinir hasarına bağlı olarak ortaya çıkar. Nöropatinin en yaygın nedeni hiperglisemi veya yüksek kan şekeridir. Diğer olası nöropati nedenleri;
Sinir hasarı sonunda kalıcı uyuşukluğa veya felce neden olabilir.
Parestezi için kimler risk altındadır?
Herkes geçici parestezi yaşayabilir. Radikülopati riskiniz yaşla birlikte artar. Aşağıdaki durumlarda da buna daha yatkın olabilirsiniz;
Teşhisi;
Belirgin bir nedeni olmayan kalıcı paresteziniz varsa doktorunuza görünün. Tıbbi geçmişinizi vermeye hazır olun. Tekrarlayan hareketleri içeren katıldığınız tüm faaliyetlerden bahsedin. Ayrıca aldığınız reçetesiz veya reçeteli ilaçları da listelemelisiniz.
Doktorunuz, tanı koymalarına yardımcı olmak için bilinen sağlık koşullarınızı değerlendirecektir. Örneğin şeker hastalığınız varsa, doktorunuz sinir hasarı veya nöropatiniz olup olmadığını belirlemek isteyecektir.
Doktorunuz muhtemelen tam bir fizik muayene yapacaktır. Bu muhtemelen bir nörolojik muayeneyi de içerecektir. Kan testi ve spinal musluk gibi diğer laboratuar testleri, bazı hastalıkları ekarte etmelerine yardımcı olabilir.
Doktorunuz boynunuzda veya omurganızda bir sorun olduğundan şüphelenirse, X ışınları, BT taramaları veya MRI taramaları gibi görüntüleme testleri önerebilir. Sonuçlara bağlı olarak, sizi bir nörolog, ortopedist veya endokrinolog gibi bir uzmana yönlendirebilirler.
Tedavisi;
Tedavi, parestezinizin nedenine bağlıdır. Bazı durumlarda sebebi ortadan kaldırarak durumunuzu tedavi etmek mümkün olabilir. Örneğin, tekrarlayan bir hareket yaralanmanız varsa, birkaç yaşam tarzı ayarlaması veya fizik tedavi sorunu çözebilir.
Paresteziniz altta yatan bir hastalıktan kaynaklanıyorsa, bu hastalık için tedavi almak potansiyel olarak parestezi semptomlarını hafifletebilir. Kişisel koşullarınız semptomlarınızın iyileşip iyileşmeyeceğini belirleyecektir.
Paresteziyi nasıl önleyebilirsiniz?
Parestezi her zaman önlenemez. Örneğin, kollarınızda uykuya dalma eğilimindeyseniz, muhtemelen yardım edemezsiniz. Yine de parestezinin oluşumunu veya şiddetini azaltmak için adımlar atabilirsiniz. Örneğin, gece bilek ateli kullanmak, elinizin sinirlerinin sıkışmasını hafifletebilir ve gece yaşadığınız parestezi semptomlarının giderilmesine yardımcı olabilir.
Kronik paresteziyi önlemek için şu ipuçlarını izleyin:
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Anahtar Kelimeler:BelirtileriTeşhisiSebepleriKomplikasyonlarıTanısıRiskleriParestezinedirtedavisiHaber KaosNedenleri