Жээк сызыгынын жалпы узундугу км, өтө тилмеленген (айрыкча Кариб деңизинин аралдары), гө жакын булуң-буйтка бар; ирилери: Батабано, Ана-Мария, Гуаканаябо. Мангр токойлуу жээктери арбын. Айрым аралдарынын жээктеринен 20– м аралыкта коралл (шуру) курулуштары кеңири таралган. Рельефи негизинен түздүктүү; Куба аралынын чет-жакасын, Пинос аралынын түштүгүн ж. б. жерлерин деңиздик аккумуляциялык жана абразия-аккумуляциялык, айрым жерлерин тектирлүү түздүктөр ээлейт. Өлкөнүн ички аймактарына дельта, эрозия-аккумуляциялык жана денудациялык түздүктөр мүнөздүү. Дөңсөөлөр жана тоолор Кубанын аймагынын ¹/₃бөлүгүн ээлейт. Куба аралынын борбордук бөлүгүндө терең тилмеленген Гуамуая массиви (бийиктиги мге чейин, СанХуан чокусу) жайгашкан. Бийик тоолору өлкөнүн түштүк-чыгыш чет-жакасынан орун алган. Кубанын эң бийик жери – өтө тилмеленген Сьерра-Маэстра тоосу ( м, Туркино чокусу) түштүктү жээктей созулуп жатат.

Куба Антил-Кариб тектоникалык аймагынын Антил аралынын догосунун сегментинде жайгашкан. Кубанын маанилүү кен байлыктары – никель жана кобальт кен таштары; кобальт кен ташынын запасы боюнча дүйнөдө Конго Демократиялык Республикасынан кийинки 2-, никель кен ташыныкы боюнча Жаңы Каледония жана Австралиядан кийинки 3-орунду ээлейт. Башка негизги кен байлыктары: жез, марганец, хромит, каолин, темир, нефть, алтын, курулуш материалдары ж. б.

Куба тропиктик климаттык алкакта жайгашкан, кышында түндүк-чыгыш, жайында чыгыш, түндүк-чыгыш пассаттарынын таасири тиет. Климаты мелүүн нымдуу, айрым жерлеринде (негизинен Куба аралынын түштүк-чыгыш бөлүгүндө) мелүүн кургакчыл. Өлкөнүн климатына Гольфстрим жылуу агымы зор таасирин тийгизет, анын 2 тармагы Кубанын бүт аймагын жыл бою чулгап агат, ошондуктан өлкөнү чулгап турган суунун бетинин температурасы кышында 26 – 27⁰С , жайында 28 – 30⁰С. Январдын орточо температурасы 20 – 22⁰С, июлдуку 27 – 29⁰С. Эң төмөнкү температура түндүктөн кирген муздак аба массасына байланыштуу, ал 5⁰Сден төмөндөбөйт; эң жогорку температура 40⁰ Сге чейин көтөрүлөт. Жылдык жаан-чачыны түздүктөрдө – мм, тоолордо ммге чейин. Дарыялары кыска жана суусу аз. Эң ириси – Кауто дарыясы (узундугу км) Сьерра-Маэстра тоосунан башталат. Дарыялары негизинен жамгыр сууларынан куралат. Агымынын 80%ке жакыны күзгө туура келет. Нуктары босоголуу. Карсттуу аймактарда жоголуп кеткен жана жер астындагы агын суулар кездешет.

Колониялаштырууга чейин Кубанын аймагынын 50%тен ашык аянты токой менен капталган, азыр ал 10%ти гана ээлейт. Токой негизинен тоолордо жана саздак жерлерде сакталган. Түздүктөрдүн жана тоо капталдарынын этектеринин кызыл жана кызыл-күрөң топурактарында жалбырагы күбүлмө жана дайыма жашыл түрлөргө бай (анын ичинде король жана кана пальмасы) тропик токою өсөт. Батышындагы (Пинар-дель-Рио провинциясында) жана чыгышындагы (Нипе-Баракоа массивинде), Пинос аралындагы кургакчылыраак жана таштак топурактарында кызыл карагайлуу токойлордун ири массивдери кездешет. Айрым жерлерин (Кауто дарыясынын алабы) кылкандуу саванна тибиндеги өсүмдүктөр ээлейт. Түштүк-чыгыш жээктерине жана айрым башка жерлерге кактус, агава аралаш өскөн тикендүү майда жалбырактуу бадалдар жамааттыгы мүнөздүү. Аймакты өздөштүрүү процессинде негизинен түздүктөрдүн токою кыйылып кеткен. Токойду тазалоодо дарактардын айрымдары, анын ичинде король пальмасы сакталып калган, ошондуктан түздүктөрдүн азыркы ландшафты пальмалуу саваннаны элестетет. Король пальмасынын сүрөтү өлкөнүн улуттук гербинде тартылган. Түздүктүү жээктерине мангр токою мүнөздүү. Кубанын флорасынын 50%тен ашыгы эндемиктер. Антропогендик таасирден (токойдун кыйылып кетиши, алардын ордун тамеки, бал камыш плантацияларынын, маданий жайыттардын ээлеши ж. б.) Кубанын табигый ландшафты кыйла жапа чеккен. Токойду калыбына келтирүү боюнча ургаалдуу чаралар көрүлүүдө. Өлкөнүн уникалдуу экосистемасын сактоо максатында коргоого алынган аймактардын тармагы уюшулган. Уникалдуу деңиз фаунасын сактоо үчүн Куба аралынын тегерегиндеги аралдар жана коррал (шуру) рифтери бүт резерват деп жарыяланган. Варадеро, Сьерра-Маэстра улуттук парктары, Баияде-Наранхо, Ла-Менсура табият парктары, Эль-Кабо, Купеяль коруктары, Хувентуд аралындагы Сан-Фелипе коругу жана Пунта-Франсэс деңиз паркы уюшулган. Коргоого алынган 6 аймак ЮНЕСКОнун биосфералык резерваты статусуна ээ. Бүткүл дүйнөлүк мурастын тизмесине Александр Гумбольдт, Гранма, Виньялес өрөөнү улуттук парктары кирген.

Калкы[оңдоо

nest...

107625 107626 107627 107628 107629

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir