Peygamber Efendimiz Neden Zeydin Karısıyla Evlendi
kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir Peygamberimizin evlatlığı Zeyd b. Harise’nin boşadığı eşi Zeynep ile evlenmesi
SORU: Merhaba, iyi akşamlar, Kur’an mealini yeniden okumaya başladım, Zeyd’in eşi Zeynep’le boşanmasını istememiş Peygamberimiz, ayeti biliyorum, Allah, onu sana nikahladık diyor, ama neden evlenmiş, bugün bile hoş karşılanmayacak bir durum bu, ensardan başka biriyle evlendirseydi, ayetlerin uygulanabilir olması için illa evlenmesi mi gerekirdi, kafamda deli sorular, sonra ayette zikredilen senin içinde gizlediğin derken ne kastediliyor, rahatsız ettim, hakkınızı helal edin.
CEVAP: “Hani sen, Allah’ın kendisine nimet verdiği ve senin de kendisine nimet verdiğin kişiye: Eşini yanında tut ve Allah’tan sakın, diyordun; insanlardan çekinerek Allah’ın açığa vuracağı şeyi kendi nefsinde saklı tutuyordun; oysa Allah, kendisinden çekinmene çok daha layıktı. Artık Zeyd, ondan ilişkisini kesince, biz onu seninle evlendirdik ki böylelikle evlatlıklarının kendilerinden ilişkilerini kestikleri (kadınları boşadıkları) zaman, onlarla evlenme konusunda müminler üzerine bir güçlük olmasın. Allah’ın emri yerine getirilmiştir.”
(AHZAP 37)
CEVAP: Öncelikle sorularını maddeleştirmem gerekecek. Çünkü bir soru içinde birçok soru var.
1. Zeyd b. Harise kimdir? Olayın anlaşılabilmesi için tarafların kim olduğunun iyi bilinmesi gerekir. Çünkü olay, kişilerin kimliğiyle ilgilidir. Bu konuda konuşanlar ya bilmeden veya kasten bu kimlikleri fulü geçmektedirler.
Zeyd b. Harise, Peygamberimizin azatlı kölesi ve daha sonra da evlatlığıdır. Yalnız köle deyince insanlar zenci sanıyor. Zenci değil, Arap’tır. Ailesi soylu ve zengindir. Bir baskın sırasında kaçırılmış ve Mekke’ye getirilip satılmıştır. Peygamberimizin hanımı Hz. Hatice onu Peygamberimiz için satın alıp hediye etmiştir. Zeyd’in babası oğlunun izini takip etmiş onu Peygamberimizden satın almak istemiş, Peygamberimiz de kararı çocuğun vermesini (o zaman çocuktu) istemiştir. Zeyd de Peygamberimizi tercih etmiştir. Bunun üzerine Peygamberimiz, Kâbe’de halka onu kendisine evlat edindiğini ilan etmiştir.
Yani Zeyd, Peygamberimizin evlatlığıdır. Peki, bunun konumuzla ne alakası var? Bu bilgi neden bu kadar önemli?
Günümüzde belki çok önemli olmayabilir ama o dönemin Arap toplumunda evlatlıkların hukuki konumu öz evlatla aynıydı. Yani evlatlık olan öz evlatla aynı mirası alır ve evliliklerinde de gerçek evlatla aynı statüye sahiptirler. Yani evlatlığınızın boşanmış karısını alamazsınız gibi…
2. Zeynep binti Cahş kimdir? Müminlerin annesi olan Zeynep, Peygamberimizin halasının kızıdır. Yani hem Peygamberimizle akraba ve hem de Mekke’nin asil bir ailesinin nazlı bir kızıdır.
Ailenin gönlünde kızlarını Peygambere nikâhlamak yatıyordu ve kız da bunu hayal ediyordu. Peygamberimiz onu evlatlığı için istemeye geldiğinde onlar kendisi için istiyor diye sevinmişler, fakat evlatlığı ve azatlı kölesi için isteyince Zeynep ve ailesi bu duruma tepki göstermiş ve hatta Zeynep, “Ben soyca ondan çok üstünüm” diyerek karşı çıkmıştı. Bunun üzerine Ahzap ayeti indi: “Allah ve Peygamberi bir işe hükmettiğinde artık mümin bir erkeğin ve mümin bir kadının işlerinde kendi isteklerine göre bir seçim hakkı yoktur. Kim Allah’a ve Peygamberine karşı gelirse şüphesiz o apaçık bir sapıklığın içine düşmüştür.”
Bunun üzerine Zeynep şöyle diyecektir: “O halde ben Resulûllaha (S.A.V.) isyan etmiyorum. Oysa ben kendimi ona nikâhlamak istemiştim.”
Ayetin apaçık ikazı üzerine Zeynep tüm müminler gibi Allah’ın emrine itaat etmiştir. Ama o buna rağmen olayı bir türlü kabul etmiyor, gururuna yediremiyordu. Rivayetlere göre Zeynep otoriter, hiddetli ve soylu bir kadındı.
PEKİ, RESULÛLLAH NEDEN HALASININ KIZINI AZATLI KÖLESİYLE EVLENDİRDİ?
Şimdi bazıları şöyle düşünebilir. Peygamber neden bu konuda ısrarcı oldu? Olayı yakından bakıldığında içinde birçok hikmetlerin barındığı görülmektedir.
1. Eşitlik ilkesi: Peygamberimiz, azatlı bir kölenin, soyca düşük olan bir kişinin soylu birisiyle evlenebileceğini sınıfsal ayrılıkların olmadığını göstermek istemiştir.
2. Peygamberin yaptığı bu sosyal devrim aslında aile içinde büyük bir tepkiyle karşılandı. Peygamberin bu kadar karizmasına karşın olayla ilgili ayet inmeseydi Zeynep’in ikna olması zor olacaktı. Çünkü o kendisini Resulullah’a denk görüyordu. Olayın aile içindeki tartışması da şöyle olmuştur.
3. Zeynep buna karşı çıkarak; “Ey Allah’ın Resulü! Ben onu kendime uygun görmüyorum. Ben kavmimin hür kadınıyım. Senin halanın kızıyım. Bunu yapamam” dedi. Bir rivayette, “Ben ondan soy bakımından daha hayırlıyım” dedi ve kardeşi Abdullah da Zeynep’e katıldı. Bunun üzerine Ümmü Gülsüm ve kardeşi öfkelenmişler ve: “Biz Resulûllahı (S.A.V.) murat ettik. O da bizi kölesiyle nikâhladı” demişlerdi. Bu ayet nazil olduğu zaman hem Zeynep hem de Abdullah, Zeynep’in Zeyd’le evlenmesine razı oldular. Resulûllah böylece Zeynep’i Zeyd’e nikâhladı. Zeynep vekâletini Resulûllaha vermiş olduğu için Resul-ü Ekrem ona mehir olarak on dinar, altmış dirhem, bir kısrak, bir başörtüsü, bir yorgan, bir fistan, bir izar ve elli müdd yenilecek, otuz tane de sade hurma verdi.
4. Akrabasından birisini tercih etmesinin temel nedeni de en soylu aile Resulûllahın ailesidir. Resulûllah, cahiliye adetlerini kaldırırken hep önce ailesinden başlamıştır. Faiz yasağını koyması, kan davasını kaldırması bunların hepsi önce ailesindekilerle başlamıştır. Böyle bir sosyal eşitliği de ailesiyle yapmak istemiştir.
5. Ailesinden başlamasının diğer nedeni de, ailesi dururken başka kimselerden bunu isterse yanlış anlaşılabileceğini düşünmüştür.
6. Sonuçta insan evliliklerde önce aile içinde münasipleri arar. Resulullah da böyle yapmıştır.
7. Kişinin evlatlığının evliliğinin de üzerinde olduğu ve evlatlığını evlendirmesi gerektiğini göstermiştir.
8. Zeyd, her ne kadar evlatlığı olsa da onu ailesinden birisiyle evlendirerek ailesi içinde kalıcı olmasını sağlamaya çalışmıştır.
PROPLEMLİ BİR EVLİLİK
Zeynep her ne kadar ayetin inmesinden dolayı evlenmeye razı olsa da kocası olan Zeyd’i yanına fazla yaklaştırmamakta, onu sürekli ezmekte, hakaret etmekteydi. Resulûllah da evlilik olayını kendisi sağladığından aile içindeki huzursuzluktan etkilenmekte, üzülmekte ve evliliğin devam etmesi için çalışmaktadır. Ama Zeynep, kırılmış asaletinin hırsını Zeyd’den çıkarmaya çalışmakta, bir anlamda Zeyd’in kendisini boşaması için elinden geleni yapmaktadır. Zeyd’in bu dönemde en büyük destekçisi manevi babası Resulûllahtır. O da sık sık gelip onunla dertleşmektedir. Nitekim böyle kavgalı ve sıkıntılı günlerde Zeyd Peygambere gelip dertleşiyor ve hatta boşanmak istediğini bile beyan ediyordu. Zeynep, Zeyd’e karşı büyüklük taslayarak ondan hoşlanmamaya devam etti. Zeyd ise bu durumu Resulûllaha (S.A.V.) defalarca şikâyette bulundu. Peygamberimiz (S.A.V.) ise Zeyd’e nasihatte bulunarak: “Hanımın bırakma, Allah’tan kork” diyordu.
YÜRÜMEYEN BİR EVLİLİK
İki taraf da (Zeyd ve Zeynep) istemedikleri ve hoşlarına gitmeyen bu evliliği Peygamberden dolayı sürdürmek zorundaydılar. Ama evliliğin çatırdadığı belli oluyordu. Bu durum, evliliklerde sınıfsal ayrım olmayacağının kabul edilmesine rağmen, eşler arasında denkliğin olması gerektiğini de göstermekteydi.
BOŞANMA EMRİ
Bu sıkıntılı aile yuvasının artık dağılma zamanı gelmişti. Çünkü bu evlilikten murat iki kişinin evliliğinden ziyada yerleşik cahiliye kurallarını yıkmaktı. Bu ilahi bir takdirdi. Bu cahiliye kurallarından ilki yıkılmış oldu. O da zengin ve asil bir ailenin kızının bir azatlı köleyle evlenebileceği ve sınıf ayırımının kalktığının gösterilmesiydi.
nest...
Peygamberimizin evlatlığı Zeyd b. Harise’nin boşadığı eşi Zeynep ile evlenmesi
SORU: Merhaba, iyi akşamlar, Kur’an mealini yeniden okumaya başladım, Zeyd’in eşi Zeynep’le boşanmasını istememiş Peygamberimiz, ayeti biliyorum, Allah, onu sana nikahladık diyor, ama neden evlenmiş, bugün bile hoş karşılanmayacak bir durum bu, ensardan başka biriyle evlendirseydi, ayetlerin uygulanabilir olması için illa evlenmesi mi gerekirdi, kafamda deli sorular, sonra ayette zikredilen senin içinde gizlediğin derken ne kastediliyor, rahatsız ettim, hakkınızı helal edin.
CEVAP: “Hani sen, Allah’ın kendisine nimet verdiği ve senin de kendisine nimet verdiğin kişiye: Eşini yanında tut ve Allah’tan sakın, diyordun; insanlardan çekinerek Allah’ın açığa vuracağı şeyi kendi nefsinde saklı tutuyordun; oysa Allah, kendisinden çekinmene çok daha layıktı. Artık Zeyd, ondan ilişkisini kesince, biz onu seninle evlendirdik ki böylelikle evlatlıklarının kendilerinden ilişkilerini kestikleri (kadınları boşadıkları) zaman, onlarla evlenme konusunda müminler üzerine bir güçlük olmasın. Allah’ın emri yerine getirilmiştir.”
(AHZAP 37)
CEVAP: Öncelikle sorularını maddeleştirmem gerekecek. Çünkü bir soru içinde birçok soru var.
1. Zeyd b. Harise kimdir? Olayın anlaşılabilmesi için tarafların kim olduğunun iyi bilinmesi gerekir. Çünkü olay, kişilerin kimliğiyle ilgilidir. Bu konuda konuşanlar ya bilmeden veya kasten bu kimlikleri fulü geçmektedirler.
Zeyd b. Harise, Peygamberimizin azatlı kölesi ve daha sonra da evlatlığıdır. Yalnız köle deyince insanlar zenci sanıyor. Zenci değil, Arap’tır. Ailesi soylu ve zengindir. Bir baskın sırasında kaçırılmış ve Mekke’ye getirilip satılmıştır. Peygamberimizin hanımı Hz. Hatice onu Peygamberimiz için satın alıp hediye etmiştir. Zeyd’in babası oğlunun izini takip etmiş onu Peygamberimizden satın almak istemiş, Peygamberimiz de kararı çocuğun vermesini (o zaman çocuktu) istemiştir. Zeyd de Peygamberimizi tercih etmiştir. Bunun üzerine Peygamberimiz, Kâbe’de halka onu kendisine evlat edindiğini ilan etmiştir.
Yani Zeyd, Peygamberimizin evlatlığıdır. Peki, bunun konumuzla ne alakası var? Bu bilgi neden bu kadar önemli?
Günümüzde belki çok önemli olmayabilir ama o dönemin Arap toplumunda evlatlıkların hukuki konumu öz evlatla aynıydı. Yani evlatlık olan öz evlatla aynı mirası alır ve evliliklerinde de gerçek evlatla aynı statüye sahiptirler. Yani evlatlığınızın boşanmış karısını alamazsınız gibi…
2. Zeynep binti Cahş kimdir? Müminlerin annesi olan Zeynep, Peygamberimizin halasının kızıdır. Yani hem Peygamberimizle akraba ve hem de Mekke’nin asil bir ailesinin nazlı bir kızıdır.
Ailenin gönlünde kızlarını Peygambere nikâhlamak yatıyordu ve kız da bunu hayal ediyordu. Peygamberimiz onu evlatlığı için istemeye geldiğinde onlar kendisi için istiyor diye sevinmişler, fakat evlatlığı ve azatlı kölesi için isteyince Zeynep ve ailesi bu duruma tepki göstermiş ve hatta Zeynep, “Ben soyca ondan çok üstünüm” diyerek karşı çıkmıştı. Bunun üzerine Ahzap ayeti indi: “Allah ve Peygamberi bir işe hükmettiğinde artık mümin bir erkeğin ve mümin bir kadının işlerinde kendi isteklerine göre bir seçim hakkı yoktur. Kim Allah’a ve Peygamberine karşı gelirse şüphesiz o apaçık bir sapıklığın içine düşmüştür.”
Bunun üzerine Zeynep şöyle diyecektir: “O halde ben Resulûllaha (S.A.V.) isyan etmiyorum. Oysa ben kendimi ona nikâhlamak istemiştim.”
Ayetin apaçık ikazı üzerine Zeynep tüm müminler gibi Allah’ın emrine itaat etmiştir. Ama o buna rağmen olayı bir türlü kabul etmiyor, gururuna yediremiyordu. Rivayetlere göre Zeynep otoriter, hiddetli ve soylu bir kadındı.
PEKİ, RESULÛLLAH NEDEN HALASININ KIZINI AZATLI KÖLESİYLE EVLENDİRDİ?
Şimdi bazıları şöyle düşünebilir. Peygamber neden bu konuda ısrarcı oldu? Olayı yakından bakıldığında içinde birçok hikmetlerin barındığı görülmektedir.
1. Eşitlik ilkesi: Peygamberimiz, azatlı bir kölenin, soyca düşük olan bir kişinin soylu birisiyle evlenebileceğini sınıfsal ayrılıkların olmadığını göstermek istemiştir.
2. Peygamberin yaptığı bu sosyal devrim aslında aile içinde büyük bir tepkiyle karşılandı. Peygamberin bu kadar karizmasına karşın olayla ilgili ayet inmeseydi Zeynep’in ikna olması zor olacaktı. Çünkü o kendisini Resulullah’a denk görüyordu. Olayın aile içindeki tartışması da şöyle olmuştur.
3. Zeynep buna karşı çıkarak; “Ey Allah’ın Resulü! Ben onu kendime uygun görmüyorum. Ben kavmimin hür kadınıyım. Senin halanın kızıyım. Bunu yapamam” dedi. Bir rivayette, “Ben ondan soy bakımından daha hayırlıyım” dedi ve kardeşi Abdullah da Zeynep’e katıldı. Bunun üzerine Ümmü Gülsüm ve kardeşi öfkelenmişler ve: “Biz Resulûllahı (S.A.V.) murat ettik. O da bizi kölesiyle nikâhladı” demişlerdi. Bu ayet nazil olduğu zaman hem Zeynep hem de Abdullah, Zeynep’in Zeyd’le evlenmesine razı oldular. Resulûllah böylece Zeynep’i Zeyd’e nikâhladı. Zeynep vekâletini Resulûllaha vermiş olduğu için Resul-ü Ekrem ona mehir olarak on dinar, altmış dirhem, bir kısrak, bir başörtüsü, bir yorgan, bir fistan, bir izar ve elli müdd yenilecek, otuz tane de sade hurma verdi.
4. Akrabasından birisini tercih etmesinin temel nedeni de en soylu aile Resulûllahın ailesidir. Resulûllah, cahiliye adetlerini kaldırırken hep önce ailesinden başlamıştır. Faiz yasağını koyması, kan davasını kaldırması bunların hepsi önce ailesindekilerle başlamıştır. Böyle bir sosyal eşitliği de ailesiyle yapmak istemiştir.
5. Ailesinden başlamasının diğer nedeni de, ailesi dururken başka kimselerden bunu isterse yanlış anlaşılabileceğini düşünmüştür.
6. Sonuçta insan evliliklerde önce aile içinde münasipleri arar. Resulullah da böyle yapmıştır.
7. Kişinin evlatlığının evliliğinin de üzerinde olduğu ve evlatlığını evlendirmesi gerektiğini göstermiştir.
8. Zeyd, her ne kadar evlatlığı olsa da onu ailesinden birisiyle evlendirerek ailesi içinde kalıcı olmasını sağlamaya çalışmıştır.
PROPLEMLİ BİR EVLİLİK
Zeynep her ne kadar ayetin inmesinden dolayı evlenmeye razı olsa da kocası olan Zeyd’i yanına fazla yaklaştırmamakta, onu sürekli ezmekte, hakaret etmekteydi. Resulûllah da evlilik olayını kendisi sağladığından aile içindeki huzursuzluktan etkilenmekte, üzülmekte ve evliliğin devam etmesi için çalışmaktadır. Ama Zeynep, kırılmış asaletinin hırsını Zeyd’den çıkarmaya çalışmakta, bir anlamda Zeyd’in kendisini boşaması için elinden geleni yapmaktadır. Zeyd’in bu dönemde en büyük destekçisi manevi babası Resulûllahtır. O da sık sık gelip onunla dertleşmektedir. Nitekim böyle kavgalı ve sıkıntılı günlerde Zeyd Peygambere gelip dertleşiyor ve hatta boşanmak istediğini bile beyan ediyordu. Zeynep, Zeyd’e karşı büyüklük taslayarak ondan hoşlanmamaya devam etti. Zeyd ise bu durumu Resulûllaha (S.A.V.) defalarca şikâyette bulundu. Peygamberimiz (S.A.V.) ise Zeyd’e nasihatte bulunarak: “Hanımın bırakma, Allah’tan kork” diyordu.
YÜRÜMEYEN BİR EVLİLİK
İki taraf da (Zeyd ve Zeynep) istemedikleri ve hoşlarına gitmeyen bu evliliği Peygamberden dolayı sürdürmek zorundaydılar. Ama evliliğin çatırdadığı belli oluyordu. Bu durum, evliliklerde sınıfsal ayrım olmayacağının kabul edilmesine rağmen, eşler arasında denkliğin olması gerektiğini de göstermekteydi.
BOŞANMA EMRİ
Bu sıkıntılı aile yuvasının artık dağılma zamanı gelmişti. Çünkü bu evlilikten murat iki kişinin evliliğinden ziyada yerleşik cahiliye kurallarını yıkmaktı. Bu ilahi bir takdirdi. Bu cahiliye kurallarından ilki yıkılmış oldu. O da zengin ve asil bir ailenin kızının bir azatlı köleyle evlenebileceği ve sınıf ayırımının kalktığının gösterilmesiydi.