Protesto Edilen Senette Zamanaşımı

Ticari hayatta en yaygın olarak kullanılan kambiyo senedi, halk arasında senet olarak da tabir edilen bonodur. Bonoya ilişkin düzenlemeler sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) ilâ maddeleri arasında yer almaktadır. Ayrıca, TTK’nın maddesinde ifade edildiği üzere, bononun niteliğine aykırı düşmediği oranda, poliçeye ilişkin bazı hükümler de bono hakkında uygulama alanı bulacaktır. Poliçeye ilişkin hükümlerden bono hakkında uygulanacak olanlardan birisi de ödememe halinde başvurma haklarına ilişkin TTK’nın ilâ ve ilâ maddeleri arasında yer alan kurallardır.

Buna göre, bononun ödenmemesi halinde ödememenin ödememe protestosu adı verilen ve noterlikçe düzenlenen resmi bir belgeyle belirlenmesi şarttır (TTK m. /1, ve ). Ödememe protestosunun ödeme gününü izleyen iki (2) işgünü içinde çekilmesi zorunludur (m. /3). Protestonun düzenlenmesi, bonoyu elinde bulunduran hamilin kambiyo senetlerine mahsus müracaat haklarını kullanması açısından büyük önem arz etmektedir. TTK’nın /1. maddesinde, poliçenin/bononun vadesinde ödenmemesi halinde hamilin, cirantalara, düzenleyene ve poliçe dolayısıyla taahhüt altına girmiş olan diğer kişilere başvurabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle, hamilin bonodan kaynaklanan müracaat hakkını kullanabilmesi için, bazı istisnai durumlar dışında, yasal süre içinde protesto düzenletmesi gerekmektedir. Söz konusu istisnai durumlar dışında ödememe protestosu çektirmeyen hamil, örneğin kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvuramayacağı gibi genel haciz yoluna da başvuramayacaktır (Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ sayılı kararı).

Ödeme Protestosu Çekilmesine Gerek Bulunmayan Haller (İstisnalar)

1) Bonoyu Düzenleyen ve Onun Lehine Aval Veren, Kabul Eden Kişi Konumunda Bulunduklarından Ödememe Protestosu Çekmemiş Olsa Dahi Bu Kişilere Karşı Müracaat Edebilir

TTK’nın /1. maddesinde, bir bonoyu düzenleyen kişini tıpkı bir poliçeyi kabul eden gibi sorumlu olduğu hükmüne yer verilmiştir. Keza, TTK’nın /1. maddesi uyarınca, aval veren kişi da kimin için taahhüt altına girmişse aynen onun gibi sorumlu olacaktır. Aynı şekilde, TTK’nın /1. maddesinin amir hükmü gereğince, temsile yetkili olmadığı hâlde bir kişinin temsilcisi sıfatıyla bir bonoya imzasını koyan kişi de o bonodan dolayı bizzat sorumludur Bu nedenle, bonoyu tanzim edene, onun lehine aval verene ve bunların yetkisiz temsilcilerine karşı ödememe protestosu çekilmesine gerek bulunmamaktadır(Ramazan Arslan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz, Emel Hanağası, İcra ve İflas Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, , s. ). Zira, TTK’nın maddesi gereğince, hamilin bu kişilere karşı doğrudan doğruya başvuru hakkı bulunmaktadır.

Buna karşılık, cirantalara, ciranta lehine aval verenlere ve bunların yetkisiz temsilcilerine karşı başvuruda bulunabilmesi için keşideciye karşı ödememe protestosu çekilmiş olması şarttır

2) TTK’nın Maddesinde Düzenlenen Haller

TTK’nın maddesinde düzenlenen hallerde de protesto düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Buna göre; düzenleyen, ciranta veya aval veren kişi, senet üzerine “gidersiz”, “protestosuz” kayıtlarını ya da bunlara eş anlamlı diğer herhangi bir ibareyi yazıp imzalayarak, hamili başvurma hakkını kullanmak için kabul etmeme veya ödememe protestosu düzenleme yükümünden kurtarabilir (m. /1).

Bu kayıt, hamili, bonoyu süresinde ibraz etmek ve gereken ihbarları yapmak yükümlülüklerinden kurtarmaz. Sürelere uyulmadığını ispat, bunu hamile karşı ileri süren kişiye düşer (m. /2).

Bu kayıt bonoyu düzenleyen tarafından yazılmış ise, poliçeden dolayı borç altına girmiş olanların hepsi hakkında geçerli olur; bir ciranta veya aval veren kişi tarafından yazıldığı takdirde, hüküm yalnız ona uygulanır. Düzenleyen tarafından yazılan kayda rağmen hamil yine protesto çekerse giderler kendisine ait olur (m. /3).

Kayıt bir ciranta veya aval veren kişi tarafından konduğu takdirde, bu kayda rağmen çekilmiş olan bir protestonun gerektirdiği giderleri, bonodan dolayı borç altına girenlerin hepsi tazminle yükümlüdür (m. /4)

Ödeme Protestosu Çekilmemiş Bononun Hukuki Niteliği ve Düzenleyen ile Cirantalara Karşı Başka Kanuni Yollara Başvurulup Başvurulamayacağı Sorunu

Ödememe protestosu çekilmeyen bono nedeniyle cirantalara ve bunlar lehine aval verenlere karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu veya genel haciz yoluyla bir takip yapılamayacağı yukarıda ifade edilmişti. Bununla birlikte, ödememe protestosu çekilmeyen bir bono HMK’nın maddesi anlamında bononun dayandığı temel ilişki açısından yazılı delil başlangıcı niteliğinde olduğundan, hamil temel ilişkiye dayalı açacağı davada, bu bonoyu bir ispat aracı olarak kullanabilecektir (Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/; Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ ve Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ sayılı kararları). Örneğin, ödememe protestosu çekilmemiş bir bono hamile alım satım sözleşmesine dayalı olarak verilmiş ve alıcı borcunu ödememiş ise alacaklı satım akdine dayalı olarak borçlu aleyhine genel hükümlere göre bir alacak davası açabilir ve bu davada bonoya yazılı delil başlangıcı olarak dayanabilir. Yazılı delil başlangıcının bulunduğu durumlarda, senetle ispat zorunluluğu ortadan kalktığından, davacı iddiasın ispat hususunda tanık dinletebilecektir.

Yine, ödememe protestosu çekilmeyen bononun dayandığı temel hukuki ilişkiye dayanarak hamilin ciranta aleyhine genel haciz yoluna başvurması ve cirantanın ödeme emrine itiraz etmesi durumunda, hamil açacağı itirazın iptali davasında bu bonoya yazılı delil başlangıcı olarak dayanabilecektir.

Sonuç itibarıyla, bonoyu elinde bulunduran hamilin cirantalara başvurabilmesi için vadesi geldiğinde ödenmeme halinde noter aracılığıyla yasada öngörülen iki iş günü içinde ödememe protestosu düzenletmeli ya da bono düzenlenirken keşideciden bononun ön yüzüne “protestosuzdur” şeklinde bir ibaresi yazdırarak protesto çekme yükümlülüğünden kendisini kurtarması gerekmektedir. Bunların yapılmaması durumunda ise hamil, genel hükümlere dayalı olarak bononun dayandığı temel hukuki ilişkiye dayalı olarak bir dava açabilecektir. Ancak, davanın sonuçlanmasının uzun süre alacağı dikkate alındığında, elinde bono bulunduran hamillerin basiretli bir tacir olarak önceden gerekli tedbirleri almalarının kendi menfaatlerine olacağı açıktır.

Av. Z. Fırat Gültekin
LLM, Ekonomi Hukuku

Çek, senet, bono zamanaşımı süreleri TTK ve maddede düzenlenmiştir. Bir alacağın zamanaşımı süresinin dolmuş olması alacak hakkının varlığını ortadan kaldırmamakla birlikte, o hakkın talep edilememesi sonucunu doğurmaktadır. Zamanaşımı süreleri def’i olup borçlu tarafından belli bir aşamaya kadar ileri sürülmelidir. Aksi takdirde yapılan işlem geçerli olacaktır. Hak düşürücü süreleri hakim resen dikkate almaz. Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri hakkında düzenlenen zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nda yer almaktadır (TTK m). Bonoda 3 tür zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bunlar:

• Düzenleyene karşı ileri sürülecek talepler yönünden: Hamilin düzenleyene(asıl borçlu) karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı süresi 3 yıldır. Düzenleyen için zamanaşımı süresi vadeden itibaren işlemeye başlar. (TTK m/1) 

• Hamilin kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden: Vadesi geçmiş bir bononun hamili, elindeki bonoya dayanarak kendisinden önce gelen müracaat borçlularına başvurabilir. Bu başvuru için zamanaşımı süresi 1 yıldır. Hamilin müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı protesto tarihinden itibaren işlemeye başlar.(TTK m/2) 

• Ödeyen müracaat borçlusunun, kendinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden: Bono bedelini ödeyen müracaat borçlusunun, kendinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi, ödeme tarihinden itibaren 6 aydır. (TTK m/3) 

TTK Kapsamında Kambiyo Senedi Nelerdir?

Zamanaşımı, bir hakkın varlığını ortadan kaldırmamakla birlikte, aradan belli bir süre geçmesi sebebiyle artık talep edilememesi anlamına gelmemektedir. Hak düşürücü süreden farklı olarak hakim arafından resen dikkate alınamayacaktır. Borçlu tarafından iler sürülmesi gereken bir def’idir. Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri için de TTK’da zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir. Bu yazımızda, kambiyo senetlerinden sadece bonoyu ele alarak bonoyla ilgili zamanaşımı sürelerinden bahsedeceğiz.  TTK uyarınca kambiyo senetleri 3 çeşittir. Bunlar;

Bir senet zamanaşımına uğrasa bile kambiyo senedi vasfını kaybetmemektedir. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibinde; senedin zamanaşımına uğramış olması hususu, bir def&#;i hakkı olduğu için, borçlu zamanaşımı def&#;inde bulunmadığı sürece; icra dairesi tarafından icra takibine müdahale mümkün değildir.

TTK’da Zamanaşımına Dair Düzenleme Neleri Kapsamaktadır?

 Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri hakkında düzenlenen zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nda yer almaktadır TTK madde uyarınca;

1. Poliçeyi kabul edene karşı ileri sürülecek poliçeden doğan istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
2. Hamilin, cirantalarla düzenleyene karşı ileri süreceği istemler, süresinde çekilen protesto tarihinden veya senette “gidersiz iade olunacaktır” kaydı varsa vadenin dolduğu tarihten itibaren bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
3. Bir cirantanın başka cirantalarla düzenleyen aleyhine ileri süreceği istemler, cirantanın poliçeyi ödediği veya poliçenin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zamanaşımına uğrar.

Çek &#; Senet &#; Bono Zamanaşımının Kesilme Sebepleri Nelerdir?

TTK’nın maddesi uyarınca; &#;Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.&#;

Zamanaşımı süresinin kesilmesinden sonra kesilen zamanaşımı süresi, yeniden işlemeye başlar. Zamanaşımını kesen haller şu şekildedir:

1. Davanın açılması
2. İcra takibinin yapılması
3. Davanın ihbarı
4. Alacağın iflas masasına bildirilmesi halleridir.

Zamanaşımına uğramış bir bonoyla ilgili bono alacaklısı takibe girişse dahi, borçlu zamanaşımı def’ini ileri sürerek ödemeden kaçınabilecektir. Alacaklı TTK’nın maddesine dayanarak keşideciye (borçluya) karşı, bononun zamanaşımına uğradığı tarihten itibaren 1 yıl içinde,genel hükümler çerçevesinde sebepsiz zenginleşme davası açabilecektir.

Diğer taraftan alacaklı, 1 yıl içinde sebepsiz zenginleşmeye dayanarak dava açmaz veya bu süreyi kaçırır ise, artık sadece var olan temel ilişkiye dayanarak  10 yıllık genel zamanaşımı süresi içerisinde alacağını isteme hakkına sahip olacaktır.

TTK’nın maddesi uyarınca;

1. Zamanaşımını kesen işlem, kimin hakkında meydana gelmişse ancak ona karşı hüküm ifade eder.
2. Zamanaşımı kesilince, süresi aynı olan yeni bir zamanaşımı işlemeye başlar.

Bono Zamanaşımı  Süreleri  Nelerdir?

• Hamilin Düzenleyene Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden Zamanaşımı Süreleri

Vadesi gelmiş fakat ödenmeyen bir bononun hamili, senedi düzenleyene karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi başlatabilecektir. Hamilin düzenleyene  karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi TTK’da  3 yıl olarak düzenlenmiştir. Yani hamilin düzenleyene karşı ileri sürebileceği bono zamanaşımı süresi 3 yıldır.

Düzenleyene karşı başlatılacak icra takiplerinde zamanaşımı süresi vadeden itibaren işlemeye başlamaktadır. (TTK m/1). Bu tarihten sonra senet kambiyo vasfını yitirmekte olup, ancak borçluya karşı açılacak bir davada yazılı delil başlangıcı niteliğini haiz olacaktır. Yazılı delil başlangıcı sayılan zamanaşımına uğramış bonoya dair davada tanık dinletilebilecektir.

• Hamilin Kendisinden Önce Gelen Müracaat Borçlularına Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden Zamanaşımı Süreleri

Vadesi geçmiş bir bononun hamili, elindeki bonoya dayanarak kendisinden önce gelen müracaat borçlularına yani cirantalara başvurabilmektedir.  Bu başvuru için zamanaşımı süresi, düzenleyene karşı yapılan başvurudan farklı olup 1 yıldır. Hamilin müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı süresi protesto tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır. Yani hamilin kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği bono zamanaşımı süresi 1 yıldır.

• Ödeyen Müracaat Borçlusunun, Kendisinden Önce Gelen Müracaat Borçlularına Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden;

Bir bonoyu ödeyen müracaat borçlusu, kendisinden önce gelen müracaat borçlularına rücu edebilir. Ancak kanun, bu durumda zamanaşımı süresini diğer durumlara göre daha kısa tutmuştur. Buna göre, bono bedelini ödeyen müracaat borçlusunun, kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi, ödeme tarihinden itibaren 6 aydır. Yani borcu ödeyen müracaat borçlusu kendinden önce gelen müracaat borçlusu için bono zamanaşımı süresi 6 aydır.

Yukarıda sayılı 3 halin hepsinde keşideciye karşı ileri sürülecek talepler yönünden zamanaşımı sürelerinin hesabında 3 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır.

Çekte Zamanaşımı Süreleri

Çekte zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nun maddelerinde düzenlenmiştir. TTK’nın maddelerine göre; “Hamilin, cirantalarla, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç (3) yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar”.

Kambiyo senetlerinden bir diğeri olan ve ticaret hayatında sıklıkla kullanılan çek, esas itibariyle bir ödeme aracı olduğu için çekte vadeden farklı olarak kısa ibraz süreleri bulunmaktadır.

• Çek, keşide edildiği yerde ödenecekse keşide tarihinden itibaren on gün içerisinde,
• Çek, keşide edildiği yerden başka yerde ödenecekse bir ay içerisinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir.
• Ödeneceği yerden başka bir yerde keşide edilen çek, keşide yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay, ayrı kıtalarda ise üç ay içerisinde muhataba ibraz edilmelidir.

Tüm bu süreler, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlamaktadır. İbraz süreleri önemlidir, çünkü bu süreler içinde çek ibraz edilmezse; çek kambiyo senedi özelliği vasfını yitirir. Bunun sonucu olarak çek, kambiyo senetleri devir usulü olan ciro ve teslimle devredilemez ve kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takibe konu olamaz. Burada belirtilen ibraz süreleri hak düşürücü sürelerdir. Bu süre çekin ibraz süresinden itibaren değil ibraz süresinin dolduğu günün bir gün sonrasından başlayacaktır.

Çekte Zamanaşımını Kesen Haller Nelerdir?

Çekte zamanaşımını kesen haller, TTK’ nun maddesinde düzenlenmiştir. TTK’nın maddesine göre; ‘Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.’

• Dava açılması,
• Takip talebinde bulunulması,
• Davanın ihbar edilmesi,
• Alacağın iflas masasına bildirilmesi hallerinde kesilir.

İcra takibinin de kesildikten sonra yeniden başlayan zamanaşımı süresi içerisinde yapılmış olması gerekmektedir.

Çekte Zamanaşımının Sonuçları Nelerdir?

Zamanaşımına uğramış çek ile genel haciz yoluyla icra takibi yapılmamaktadır. Hasbelkader icra takibi başlatıldıysa borçlunun zamanaşımı itirazı üzerine bu takip iptal edilmesi gerekmektedir.

TTK’nın /1.fıkrasına göre; çekte zamanaşımı hangi borçlu yönünden gerçekleşirse ancak o borçlu yönünden zamanaşımı itirazı geçerli olacaktır.  Genel hükümler çerçevesinde, zamanaşımına uğramış çekler yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilip, temel ilişkiye dayandırılarak dava açılabilecektir.

Zamanaşımına Uğramış Çek İçin Uygulanabilecek Usuller Nelerdir?

Zamanaşımına uğramış çek için uygulanabilecek prosedürler şu şekildedir:

• Çek hamili, zamanaşımına uğrayan çeki, açacağı davalarda yazılı delil başlangıcı olarak kullanabilmektedir.
• Asıl borç ilişkisinin bağlı olduğu zamanaşımı süresinde, asıl borç ilişkisine dayanarak dava açılabilmektedir.
• TTK m. uyarınca genel hükümler çerçevesinde genel zamanaşımı süresi içerisinde, sebepsiz zenginleşme davası açılabilecektir.

Senet, bir kıymetli evraktır. Kişiler veya şirketler arası ödemelere konu olan durumları senet ile garanti almak mümkündür. Bir diğer adıyla alacak hakkı doğuran, karşı tarafın borcunun olduğunu gösteren yazılı bir belgedir. Senet oldukça uzun yıllardır kullanılan bir kıymetli evrak olması nedeniyle güvenilirliği oldukça fazladır.

Senet hukuki bir evraktır ve ciddi sorumluluklar taşır. Ödenmemesi gibi durumlarda alacaklı kişi hukuksal yollara müracaat edebilir. Para bakımından bir senedin vade günü geldiyse ve borç hala ödenmediyse alacaklı, durumu avukata bildirerek borçluyu avukata verebilir.

Senet Borcunun Silinmesi

Senet borcunun silinip ortadan kalkabilmesi için borcun ödenmesi gerekecektir. Ödenmeyen borçlar kalacaktır ve sürekli olarak kişilerin karşısına çıkacaktır. Bununla beraber mahkemelerde senedin silinmesi, hakim kararına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin iflas eden ve artık bir ödeme gücü bulunmayan fakat zamanında senet borcu olan kimsenin borcu bir mahkeme kararı ile ortadan kaldırılabilir. Veya borcun bir kısmı silinip bir kısmı ödenmek zorunda bırakılabilir. Ayrıca icra başlatılan ve icra yoluyla mallara el konulan kişilerin borcu icra yoluyla da kapanabilir. Ancak haczedilen varlıkların borcu tamamen karşılamaması durumunda borç tamamen silinmez. Malların değeri kadar silinir.

Senet Borcuna İtiraz

Kambiyo senetlerine dayalı takiplerde borca itiraz; borçlunun imza dışında kalan tüm nedenlerden dolayı ödeme emrine itiraz etmesidir. Borçlu; borcunun olmadığını, borcun zamanaşımına uğradığını, borcun itfa veya imhal edildiğini ve yetki itirazını ileri sürerek borca itiraz edebilir. Borçlu bu itirazında haklı ise mahkeme itirazın kabulüne karar verecek ve takip duracaktır.

 “…Öte yandan dar yetkili icra mahkemelerinde, kambiyo senetlerine dair borca itiraz davasında, borcun bulunmadığı veya itfa yahut imhal edildiği ancak resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile kanıtlanabilir, tanık beyanları ile ispat düşünülemez.

O halde, mahkemece; borçlunun takip dayanağı borcu İİK /a gereği ödediği ispatlanamadığından itirazın reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir…” (Yargıtay Hukuk Dairesi E.  /, K.  / )

İmza itirazı ise borçlunun, takibe konu kambiyo senedinin üzerinde bulunan imzanın kendisine ait olmadığını iddia etmesidir. İmza itirazının dilekçede açıkça belirtilmesi gerekmektedir. İmzanın borçluya ait olmadığını ispat yükü alacaklı üzerindedir. İcra mahkemesi imza itirazını duruşmalı olarak yapmalıdır. Bilirkişi incelemesi neticesinde imzanın borçluya ait olmadığı ortaya çıkar ise takip duracaktır.

Öte yandan kişilerin yeterli ve geçerli hukuki sebeplerinin varlığı halinde senet borçlarına itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu sebeplere örnek olarak;

Senedi imzalarken kişi sarhoşsa, senedi imzaladığı zaman diliminde psikolojik olarak ve akli denge anlamında birtakım sorunlar yaşıyorsa, senedi imzaladığını hatırlamayacak derecede bir hafıza kaybı mevcutsa, senedin üzerinde yazan tutar çok fazlaysa, senedi imzaladığı sırada bir baskı veya tehdide maruz bırakılmışsa ve son olarak da senedi ödemesine rağmen borcun silinmediği haller itiraz sebebi teşkil edebilir.

Yukarıdaki sayılan sebeplerden dolayı senet borçluları senede itiraz edebilir. Bunun için bağlı oldukları mahkemeye başvuruda bulunarak itirazlarını belirtebilirler. Bunun yanında borcu ödediğine dair belgeler varsa bu belgeler ve şahıslar bildirilmelidir. Bu şekilde itiraz gerçekleşir fakat itiraz süresi öğrendikten ve zorla senet imzalatıldıktan sonra 24 saat içindedir. Bu süre içerisinde itirazda bulunulmalıdır. Aksi takdirde borç kabul edilmiş sayılır ve ödemekle yükümlü olunur.

Senet Borcunda Zamanaşımı

Senetler iki taraf arasında düzenlenir. Borçlu bu senedi ödememişse karşı taraf bu senedi işleme koyabilir ve tahsil edebilmek için avukata başvurabilir. Eğer bir senet için hiçbir şekilde işlem yapılmamışsa ve senet avukata devredilmemişse bu senedin vade tarihi üzerinden bir hesap yapılabilir. Örneğin daha önceden vadesi geçmiş ve herhangi bir işlem yapılmamış senedin vade tarihi üzerinden 3 yıl geçmişse bu senet kendiliğinden düşecek ve bir borç sorumluluğu kalmayacaktır. Senet borcu zamanaşımı süresi TTK’ da 3 yıl olarak belirtilse de (1 yıllık icra işlemleriyle birlikte 4 yıl) bu sürenin tam olarak bir geçerliliği olduğu söylenemez. Çünkü senetlerde belirtilen zamanaşımlarının yanı sıra, bu zamanaşımının uzatılmasına imkan sağlayacak maddeler de bulunmaktadır.

Vade tarihi üzerinden 3 yıl geçmiş bir senet işleme koyulabilir. Örneğin alacaklı, vade tarihi üzerinden 3 yıl geçmiş olan bir senede ilamsız icra takibi başlatabilir. Borçlunun da bu durumda bu borca 1 hafta içinde itiraz etmesi gerekir. İtiraz etmediği, borcu kabul ettiği anlamına geleceği için 1 hafta içinde herhangi bir itiraz davası açılmaması durumunda bu borcu kabul etmiş sayılır ve tekrar ödemekle yükümlü olunabilir.

Her senet için zamanaşımı süresi aynı değildir. Örneğin resmi kurumlar veya bankalar arasında düzenlenmiş senetlerin zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu tarz senetler sözleşme yerine geçtiği için zamanaşımı süreleri net olarak 10 yıl olarak kabul edilir. Ancak Ticaret Kanunu tüm senetlerin zamanaşımı süresini 10 yıl olarak kabul etmez. Örneğin sizin bir esnaftan aldığınız bir mobilya karşılığı düzenlenen senetlerin zaman aşımı süresi 3 yıldır. Bu senetler adi senet olarak geçtiği için zaman aşımı süresi de düşüktür. Herhangi bir esnaftan yaptığınız alışveriş karşılığında düzenlenen senetlerin zaman aşımı süresi net olarak 3 yıldır.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için büromuzun alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz

Stj. Av. Hüseyin Bayraktar

T.C.
YARGITAY
HUKUK DAİRESİ
E. /
K. /
T.
KARAR : Alacaklı tarafından bonoya dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile başlatılan takipte, borçlunun icra mahkemesine başvurusunda; sair itirazlarıyla birlikte takibin kesinleşmesinden önceki döneme dair zamanaşımı itirazında da bulunduğu, mahkemece itirazların reddine karar verildiği görüseafoodplus.info dayanağı bononun olan düzenlenme tarihi itibariyle uygulanması gereken Sayılı TTK /h maddesi göndermesiyle bonolar hakkında da uygulanması gereken aynı kanunun maddesi gereğince; poliçeyi kabul eden muhataba (bonoyu düzenleyene) karşı başlatılacak takiplerde zamanaşımı süresi vadeden itibaren üç yıldır. TTK&#;nun /2. maddesine göre ise, hamilin, cirantayı takip etmesi halinde zamanaşımı süresi bir yıldıseafoodplus.infoo senetlerine mahsus haciz yolu ile icra takibine konu edilen bonoda, borçlu, lehtar-ciranta konumundadır. TTK&#;nun /2. maddesi gereğince, hamil tarafından ciranta hakkında bonoya dayalı olarak yapılacak takipler, süresinde çekilen protesto tarihinden veya senette &#;gidersiz iade olunacaktır&#; kaydı varsa vadenin dolduğu tarihten itibaren 1 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Somut olayda, takibe konu bononun vade tarihi olup, takip, bu tarihten itibaren 1 yıllık süre geçtikten sonra tarihinde tarihinde yapılmış olmakla lehtar-ciranta konumunda olan borçlu yönünden zamanaşımı gerçekleşmiştir.
SONUÇ : O halde; mahkemece zamanaşımı itirazının kabulüyle İİK&#;nun /a-5 maddesi gereğince takibin borçlu &#; Yapı San. Dış. Tic. Ltd. Şti. yönünden durdurulmasına karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile istemin reddi seafoodplus.infoÇ : Borçlunun temyiz itirazlarının kısmen kabulüyle mahkeme kararının yukarda yazılı sebeplerle İİK&#;nun ve HUMK&#;nun maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), bozma nedenine göre borçlunun sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istenmesi halinde iadesine, ilamın tebliğinden itibaren 10 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 27/12/ tarihinde oybirliğiyle karar verildi.